Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 475 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 11015 przypisów.
Karol IV Luksemburski (1316–1378) — król Czech i Święty Cesarz Rzymski. [przypis edytorski]
Karol I Wielki (742/747–814) — król Franków i Longobardów, cesarz rzymski. [przypis edytorski]
Karol I Wielki (ok. 742–814) — król Franków i Longobardów, cesarz rzymski, stworzył pierwsze europejskie imperium od czasu upadku cesarstwa zachodniorzymskiego. [przypis edytorski]
Karol IX Walezjusz (1550–1574) — król Francji (od 1560); na jego panowanie przypada początek wojen religijnych we Francji po masakrze hugenotów (francuskich protestantów) w Wassy (1562) oraz krwawa rozprawa z hugenotami w Paryżu (tzw. noc św. Bartłomieja, 1572). [przypis edytorski]
Karol IX Walezjusz (1550–1574) — król Francji (od 1560); pozostawał pod silnym pod wpływem matki, Katarzyny Medycejskiej, która sprawowała rządy podczas jego małoletności; na jego panowanie przypada początek wojen religijnych we Francji po masakrze hugenotów (francuskich protestantów) w Wassy (1562) oraz krwawa rozprawa z hugenotami w Paryżu (tzw. noc św. Bartłomieja, 1572). [przypis edytorski]
Karol Łysy był monarchą, który najbardziej nadwerężył majątki kleru — Szlachta podburzyła króla przeciw biskupom, tak iż ich wypędził ze zgromadzenia: wzięto z synodów parę kanonów i oświadczono im, że to będą jedyne, których się będzie przestrzegać; przyznano im tylko to, czego niepodobna było odmówić. [przypis redakcyjny]
Karol Martel potrzebował papieża, aby upokorzyć Greków, trzymać w szachu Longobardów, bardziej być szanowanym w domu i umocnić tytuły, które miał, oraz te, jakie on lub jego dzieci mogli przybrać — Widzimy w autorach z owego czasu wrażenie, jakie powaga tylu papieży wywierała na Francuzów. Mimo że król Pepin był już koronowany przez arcybiskupa Mogunckiego, uważał namaszczenie, jakie otrzymał od papieża Szczepana, za rzecz, która go umacniała we wszystkich jego prawach. [przypis redakcyjny]
Karol Młot — (686–741) majordom (odpowiednik marszałka dworu, a w istocie faktyczny władca) państwa Franków. Zwyciężył Saracenów w bitwie pod Poitiers (732), co powstrzymało ich ekspansję na Galię. [przypis edytorski]
Karol Moor — bohater dramatu Schillera Zbójcy: wydziedziczony przez ojca, obejmuje przywództwo bandy zbójców. [przypis edytorski]
Karolowych — daw. forma dzierżawcza: Karola Chodkiewicza. [przypis redakcyjny]
Karol Piąty, Karol V Habsburg (1500–1558) — cesarz rzymsko-niemiecki i król Hiszpanii (jako Karol I). [przypis edytorski]
Karol Śmiały (1432–1477) — książę Burgundii, pretendent do korony francuskiej, zginął w bitwie pod Nancy. [przypis edytorski]
Karol Świętorzecki — Żyje. Bywa w Warszawie. Pracuje. [przypis autorski]
Karol Stanisław Radziwiłł, zwany „Panie Kochanku” (1734–1790) — wojewoda wileński, znany z barwnego, hulaszczego trybu życia, popularny wśród drobnej szlachty. [przypis edytorski]
Karol Stary, Andegaweński (1226–1285) — król Neapolu, rozgromił Manfreda, syna cesarza Fryderyka II i króla Obojga Sycylii w bitwie pod Benevento (1206). [przypis edytorski]
Karol — [tu:] Karol Wielki. [przypis redakcyjny]
Karol V (1500–1558) — cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego (1519–1556), król Hiszpanii jako Karol I (1516–1556), doprowadził do jej rozwoju jako imperium kolonialnego. [przypis edytorski]
Karol V (1500–1558) — cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego (1519–1556), król Hiszpanii jako Karol I (1516–1556), doprowadził do jej zjednoczenia i rozwoju jako imperium kolonialnego; gorliwy katolik, zmagał się z ruchem reformacyjnym w Niemczech; pod koniec życia (1556) abdykował, zmarł w klasztorze w Estremadurze. [przypis edytorski]
