Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 466 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | austriacki | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | sportowy | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 170770 przypisów.
i po śmierci wspaniałe jej oddawał usługi —skarby, które Agesilaos wiózł z Egiptu do Sparty, doszły do rąk władzy po jego śmierci. Przywieziono je do ojczyzny razem ze zwłokami króla. [przypis tłumacza]
i poświęcę je… tej, która mnie do dzieła tego natchnęła — tj. Henriecie Willan. [przypis redakcyjny]
I posłał faraon… — Ibn Ezra zauważa, że Faraon wysłał szpiegów, aby przekonać się, czy Bóg kocha Hebrajczyków. Nie przejął się jednak swoimi wybitymi stadami na tyle, żeby ich uwolnić, być może dlatego, że plaga ta nie trwała długo, zob. Ibn Ezra do 9:7. [przypis tradycyjny]
I powiedziane jest przeciwnie, że prawo trwać będzie wiecznie (…) — Fragm. 610 oraz 715 i 718. [przypis tłumacza]
I powstał Jakub — hebr. וַיִּשָּׂא יַעֲקֹב רַגְלָיו (wajisa Jaakow raglaw) dosł. 'podniósł Jakub nogi swoje'. [przypis edytorski]
I powstał król nowy — w Talmudzie (Sota 11a) wyrażone są dwie opinie, albo że „był to naprawdę nowy król, albo że król był tan sam, lecz wydał nowe zarządzenia”, Raszi do 1:8. [przypis tradycyjny]
ippokreńską rosą — wodą ze źródła Hipokreny. [przypis redakcyjny]
I pragnienie to będzie wybrzmiewać moim imieniem — nieprzetłumaczalna gra słów, polegająca na homonimii imienia Eve oraz angielskiego rzeczownika eve, oznaczającego wigilię, a w sferze asocjacyjnej: wyczekiwanie, tęsknotę, pragnienie. [przypis edytorski]
i prawdy — „Wypłaca szczodrą nagrodę tym, którzy spełniają Jego wolę”, Raszi do 34:6 [5]. [przypis tradycyjny]
I prędzej coraz prędzej, by zdążyć na czas (…) Lecz prędzej, lecz prędzej wskoczyć w bok — odniesienie do wiersza Juliana Tuwima Lokomotywa, który został opublikowany po raz pierwszy w 1936 r. w Wiadomościach Literackich. [przypis edytorski]
I próżno słowa wyrzucam namiętne… — Słowacki, Beniowski, Pieśń V. [przypis edytorski]
i przedzielały — u Cylkowa 'i przedzielać'. Hebrajski bezokolicznik można także przetłumaczyć jako 'dla przedzielania'. [przypis edytorski]
i przekole mu pan jego ucho szydłem — Komentatorzy podkreślają, że oddanie samego siebie w niewole jest naganne: „Z jakiego powodu spośród wszystkich innych części ciała to właśnie ucho miało być przebite? Powiedział Raban Jochanan ben Zakaj: to ucho na górze Synaj słyszało »nie kradnij« (Wj 20:13), lecz człowiek ten poszedł i ukradł: niech [to ucho] zostanie przebite. A jeśli człowiek ten sam sprzedał się w niewolę, ucho, które na górze Synaj słyszało »albowiem Moimi sługami są synowie Israela« (Ks. Kapłańska 25:55), a ten poszedł i nabył sobie pana dla siebie: niech [jego ucho] będzie przebite”, Raszi do 21:6 [3]. Chizkuni zauważa, że przebicie ucha było tradycyjnym sposobem karania złodziei i służyło jednoznacznej, nieusuwalnej identyfikacji człowieka jako niewolnika. „Nie mógł on powiedzieć, że sam się zranił w ucho, ponieważ było niemożliwym zrobić sobie taką dziurę samemu”, zob. Chizkuni do 21:6 [3 i 4]. [przypis tradycyjny]
I przepijają szaty Jezusowe — wg ewangelii św. Łukasza i św. Jana po ukrzyżowaniu Jezusa żołnierze podzielili między siebie jego szaty, rzucając losy. [przypis edytorski]
I przeszedł Wiekuisty przed obliczem jego, i zawołał — wersety 34:6 i 7 zawierają tzw. Trzynaście Cech Boskiego Miłosierdzia (hebr. י״ג מִידּוֹת szelosz esre midot, w innych tłumaczeniach przymiotów boskich, atrybutów miłosierdzia). Ibn Ezra wylicza: »Wiekuisty, Wiekuisty« to dwie pierwsze cechy, »Bóg« to trzecia cecha, »miłosierny« czwarta, »litościwy« piąta, »nieskory do gniewu« szósta i »pełen miłości« siódma, »[pełen] prawdy« ósma, »przechowujący miłość tysiącom« dziewiąta, »przebaczający winę« dziesiąta, »[przebaczający] występek« jedenasta, »[przebaczający] grzech« dwunasta, a »nie wytępia« to trzynasta cecha miłosierdzia, zob. Ibn Ezra do 34:6. [przypis tradycyjny]
