Przypisy

względna Nirwana — zob. Wstęp. [przypis redakcyjny]

względny (daw.) — mający wzgląd na, uważny. [przypis redakcyjny]

wzgórę — w górę, wzwyż. [przypis redakcyjny]

wziąć przed się (starop.) — rozważyć. [przypis redakcyjny]

wziąć szkody (starop.) — ponieść szkody. [przypis redakcyjny]

wziął dwakroć za dom — tj. dwieście tysięcy rubli. [przypis redakcyjny]

wziąść — dziś popr. forma bezokolicznika: wziąć. [przypis redakcyjny]

wziąść — dziś popr.: wziąć. [przypis redakcyjny]

wziątek — tu: zapłata. [przypis redakcyjny]

wziąwszy lutnią Orfeowę (…) nawiedził podziemne (…) kraje — fragment nawiązuje do mitu gr. o Orfeuszu, poecie trackim (symbolem poezji jest tu lutnia), który potrafił poruszyć za pomocą swej muzyki najbardziej nieubłagane bóstwa, a nawet rzeczy nieożywione. Po śmierci swej żony, Eurydyki, udał się do Hadesu i tak oczarował Plutona, że władca podziemi zgodził się uwolnić Eurydykę ze świata umarłych. Motyw został wykorzystany przez Kochanowskiego również w Trenie XIV i Pieśni XXI, Ks.1. [przypis redakcyjny]

wzięłaś na się postawę i piórka słowicze — takie przemiany są często opisywane w antycznej poezji i mit.; zdarzyło się to Filomeli, żonie Tereusa, króla Tracji. [przypis redakcyjny]

Wzięliśmy chłostę (…) jutro umiłuje — dwuwiersz z Psałterza Kochanowskiego, podany z pamięci, a więc niezupełnie wiernie powtórzony: „Kogo wieczór zafrasuje,/ Tego rano umiłuje”. (Psalm XXX). [przypis redakcyjny]

wzięto czterech najcnotliwszych senatorów — biskupi Sołtyk i Załuski, hetman polny kor. Rzewuski i syn jego, poseł, wywiezieni d. 11 paźdz. 1767 do Rosji. [przypis redakcyjny]

wzięty był Poniński do sądu — uchwała Sejmu o stawieniu Ponińskiego przed sąd i uwięzieniu go 8 czerwca, tegoż dnia postawienie warty w jego mieszkaniu; utworzenie stałego sądu sejmowego na zaprzedańców, zdrajców itd., z prawem stosowania kary gardłowej 15 czerwca 1789 r. [przypis redakcyjny]

wzięty — tu: popularny; por. wyrażenie: mieć wzięcie. [przypis redakcyjny]

wzięty z błonia — tzn. młody (źrebaki do lat trzech lub pięciu przebywały swobodnie w stadninie, na błoniu), jeszcze nieujeżdżony, dziki. [przypis redakcyjny]

wzjeroszeny (z ros.) — wzburzone. [przypis redakcyjny]

W złeś rady uwierzył, żeś z takim domem krwi twej nie sprzymierzył — Dom Amidei. Z tego domu Buondelmonte miał pojąć żonę, ale wiatr stronnictwa politycznego w inną stronę jego serce odwrócił. Poeta życzy mu, żeby jadąc do swoich dóbr w okolicach Florencji, utonął w rzece Emie, która tę drogę przecina. Życzenie poety sprawdziło się w połowie, bo ten sam Buondelmonte zamordowany został na moście pod posągiem Marsa. [przypis redakcyjny]

w złote serce róży wiecznej (…) wzrok mój zwróciły Beatrycze słowa — Beatrycze, jeszcze milcząca, ale mająca zamiar wkrótce przemówić, wskazuje poecie punkt środkowy róży, w którym (jak na dnie kielicha ziemskiej róży kolor żółty) światło się niebieskie objawia. [przypis redakcyjny]

w złym razie — w trudnej sytuacji. [przypis redakcyjny]

wzmagać (daw.) — [tu:] przychodzić do sił. [przypis redakcyjny]

wzmaga — wspomaga. [przypis redakcyjny]

Wzmianka nieścisła; jest to swobodny przekład wiersza nie Goethego, lecz K. E. Heitzensteina, a tylko na temat poddany przez utwór Goethego: Lotte bei Werthers Grabe (Lotta u grobu Wertera). Pieśń ta była bardzo rozpowszechniona w Niemczech. [przypis redakcyjny]

wzmóc się — zyskać na sile. [przypis redakcyjny]

wzmożenie (starop.) — pomnożenie majątku. [przypis redakcyjny]

Wzniosłej radości poczętej z żywota (…) — Z żywota Marii, z której narodził się nasz Zbawiciel Chrystus. [przypis redakcyjny]

wzniosły — wzniesiony; znajdujący się wysoko. [przypis redakcyjny]

w zobki (daw.) — naprędce. [przypis redakcyjny]

wzorki — tu: postać zewnętrzna. [przypis redakcyjny]

wzrok Febowy — promienie słońca. Febus: grecki bóg słońca. [przypis redakcyjny]

wzrokiem węża grzechotnika — Wąż grzechotnik należy do rzędu wężów jadowitych, które polują czekając na zdobycz z długotrwałą cierpliwością. Ponieważ węże nie posiadają ruchomych powiek, wytworzył się pogląd, że nieruchomy wzrok węża oczekującego na zdobycz ma właściwości obezwładniające ofiarę. [przypis redakcyjny]

wzrok przed światłem (…) wypoczął małem — Blask całego widzenia, jakie w tej chwili przedstawiało się poecie, był mały w porównaniu z wielkim blaskiem bijącym od oblicza Beatrycze. [przypis redakcyjny]

wzrok twój w tym zwierciadle czyta — To jest: w Bogu. [przypis redakcyjny]

wzruszyć (daw.) — pobudzić do ruchu. [przypis redakcyjny]

wzrzęda (starop.) — przesadne zajmowanie się czymś. [przypis redakcyjny]

wzrzedny (daw.) — zrzędny, dokuczliwy. [przypis redakcyjny]

wzwiedźcie tego starca (starop.) — podnieście (…). [przypis redakcyjny]

wzwiesz (starop. forma) — spodziejesz się. [przypis redakcyjny]

wzwiesz (starop. forma) — spodziejesz; [spodziewasz się]. [przypis redakcyjny]

wzwód (daw.) — most zwodzony. [przypis redakcyjny]

wzwód (starop.) — most zwodzony. [przypis redakcyjny]

wzywając uprzejmie, by społem ucztować z nimi z miłości za stołem — W tym kręgu czyszczą się dusze z grzechu zawiści. Dlatego przeciwnych cnót temu grzechowi poeta przykłady przytacza. [przypis redakcyjny]