Karol V Habsburg (1500–1558) — cesarz niemiecki (1519–1556) oraz król Hiszpanii (1516–1556, jako Karol I Hiszpański). [przypis edytorski]
Karol V Habsburg (1500–1558) — cesarz rzymski narodu niemieckiego i król Hiszpanii (jako Karol I) pod koniec życia przeszedł załamanie nerwowe i abdykował w 1556 r. Ostatnie lata spędził w klasztorze, cierpiał na podagrę. W 1558 r. zorganizował tam próbę generalną jego własnego pogrzebu i podczas tej uroczystości nabawił się udaru słonecznego, co stało się przyczyną jego śmierci. [przypis edytorski]
Karol V Habsburg (1500–1558) — cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego (1519–1556), król Hiszpanii jako Karol I (1516–1556), doprowadził do jej rozwoju jako imperium kolonialnego. [przypis edytorski]
Karol V Habsburg (1500–1558) — król Hiszpanii i cesarz rzymsko-niemiecki. [przypis edytorski]
Karol V Habsburg (1500–1558) — od 1516 król Hiszpanii (jako Karol I), od 1519 cesarz rzymsko-niemiecki; abdykował w 1556. [przypis edytorski]
Karol V Habsburg (1500–1558) — syn Filipa I Pięknego i Joanny Szalonej (córki Ferdynanda II Aragońskiego i Izabeli I Kastylijskiej); w 1516 jako Karol I został królem jednocześnie Kastylii i Aragonii, co uznaje się za moment powstania Królestwa Hiszpanii; od 1519 nosił tytuł cesarza rzymsko-niemieckiego jako Karol V; abdykował w 1556. [przypis edytorski]
Karol V Habsburg (1500–1558) — syn Filipa I Pięknego i Joanny Szalonej (córki Ferdynanda II Aragońskiego i Izabeli I Kastylijskiej), od 1516 król Hiszpanii (jako Karol I), od 1519 cesarz rzymsko-niemiecki; abdykował w 1556. [przypis edytorski]
Karol VI a. Karol VI Szalony (1368–1422) — król Francji w latach 1380–1422 z dynastii Walezjuszów. [przypis edytorski]
Karol VII a. Karol Zwycięski (1403–1461) — król Francji w latach 1422–1461 z dynastii Walezjuszów. [przypis edytorski]
Karol VIII Walezjusz (1470–1498) — król Francji od 1483; rościł sobie prawa do Królestwa Neapolu i w 1494 wyprawił się do Włoch w celu jego opanowania, co zapoczątkowało serię wojen włoskich. [przypis edytorski]
Karol VIII Walezjusz (1470–1498) — syn Ludwika XI, król Francji od 1483; został królem w wieku 13 lat, jednak regencję sprawowała jego najstarsza siostra wraz ze swym mężem; objął samodzielne rządy w 1491, po ślubie z Anną Bretońską. [przypis edytorski]
Karol VII — król fr. 1422–1461, odzyskał królestwo za przyczynieniem się Joanny d'Arc, stworzył zaczątek armii stałej (piesi łucznicy i konne kompanie pancerne). [przypis redakcyjny]
Karol VII powiada, iż dowiaduje się, że strony apelują w trzy, cztery i sześć miesięcy po wyroku, wbrew zwyczajowi królestwa w okolicach rządzących się zwyczajem: nakazuje apelować bezzwłocznie, chyba że zachodzi jakowaś zdrada lub podstęp prokuratora — Można byto ukarać prokuratora bez konieczności mącenia porządku publicznego. [przypis redakcyjny]
Karol VII Walezjusz (1403–1461) — król Francji od 1422; na mocy traktatu w Troyes (1420) pozbawiony praw do tronu na rzecz króla Anglii Henryka V; po udanej misji Joanny d'Arc i odparciu Anglików spod Orleanu koronował się w Reims (1429), uwolnił terytorium całego kraju i pomyślnie zakończył wojnę stuletnią; reorganizował finanse i armię. [przypis edytorski]
Karol VII Walezjusz (1403–1461) — król Francji od 1422; na mocy traktatu w Troyes (1420) pozbawiony praw do tronu na rzecz króla Anglii Henryka V; po udanej misji Joanny d'Arc i odparciu Anglików spod Orleanu koronował się w Reims (1429), uwolnił terytorium całego kraju i pomyślnie zakończył wojnę stuletnią. [przypis edytorski]