i przeszłe żale, obecne zgryzoty pokrył kir (…) sromoty — To znaczy, że myśl w grożącej teraz sromocie czarniejszą chmurą okrywała czoło Miecznika niż wszystkie inne dawniejsze i obecne troski i zgryzoty; [sromota: wstyd, hańba; Red. WL]. [przypis redakcyjny]
I przychodzili, i kładli moje grzechy na szalę… — zniekształcony cytat z I sceny V aktu Zbójców. [przypis edytorski]
i przynaglonym będzie — te słowa usunięto w wyd. z 1816 r. [przypis edytorski]
I przyprowadzili doktorzy (…) Idź, a nie grzesz więcej — scena z Biblii, z Ewangelii wg św. Jana (J 8,3-11). [przypis edytorski]
I przystąpi Mojżesz sam — „Do gęstej ciemności [hebr. עֲרָפֶל (arafel)]”, Raszi do 24:2 [1]. [przypis tradycyjny]
I przyszedł na nas stan, w którym… dusza zapomina całkiem o sobie (…) runą w bezdeń deszczem marnych błyskawic — A. Górski, Przededniem, Warszawa 1918 (Dusze błędne); poprzednio „Ateneum” 1901. [przypis autorski]
Ipsa (…) attritio — Augustinus Aurelius, De civitate Dei, XI, 22. [przypis tłumacza]
Ipsa (…) equis — Petronius, Fragmenta. [przypis tłumacza]
ipsae res verba rapiunt (łac.) — Rzecz sama przyciąga na język wyrazy (Cicero, De finibus bonorum et malorum, III, 5; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
ipsa (…) familiam — Terentius, Adelphoe, IV, 7, 43. [przypis tłumacza]
ipsa (…) implicat — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 44. [przypis tłumacza]
ipsa (…) lubrica — Cicero, Academica, II, 21. [przypis tłumacza]
Ipsa (…) premit — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, LXXIV. [przypis tłumacza]
Ipsara — wyspa na M. Egejskim; mieszkańcy brali udział w powstaniu greckim w 1821, później wojska tur. dokonały na nich rzezi. [przypis edytorski]
Ipse ego (…) eram — Ovidius, Metamorphoses, XV, 160. [przypis tłumacza]
Ipse haec ego scripsi et spolia Celtica dicavi (łac.) — sam to napisałem i łupy celtyckie ofiarowałem. [przypis redakcyjny]
Ipse (…) supra est — Vergilius, Aeneida VII, 783. [przypis tłumacza]
Ipsilantis, Aleksandros (1792–1828) — jeden z przywódców walk z Turkami o niepodległość Grecji. [przypis redakcyjny]
Ipsilantis, Dimitrios (1793–1832) — grecki żołnierz, brat Aleksandrosa Ipsilantisa; jeden z przywódców powstania o niepodległość Grecji. [przypis edytorski]
Ipsi (…) obtundant — Cicero, Tusculanae quaestiones [Tusculanae disputationes], I, 33. [przypis tłumacza]
ipsissima verba (łac.) — te same słowa. [przypis edytorski]
ipso die festi Beatissimae Mariae Virginis (łac.) — w sam dzień święta (narodzenia) Najświętszej Marii Panny; obchodzone 8 września. [przypis redakcyjny]
ipso facto (łac.) — na mocy samego faktu. [przypis edytorski]
ipso facto (łac.) — na mocy samego faktu; tym samym. [przypis edytorski]
ipso facto (łac.) — przez sam fakt. [przypis edytorski]
ipso facto (łac.: przez sam fakt) — z tego powodu, w konsekwencji. [przypis edytorski]
ipso facto (łac.) — samo przez się, na mocy samego faktu. [przypis edytorski]
ipso facto (łac.) — tym samym. [przypis edytorski]
I pstrym swoim proporcem nim sławy dostąpią (…) jak orły się kąpią — kąpią się w świetle, zanim przy pomocy swych lanc z pstrymi proporcami (chorągiewkami) zaczną się kąpać w sławie. [przypis redakcyjny]
Ipsum thema (…) praestaret (łac.) — samo zagadnienie wymagało takiego badania, w którym by nasamprzód rozważono związek między metafizyką a etyką; lecz autor pominął to, czego się najusilniej domagano: sądził, że żądano postawienia jakiejś zasady etyki; tak więc umieścił tę część swojej rozprawy, w której wyprowadził związek między zasadą etyki przedłożoną przez siebie a swoją metafizyką tylko dodatkowo, jako coś, w czym daje więcej, niż żądano. [przypis tłumacza]
