Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3788 przypisów.
legenda o Walgierzu Wdałym (tj. pięknym) — wzięta przez Sienkiewicza z Kroniki Wielkopolskiej (XIV/XV w.), oparta na zachodnioeuropejskim eposie o Walterze i Helgundzie. [przypis edytorski]
Legenda wieków — poemat Wiktora Hugo, pisany w latach 1855–1876, który w planach autora miał opisywać całą historię ludzkości, postępu cywilizacyjnego i przemian społecznych. [przypis edytorski]
Marcel Proust, W poszukiwaniu straconego czasu, Strona Guermantes, Strona Guermantes, część druga
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
leges curiatae (łac.) — ustawy kurialne. [przypis edytorski]
Legia Cudzoziemska — francuska elitarna zawodowa jednostka bojowa, w której służą obywatele obcych państw. [przypis edytorski]
Legia Cudzoziemska, fr. Légion étrangère — elitarna francuska zawodowa jednostka wojskowa, w której formalnie mogą służyć tylko obywatele obcych państw. [przypis edytorski]
Legia Honorowa — najwyższe francuskie odznaczenie nadawane wojskowym i cywilom, ustanowione przez Napoleona Bonapartego w 1802; dzieli się na 5 klas: Krzyż Wielki, Wielki Oficer, Komandor, Oficer, Kawaler. [przypis edytorski]
Legia Honorowa — najwyższy order francuski, ustanowiony przez Napoleona I w 1802 r. [przypis edytorski]
Honoré de Balzac, Stracone złudzenia, Wielki człowiek z prowincji w Paryżu
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
legia (z łac.) — legion; w łac. średniowiecznej oznaczający zazwyczaj oddział jazdy liczący 1000 rycerzy; tu może oznaczać oddziały piesze. [przypis edytorski]
legijony — legiony; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
Legion Arabski — istniejący w latach 1920–1956 w Transjordanii, a później w Jordanii, elitarny związek taktyczny piechoty zmechanizowanej Jordańskich Sił Zbrojnych utworzony przez brytyjskie władze mandatowe do ochrony interesów Wielkiej Brytanii na Bliskim Wschodzie. [przypis edytorski]
Legionista z 1914 r. — żołnież Legionów Polskich, postać niewystępująca pierwotnie w dramacie Rydla, dodana wraz z rozwojem tradycji scenicznej. [przypis edytorski]
Legionista — żołnierz Legionów Polskich Dąbrowskiego. [przypis edytorski]
Legionista z r. 1914 — kwestia z utrwalonej przez tradycję sceniczną wersji dramatu Rydla. [przypis edytorski]
legion Mickiewiczowski — jednostka wojskowa utworzona przez Adama Mickiewicza w 1848 r. w Rzymie w celu walki o wyzwolenie Włoch. [przypis edytorski]
Legion Młodych — młodzieżówka obozu sanacyjnego, o silnym zabarwieniu antykapitalistycznym; rozwijała się dynamicznie w latach 1930–1933, później uległa rozłamom. [przypis edytorski]
Legion Młodych — radykalna piłsudczykowska organizacja młodzieżowa, utworzona w 1930 w celu zwalczania wpływów opozycji (zwłaszcza endecji) na wyższych uczelniach; głosiła ideologię skoncentrowaną na służbie państwu, antykapitalistyczną, antykomunistyczną i antyklerykalną. [przypis edytorski]
Legion Młodych — radykalna piłsudczykowska organizacja młodzieżowa, utworzona w celu zwalczania wpływów opozycji (zwłaszcza endecji) na wyższych uczelniach; głosiła ideologię skoncentrowaną na służbie państwu, antykapitalistyczną, antykomunistyczną i antyklerykalną. [przypis edytorski]
legion — podstawowa i największa jednostka taktyczna armii rzymskiej, licząca 5000–6000 żołnierzy; przen.: wielka liczba, mnóstwo ludzi lub innych istot. [przypis edytorski]
