Przypisy

generalissimus (wojsk., łac: najpowszechniejszy, najogólniejszy) — wódz naczelny, głównodowodzący całego wojska. [przypis edytorski]

generalitet — (fr. généralité), jednostka administracyjna w absolutystycznej Francji. [przypis edytorski]

Generalna Gubernia a. Generalne Gubernatorstwo — podczas II wojny jednostka administracyjno-terytorialna, obejmująca część okupowanego przez Niemcy terytorium II Rzeczypospolitej. [przypis edytorski]

Generalna Gubernia — właśc. Generalne Gubernatorstwo, jednostka administracyjna obejmująca ziemie dawnej II Rzeczypospolitej, które nie zostały włączone w obręb Niemiec. [przypis edytorski]

Generalna Gubernia — właśc. Generalne Gubernatorstwo; jednostka administracyjna obejmująca ziemie dawnej II Rzeczypospolitej, które nie zostały włączone w obręb Niemiec. [przypis edytorski]

generalny dzierżawca — w dawnej Francji jedna z osób, które na podstawie zawartych odnawialnych kontraktów pobierały podatki w imieniu króla w zamian za sowite premie dla siebie. [przypis edytorski]

generalny kontroler — generalny kontroler finansów: urząd w dawnej Francji (od 1661 do rewolucji) odpowiadający dzisiejszemu ministrowi finansów i gospodarki. [przypis edytorski]

generalny kontroler — generalny kontroler finansów: urząd w dawnej Francji, odpowiadający dzisiejszemu ministrowi finansów i gospodarki. [przypis edytorski]

generalny wikariusz — duchowny wyznaczony przez biskupa diecezjalnego do pomocy w zarządzaniu całą diecezją jako jego pełnomocnik. [przypis edytorski]

General Producer (ang.) — producent generalny. [przypis edytorski]

generatio aequivoca a. samorództwo — teoria mówiąca tym, że niektóre organizmy mogą powstawać same z siebie, bez udziału innych organizmów żywych (np. muchy powstające bezpośrednio z gnijącego mięsa), ostatecznie obalona przez Ludwika Pasteura. [przypis edytorski]

generosia — wspaniałomyślność, hojność. [przypis edytorski]

Genesis a. Księga Rodzaju — pierwsza księga Biblii, należąca do Starego Testamentu. [przypis edytorski]

Genesis — grecka nazwa Księgi Rodzaju, pierwszej księgi Biblii, opowiadającej o stworzeniu świata i początkach rodzaju ludzkiego. [przypis edytorski]

Genesis — grecka nazwa Księgi Rodzaju, pierwszej księgi Biblii, opowiadającej o stworzeniu świata i początkach rodzaju ludzkiego [przypis edytorski]

genesis (gr.) — narodziny; utworzenie, stworzenie; pochodzenie. [przypis edytorski]

Genesis (gr.: pochodzenie) — grecka nazwa Księgi Rodzaju, pierwszej księgi Biblii, opowiadającej o stworzeniu świata i początkach rodzaju ludzkiego. [przypis edytorski]

Genesis (gr.: początek) — alternatywna, grecka nazwa biblijnej Księgi Rodzaju, opowiadającej o stworzeniu świata i początkach rodzaju ludzkiego. [przypis edytorski]

Genesis — Księga Rodzaju. [przypis edytorski]

genetivus (łac., gramat.) — dopełniacz. [przypis edytorski]

genetiw (łac. genetivus) — dopełniacz, drugi przypadek deklinacji. [przypis edytorski]

Geneza — tu: Genesis, alternatywna, grecka nazwa biblijnej Księgi Rodzaju. [przypis edytorski]

Geneza — tu: Księga Rodzaju; łac. Genesis. [przypis edytorski]

genezis — por. gr. Genesis, tj. Księga Rodzaju w Biblii opowiadająca o stworzeniu świata i początkach rodzaju ludzkiego. [przypis edytorski]