ira brevis furor (łac.) — właśc. Ira furor brevis est: animum rege, qui nisi paret, imperat: gniew to krótkotrwały szał: panuj nad umysłem, który jeśli nie jest ci uległy, rządzi tobą (z Listów Horacego, I, 2, 62). [przypis edytorski]
irald (daw.) — herold. [przypis redakcyjny]
ira pigra (…) alkibingarum — nazwiska apteczne leków dawnych. [przypis redakcyjny]
Irarumque (…) habenas — Vergilius, Aeneida, XII, 499. [przypis tłumacza]
iratus est (łac.) — Iz 5, 25: „jest zagniewany”. [przypis tłumacza]
Irawadi — najdłuższa rzeka Mjanmy (Birmy). [przypis edytorski]
I raz podnieca, raz zaś studzi żądze — w oryginale samo „studzi”, orzeczenie zgadzające się co do sensu tylko z jednym z podmiotów. Figura w języku polskim nie do naśladowania. [przypis tłumacza]
irchą — skórką baranią lub wielbłądzią. [przypis redakcyjny]
ircha — rodzaj zamszu. [przypis edytorski]
irchowy — wykonany z irchy (rodzaj zamszu). [przypis edytorski]
irdyniecki bród — mowa o Irdyniu, lewym dopływie rzeki Taśminy na Ukrainie, który płynie przez ogromne bagna. [przypis edytorski]
I. Reg. 12. — skrót z łac.: Pierwsza [Księga] Królewska, [rozdział] 12; użyty w tekście cytat pochodzi z księgi biblijnej nazywanej obecnie Pierwszą Księgą Samuela (1 Sm); dawniej, w Septuagincie (tłum. na grekę), Wulgacie (tłum. na łacinę) oraz późniejszych przekładach, cztery kolejne księgi, opowiadające chronologicznie dzieje królestwa żydowskiego od ustanowienia monarchii do upadku Jerozolimy i uprowadzenia Judejczyków do Babilonii, nosiły nazwę Ksiąg Królewskich a. Ksiąg Królów; obecnie pierwsze dwie z nich nazywa się Księgami Samuela, według nazwy przyjętej w Biblii Hebrajskiej (w której obie stanowią jedną księgę, podobnie jak obie Księgi Królewskie). [przypis edytorski]
I. Reg. 8. — skrót z łac.: Pierwsza [Księga] Królewska, [rozdział] 8; użyty w tekście cytat pochodzi z księgi biblijnej nazywanej obecnie Pierwszą Księgą Samuela (1 Sm). [przypis edytorski]
Irena — córeczka autora. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
Irena Konopacka-Semadeni ps. „dr Konstancja” (1901–1984) — lekarka-stomatolożka, żołnierz ZWZ/AK, m.in. organizowała aklimatyzację dla cichociemnych w Warszawie, w powstaniu (w którym polegli jej mąż i syn) w Sanitariacie Okręgu Warszawskiego AK, po wojnie mieszkała w Gdańsku, Szczecinie i Warszawie. [przypis edytorski]
Irena Kowalska ps. „Irka” (1920–1944) — harcerka, uczestniczka kampanii 1939 r., w konspiracji służyła w Grupach Szturmowych, w powstaniu łączniczka w batalionie Zośka, zamordowana 24 września przez Niemców. [przypis edytorski]
Irena z Aten (ok. 752–803) — cesarzowa bizantyńska (797–802), sprawowała samodzielnie rządy jako pierwsza kobieta w historii Bizancjum. [przypis edytorski]
Iribarne (Yribarne) e Uraburu, Juan — teolog z Aragonii, kwalifikator Inkwizycji, przełożony prowincjalny bernardynów; publikował w l. 1614–1643. [przypis edytorski]
Iris a. Iryda (mit. gr.) — uskrzydlona posłanka bogów, uosabiająca tęczę. [przypis edytorski]
Iris (gr.) — po polsku również: Iryda. [przypis edytorski]
Iris (mit. gr.) — uskrzydlona posłanka bogów, personifikacja tęczy. [przypis edytorski]
Iris (mit. gr.) — uskrzydlona posłanka bogów, uosabiająca tęczę. [przypis edytorski]
Irka — córka Brzozowskiego. [przypis edytorski]
Irkuck — miasto we wschodniej Syberii nad rzeką Angara. [przypis redakcyjny]
Irlandczyk nazwiskiem Fitz-Moris — prawdopodobnie Thomas Fitzmaurice (ur. ok. 1699), Irlandczyk, który w 1734 ukończył studia medyczne w Montpellier, rok później został doktorem i pozostał tam na stałe. [przypis edytorski]
Irminsul — dąb (a. słup), który w wierzeniach starogermańskich podtrzymuje niebo; pod nim oddawano cześć bóstwu o imieniu Irmina a. Hirmin. [przypis edytorski]
