Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6165 przypisów.
oglądać za siebie — dziś popr.: oglądać się za siebie. [przypis edytorski]
oglądał epopeję napoleońską zanadto z bliska — Przeglądając Niewydane listy Stendhala (Souvenirs d'egotisme et lettres inedites) natrafiłem na taki ustąp, bardzo znamienny w zestawieniu z militarno-heroicznymi marzeniami młodego Juliana Sorel. W r. 1801 Beyle pisze do przyjaciela: „Wyrzekłem się sławy wojskowej, ponieważ zanadto trzeba się płaszczyć, aby się docisnąć do pierwszych miejsc. [przypis tłumacza]
oglądamy — ujrzymy, zobaczymy. [przypis redakcyjny]
oglądnąć — dziś popr. forma: obejrzeć. [przypis edytorski]
oglądnąć — dziś raczej: obejrzeć. [przypis edytorski]
oglądnął — dziś popr.: obejrzał. [przypis edytorski]
oglądnął się (reg.) — obejrzał się. [przypis edytorski]
oglądnąwszy — dziś poprawne: obejrzawszy się. [przypis edytorski]
oględaj (starop. forma) — oglądaj. [przypis edytorski]
oględność — ostrożność, delikatność. [przypis edytorski]
oględność — ostrożność i delikatność w zachowaniu. [przypis edytorski]
oględny — ostrożny. [przypis edytorski]
oględny — tu: ostrożny. [przypis edytorski]
oględować — dokonywać oględzin, oglądać. [przypis edytorski]
oględować (starop. forma) — oglądać. [przypis edytorski]
oględowanie (daw.) — oględziny. [przypis edytorski]
Oglia — rzeka Oglio w Lombardyi, lewy dopływ Padu. [przypis redakcyjny]
O gloriosa Domina (łac.) — O chwalebna Pani. [przypis edytorski]
ognębienie — dziś: zgnębienie. [przypis edytorski]
ogniam się mnogo nakrzesał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: ognia mnogo (wiele) nakrzesałem. [przypis edytorski]
Ognia na nich! — pierwsza próba zgniecenia siłą zbrojną ruchu rewolucyjnego podczas manifestacji ulicznych w Paryżu 12 lipca 1789, po usunięciu Neckera z ministerstwa. [przypis redakcyjny]
ognić — rozpalać. [przypis edytorski]
ognicha — gorczyca polna, chwast o żółtych kwiatach rosnący na gliniastych polach i ugorach. [przypis edytorski]
ognie bengalskie (daw.) — wielobarwne sztuczne ognie, fajerwerki. [przypis edytorski]
ognie bengalskie — fajerwerki, sztuczne ognie. [przypis edytorski]
ognie bengalskie — rodzaj fajerwerków. [przypis edytorski]
ognie bengalskie — sztuczne ognie, fajerwerki. [przypis edytorski]
ognie, które się (…) beze drew siliły (starop.) — ognie, które paliły się bez drew. [przypis edytorski]
ogniepiór a. ogniopiór (daw.) — wysypka na twarzy. [przypis edytorski]
ognie świętego Elma — małe, słabe wyładowania elektryczne w pobliżu narożników i krawędzi przedmiotów (np. na końcach masztów na statkach), pojawiające się w czasie pogody zapowiadającej burzę. [przypis edytorski]
O gniewie śpiewaj, bogini — pierwsze słowa Iliady. [przypis edytorski]
ogniów (daw.) — dziś popr. D. lm: ogni. [przypis edytorski]
ogniów (daw. forma) — dziś: ogni. [przypis edytorski]
ogniów — dziś popr. forma D. lm: ogni. [przypis edytorski]
ogniów — dziś popr. forma D.lm: ogni. [przypis edytorski]
ogniów — dziś popr. forma D. lm: ogni. [przypis redakcyjny]
Ogniowładca (mit. rzym.) — Wulkan. [przypis edytorski]
Ogniowładca — Wulkan. [przypis edytorski]
ognipiór — choroba skóry, objawiająca się charakterystycznym zaczerwienieniem policzków oraz wysypką na głowie i twarzy, występująca najczęściej u dzieci. [przypis edytorski]
ognisko soczewne — soczewka; ognisko skupiające promienie (tu: w znaczeniu przenośnym). [przypis edytorski]
ognisty proroku Boga, śród twoich wielbłądów klęczących — mowa o Mahomecie (ok. 571–632), twórcy i proroku islamu, w młodości pasterzu wielbłądów. [przypis edytorski]