Karol VI — Karol VI Szalony (1368–1422), król Francji, a. Karol VI Habsburg (1685–1740), cesarz rzymsko-niemiecki i król Węgier. [przypis edytorski]
Karol VI Szalony (1368–1422) — król Francji (od 1380) z dynastii Walezjuszów; w 1392 zapadł niespodziewanie na chorobę psychiczną, krajem rządziła skłócona rada regencyjna, co doprowadziło do walk stronnictw i klęsk Francji w wojnie stuletniej. [przypis edytorski]
Karol VI Szalony (1368–1422) — król Francji (od 1380) z dynastii Walezjuszów; w 1392 zapadł niespodziewanie na chorobę psychiczną, krajem rządziła skłócona rada regencyjna. [przypis edytorski]
Karol V Mądry (1338–1380) — król Francji (od 1364) z dynastii Walezjuszów. [przypis edytorski]
Karol V wznosił wówczas pałac — Karol V wyburzył część Alhambry i jej miejscu rozpoczął budowę nowego pałacu królewskiego, jednak po kilku latach osiadł z dworem na stałe w Madrycie i prace porzucono. [przypis edytorski]
Karol Wielki (742/747?–814) — król Franków i Longobardów, cesarz rzymski. [przypis edytorski]
Karol Wielki a. Karol I Wielki (ok. 742/747–814) — król Franków i Longobardów, cesarz rzymski od 800 r. [przypis edytorski]
Karol Wielki — król Franków od 768 r., cesarz w r. 800, zm. r. 814. [przypis redakcyjny]
Karol Wielki (ok. 742/747–814) — król Franków i Longobardów, stworzył pierwsze europejskie imperium od czasu upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego, koronował się na cesarza rzymskiego w Rzymie w 800 r. [przypis edytorski]
Karol Wielki (ok. 742–814) — król Franków i Longobardów, koronował się na cesarza rzymskiego w r. 800. [przypis edytorski]
Karol Wielki (ok. 742–814) — król Franków i Longobardów, stworzył pierwsze europejskie imperium od czasu upadku cesarstwa zachodniorzymskiego, koronował się na cesarza rzymskiego w Rzymie w 800. [przypis edytorski]
Karol Wielki, poprawiając prawo salickie — Posiadamy dawne prawo i owo, które jest poprawione przez tego monarchę. [przypis redakcyjny]
Karol wszedł do Włoch — Karol, książę francuski, brat św. Ludwika. [przypis redakcyjny]
Karol X Filip (1757–1836) — król Francji (1824–1830), usiłował przywrócić monarchię absolutną; zrekompensował wielkim właścicielom ziemskim koszty obalenia feudalizmu, zwiększył władzę Kościoła katolickiego, zniósł wolność prasy i ograniczył prawa wyborcze; obalony w wyniku rewolucji lipcowej, po której powołano na tron Ludwika Filipa I. [przypis edytorski]
Karol X Filip (1757–1836) — z dynastii Burbonów; król Francji w latach 1824-1830. [przypis edytorski]
Karol X Gustaw Wittelsbach (1622–1660) — król Szwecji w latach 1654–1660. [przypis edytorski]
Karol X Gustaw Wittelsbach (1622–1660) — król Szwecji w latach 1654–1660. [przypis redakcyjny]
Karol XII (1682–1718) — król Szwecji, wybitny dowódca wojskowy; objąwszy tron jako nastolatek (1697), wkrótce został zmuszony do podjęcia wojny (tzw. III wojna północna, 1700–1721), podczas której prowadził bardzo zręczne działania i wielokrotnie rozbijał przeważające wojska koalicji Rosji, Saksonii, królestwa Danii i Norwegii oraz Polski. [przypis edytorski]
Karol XII (1682–1718) — król szwedzki od 1697 r., ostatni władca absolutny Szwecji, wybitny dowódca wojskowy; podczas III wojny północnej (1700–1721) wielokrotnie walczył zwycięsko z przeważającymi siłami koalicji Danii, Saksonii, Rosji i Polski; w 1700 r. rozgromił armię rosyjską (pod Narwą), wyparł Augusta II Mocnego do Saksonii i zmusił go do abdykacji (1706), zaś popierającą go w większości polską szlachtę skłonił do elekcji Stanisława Leszczyńskiego; przeciw Rosji sprzymierzył się z hetmanem kozackim Iwanem Mazepą; po klęsce pod Połtawą (1709) uciekł do Turcji, gdzie początkowo był internowany, później jednak nakłonił sułtana do wojny z Rosją (1710); zawarcie pokoju turecko-rosyjskiego pociągnęło za sobą wydalenie Karola XII; wrócił do Szwecji i kontynuował walkę z antyszwedzka koalicją; zginął w Norwegii podczas oblężenia twierdzy Friedrichshald. [przypis redakcyjny]
