Przypisy

armistycjum (z łac.) — zawieszenie broni. [przypis redakcyjny]

armować się — uzbrajać się. [przypis redakcyjny]

armować (z łac.) — zbroić, uzbrajać. [przypis redakcyjny]

arnald (starop.) — herold. [przypis redakcyjny]

Arno — rzeka, nad którą leży Florencja. [przypis redakcyjny]

aromat (z gr.) — tu: przyprawy i korzenie pachnące. [przypis redakcyjny]

Arpalice — królewna tracka, Harpalice, pobiła syna Achillesa, Neoptolema, i wypędziła go z Tracji. [przypis redakcyjny]

Arpije — Harpie, skrzydlate potwory, ptaki z głową niewieścią. [przypis redakcyjny]

Arpin — pochodzący z Arpinum w Lacjum rzymski pisarz, mówca i filozof, zwolennik filozofii stoickiej Marcus Tullius Cicero (106–43 r. p.n.e.). [przypis redakcyjny]

Arrya — małżonka zawikłanego w spisek przeciw Klaudiuszowi (r. 42) Cecyny Petusa; słynne są jej słowa: „Paete, non dolet”, które wyrzekła, przebiwszy się puginałem, ażeby zachęcić męża do samobójstwa. [przypis redakcyjny]

arsenał — zbrojownia, koszary. [przypis redakcyjny]

Arset — saraceński wychowawca Kloryndy. [przypis redakcyjny]

Art — Artur, król brytyjski, odnowiciel zakonu „Okrągłego Stołu”; miał żyć w V wieku. [przypis redakcyjny]

Artemis a. Artemida (mit. gr.) — dziewicza bogini-łuczniczka, opiekunka zwierzyny łownej, bliźniacza siostra Apollina; jej strzałom przypisywano nagłą śmierć kobiet. [przypis redakcyjny]

Artemiza — Papkin, jak przystało na samochwała, wzorem bohaterów romansowych nadał swej szpadzie nazwę. Pochodzi ona od imienia greckiej bogini łowów, Artemis (Artemidy). [przypis redakcyjny]

artis amandi magister (łac.) — mistrzem sztuki kochania. [przypis redakcyjny]

Artur — zwany także Artusem, król brytyjski, odnowiciel zakonu „Okrągłego Stołu”; miał żyć w V wieku. [przypis redakcyjny]

artykuły — tu: artykuły wojskowe, zbiór przepisów wraz z karami za przestępstwa. [przypis redakcyjny]

Arundel, Tomasz hr. — posiadał w Anglii na początku XVII wieku bogaty zbiór starożytnych greckich dzieł sztuki. [przypis redakcyjny]

Aruns — toskański wróżbita, który mieszkał w okolicy Karrary. [przypis redakcyjny]

Aryjadna — córka króla Krety Minosa, zakochana w Tezeuszu, dała mu kłębek nici, dzięki któremu młodzieniec zabiwszy potwora Minotaura (u Kochanowskiego: „chłopobyka”), wydostał się z labiryntu. [przypis redakcyjny]

Aryjon — Arion: muzyk z Lesbos; dźwięk jego głosu zwabił delfiny, które uratowały mu życie. [przypis redakcyjny]

Aryman — bóg ciemności i zła, przeciwnik Ormuzda. W wydaniu Dzieł Słowackiego pod redakcją Stefana Kołaczkowskiego wiersz ten brzmi: „Zdało mi się, że Mojżesz krwią Nil zafarbował”. [przypis redakcyjny]

Aryman (mit. st. irań.) — bóstwo staroirańskie, będące uosobieniem zła. [przypis redakcyjny]

Arymin — miasto w środkowych Włoszech nad Morzem Adriatyckim, dziś Rimini. [przypis redakcyjny]

Aryodant — bohater noweli opowiedzianej przez Dalindę. [przypis redakcyjny]

Ary Scheffer (1795–1858) — malarz holendersko-francuski, twórca portretów Krasińskiego i jego rodziny. [przypis redakcyjny]

Arystarcha — surowego krytyka tekstów, jakim był ten filolog aleksandryjski z II w. p.n.e. Oczyścił on m.in. z błędów i naleciałości tekst Iliady i Odysei. [przypis redakcyjny]