Legion Wysockiego — utworzony przez gen. Józefa Wysockiego legion polski liczący ok. 3 tys. żołnierzy, wspierający powstanie węgierskie, które wybuchło 15 marca 1848 pod wpływem wiadomości o rewolucji w Paryżu oraz Wiedniu, stanowiące część Wiosny Ludów. [przypis edytorski]
Legiony Polskie na Węgrzech — oddziały zorganizowane przez gen. Józefa Wysockiego na Węgrzech w latach 1848–1849 w czasie powstania węgierskiego. [przypis edytorski]
Legiony Polskie — polska formacja wojskowa wchodząca w skład armii austro-węgierskiej, utworzona 27 sierpnia 1914 z inicjatywy polskich stronnictw politycznych w Galicji, walcząca w I wojnie światowej po stronie państw centralnych; do Legionów mogli wstąpić Polacy z Galicji zwolnieni od służby wojskowej oraz ochotnicy z Królestwa Polskiego. [przypis edytorski]
legislatorek (z łac. legislator: prawodawca) — pogard.: prawodawca, poseł na sejm. [przypis edytorski]
legislatywa — władza ustawodawcza, tworząca prawo. [przypis edytorski]
legista — znawca prawa. [przypis edytorski]
legitymistyczny (z fr.) — tu: związany ze zwolennikami dynastii Burbonów. [przypis edytorski]
legiwać — daw. forma wyrażająca czynność wielokrotną a. zwyczajową; znaczenie: kłaść się. [przypis edytorski]
legiwać — kłaść się zwykle; leżeć zazwyczaj. [przypis edytorski]
legjon — dziś popr.: legion. [przypis edytorski]
legły — dziś: poległy. [przypis edytorski]
legnoł (gw.) — położył się. [przypis edytorski]
lego, legere (łac.) — zbierać; wybierać; czytać (III koniugacja). [przypis edytorski]
legować (daw.) — zapisywać w testamencie. [przypis edytorski]
legowany — zapisany w testamencie. [przypis edytorski]
le grand-duc Michel — wielki książę Michał Pawłowicz, najmłodszy brat Aleksandra i Konstantego, nie odegrał roli historycznej. Znany raczej jako hulaka. Był wtedy z gwardią na Litwie; rzeczywiście lubił kalambury.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]
le Grand Général (fr.) — tu: hetman wielki. [przypis edytorski]
le grand malheur (fr.) — wielkie nieszczęście. [przypis edytorski]
le grand rideau du peyotl s'est dechire (fr.) — wielka zasłona peyotlu rozdarła się. [przypis edytorski]
leg shows (ang.) — pokazy nóg. [przypis edytorski]
legszy (starop. forma) — poległszy. [przypis edytorski]
legumina — deser. [przypis edytorski]
legumina — rodzaj deseru, słodka potrawa na mące, np. kisiel, budyń czy pudding. [przypis edytorski]
leguminy — dosł. desery; tu: artykuły żywnościowe. [przypis edytorski]
leguński — legionowy; znana jest pieśń z czasów tzw. Cudu nad Wisłą, zatytułowana Leguny w niebie, autorstwa Adama Kowalskiego. [przypis edytorski]
leguteńko (daw.) — bardzo lekko. [przypis edytorski]
Lehr-Spławiński, Tadeusz (1891–1965) — slawista, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. [przypis edytorski]
Leibnitz a. Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) — niemiecki matematyk, fizyk i filozof; autor metafizycznej teorii monad: podstawowych, nieoddziałujących na siebie składników świata. [przypis edytorski]
Leibnitz a. Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) — niemiecki matematyk, fizyk i filozof epoki oświecenia, jeden z najwybitniejszych i najbardziej wszechstronnych uczonych XVII w.; pozostawił po sobie ogromną ilość nieopublikowanych listów i pism z różnych dziedzin. [przypis edytorski]