Karol XII Wittelsbach (1682–1718) — król Szwecji, wybitny dowódca wojskowy; objąwszy tron jako nastolatek (1697), został zmuszony wkrótce do podjęcia wojny (tzw. III wojna północna, 1700–1721), podczas której prowadził bardzo zręczne działania i wielokrotnie rozbijał przeważające wojska koalicji Rosji, Saksonii, Danii i Polski; zginął na polu bitwy. [przypis edytorski]
Karol XII Wittelsbach (1682–1718) — król Szwecji, wybitny dowódca wojskowy. [przypis edytorski]
karonada — rodzaj działa okrętowego o krótkiej lufie i dużym kalibrze, strzelającego ciężkimi pociskami na małą odległość, używanego od 2 poł. XVIII w. do 1 poł. XIX w. [przypis edytorski]
karosa — wóz z dachem, zaprzężony w kilka koni lub mułów. [przypis autorski]
karosz — kary (czarny) koń. [przypis edytorski]
karota (daw.) — zbieranie datków na cele dobroczynne, kwesta. [przypis edytorski]
karota — kwesta. [przypis redakcyjny]
karota (z fr.) — wyłudzanie, naciąganie na wydatek. [przypis edytorski]
karotować (przestarz.) — zbierać (wyłudzać) datki. [przypis edytorski]
karotować (z fr. carotter) — naciągać, oszukiwać, wycyganić, wyłudzać. [przypis edytorski]
karować (daw.) — karać (w formie wyrażającej powtarzalność). [przypis edytorski]
karpaja — rodzaj tańca, „taniec plonów”, karpós: plon [słowo karpaia i sam taniec są znane tylko z tego fragmentu; red. WL]. [przypis tłumacza]
karpa — pniak i korzenie pozostałe po ścięciu drzewa. [przypis edytorski]
karpa — pniak z korzeniem. [przypis redakcyjny]
karpas — potrawa sederowa składająca się z pietruszki, spożywana podczas uczty sederowej w święto Pesach. [przypis tłumacza]
Karpatczycy — Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich (SBSK) — brygada piechoty Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie utworzona na terenie kontrolowanej przez Francję Syrii 12 kwietnia 1940 roku. Po kapitulacji Francji przeszła do Palestyny i dołączył do wojsk brytyjskich. Od sierpnia 1941 r. do marca 1942 r. walczyła w kampanii libijskiej, uczestnicząc m.in. w obronie oblężonego Tobruku. W kwietniu skierowana ponownie do Palestyny, gdzie została 3 maja 1942 r. zreorganizowana w 3 Dywizję Strzelców Karpackich. [przypis edytorski]
Karpat — góra, a raczej długo ciągnących gór kontynuacja, nazwana od słowa carpo, że tam zbierają i zbierają różne profity obywatele, i minerały, albo od miasta Carpis starożytnych Bastarnów. (…) Na samym wierzchołku gór jest źródło, a raczej jezioro, Oculus Maris zwane, gdzie sztuki statków morskich często wypływają, znać, że z morzem ma komunikacją. — Benedykt Chmielowski, Nowe Ateny, t II, s. 323. [przypis edytorski]
Karpatów — dziś popr.: Karpat. [przypis edytorski]
„Karpaty” — Batalion „Karpaty” wchodził w skład Pułku AK „Baszta”. Dowodzony przez mjr Józefa Hofmana ps. „Majster” otrzymał zadanie opanowania 1 sierpnia toru wyścigów konnych na Służewcu. Natarcie nie powiodło się, a ocaleli żołnierze wycofali się do Lasów Kabackich. [przypis edytorski]
Karpaty — łańcuch górski w środkowej Europie. [przypis edytorski]
Karpazja — Karpacjum, miasto na Cyprze. [przypis tłumacza]
karpę dzijem (zniekszt. łac. carpe diem) — chwytaj dzień; formuła streszczająca postawę epikureizmu wobec teraźniejszości, pochodząca z Pieśni Horacego (I, 11, 8). [przypis edytorski]
