Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 115559 przypisów.
galanteria — wyszukana grzeczność w zachowaniu. [przypis edytorski]
galanteria (z fr. galanterie: grzeczność) — wyszukana grzeczność w obejściu, szczególnie w stosunku do kobiet. [przypis edytorski]
galanteria (z fr.) — wyszukana grzeczność w obejściu, szczególnie w stosunku do kobiet. [przypis edytorski]
galant — mężczyzna, którego cechuje eleganckie zachowanie. [przypis edytorski]
galant — mężczyzna odznaczający się wyszukaną uprzejmością. [przypis edytorski]
galantnie (daw.) — ładnie, porządnie. [przypis edytorski]
galantny (gw. warsz.) — ładny. [przypis edytorski]
galanto (gw.) — elegancko, porządnie. [przypis edytorski]
galantuomo (wł.) — poczciwy, szlachetny człowiek, dżentelmen. [przypis edytorski]
galantuom (z fonet. fr. galant homme) — galant, człowiek odznaczający się wyszukaną uprzejmością, szczególnie w stosunku do kobiet. [przypis edytorski]
galanty (gw.) — elegancki, porządny. [przypis edytorski]
galanty (gw.) — ładny, porządny. [przypis edytorski]
galanty (gw.) — piękny, porządny, elegancki. [przypis edytorski]
galanty (gw.) — porządny. [przypis edytorski]
galantyna (z fr.) — danie z kawałków gotowanego mięsa z jarzynami, podawane w galarecie na zimno. [przypis edytorski]
galanty — porządny. [przypis edytorski]
Galaor — brat Amadisa, postać z hiszp. romansu rycerskiego Amadis z Walii, dworny obrońca wdów i sierot, z którego brał wzór późniejszy literacki Don Kichot. [przypis edytorski]
galarda — niejasne; być może kolejne określenie na bitwę, analogiczne do wcześniejszego „tańca” („galarda” to taniec dworski). [przypis edytorski]
galar — dawny statek rzeczny, używany w Polsce do transportu towarów. [przypis edytorski]
galar (daw.) — rzeczny statek wiosłowy. [przypis edytorski]
galar — płaskodenny, bezpokładowy statek wiosłowy do przewożenia towarów. [przypis edytorski]
galar — płaskodenny statek wiosłowy używany dawniej do przewodu towarów w dół rzeki. [przypis edytorski]
galar — statek wiosłowy używany do przewozu towarów w dół rzeki. [przypis edytorski]
galary, komięgi i szuhaleje — rodzaje dawnych płaskodennych, pozbawionych masztu, rzecznych statków wiosłowych i łodzi. [przypis edytorski]
galasówka — owad z rzędu błonkoskrzydłych wstrzykujący jad w liście roślin w celu rozrostu ich tkanki i powstania narośli chroniącej składane w ranie jaja. [przypis edytorski]
Galata — obecnie dzielnica Stambułu, kiedyś osobne miasto tureckie. [przypis edytorski]
Galatea (mit. gr.) — kobieta wyrzeźbiona przez Pigmaliona, króla Cypru i rzeźbiarza, który zakochał się we własnym dziele, zaś bogini Afrodyta na usilne prośby Pigmaliona ożywiła posąg (Owidiusz, Metamorfozy X 243–297); albo też: boginka morska, ukochana sycylijskiego pasterza Akisa (Acisa), którego zabił, przygniatając głazem, zazdrosny olbrzym Polifem, a Galatea zamieniła jego wypływającą spod głazu krew w rzeczkę (Owidiusz, Metamorfozy XIII 740–897). [przypis edytorski]
Galatea (mit. gr.) — tu: kobieta wyrzeźbiona przez Pigmaliona, króla Cypru i rzeźbiarza, który zakochał się we własnym dziele; bogini Afrodyta na usilne prośby Pigmaliona ożywiła posąg. [przypis edytorski]