Genezis z Ducha — Słowackiego. [przypis edytorski]

gen. Franciszek Wład (1888–1939) — generał brygady WP, w kampanii 1939 r. dowódca 14 Dywizji Piechoty, na czele której walczył w bitwie nad Bzurą, zmarł z ran 18 września w gajówce Januszew. [przypis edytorski]

gengiskański ród — od: Gengis Khan, tj. z rodu Czyngis-chana (także: Dżyngis-chana, 1155–1227), chana Mongołów, założyciela imperium mongolskiego. [przypis edytorski]

gen. Heinz Reinefarth (1903–1979) — generał SS (SS-Gruppenfuhrer), w czasie powstania od 5 sierpnia dowódca improwizowanego zgrupowania policyjnego sprowadzonego z Kraju Warty, odpowiedzialny m.in. za egzekucje ludności cywilnej na Woli. Po wojnie mieszkał w RFN, gdzie pełnił funkcję burmistrza miasta Westerland. Nigdy nie poniósł konsekwencji swych zbrodni wojennych. [przypis edytorski]

genialer Pole (niem.) — genialny Polak [przypis edytorski]

genijusza — geniusza; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

genijusz — dziś: geniusz; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

genijusz — dziś popr.: geniusz. [przypis edytorski]

genijuszów — geniuszów; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

genijuszu — dziś: geniuszu; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

Genitiv: des Büches (niem.) — dopełniacz: książki. [przypis edytorski]

genitivo (łac.) — w dopełniaczu. [przypis edytorski]

genius loci (łac.) — duch miejsca. [przypis edytorski]

genius loci (łac.) — duch opiekuńczy miejsca. [przypis edytorski]

geniusz — bóstwo opiekuńcze miejsca a. osoby, wyobrażane jako uskrzydlony człowiek; później ogólnie duch (dobry a. zły). [przypis edytorski]

Geniusz chrześcijaństwa (fr. Génie du christianisme) — pierwszy polski przekład ukazał się w r. 1818 pod tytułem Duch wiary chrześcijańskiej. [przypis edytorski]

geniusz — duch opiekuńczy. [przypis edytorski]

geniusze — dziś popr. forma B. lm: (uważam za) geniuszy a. geniuszów. [przypis edytorski]

Geniusze — tu: duchy. [przypis edytorski]

Geniusz miejsca (łac. genius loci; mit. rzym.) — duch opiekuńczy miejsca, często przedstawiany pod postacią węża. [przypis edytorski]

geniusz (mit. rzym.) — bóstwo opiekuńcze miejsca albo osoby, wyobrażane jako uskrzydlony człowiek; później ogólnie duch (dobry albo zły). [przypis edytorski]

geniusz (mit. rzym.) — bóstwo opiekuńcze miejsca a. osoby, wyobrażane jako uskrzydlony człowiek; później ogólnie duch (dobry a. zły). [przypis edytorski]

geniusz (mit. rzym.) — bóstwo opiekuńcze miejsca a. osoby, wyobrażane jako uskrzydlony człowiek; później ogólnie duch (dobry a. zły). [przypis edytorski]

geniusz (mit. rzym.) — duch opiekuńczy. [przypis edytorski]

geniusz (mit. rzym.; łac. genius loci) — duch opiekuńczy miejsca. [przypis edytorski]

geniusz serca — patrz: Fizjologia małżeństwa. [przypis edytorski]

geniusz — tu: dobry duch. [przypis edytorski]

geniusz — tu: duch opiekuńczy. [przypis edytorski]

geniusz — tu: duch. [przypis edytorski]

geniusz — tu: w mitologii rzymskiej duch opiekuńczy. [przypis edytorski]

gen. Józef Kustroń (1892–1939) — generał brygady WP, w kampanii 1939 r. dowódca 21 Dywizji Piechoty Górskiej, poległ w walce 16 września pod Ułazowem. [przypis edytorski]