Iro — anagram nazwiska francuskiego dramaturga i satyryka Pierre'a Charlesa Roi (1683–1784), znanego z kąśliwych wierszy. [przypis edytorski]
Irokezi — liga plemion Indian północnoamerykańskich; Irokezi stosowali różne formy rytualnych tortur. [przypis edytorski]
Irokezi — liga plemion Indian północnoamerykańskich. [przypis edytorski]
ironia — drwiny. [przypis redakcyjny]
ironiaż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą, inaczej „ironia że”. [przypis edytorski]
ironia zrządzenia — ironia losu; ważny termin powracający często w przemyśleniach Norwida o kondycji ludzkiej i historii. [przypis edytorski]
Ironiczna gra słów o „wzniesieniu” panów w chwili wieszania ich na szubienicy znana była od czasu wyroków w okresie insurekcji warszawskiej (por. np. „Będzie wywyższon nieco od ziemi”, Do zdrajców wywieszanych i żyjących, J. Kott, Poezja polskiego Oświecenia…, s. 378). [przypis redakcyjny]
ironie universelle (fr.) — uniwersalna ironia, powszechna ironia; prawo „uniwersalnej ironii” jest u Gaultiera związane z bowaryzmem. Być może Brzozowski pomylił się i ma na myśli inny tekst Gaultiera, La fiction universelle z 1903 roku. [przypis edytorski]
I rozdzieliwszy [oddziały] w nocy na nich napadł — u Cylkowa: 'napadł na nich oddziałami w nocy'; uzasadnienie korekty: w oryginalnym tekście są tu trzy słowa :וַיֵּחָלֵק עֲלֵיהֶם לַיְלָה (wajechalek aleihem lajla): 'rozdzieliła się dla nich/na nich noc', dosłowne objaśnianie tego wersetu odgrywa ważną rolę w interpretacji historii wyjścia z Egiptu oraz w liturgii Pesachowej, słowo 'napadł' nie znajduje się w oryginale, występuje tu jako niezbędne słowo domyślne. [przypis edytorski]
Irracjonalistyczne usiłowania, jak u Nietzschego lub Bergsona, są niczym w porównaniu z tą głębokością podporządkowanego, opanowanego irracjonalizmu, jaki jest w stanie objąć punkt widzenia Kościoła — [S. Brzozowski, Wstęp do] J. H. Newman, Przyświadczenia wiary, Lwów 1915, s. 14. [przypis autorski]
irradiacja (promieniowanie) uczuć (psych.) — przenoszenie uczuć na inne przedmioty, same w sobie uczuciowo obojętne, ale wiążące się przez podobieństwo, przestrzennie lub czasowo z zasadniczym uczuciem. [przypis edytorski]
irradiacja — złudzenie optyczne, za sprawą którego jasny przedmiot umieszczony na ciemnym tle wydaje się większy. [przypis edytorski]
irréparable (fr.) — nieodwracalny. [przypis edytorski]
irredenta — dążenie do wyzwolenia narodowego. [przypis edytorski]
irredenta — ruch dążący do wyzwolenia narodowego. [przypis edytorski]
irredenta — ruch dążący do wyzwolenia narodowego. [przypis edytorski]
irredentysta (z wł.) — członek irredenty, ruchu dążącego do wyzwolenia narodowego. [przypis edytorski]
irreductibile quid (łac.) — coś nieredukowalnego. [przypis edytorski]
irritabilis vates (łac.) — drażliwy poeta. [przypis edytorski]
irritare (łac.) — drażnić, jątrzyć. [przypis redakcyjny]
irrytacyja — irytacja; tu: pogwałcenie. [przypis edytorski]
Irtysz — rzeka w azjatyckiej części Rosji, lewy dopływ Obu. [przypis edytorski]
Irus — Żebrak w Odyssei. [przypis tłumacza]
Irving i Lemaître — znani ówcześni aktorzy: Henry Irving, właśc. John Henry Brodribb (1838–1905): słynny angielski aktor, reżyser i menadżer teatralny, pierwszy aktor, któremu nadano szlachectwo (1895); Frédérick Lemaître (1800–1876): jeden z najwybitniejszych aktorów francuskich XIX w. [przypis edytorski]
Irving, Washington (1783–1859) — amerykański pisarz, biograf i historyk. [przypis edytorski]
Iryda a. Iris (mit. gr.) — bogini tęczy, posłanka bogów. [przypis edytorski]
Iryda a. Iris — (mit. gr.) bogini tęczy, posłanka bogów. [przypis edytorski]
Iryda a. Iris (mit. gr.) — uskrzydlona posłanka bogów, personifikacja tęczy. [przypis edytorski]
Iryda a. Iris (mit. rzym. i gr.) — bogini tęczy, wysłanniczka bogów, służka Junony (w mit. gr. Hery). [przypis edytorski]