Galatea — nimfa morska, córka Nereusa, prześladowana miłością cyklopa Polifema; najpiękniejsza wśród bogiń po Afrodycie. [przypis edytorski]
galbanum — olejek używany do produkcji kadzideł; obecnie stosowany w perfumerii. [przypis edytorski]
galeas — duży okręt wiosłowo-żaglowy używany od końca XVI do poł. XVIII w. [przypis edytorski]
Galen (130–200 n.e.) — rzymski lekarz pochodzenia greckiego i badacz anatomii. [przypis edytorski]
Galenus, Claudius (ok. 130–200 n.e.) — lekarz rzym. greckiego pochodzenia, anatom; medyk cesarza Marka Aureliusza; jego dzieła przez 15 wieków (w średniowieczu i odrodzeniu) wywierały ogromny wpływ na kierunek europejskich nauk medycznych. [przypis edytorski]
Galen — właśc. Claudius Galenus (ok. 130–200 n.e.), rzymski lekarz greckiego pochodzenia, postać ważna dla rozwoju naukowej medycyny. [przypis edytorski]
Galen, właśc. Claudius Galenus (ok. 130–ok. 200 n.e.) — wybitny rzym. lekarz i anatom pochodzenia greckiego, autorytet medycyny średniowiecza i odrodzenia; żył kilkaset lat po Koriolanie. [przypis edytorski]
Galen, właśc. Claudius Galenus (ok. 130–ok. 200 n.e.) — wybitny rzym. lekarz i anatom pochodzenia greckiego; filozof; wywarł ogromny wpływ na rozwój anatomii, fizjologii i farmakologii; autorytet medycyny średniowiecza i odrodzenia. [przypis edytorski]
Galen, właśc. Claudius Galenus (ok. 130 – ok. 200 n.e.) — wybitny rzym. lekarz i anatom pochodzenia greckiego; filozof; wywarł ogromny wpływ na rozwój anatomii, fizjologii i farmakologii; autorytet medycyny średniowiecza i odrodzenia aż do czasów Vesaliusa, który wykazał liczne błędy anatomiczne w jego dziełach, wynikłe z przypisania ludziom cech budowy sekcjonowanych przez Galena zwierząt. [przypis edytorski]
galeon — statek żaglowy o trzech lub czterech masztach, używany dawniej jako okręt wojenny. [przypis edytorski]
galera — dawny okręt wojenny lub statek handlowy o niskich burtach, z dwoma lub trzema żaglami, poruszany głównie wiosłami. [przypis edytorski]
galera — daw. okręt wojenny lub statek handlowy o niskich burtach, z dwoma lub trzema żaglami, poruszany głównie wiosłami. [przypis edytorski]
galera — daw. okręt wojenny lub statek handlowy o niskich burtach, z dwoma lub trzema żaglami, poruszany głównie wiosłami. [przypis edytorski]
galera (daw.) — okręt wojenny lub statek handlowy o niskich burtach, z dwoma lub trzema żaglami, poruszany głównie wiosłami; tu: wymierzana kara polegająca na ciężkiej pracy przy wiosłowaniu na galerze. [przypis edytorski]
galera — statek wojenny lub handlowy, z żaglami, poruszany głównie przy pomocy wioseł. [przypis edytorski]
galeria — publiczność z najwyższych miejsc w teatrze; tu przen.: widzowie, obecni. [przypis edytorski]
Galeria Tretiakowska — wielka kolekcja rosyjskich dzieł sztuki, głównie malarstwa, założona w Moskwie w 1856 przez kupca P. Trietjakowa. [przypis edytorski]
galeria — tu: najwyżej usytuowane i najtańsze miejsca w teatrze a. cyrku. [przypis edytorski]
galeria — tu: najwyższy rząd balkonów w teatrze. [przypis edytorski]
galerie Liwii — portyk Liwii, powstały w latach 15–7 p.n.e. [przypis edytorski]