Arystoteles podaje inny powód, dlaczego rzeczy, które w naturze oglądamy ze wstrętem, sprawiają nam przyjemność w najwierniejszym odmalowaniu — [por.] Arystoteles, O poezji, rozdział IV. [przypis redakcyjny]

arywista — człowiek, który świeżo doszedł do stanowiska lub pieniędzy. [przypis redakcyjny]

arywizm (z fr.) — karierowiczostwo. [przypis redakcyjny]

a sacrificio missae (łac.) — od ofiary mszy. [przypis redakcyjny]

asafetyda — materia żywiczna, o nieprzyjemnym zapachu, otrzymywana z rośliny o tej samej nazwie, rosnącej w Persji, używana jako środek leczniczy. [przypis redakcyjny]

As a matter of fact, this custom is not so prominent in the Trobnands as in other Massim districts and all over the Papuo-Melanesian world, cf. for instance Seligman, op. cit. p. 56 and Plate VI, Fig. 6. [przypis redakcyjny]

Asamble — bale, reduty były miejscem szczególnie wysokiej gry w karty. [przypis redakcyjny]

asamble — zebrania towarzyskie. [przypis redakcyjny]

asamble — zebrania towarzyskie, wieczory. [przypis redakcyjny]

asan, acan (starop.) — forma grzecznościowa nieco poufała, jak Waćpan (skrót od: Wasza Miłość Pan). [przypis redakcyjny]

asawuła — oficer kozacki. [przypis redakcyjny]

ascens — wstęp, pierwszeństwo. [przypis redakcyjny]

asceza — surowość obyczajów, wyrzeczenie się. [przypis redakcyjny]

a septemtrione (łac.) — od północy. [przypis redakcyjny]

asesor — członek kompletu orzekającego. [przypis redakcyjny]

asesoria — sąd asesorski czyli kanclerski w dawnej Polsce. [przypis redakcyjny]

asesoria — sąd kanclerski w dawnej Polsce. [przypis redakcyjny]

asesorowie — tutaj: doradcy, radcy sądowi. [przypis redakcyjny]

asfodel — także: złotogłów a. złotowłos; drobnokwiatowa bylina należąca do liliowych, pochodząca z rejonu wybrzeży Morza Śródziemnego; w staroż. Grecji asfodel był związany ze światem umarłych (w mit. gr. asfodele rosły w Hadesie, nad brzegami Styksu), sadzono go na cmentarzach. [przypis redakcyjny]

asfodel (z łac.) — złotogłowy; gatunek rośliny o wąskich, trawiastych liściach i żółtych, gęstych kwiatostanach. [przypis redakcyjny]

asilum (łac.) — schronienie. [przypis redakcyjny]

asinus asinorum in saecula saeculorum (łac.) — osioł nad osłami na wieki wieków. [przypis redakcyjny]

Askalona — miasto w Palestynie na płd.-zach. od Jerozolimy. [przypis redakcyjny]

Askenazy — aluzja do pięknego zresztą studium prof. Szymona Askenazego o Tainie, pomieszczonego w jego Studiach historyczno-krytycznych, a napisanego w przededniu śmierci Taine'a, jeszcze zimą 1892 r. Jedynie w rozdziale IV tego studium znaleźliśmy kilka luźnych, wytykających Taine'owi zbytek pesymizmu, uwag, wobec których aluzje Brzozowskiego mogłyby mieć uzasadnienie. (Patrz Studia historyczno-krytyczne. Wydanie drugie — przejrzane i poprawione. Kraków. 1893. Str, 332, 334 i 341). [red. WL]. [przypis redakcyjny]

asker (tur.) — żołnierz turecki. [przypis redakcyjny]

as makes every day with me my greek — co stale mi robi mój Grek; mój Grek: sekretarz konsulatu francuskiego w Civitavecchia w 1836 r. [przypis redakcyjny]

As — najmniejsza moneta rzymska. [przypis redakcyjny]

Asnyk, Adam (1838–1897) — czołowy poeta polskiego pozytywizmu. [przypis redakcyjny]

asocjacja (z łac.) — złączenie, zespolenie. [przypis redakcyjny]

asonans — rym niedokładny, w którym powtarzają się tylko samogłoski. [przypis redakcyjny]

Asopos — rzeka w Beocji. [przypis redakcyjny]