ogniwo Leclanche'a — popularne ogniwo elektryczne węglowo-cynkowe, wynalezione przez fr. chemika Georgesa Leclanche'a (1839–1882). [przypis edytorski]
Ogół, który jest na to, by był oszukiwany — wg maksymy łacińskiej: mundus vult decipi, ergo decipiatur, tj. świat chce być oszukiwany, więc niech będzie oszukiwany. [przypis edytorski]
ogółowi — πρὸς ἁπάντων. [przypis tłumacza]
Ogólna uwaga do systematu zasad — ta cała „Ogólna Uwaga” jest dodatkiem drugiego wydania. [przypis tłumacza]
Ogólne jeno wyobrażenie szeregu wszystkich minionych stanów świata oraz rzeczy, które są w przestrzeni świata równocześnie, jest samo niczym innym jeno możliwym empirycznym odwrotem, który sobie, choć jeszcze nieokreślnie, wystawiam w myśli i przez który może jedynie powstać pojęcie takiego szeregu warunków do danego spostrzeżenia — ten szereg świata nie może zatem być ani większy, ani mniejszy od możliwego empirycznego odwrotu, na którym jedynie opiera się tamto pojęcie. A ponieważ ten nie może dać jakiejś określonej nieskończoności, ani też jakiejś określonej skończoności (czegoś wręcz-ograniczonego): to widać stąd jasno, że nie możemy wielkości świata uważać ani za skończoną, ani za nieskończoną, gdyż odwrót (który ją wyobraża) nie dopuszcza ani jednego, ani drugiego. [przypis autorski]
ogólne niepokoje… — od roku 1840 wzmogła się we wszystkich zaborach działalność spiskowa. Tajne organizacje demokratyczne przygotowywały ogólnopolskie powstanie, wyznaczając termin na 22 lutego 1846 roku. W Warszawie spisek rozgałęziony był głównie wśród inteligencji i drobnomieszczaństwa, docierał również do proletariatu. Policja pruska i rosyjska wpadły jednak na trop organizacji i przeprowadziły liczne aresztowania, co udaremniło wybuch powstania (poza Krakowskiem). W Królestwie jedyną próbą walki był nieudany napad Pantaleona Potockiego na Siedlce. W następstwie tego władze carskie ogłosiły stan oblężenia; czterech uczestników napadu skazano na śmierć, wiele osób na zesłanie i ciężkie roboty. W początkach 1847 roku działalność konspiracyjna została w Królestwie wznowiona. Na wiosnę 1848 roku policja aresztowała niektórych uczestników spisku, a w ciągu dwu następnych lat rozgromiła go zupełnie. [przypis redakcyjny]
ogólniej wyrzeczone prawdy — w wyd. z 1816 r.: ogólniejsze prawdy. [przypis redakcyjny]
ogórek — sznur z węzłami, którym opasują się mnisi niektórych zakonów. [przypis edytorski]
o God — o Bogu. [przypis redakcyjny]
o godzinie dziesiątej w nocy — według naszego liczenia czasu o trzeciej rano. [przypis tłumacza]
o godzinie dziewiątej w nocy — tj. o trzeciej. [przypis tłumacza]
o godzinie dziewiątej w nocy — tj. o trzeciej rano. [przypis tłumacza]
ogolić z stołu (daw.) — zabrać ze stołu. [przypis edytorski]
ogonek — kolejka. [przypis edytorski]
ogonek — tu: kolejka. [przypis edytorski]
ogon — tren, pas materiału ciągnący się za suknią po ziemi. [przypis edytorski]
ogon — tu: tren, ciągnąca się po ziemi część sukni. [przypis edytorski]
ogony i pyski — dziś popr. forma N. lm: ogonami i pyskami. [przypis edytorski]
ogony (starop. forma) — dziś N.lm: (z) ogonami. [przypis edytorski]
ogorzały — mocno opalony. [przypis edytorski]
ogorzały — mocno opalony. [przypis edytorski]
ogorzały — o cerze ściemniałej wskutek częstego przebywania na słońcu. [przypis edytorski]
ogorzały — opalony. [przypis edytorski]
ogorzały — o skórze pociemniałej wskutek częstego przebywania na słońcu. [przypis edytorski]
ogorzeć — tu: osmalić się. [przypis edytorski]
ogorzelizna — opalenia. [przypis redakcyjny]
Ogotaj a. Ugudej (1186–1241) — syn Czyngis-chana, władca imperium mongolskiego w latach 1229–1241. [przypis edytorski]