Galernik — może to być nawiązanie do opracowania napisanego dla młodzieży przez Stanisławę Buraczewską na podstawie Nędzników Victora Hugo (Galernik. Z powieści Wiktora Hugo p. t. Nędzarze, Warszawa 1908). Drugą możliwość stanowi powieść niemieckiego pisarza Gustava Nieritza (1795–1876), która ukazała się w Warszawie w 1879 r. w tłumaczeniu Emilii Lejowej. [przypis edytorski]
galernik — ówczesne prawo francuskie uwzględniało karę zesłania na galery. [przypis edytorski]
galery — dawna kara, która polegała na ciężkiej pracy przy wiosłowaniu na galerze. [przypis edytorski]
galeryjka — szereg połączonych ze sobą prętów, kolumienek; umieszczona zazwyczaj na krawędzi czegoś. [przypis edytorski]
galežilitais — padengtais geležimi. [przypis edytorski]
Galgotzy von, Anton (1837–1929) — austriacki generał. [przypis edytorski]
Galia — kraina hist. w Europie Zach., obejmująca tereny ob. Francji, Belgii, Szwajcarii i płn.-zach. Włoch. [przypis edytorski]
Galia — kraina hist. w Europie Zach., obejmująca tereny ob. Francji, Belgii, Szwajcarii i płn.-zach. Włoch, zamieszkiwana przez plemiona celtyckie. [przypis edytorski]
Galiani, Ferdinando (1728–1787) — duchowny, polityk i ekonomista włoski. [przypis edytorski]
galić (daw., reg.) — czyhać. [przypis edytorski]
Galicja — potoczna nazwa austriackiego kraju koronnego Królestwa Galicji i Lodomerii (1772–1918), obejmującego południową Małopolskę, Roztocze Wschodnie, Podkarpacie Wschodnie i Wyżynę Podolską na zachód od Zbrucza. [przypis edytorski]
Galicja — tu: Galacja, starożytna kraina w centralnej Azji Mniejszej (okolice dzisiejszej Ankary), od wschodu sąsiadująca z Pontem; nazwana tak przez Rzymian od nazwy celtyckich Galatów. [przypis edytorski]
Galicja — tu: używana potocznie w latach 1772–1918 nazwa austriackiego kraju koronnego Królestwa Galicji i Lodomerii. [przypis edytorski]
Galicja — tu: używana potocznie w latach 1772–1918 nazwa austriackiego kraju koronnego Królestwa Galicji i Lodomerii. [przypis edytorski]
Galicja — ziemie dawnej Rzeczypospolitej pozostające w latach 1772–1918 pod zaborem austriackim. [przypis edytorski]
Galicjok (gw.), własc. Galicyjak (reg.) — mieszkaniec Galicji, tj. Małopolski. [przypis edytorski]
galicka choroba — choroba weneryczna. [przypis edytorski]
galicka ziemia — Galia, łac. nazwa Francji. [przypis edytorski]
galicyjski hrabia i baron — za czasów cesarza Józefa II (1741–1790) w Galicji rozpowszechniły się tytuły arystokratyczne kupowane za pieniądze. [przypis edytorski]
Galicyn, Dmitrij Michajłowicz (1721–1793) — rosyjski książę, dyplomata, ambasador Rosji w Wiedniu (1768–1784). [przypis edytorski]
galicyzm — wyraz, zwrot a. konstrukcja zapożyczone z języka francuskiego. [przypis edytorski]
Galiens — Claudius Galenos aus Pergamon; Arzt (2. Jh. v. Chr.). [przypis edytorski]
galifety a. galife (daw.) — spodnie do wysokich butów, podobne do bryczesów; od nazwiska fr. generała Gastona de Galliffet. [przypis edytorski]
Galii se omnes ab Dite patre prognatos praedicant (łac.) — wszyscy Gallowie przysięgali, że są potomkami ojca Dita. [przypis edytorski]
galijska — tu: francuska. [przypis edytorski]
galijski — tu: francuski. [przypis edytorski]
