Przypisy

mortis (łac.) — forma D.lp.: śmierci. [przypis edytorski]

mortus (z łac. mortuus: martwy) — umarły, daw. gw.: nędza a. nędzarz. [przypis edytorski]

mortuus (łac.) — zabity; trup. [przypis edytorski]

morybund (z łac.) — ktoś mający wkrótce umrzeć. [przypis edytorski]

movens gressum (łac.) — stawiając kroki. [przypis edytorski]

movimentum (łac., r.n.) — ruch. [przypis edytorski]

Mulier insidiosa est! (łac.) — kobieta jest przebiegła! [przypis edytorski]

mulier (łac.) — kobieta; tu B. lp mulierem: kobietę. [przypis edytorski]

Mulier Samaritana (łac.) — kobieta z Samarii, postać z Ewangelii, która podała Chrystusowi wodę ze studni. [przypis edytorski]

Mulier taceat de muliere (łac.) — Niech kobiety milczą o kobietach (cytat z książki F. Nietzschego Poza dobrem i złem, wzorowany na biblijnym nakazie: Niech kobiety milczą w kościele). [przypis edytorski]

multiplicator temporis (łac.) — pomnażacz czasu. [przypis edytorski]

multyplikować (z łac.) — pomnożyć, zwiększyć. [przypis edytorski]

mundus coelestis (łac.) — świat niebiański. [przypis edytorski]

mundus infernus (łac.) — świat piekielny. [przypis edytorski]

mundus vult decipi, ergo decipiatur (łac.) — świat chce być oszukiwany, więc niech będzie oszukiwany. [przypis edytorski]

mundus vult decipi (łac.) — świat chce być oszukiwany; pierwsza część maksymy mundus vult decipi, ergo decipiatur: świat chce być oszukiwany, więc niech będzie oszukiwany. [przypis edytorski]

municipał (daw., z łac.) — tu: członek milicji miejskiej. [przypis edytorski]

municypium (z łac.) — zarząd miasta. [przypis edytorski]

munimenty (łac.) — dowody prawne. [przypis edytorski]

Musa, relinquamus ripas Anienis amoenas… (łac.) — przekład prozą: Muzo, opuśćmy piękne brzegi Ania. Wzywają mnie od dawna Karpaty do swych grot i rozkazują Sarmatię upiększyć Poezją (Muzą) ojczystą. [przypis edytorski]

musculus constrictor vesicae (łac.) — zwieracz pęcherza. [przypis edytorski]

mutatio controversiae (łac.) — zmiana przedmiotu sporu. [przypis edytorski]

mutatis mutandis (łac.) — zmieniając to, co powinno być zmienione; po dokonaniu niezbędnych zmian; z uwzględnieniem istniejących różnic; stosując odpowiednio (termin w naukach ekonomicznych, historycznych, prawniczych i in.). [przypis edytorski]

mutatis mutandis (łac.) — zmieniając to, co powinno być zmienione; po dokonaniu niezbędnych zmian; z uwzględnieniem istniejących różnic. Zwrot zwracający uwagę na występowanie analogii pomiędzy jedną a drugą sytuacją, o ile uwzględni się różnice wynikające z odmiennych warunków. [przypis edytorski]

mutatis mutandis (łac.) — zmieniając to, co powinno być zmienione; uwzględniając istniejące różnice. [przypis edytorski]

mutatis mutandis (łac.) — zmieniwszy to, co powinno być zmienione; z uwzględnieniem istniejących różnic. [przypis edytorski]

mutatis mutandis (łac.) — zmieniwszy to, co wymagało zmiany; pomijając nieścisłości. [przypis edytorski]

mutatis mutandis (łac.) — z uwzględnieniem drobnych różnic. [przypis edytorski]

mutatis mutandis (łac.) — z uwzględnieniem istniejących różnic. [przypis edytorski]

mutatis mutandis (łac.) — z uwzględnieniem różnic; stosując odpowiednio; dana sytuacja jest podobna do innej, jeśli uwzględni się różnice, które wynikają z odmiennych warunków. [przypis edytorski]

Nam tua res agitur paries dum proximus ardet (łac.) — Lecz należy spełnić swój obowiązek, gdy płonie najbliższa ściana (tj. granica). [przypis edytorski]

nascentes (łac.) — zrodzone. [przypis edytorski]

natron (fr., hiszp., z łac.) — soda. [przypis edytorski]

naturalia non sunt turpia (łac.) — rzeczy naturalne nie są szpetne (hańbiące). [przypis edytorski]

naturali jure (łac.) — prawem naturalnym; według naturalnego prawa. [przypis edytorski]