gen. Leopold Okulicki ps. „Kobra”, „Niedźwiadek” (1898–1946) — oficer służby stałej WP, w kampanii 1939 roku w sztabie Naczelnego Wodza, następnie w sztabie Armii „Warszawa”, w latach 1940–1941 Komendant ZWZ na obszarze okupacji sowieckiej, aresztowany przez NKWD w styczniu 1941 r., opuścił ZSRR z tzw. Armią Andersa, zrzucony do kraju jako cichociemny w maju 1944 r., objął funkcję I zastępcy szefa sztabu Komendy Głównej AK. Jeden z głównych zwolenników rozpoczęcia powstania w Warszawie, od 1 października 1944 r. do 19 stycznia 1945 r. Komendant Główny AK, następnie Komendant Główny organizacji „NIE”. Ponownie aresztowany przez NKWD w marcu 1945 r., sądzony w tzw. procesie szesnastu, zamordowany przez Sowietów w więzieniu w Moskwie w grudniu 1946 r. [przypis edytorski]

Gennistan — prawdop.: kraina dżinnów. [przypis edytorski]

Genosse Kommandant (niem.) — towarzysz dowódca. [przypis edytorski]

Genosse (niem.) — towarzysz. [przypis edytorski]

gen. Philippe Leclerc de Hauteclocque (1902–1947) — generał francuski, w 1940 r. poparł gen. Charlesa de Gaulle'a, zasłynął jako dowódca 2 Dywizji Pancernej, która wyzwoliła 25 sierpnia 1944 r. Paryż. Po wojnie dowodził wojskami francuskimi w Indochinach, zginął w wypadku lotniczym. [przypis edytorski]

genre'ek (z fr.) — rodzaik, odmianka (od fr. genre: rodzaj, gatunek itp.). [przypis edytorski]

genre (fr.) — gatunek. [przypis edytorski]

genre (fr.) — rodzaj. [przypis edytorski]

genre (fr.) — rodzaj, styl. [przypis edytorski]

genre (wł.) — rodzaj. Tu: rodzaj towarzystwa. [przypis edytorski]

gen. Robert Elliott Urquhart (1901–1988) — brytyjski wojskowy, w 1944 roku w stopniu generała majora dowódca 1 Dywizji Powietrznodesantowej, która w bitwie pod Arnhem poniosła ogromne straty i praktycznie przestała istnieć. [przypis edytorski]

gens de la haute main (fr.) — ludzie sprawujący władzę. [przypis edytorski]

gens du terroir (fr.) — miejscowi ludzie. [przypis edytorski]

gente do mato (port.) — ludzie z lasu. [przypis edytorski]

gentelman (ang.) — pan. [przypis edytorski]

…gentibus — przetłumaczone w nast. zdaniu. [przypis edytorski]

gentilezza (wł.) — uprzejmość, grzeczność. [przypis edytorski]

gentilhomme (fr.) — dawniej szlachcic; obecnie określamy w ten sposób mężczyznę dobrze wychowanego. [przypis edytorski]

gentleman (ang.) — dawniej szlachcic; obecnie określamy w ten sposób mężczyznę dobrze wychowanego. [przypis edytorski]

gentleman-like (ang.) — jak dżentelmen. [przypis edytorski]

gentlemen (ang.) — panowie. [przypis edytorski]

Gentlemen, my dear gentlemen (ang.) — Panowie, drodzy panowie. [przypis edytorski]

Genua — stolica włoskiego regionu Liguria. [przypis edytorski]

Genueńczyki — dziś popr. forma M. lmos: Genueńczycy. [przypis edytorski]

genug davon (niem.) — dość tego. [przypis edytorski]

genug (niem.) — dość, wystarczy. [przypis edytorski]

genuinus (łac. med.) — właściwy, prawdziwy. [przypis edytorski]