Aspazja — bohaterka powieści Żmichowskiej Poganka. Współcześni podkładali pod Aspazję tę lub ową rzeczywistą osobę; wedle własnych wyznań autorki, najwięcej rysów dostarczyły do niej przede wszystkim Paulina Zbyszewska, a także Zofia Węgierska. [przypis redakcyjny]

aspersja — pokropienie. [przypis redakcyjny]

aspirantów — ubiegających się, ochotników. [przypis redakcyjny]

aspirare (łac.) — wzdychać. [przypis redakcyjny]

aspirat (łac.) — dąży. [przypis redakcyjny]

aspirować (z łac.) — dążyć. [przypis redakcyjny]

aspirowali — ubiegali się. [przypis redakcyjny]

aspra (daw.) — moneta. [przypis redakcyjny]

assiduo addiscentes ad senium pervenimus (łac.) — ustawicznie się czegoś nowego ucząc, dochodzimy do starości. [przypis redakcyjny]

assistere (łac.) — towarzyszyć. [przypis redakcyjny]

assueverunt (łac.) — przywykli. [przypis redakcyjny]

assumpsit similitudinem animalis (łac.) — przybrało podobieństwo zwierzęcia. [przypis redakcyjny]

assurget (łac.) — powstanie. [przypis redakcyjny]

A Stacyjusza, który nas rozdzielał (…) zasłonę — Z tego wiersza widzimy, że Stacjusz szedł ciągle między Dantem a Wirgiliuszem. [przypis redakcyjny]

aster (łac.) — gwiazda. [przypis redakcyjny]

Astolf — król Lombardii. [przypis redakcyjny]

Astolf — legendarny książę angielski, jeden z bohaterów Orlanda Szalonego Ariosta. [przypis redakcyjny]

Astolf — syn króla brytyjskiego, Ottona, brata Amona i Milona; dlatego „stryjeczny” Orlanda i Rynalda. [przypis redakcyjny]

Astrabora — kraina w płd. Egipcie. [przypis redakcyjny]

Astragor — bóg piekielny; tu: diabeł. [przypis redakcyjny]

Astragor — diabeł. [przypis redakcyjny]

astra (łac. M.lm) — gwiazdy. [przypis redakcyjny]

Astrea — „gwiaździca”, przydomek bogini sprawiedliwości, Dike; w wieku złotym przebywała z ludźmi na ziemi, w wieku spiżowym ostatnia przeniosła się do nieba, gdzie jako Panna błyszczy w zodiaku. [przypis redakcyjny]

astrofil (z gr.) — miłośnik gwiazd. [przypis redakcyjny]

astrolabia własc. astrolabium — dawny przyrząd do wyznaczania pozycji na ziemi względem ciał niebieskich. [przypis redakcyjny]

Astulf — właśc. Aistulf, król longobardzki, pokonany przez Pipina; „potomka jego”, tj. syna, Dezyderiusa, wziął Karol Wielki do niewoli. [przypis redakcyjny]

Asturgia — Asturia, kraina w północnej Hiszpanii nad Zatoką Biskajską. [przypis redakcyjny]

Aswerus — jeden z królów perskich, znany z księgi Estery. Historycy uważają go za Kserksesa (486–465); Aman pragnął zgubić Żydów, po udaremnieniu jego planów powiesił się. [przypis redakcyjny]

asygnacją — [z] poleceniem pisemnym. [przypis redakcyjny]

asygnacja — tu: piśmienne zlecenie, upoważniające do podjęcia pieniędzy. [przypis redakcyjny]

asylum (łac.) — schronienie. [przypis redakcyjny]

asymptota (z gr. niestykająca się) — jest to linia prosta, dążąca do zetknięcia się z linią krzywą, ciągnącą się w nieskończoność, lecz niemogąca jej dosięgnąć; tak że można ja uważać za styczną do linii krzywej w odległości nieskończenie wielkiej; stąd nazwano ją u nas ledwo-nie-styczną. [przypis redakcyjny]

asystencja (daw.) — otoczenie, straż. [przypis redakcyjny]

asystencja — dwór, służba. [przypis redakcyjny]

asystencja — tu: orszak zbrojny. [przypis redakcyjny]

asystent — tu: dworzanin, członek świty. [przypis redakcyjny]

A szczo? Ne kazały (ukr.) — a co, nie mówiłyśmy. [przypis redakcyjny]

a tak — a więc. [przypis redakcyjny]

A tak cię tymi księgami daruję — słowa zacytowane przez Piotra Statoriusa-Stojeńskiego w gramatyce świadczą, że utwór powstał przed lipcem 1567. [przypis redakcyjny]

a tak — tu: więc. [przypis redakcyjny]

Atalanta — bohaterka niedościgniona w biegu, zabijała z tyłu włócznią każdego zalotnika, który ją w biegu wyprzedził (gdyż taki był warunek pozyskania jej ręki). Hippomenes wziął się na sposób i wyrzucał podczas biegu złote jabłka, które Atalanta zbierała i przez to dała się prześcignąć. [przypis redakcyjny]