Naturam expellas furca… (łac.) — choćbyś naturę wypędzał widłami [ona zawsze powróci]; fragm. przysłowia łac. naturam expellas furca, tamen usque recurret. [przypis edytorski]

naturam expellas furca (łac.) — choćbyś naturę wypędzał widłami [ona zawsze powróci]; fragm. przysłowia łac. naturam expellas furca, tamen usque recurret. [przypis edytorski]

naturam furca expellas (łac.) — pełne brzmienie powiedzenia: naturam expellas furca, tamen usque recurret (łac.), co znaczy: „nawet gdy odgonisz naturę widłami, ona zawsze wróci”. [przypis edytorski]

Natura non facit saltum (łac.) — natura nie czyni skoków. [przypis edytorski]

natura non facit saltum (łac.) — natura nie czyni skoków. [przypis edytorski]

nawa (daw., z łac.) — statek, okręt; por. nawigacja. [przypis edytorski]

nawa (z łac.) — okręt. [przypis edytorski]

nawigant (z łac. nawigans, navigantis: żeglujący) — podróżnik morski; żeglarz, marynarz. [przypis edytorski]

nawigant (z łac.) — żeglarz. [przypis edytorski]

necessitas frangit legem (łac.) — konieczność łamie prawa. [przypis edytorski]

Nec Hercules contra plures (łac.) — dosł. I Herkules nie poradzi przeciw wielu. [przypis edytorski]

nec Hercules contra plures (łac.) — nawet Herkules na nic przeciw wielu. [przypis edytorski]

nec Hercules contra plures (łac.) — nawet Herkules nie poradzi przeciwko wielu. [przypis edytorski]

Nec Hercules contra plures (łac., przysł.) — ani Herkules (nie sprosta) przeciw wielu. [przypis edytorski]

nec Julium ipsum nec Julii hastam nec statuncula idolorum colatis (łac.) — ani samego Juliusza, ani jego włóczni, ani posążków idolów nie czcijcie. [przypis edytorski]

nec locus ubi Troia fuit (łac.) — nie ma śladu, gdzie była Troja. [przypis edytorski]

Nec locus, ubi Troia (łac.) — Nie ma śladu po Troi. [przypis edytorski]

Nec Mauritaniae insularum certior fama est… (łac.) — I o mauretańskich wyspach nie ma dokładniejszych wiadomości. To tylko wiadomo, że kilka z nich leży naprzeciw kraju Autololów; te Juba odkrył i nauczył mieszkańców farbowania pur­purą getulicką (Pliniusz, Historia naturalna VI 36, tłum. J. Łukaszewicz). [przypis edytorski]

Nec nuntius cladis (łac.) — nie pozostał świadek klęski. [przypis edytorski]

nec opinate (łac.) — lub jest przypuszczalne. [przypis edytorski]

nec plus ultra a. non plus ultra (łac.) — nic ponadto, ani kroku dalej. [przypis edytorski]

nec plus ultra a. non plus ultra (łac.) — nic ponad to, ani kroku dalej; szczyt doskonałości. [przypis edytorski]

nec plus ultra a. non plus ultra (łac.) — nic ponad to; kraniec; szczyt doskonałości. [przypis edytorski]

nec plus ultra (łac.) — nic ponad to; kraniec, nieprzekraczalna granica. [przypis edytorski]

ne eis mors nocere possit (łac.) — śmierć im nie mogła zaszkodzić. [przypis edytorski]

nego consequentiam (łac.) — neguję konsekwencję. [przypis edytorski]

nego consequentiam (łac.) — odrzucam wniosek (podany w rozumowaniu). [przypis edytorski]

nego, ergo sum (łac.) — Przeczę, więc jestem. [przypis edytorski]

nego maiorem (łac.) — neguję większą (przesłankę); w tradycyjnej logice używano sylogizmów, schematów wnioskowania pośredniego o dwóch przesłankach, zwanych większą i mniejszą, przy czym we wniosku sylogizmu termin z przesłanki większej występuje jako podmiot, termin z przesłanki większej jako orzecznik, zaś termin wspólny obu przesłankom (termin średni) we wniosku nie występuje. [przypis edytorski]

nego minorem (łac.) — neguję mniejszą (przesłankę). [przypis edytorski]

Negr (daw., z łac.) — człowiek czarnoskóry, Murzyn; obecnie określenie pogardliwe. [przypis edytorski]

Negr (z łac. niger: czarny) — człowiek czarnoskóry, Murzyn; obecnie określenie pogardliwe. [przypis edytorski]