Leibnitz a. Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) — niem. matematyk, fizyk i filozof; autor metafizycznej teorii monad: podstawowych, nieoddziałujących na siebie składników świata; stwierdzał, że żyjemy w najlepszym ze wszystkich możliwych światów, co Wolter wykpiwa w Kandydzie. [przypis edytorski]
Leibnitz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) — niem. filozof, a także matematyk (wynalazca rachunku różniczkowego i całkowego, niezależnie od Newtona), fizyk i konstruktor. Monadologia stanowi koncepcję opisującą świat jako złożony z monad, czyli osobnych bytów, z których każdy zawiera całą prawdę o sobie, stanowiąc niejako świat sam dla siebie. Człowiek postrzegany jest jako jedna z nieskończenie wielu niepowtarzalnych monad. Według Leibniza monady nie oddziałują na siebie nawzajem, są niezmienne (czas i przestrzeń stanowią rodzaj złudzenia poznawczego), a ich wzajemne relacje zostały raz na zawsze z góry ustalone na zasadzie harmonii przedustawnej przez Boga jako naczelną monadę stanowiącą dla pozostałych monad przyczynę i cel istnienia. Świat uregulowany na kształt zegara (czy też zbioru wielu mechanizmów tego typu) miał być zdaniem Leibniza najlepszym z możliwych do pomyślenia światów. [przypis edytorski]
Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) — niem. filozof, a także matematyk (wynalazca rachunku różniczkowego i całkowego, niezależnie od Newtona), fizyk i konstruktor. Monadologia stanowi koncepcję opisującą świat jako złożony z monad, czyli osobnych bytów, z których każdy zawiera całą prawdę o sobie, stanowiąc niejako świat sam dla siebie. Człowiek postrzegany jest jako jedna z nieskończenie wielu niepowtarzalnych monad. Według Leibniza monady nie oddziałują na siebie nawzajem, są niezmienne (czas i przestrzeń stanowią rodzaj złudzenia poznawczego), a ich wzajemne relacje zostały raz na zawsze z góry ustalone na zasadzie harmonii przedustawnej przez Boga jako naczelną monadę stanowiącą dla pozostałych monad przyczynę i cel istnienia. Świat uregulowany na kształt zegara (czy też zbioru wielu mechanizmów tego typu) miał być zdaniem Leibniza najlepszym z możliwych do pomyślenia światów; z tego stwierdzenia szydził Voltaire w powiastce filozoficznej Kandyd. [przypis edytorski]
Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) — niem. filozof, a także matematyk (wynalazca rachunku różniczkowego i całkowego, niezależnie od Newtona), fizyk i konstruktor. Monadologia stanowi koncepcję opisującą świat jako złożony z monad, czyli osobnych bytów, z których każdy zawiera całą prawdę o sobie, stanowiąc niejako świat sam dla siebie. Człowiek postrzegany jest jako jedna z nieskończenie wielu niepowtarzalnych monad. Według Leibniza monady nie oddziałują na siebie nawzajem, są niezmienne (czas i przestrzeń stanowią rodzaj złudzenia poznawczego), a ich wzajemne relacje zostały raz na zawsze z góry ustalone na zasadzie harmonii przedustawnej przez Boga jako naczelną monadę stanowiącą dla pozostałych monad przyczynę i cel istnienia. Świat uregulowany na kształt zegara (czy też zbioru wielu mechanizmów tego typu) miał być zdaniem Leibniza najlepszym z możliwych do pomyślenia światów; z tego stwierdzenia szydził Voltaire w powiastce filozoficznej „Kandyd”. [przypis edytorski]
Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) — niem. filozof, a także matematyk (wynalazca rachunku różniczkowego i całkowego, niezależnie od Newtona), fizyk i konstruktor. Jego monadologia stanowi koncepcję opisującą świat jako złożony z monad, czyli osobnych bytów, z których każdy zawiera całą prawdę o sobie, stanowiąc niejako świat sam dla siebie. Człowiek postrzegany jest jako jedna z nieskończenie wielu niepowtarzalnych monad. Według Leibniza monady nie oddziałują na siebie nawzajem, są niezmienne (czas i przestrzeń stanowią rodzaj złudzenia poznawczego), a ich wzajemne relacje zostały raz na zawsze z góry ustalone na zasadzie harmonii przedustawnej przez Boga jako naczelną monadę stanowiącą dla pozostałych monad przyczynę i cel istnienia. Świat uregulowany na kształt zegara (czy też zbioru wielu mechanizmów tego typu) miał być zdaniem Leibniza najlepszym z możliwych do pomyślenia światów. [przypis edytorski]
Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) — niemiecki filozof, matematyk (wynalazca rachunku różniczkowego i całkowego, niezależnie od Newtona), fizyk i konstruktor. [przypis edytorski]
Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) — niemiecki filozof, prawnik, dyplomata, historyk i bibliotekarz. [przypis edytorski]
Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) — niemiecki matematyk, fizyk i filozof; autor metafizycznej teorii monad: podstawowych, nieoddziałujących na siebie składników świata. [przypis edytorski]
Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) — niemiecki matematyk, fizyk i filozof; autor metafizycznej teorii monad: podstawowych, niepodzielnych bytów świata. W systemie tym człowiek jest jedną z wielu niepowtarzalnych monad. Według Leibniza monady nie oddziałują na siebie nawzajem, są niezmienne (czas i przestrzeń stanowią rodzaj złudzenia poznawczego), a ich wzajemne relacje zostały raz na zawsze z góry ustalone na zasadzie harmonii przedustawnej przez Boga jako naczelną monadę. Leibniz stwierdzał, że żyjemy w najlepszym ze wszystkich możliwych światów, co wykpiwał Wolter w powiastce filozoficznej Kandyd. [przypis edytorski]
Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) — niemiecki matematyk, fizyk i filozof epoki oświecenia, jeden z najwybitniejszych i najbardziej wszechstronnych uczonych XVII w.; autor metafizycznej teorii monad: podstawowych, nieoddziałujących na siebie składników świata. [przypis edytorski]
Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646–1716) — niem. matematyk, fizyk i filozof; autor metafizycznej teorii monad: podstawowych, nieoddziałujących na siebie składników świata. [przypis edytorski]
Leica — marka pierwszych fotograficznych aparatów małoobrazkowych, dzięki którym rozpoczęła się epoka nowoczesnego reportażu fotograficznego, produkowanych przez niemieckie przedsiębiorstwo E. Leitz Optische Werke (ob. Leica Camera AG). [przypis edytorski]
leica — tu: aparat fotograficzny (od nazwy własnej firmy produkującej sprzęt fotograficzny i optyczny). [przypis edytorski]
Leimen — miasto w Niemczech, w Badenii-Wirtembergii, 6 km na południe od Heidelbergu. [przypis edytorski]
Leimen — miasto w Niemczech, w Badenii-Wirtembergii. [przypis edytorski]
Leipart, Theodor (1867–1947) — jeden z przywódców niemieckiego ruchu związkowego, socjaldemokrata. W roku 1933 więziony i torturowany przez nazistów. [przypis edytorski]
leitmotiv — element przewijający się przez cały utwór lub stale powtarzający się w czyjejś twórczości. [przypis edytorski]