Ograbiwszy jego naród, zająwszy Czarne Góry, zrobili z niego teraz bohatera… — niewielkie stada bizonów w Kanadzie nie wystarczały do wyżywienia jego ludzi i w roku 1881 Siedzący Byk został zmuszony do powrotu do Stanów Zjednoczonych, gdzie zamknięto go w rezerwacie. W 1885 przez cztery miesiące występował w objazdowym widowisku Wild West Show Buffalo Billa. W 1890 przyjął do swojego obozu wyznawców Tańca Ducha, nowego indiańskiego ruchu religijnego uważanego przez władze za niebezpieczny; podczas próby aresztowania został zastrzelony przez policjantów. [przypis edytorski]
O granicach władzy zwierzchniej — rozdział ten — niezmiernie zawiły, uznany przez Fagueta jako niedający się rozplątać — przynosi nareszcie rozwiązanie ciągle dotychczas jeszcze zawieszonego bez ostatecznej odpowiedzi problemu pogodzenia wolności człowieczej z więzami prawnymi, nakładanymi przez społeczeństwo. Dotychczas Russo dorzucał poszczególne cegiełki do tego związania lub też, antycypując właściwe wywody, operował ich gotowymi rezultatami i w ten sposób zasłaniał ciągle jeszcze otwartą próżnię. Obecnie przeprowadzi całe rozumowanie, a tym samym zamknie koło rozważań dotyczących legitymacji społeczeństwa. Tok myśli jest następujący: Przyrodzonym prawem człowieka, z charakteru swego niezależnym od społeczeństwa, jest wolność. Społeczeństwo zatem musi je uszanować. Wolność człowieka w społeczeństwie nie polega na tym, że rzekomo odstąpił on tylko cząstkę swej wolności, a poza tym pozostał wolny: przeciwnie, człowiek oddaje się całkowicie całości, a władza jej nad nim jest nieograniczona i absolutna. Mimo to jednak jest on wolny, a to dlatego, że społeczność pozostaje pod kierownictwem woli powszechnej, a władza najwyższa, zwierzchnicza, jest tylko wyrazicielką tej woli powszechnej. Panowanie woli powszechnej sprawia zatem, że człowiek pozostaje wolny w społeczeństwie. Dzięki czemu tak? Dzięki temu, że człowiek, słuchając woli powszechnej, słucha samego siebie. Wola powszechna jest bowiem wyrazem racjonalnego dobra całości, będącego równocześnie racjonalnym dobrem wszystkich jej członków, jest wyrazem wspólnego wszystkim interesu, solidarności i wzajemnego przenikania się interesów jednostek. Dlatego każdy rozumny człowiek musi chcieć tego, na co wskazuje wola powszechna, w przeciwnym bowiem razie musiałby nie chcieć własnego dobra, co byłoby niedorzecznością. Forma przejawiania woli powszechnej daje zabezpieczenie, że wola powszechna zatrzyma w swych realizacjach tę swą właściwość, że zmierzając do korzyści całości, jest równocześnie korzystna dla wszystkich jednostek. Może się mianowicie przejawiać jedynie w formie norm ogólnych, abstrakcyjnych, obejmujących wszystkich bez wyjątku obywateli i stanowiących równe dla wszystkich obowiązki. Wskutek tego każdy obywatel, spełniając nałożone nań przez wolę powszechną świadczenie, może być pewny, że inni złożą tę samą ofiarę i że stratę, jaką poniósł, świadcząc, odzyska w formie korzyści, jaką wyciągnie dla siebie z ofiar innych. Przedmiotowa zatem powszechność woli powszechnej (praw), równość wszystkich obywateli wobec prawa, jest najważniejszą gwarancją zgodności obowiązków, nakładanych przez nie z korzyścią osobistą obywateli, powodem tego, że obywatel, poddając się prawom, zawsze poddaje się tylko własnej racjonalnej woli, dążącej do jego własnego dobra. Drugą gwarancję stanowi istotna (podmiotowa) powszechność woli powszechnej, dzięki której w akcie zwierzchniczym, przejawiającym tę wolę, współdziała cały naród w osobach wszystkich obywateli. Rozumowanie skończone: Dzięki woli powszechnej sprzeczność wolności naturalnej z niewolą społeczną została usunięta, ważność umowy społecznej została stwierdzona, obowiązek społeczny ustalony, społeczeństwo usprawiedliwione. [przypis tłumacza]