Negr (z łac. niger: czarny) — człowiek czarnoskóry; obecnie określenie to ma wydźwięk pogardliwy. [przypis edytorski]

negr (z łac. niger: czarny) — człowiek czarnoskóry; obecnie określenie to ma wydźwięk pogardliwy. [przypis edytorski]

ne intelligis, domine? (łac.) — nie rozumiesz, panie? [przypis edytorski]

nemini vox deneganda (łac.) — nikomu nie należy odmawiać głosu. [przypis edytorski]

nemo causa sui (łac.) — nikt nie jest swoją przyczyną. [przypis edytorski]

nemo, Domine (łac.) — nikt, Panie. [przypis edytorski]

nemo (łac.) — nikt. [przypis edytorski]

nemo profeta (łac.) — nikt (nie jest) prorokiem. [przypis edytorski]

nemo sapiens, nisi patiens (łac.) — Nikt nie jest mądrym, jeśli nie jest cierpliwym. [przypis edytorski]

nepos (łac.) — wnuk. [przypis edytorski]

Neptunius, deus in mare vasto (łac.) — Neptun, bóg na rozległym morzu. [przypis edytorski]

nequam (łac.) — nicpoń, ladaco. [przypis edytorski]

ne quid respublica detrimenti capiat (łac.) — żeby rzeczpospolita nie doznała jakiegoś uszczerbku; fragment rzymskiej formuły wzywającej konsulów do wprowadzenia stanu wyjątkowego: videant consules ne quid…: niechaj konsulowie czuwają, żeby… [przypis edytorski]

nervu rerum, właśc. nervus rerum (łac.) — moc sprawcza, żartobliwe określenie pieniędzy. [przypis edytorski]

nervus rerum (łac.) — moc sprawcza, żartobliwe określenie pieniędzy. [przypis edytorski]

ne sutor supra crepidam (łac.) — przysłowie odpowiadające polskiemu: pilnuj, szewcze, kopyta [przypis edytorski]

nexus physicus (łac.) — więź fizyczna. [przypis edytorski]

niepartykularny (z łac.) — tu: niepodzielony. [przypis edytorski]

niesubordynacja (z łac.) — nieposłuszeństwo. [przypis edytorski]

nieszpór a. nieszpory (z łac. vespera: wieczór) — wieczorne nabożeństwo w kościołach chrześcijańskich, tradycyjnie odprawiane o zachodzie słońca. [przypis edytorski]

nieszpory (z łac. vespera: wieczór) — wieczorne nabożeństwo w kościołach chrześcijańskich, tradycyjnie odprawiane o zachodzie słońca. [przypis edytorski]

Nihil admirari (łac.) — niczemu się nie dziwić a. niczym się nie zachwycać. [przypis edytorski]

nihil habentes, omnia possidentes (łac.) — nic nie mają, a posiadają wszystko (2 Kor 6, 10, w tłumaczeniu Wulgaty). [przypis edytorski]

nihilizm (z łac. nihil: nic) — różnorodnie rozumiany termin filozoficzny, którego kluczowym pojęciem jest brak, negowanie czegoś, np. nihilizm ontologiczny głosi nieistnienie bytów (lub nieistnienie pewnych aspektów rzeczywistości), nihilizm moralny neguje obowiązywanie norm i nakazów moralnych, nihilizm egzystencjalny głosi, że życie nie ma celu, sensu ani wartości. [przypis edytorski]

nihil novi sub sole (łac.) — nic nowego pod słońcem. [przypis edytorski]

nil admirari (łac.) — „niczemu nie należy się dziwić” a. „nic nie podziwiać”. [przypis edytorski]

nil admirari (łac.) — niczemu się nie dziwić; formuła streszczająca postawę stoicką, zaczerpnięta z Listów Horacego. [przypis edytorski]

nil admirari (łac.) — niczemu się nie dziwić; fragm. z Listów Horacego. [przypis edytorski]

nil admirari (łac.) — „niczemu się nie dziwić” lub „niczego nie podziwiać”; formuła z Listów Horacego. [przypis edytorski]

nil admirari (łac.) — niczemu się nie dziwić. [przypis edytorski]

nil admirari (łac.) — nie dziwić się niczemu. [przypis edytorski]

nil admirari (łac.) — nie ma czego podziwiać; nic wielkiego. [przypis edytorski]

Nil sapientiae odiosius acumine nimio (łac.) — Nic nie jest bardziej nienawistne mądrości niż nadmierna przebiegłość. [przypis edytorski]