Galilaee vicisti! (łac.) — Galilejczyku, zwyciężyłeś. Słowa przypisywane cesarzowi Julianowi Apostacie (361–363 n.e.), który miał je wypowiedzieć w chwili śmierci, uznając zwycięstwo chrześcijaństwa; chciał je bowiem w czasie swego panowania stłumić i przywrócić pogaństwo zmodernizowane w duchu neoplatońskim. [przypis edytorski]
Galilaee, vicisti! (łac.) — Galilejczyku, zwyciężyłeś. Słowa przypisywane cesarzowi Julianowi Apostacie (361–363 n.e.), który miał je wypowiedzieć w chwili śmierci, uznając zwycięstwo chrześcijaństwa; chciał je bowiem w czasie swego panowania stłumić i przywrócić pogaństwo zmodernizowane w duchu neoplatońskim. [przypis edytorski]
Galilea — historyczna kraina w płn. Izraelu i w Palestynie. [przypis edytorski]
Galilejczyk — jedno z określeń Jezusa, jako pochodzącego z Galilei, krainy w północnym Izraelu. [przypis edytorski]
Galileusz (1564–1642) — właśc. Galileo Galilei, włoski astronom, astrolog, matematyk, fizyk doświadczalny, inżynier-wynalazca i filozof. [przypis edytorski]
Galileusz, Galileo Galilei (1564–1642) — włoski astronom, filozof, fizyk; twórca podstaw eksperymentalno-matematycznych metod badawczych w przyrodoznawstwie; odkrywca księżyców Jowisza, plam na Słońcu oraz faz Wenus; zwolennik idei Kopernika. W 1616 kościelna komisja Świętego Oficjum (inkwizycji) uznała głoszone przez niego poglądy heliocentryczne za absurdalne naukowo oraz heretyckie, otrzymał nakaz ich porzucenia oraz zakaz ich dyskutowania i obrony. W 1633 jako 69-latek z powodu dalszego propagowania heliocentryzmu został wezwany przed sąd inkwizycji, zmuszony do odwołania poglądów i skazany na dożywotni areszt domowy. [przypis edytorski]
Galileusz, Galileo Galilei (1564–1642) — włoski astronom, filozof, fizyk; twórca podstaw eksperymentalno-matematycznych metod badawczych w przyrodoznawstwie; profesor matematyki na uniwersytecie w Pizie; zwolennik idei Kopernika. [przypis edytorski]
Galileusz, Galileo Galilei (1564–1642) — włoski astronom, filozof, fizyk; twórca podstaw eksperymentalno-matematycznych metod badawczych w przyrodoznawstwie; odkrywca księżyców Jowisza, plam na Słońcu oraz faz Wenus; zwolennik idei Kopernika. W 1616 kościelna komisja Świętego Oficjum (inkwizycji) uznała głoszone przez niego poglądy heliocentryczne za absurdalne naukowo oraz heretyckie, otrzymał nakaz ich porzucenia oraz zakaz ich dyskutowania i obrony. W 1633 jako 69-latek z powodu dalszego propagowania heliocentryzmu został wezwany przed sąd inkwizycji, zmuszony do odwołania poglądów i skazany na dożywotni areszt domowy. [przypis edytorski]
Galileusz właśc. Galileo Galilei (1564–1642) — włoski astronom, filozof, fizyk; twórca podstaw eksperymentalno-matematycznych metod badawczych w przyrodoznawstwie; odkrywca księżyców Jowisza, plam na Słońcu oraz faz Wenus; zwolennik idei Kopernika. [przypis edytorski]