ograniczać się na czymś — dziś popr.: ograniczać się do czegoś. [przypis edytorski]
ograniczając, zgodnie z radą Sokratesa, zakres nauk (..) ku naszemu pożytkowi — Diogenes Laertios, Sokrates [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, II, 21. [przypis edytorski]
ogranicza się na jajkach i mleku — dziś popr.: ogranicza się do jajek i mleka. [przypis edytorski]
Ograniczenie monopolu związanego z prawami wykonawczymi jedynie do sytuacji, w których dochodziło do publicznego wykonywania utworów, znaleźć można było w ustawodawstwach argentyńskim, belgijskim, szwajcarskim oraz niderlandzkim. B. Varmer, Limitations on Peforming Rights…, s. 91. [przypis autorski]
ograniczenie — ograniczenie rozumiem w tym wypadku jako np. dzban, zawierający wodę, balon do tlenu wypełniony tym gazem, itp. [przypis autorski]
ograniczył się na składaniu rąk i patrzeniu — dziś popr.: ograniczył się do składania rąk i patrzenia. [przypis edytorski]
ograżać (daw.) — mieć dreszcze, trząść się. [przypis edytorski]
ograżka (daw.) — dreszcz. [przypis edytorski]
ogród Akademosa — gaj w Atenach poświęcony herosowi Akademosowi; tam Platon założył w 387 r. p.n.e. swoją Akademię. [przypis edytorski]
ogród angielski — w przeciwieństwie do francuskiego, odznacza się swobodnym zadrzewieniem (bez regularnych alejek i strzyżonych drzew) oraz dążeniem do zachowania naturalności krajobrazu. [przypis redakcyjny]
Ogród Botaniczny — w południowej części miasta, przy Al. Ujazdowskich, obok Łazienek; ogród do dziś zachował wygląd zgodny z opisem Prusa. [przypis redakcyjny]
ogród — dziś w tym znaczeniu częściej: park. [przypis edytorski]
ogródek dziecięcy — tzn. przedszkole. [przypis edytorski]
ogródek systemu Kneippa — zakład leczniczy, w którym stosuje się system wodolecznictwa wprowadzony przez ks. Sebastiana Kneippa (1821–1897). [przypis redakcyjny]
Ogródek — tu: ogródek dziecięcy, tj. przedszkole (por. ang. kindergarten, ros. детский сад). [przypis edytorski]
Ogród fraszek — Ogród fraszek Wacława Potockiego (1621–1696). Autor musiał niedawno właśnie studiować, książkę tę bowiem sprowadziwszy sobie w marcu 1910 w wydaniu kompletnym prof. Brücknera, pisze o niej w liście do swego nakładcy: „szczególniej Potocki był dawnym moim marzeniem i widzę już, że lepszej książki, gdy chodzi o odświeżenie mowy, przysłać mi pan nie mógł. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
ogród Hesperyd (mit. gr.) — ogród pilnowany przez siostry Hesperydy, nimfy zachodzącego słońca, w którym rosła jabłoń rodząca złote jabłka. [przypis edytorski]
ogród — Ogród Tuileryjski z czasów Ludwika XIV (druga połowa XVII w.), chętnie uczęszczane miejsce spacerowe. [przypis redakcyjny]
Ogród Saski — park miejski w śródmieściu Warszawy. [przypis edytorski]
ogród — tu: park. [przypis edytorski]
Ogród Zoologiczny — tu: Tiergarten, park w śródmieściu Berlina. [przypis edytorski]
ogrójec — ogród, gaj. [przypis edytorski]
ogroda — ogrodzenie. [przypis edytorski]
ogroda (starop. forma) — dziś D.lp: (z) ogrodu. [przypis edytorski]
ogroda — tu: granica, mur graniczny, fortyfikacje. [przypis edytorski]
ogrodła — ogrodziła. [przypis edytorski]
OGRODNIK I JEGO PAN — Przekład Władysława Noskowskiego. [przypis tłumacza]
ogrodowizna (daw.) — warzywa. [przypis edytorski]
ogrodowizny (daw.) — rośliny uprawne, rosnące w ogrodzie, tj. warzywniku; warzywa. [przypis edytorski]
ogrody Estery — scenografia III aktu tragedii Racine'a Estera przedstawia wspaniałe ogrody Estery. [przypis edytorski]