Genus avium (łac.) — gatunki ptaków. [przypis edytorski]

genus generalissimus (łac.) — rodzaj najogólniejszy. [przypis edytorski]

genus proximum (łac.) — najbliższy rodzaj, bezpośrednio nadrzędny względem danego. Definicje klasyczne konstruuje się od ogółu do szczegółu, podając „gatunek” (genus), czyli ogólniejszy zakres, do którego należy wyraz definiowany, oraz „różnicę gatunkową” (differentia specifica), zespół cech zawężających ten szerszy zakres. [przypis edytorski]

Genzeryk (ok. 390–477) — król Wandalów, wyznawca arianizmu; poprowadził swój lud z Hiszpanii do rzymskiej płn.-zach. Afryki, którą podbił i gdzie założył nowe państwo germańskie ze stolicą w Kartaginie; w 455 zdobył i złupił Rzym. [przypis edytorski]

geodetyczny — tu: geologiczny. [przypis edytorski]

Geoffrey z Monmouth (ok. 1100–ok. 1155) — walijski duchowny, twórca m.in. Historii królów Brytanii (Historia Regum Britanniae, 1136), dzieła, które przyczyniło się do upowszechnienia w Europie legend arturiańskich, do XVI w. uważanego za wiarygodne historycznie i tłumaczonego na różne języki; w dedykacji tej książki Geoffrey twierdził, że jest ona tłumaczeniem „starożytnej księgi w języku brytyjskim”; współcześni historycy uznają ją za bezwartościową historycznie własną pracę literacką Geoffreya z Monmouth, stworzoną na podstawie elementów z dzieł Bedy (VI w.), Gildasa (VI w.), Nenniusza (IX w.) oraz Annales Cambriae (X w.), z wykorzystaniem ustnej tradycji bardów, średniowiecznych walijskich genealogii i list królów oraz własnej bujnej wyobraźni. [przypis edytorski]

Geoffry — właśc. Goffrey z Monmouth, kronikarz angielski. [przypis edytorski]

geografią — dziś popr. forma B. lp: geografię. [przypis edytorski]

geomancja — wróżenie z linii, figur i znaków nakreślonych na ziemi, rozsypanych garści piasku, soli a. podobnych substancji oraz z topografii terenu. [przypis edytorski]

geometra (daw.) — geodeta, człowiek zajmujący się pomiarami gruntów. [przypis edytorski]

geometra — tu daw.: geodeta, specjalista od pomiarów terenu i sporządzania planów. [przypis edytorski]

geometria Euklidesowa — geometria obiektów na płaszczyźnie; od nazwiska Euklidesa (ok. 365–ok. 300 p.n.e.), greckiego matematyka. [przypis edytorski]

geometria wykreślna — dział geometrii zajmujący się przedstawianiem figur trójwymiarowych na płaszczyźnie za pomocą rzutowania na nią ich punktów; efekty takiego odwzorowania nazywa się rzutami. [przypis edytorski]

geometryczna progresja — dziś: postęp geometryczny a. ciąg geometryczny. [przypis edytorski]

George Byron (1788–1824) — angielski poeta i dramaturg; filozoficzne wywody Ślaza formułujące w końcu zabawną grę słowną dotyczącą kłamstwa przypominają fragment z Don Juana przywołujący postać Berkeleya. [przypis edytorski]

George Eliot (pseud.), właśc. Mary Ann Evans (1819–1880) — angielska pisarka należąca do czołowych twórców epoki wiktoriańskiej, autorka powieści cechujących się realizmem i przenikliwością psychologiczną. [przypis edytorski]

George Sand (1804–1876) — właśc. Armandine Aurore Lucille Dudevant, po mężu Dupin; francuska pisarka epoki romantyzmu; autorka wielu powieści; kochanka Alfreda de Musseta i Fryderyka Chopina. [przypis edytorski]

George Sand, właśc. Armandine Aurore Lucille Dudevant (1804–1876) — francuska pisarka epoki romantyzmu; autorka wielu powieści, przyjaciółka wybitnych twórców kultury. [przypis edytorski]