Galileusz, właśc. Galileo Galilei (1564–1642) — włoski astronom, filozof, fizyk; twórca podstaw eksperymentalno-matematycznych metod badawczych w przyrodoznawstwie; odkrywca księżyców Jowisza, plam na Słońcu oraz faz Wenus; zwolennik idei Kopernika; w 1616 kościelna komisja Świętego Oficjum (inkwizycji) uznała głoszone przez niego poglądy heliocentryczne za absurdalne naukowo oraz heretyckie, otrzymał nakaz ich porzucenia oraz zakaz ich dyskutowania i obrony; w 1633 jako 69-latek z powodu dalszego propagowania heliocentryzmu został wezwany przed sąd inkwizycji, zmuszony do odwołania poglądów i skazany na dożywotni areszt domowy. [przypis edytorski]
Galileusz, właśc. Galileo Galilei (1564–1642) — włoski astronom, filozof, fizyk; twórca podstaw eksperymentalno-matematycznych metod badawczych w przyrodoznawstwie; odkrywca księżyców Jowisza, plam na Słońcu oraz faz Wenus; zwolennik idei Kopernika. [przypis edytorski]
galionas — moterų galvos papuošalas, brokainė gėlėta juosta. [przypis edytorski]
galionas — moterų galvos papuošalas, brokatinė gėlėta juosta. [przypis edytorski]
galion — drewniana figura na dziobie żaglowca. [przypis edytorski]
Galis — tak w oryginale oraz w Le Morte d'Arthur (1485) Thomasa Malory'ego; we francuskim poemacie Chrétiena de Troyes (XII w.) miejscem pochodzenia Percewala jest „Galois”, tj. Walia. [przypis edytorski]
galiun — jedna z nazw fajki wodnej. [przypis edytorski]
Galla — dawne określenie Oromów, grupy plemion kuszyckich, zamieszkujących głównie płd. Etiopię i przyległe tereny płn. Kenii; nadane i używane przez inne ludy, współcześnie uważane za obraźliwe. [przypis edytorski]
Galland, Antoine (1646–1715) — francuski orientalista i archeolog, autor pierwszego europejskiego przekładu Księgi tysiąca i jednej nocy. [przypis edytorski]
Gallé, Émile (1846–1904) — francuski projektant; tworzył głównie projekty dzieł ze szkła, projekty mebli oraz biżuterii w stylu secesji. [przypis edytorski]
gallego (hiszp.) — Galicjanin, człowiek z Galicji, regionu w północno-zachodniej Hiszpanii. [przypis edytorski]
Galleria d'Arte Moderna — właśc. Galleria Internazionale d'Arte Moderna: wenecka galeria sztuki. [przypis edytorski]
Gall, Franz Joseph (1758–1828) — lekarz-neurolog i psycholog austr., prowadził praktykę lekarską w Wiedniu (do 1802 r.), a następnie w Paryżu; twórca frenologii (z gr. phrēn: rozum), teorii neuropsychologicznej przypisującej różnym obszarom kory mózgu fizykalną odpowiedzialność za poszczególne zjawiska psychiczne, ale też za budowę i funkcjonowanie każdej części ciała; ukształtowaniu powierzchni mózgu miało odpowiadać ukształtowanie czaszki, więc badanie kształtu czaszki człowieka miało stanowić podstawę do wnioskowaniu o cechach fizycznych (np. organów wewn.) i psychicznych oraz zmianach chorobowych; autor (wraz z Johannem Gasparem Spurzheimem) dzieła Anatomie et Physiologie du Système nerveux (1810) zawierającego mapy frenologiczne mózgu. [przypis edytorski]
Gall, Franz Joseph (1853–1907) — niemiecki neurolog. [przypis edytorski]
Gall, Halina, z domu Kacicka (1890–1974) — aktorka. [przypis edytorski]
gallifety a. galife — spodnie do wysokich butów, podobne do bryczesów. [przypis edytorski]
Galliffet, Gaston de (1830–1909) — francuski generał; uczestnik wojny krymskiej, kampanii w Algierii, ekspedycji do Meksyku; szczególnie znany z brutalnego stłumienia Komuny Paryskiej (1871); minister wojny (1899–1900), w okresie sprawy Dreyfusa. [przypis edytorski]