leitmotiv (niem.) — motyw wiodący, przewodni. [przypis edytorski]
leitmotiv (z niem.) — motyw przewodni; element treści lub temat przewijający się przez cały utwór. [przypis edytorski]
leitmotiv (z niem.) — motyw przewodni. [przypis edytorski]
Lejbełe — zdrobnienie od Lejb. [przypis edytorski]
lejbgwardia — straż przyboczna monarchy. [przypis edytorski]
lejbgwardii kawalergardzkom połku (ros. лейб-гвардии кавалергардском полку) — gwardyjskim pułku ciężkiej kawalerii Imperium Rosyjskiego. [przypis edytorski]
lejbgwardzista — członek gwardii przybocznej. [przypis edytorski]
lejbgwardzista — członek straży przybocznej monarchy. [przypis edytorski]
lejbgwardzista (z niem.) — członek straży przybocznej monarchy. [przypis edytorski]
lejbik — bluza, żakiet. [przypis edytorski]
lejbik (daw.) — górna część munduru. [przypis edytorski]
lejbik (z niem.) — krótki wierzchni kaftanik. [przypis edytorski]
lejbjegier — żołnierz gwardyjskiego pułku strzelców wyborowych (jegrów) w armii Imperium Rosyjskiego (Lejb-Gwardyjski Pułk Jegrów Jego Wysokości). [przypis edytorski]
lejbmedyku (daw.,z niem.) — lekarz chorób wewnętrznych (w odróżnieniu np. od chirurga). [przypis edytorski]
lejc — część uprzęży służąca do powożenia końmi. Dziś popr. forma M. l. mn.: lejce. [przypis edytorski]
lejc — dziś popr. lejce; być może Słowacki zmienił formę, by zachować rytmikę wiersza. [przypis edytorski]
lejcowa (daw.) — klacz, idąca w lejcach. [przypis edytorski]
lejcowe konie — konie kierowane przez powożącego, idące w lejcach, za którymi podążają pozostałe konie zaprzęgu. [przypis edytorski]
lejeta (gw.) — lejecie. [przypis edytorski]
Le jeu ne vaut pas la chandelle (fr.) — Gra nie jest warta świeczki. [przypis edytorski]
Lejkin, Jakub (1906–1942) — adwokat, zastępca dowódcy Żydowskiej Służby Porządkowej, zastrzelony w pierwszej egzekucji przeprowadzonej przez Żydowską Organizację Bojową. [przypis edytorski]
Lejkin, Jakub (1906–1942) — adwokat, zastępca dowódcy Żydowskiej Służby Porządkowej, zastrzelony w pierwszej egzekucji przeprowadzonej przez Żydowską Organizację Bojową; charakteryzował się niskim wzrostem. [przypis edytorski]
Lejl Szimurim (hebr.) — noc czuwania, pierwsza noc święta Paschy. [przypis edytorski]
lej (rum. leu) — waluta Rumunii. [przypis edytorski]
lejtenant — popr.: lejtnant, porucznik. [przypis edytorski]
lejtnant (niem. Leutnant) — porucznik. [przypis edytorski]
lejtnant — stopień oficerski odpowiadający polskiemu porucznikowi lub podporucznikowi. [przypis edytorski]
lejtnant — stopień oficerski w armii rosyjskiej. [przypis edytorski]
le Juif errant de l'Armee (fr.) — Żyd-Tułacz armii; odniesienie do postaci Żyda Wiecznego Tułacza, bohatera średniowiecznej legendy, który za urąganie Jezusowi w drodze na ukrzyżowanie został obarczony klątwą wiecznej tułaczki po świecie. [przypis edytorski]
lekarstwy — dziś popr. forma N.lm: lekarstwami. [przypis edytorski]
lekcejszy — dziś popr.: lżejszy. [przypis edytorski]
lekce od nich poważony (starop.) — zlekceważony przez nich. [przypis edytorski]
lekciej (gw.) — lżej. [przypis edytorski]
lekcij (gw.) — lżej. [przypis edytorski]
lekcje, dyjalekcie — Słowacki, pochodzący z Kresów, wymawiał głoskę ć półmiękko, jak Ukraińcy i Rosjanie, dlatego w jego te wyrazy w jego ustach się rymowały. [przypis edytorski]
lekcyą — dziś popr. B.lp r.ż.: lekcję. [przypis edytorski]