karpieli i brukwi — w oryg.: Swedish turnip and ruta-baga, obie te nazwy określają tę samą roślinę uprawną, Brassica napus, mającą również w języku polskim dwie nazwy. [przypis edytorski]
Karpiński, Franciszek (1741–1825) — polski poeta epoki oświecenia, główny przedstawiciel nurtu sentymentalnego w polskiej liryce; autor m.in. pamiętnika pt. Historia mego wieku i ludzi, z którymi żyłem (1844). [przypis edytorski]
karpina — drewno z pniaków i korzeni. [przypis edytorski]
karpiówka — rodzaj dachówki ceramicznej. [przypis edytorski]
KARP — Koło Adwokatów Rzeczypospolitej Polskiej. [przypis edytorski]
karpokraci i alogowie — starożytne grupy religijne z II w. n.e.: karpokracjanie: wyznawcy poglądów teologa gnostyckiego Karpokratesa, nieuznający boskiej natury Jezusa; alogowie a. alogianie: heterodoksyjna grupa chrześcijańska odrzucająca Ewangelię wg Jana i Apokalipsę, nieuznająca ich za księgi apostoła. [przypis edytorski]
karpokracjanie — wyznawcy poglądów teologa gnostyckiego Karpokratesa (II wiek n.e.); Klemens Aleksandryjski pisze o ich rozpasaniu, ale tego rodzaju zarzuty o niemoralność były wówczas powszechnie stosowane. [przypis edytorski]
karpologia — dział botaniki zajmujący się badaniem owoców i nasion. [przypis edytorski]
Karpowicz, Tymoteusz (1921–2005) — poeta, prozaik i dramaturg, przedstawiciel tzw. poezji lingwistycznej, autor m. in. poematu Odwrócone światło (1972). [przypis edytorski]
Karpowicz, Tymoteusz (1921–2005) — poeta, prozaik i dramaturg, przedstawiciel tzw. poezji lingwistycznej, autor m.in. poematu Odwrócone światło (1972). [przypis edytorski]
Karr, Alphonse (1808–1890) — fr. pisarz, dziennikarz; wydawca miesięcznika satyrycznego Les Guêpes (fr.: Osy). [przypis edytorski]
karri — indyjska potrawa z mięsa i jarzyn, zaprawna korzeniami; coś w rodzaju naszego bigosu. [przypis tłumacza]
karruka — rodzaj wozu. [przypis edytorski]
karštinė — karštligė, drugys. [przypis edytorski]
karštojo' — trump.: karštojoj. [przypis edytorski]
Karsch, Ferdinand (1853–1936) — niemiecki entomolog i arachnolog (badacz owadów i pajęczaków) oraz antropolog; opublikował wiele prac na temat seksualności, w szczególności homoseksualizmu w królestwie zwierząt oraz u tzw. prymitywnych ludów. [przypis edytorski]
karski — dziś popr.: karyjski, odnoszący się do Karyjczyków, ludu mieszkającego w Karii, płd.-zach. części Azji Mniejszej; tu użyte na określenie stylu obcego i w złym guście. [przypis edytorski]
kartacze (z wł.) — ładunki, naboje, kulki żelazne, umieszczone w puszce blaszanej i stanowiące razem z nią pocisk. [przypis redakcyjny]
kartaczów — dziś popr. forma D. lm: kartaczy; kartacz — pocisk, używany od XV do XIX w., złożony z dużej liczby małych kul ołowianych. [przypis edytorski]
kartaczowe kule — kartacze to pociski armatnie zawierające w środku odłamki metali lub ołowiane kule rozpryskujące się przy wybuchu. Używane do poł. XX wieku. [przypis edytorski]
kartaczownica — dawna szybkostrzelna broń wielolufowa; w odróżnieniu od karabinu maszynowego wymagała przeładowywania ręcznego, dźwignią lub korbą. [przypis edytorski]
kartaczownica — szybkostrzelna broń wielolufowa; w odróżnieniu od karabinu maszynowego wymagała przeładowywania ręcznego, dźwignią lub korbą. [przypis edytorski]
kartacz — pocisk artyleryjski. [przypis edytorski]
kartacz — pocisk artyleryjski. [przypis edytorski]
kartacz — pocisk artyleryjski składający się z lekkiej obudowy wypełnionej kulkami ołowianymi, służący do zwalczania siły żywej na niewielkich odległościach; od XIX w. zastąpiony szrapnelami i pociskami odłamkowymi. [przypis edytorski]
kartacz — pocisk artyleryjski, używany od XV do XIX w., złożony z dużej liczby małych kul ołowianych. [przypis edytorski]
