Przypisy

wyelegantować się (pot.) — ubrać się przesadnie elegancko. [przypis edytorski]

wyemancypowany — uwolniony, samodzielny. [przypis edytorski]

wyepissierowała (z fr.) — tu: zmieniła w sklepikarzy. [przypis edytorski]

wyfasować — pobrać a. wydać z magazynu wojskowego żywność, umundurowanie, broń itp. [przypis edytorski]

wyfaszerowaną — dziś: nafaszerowaną. [przypis edytorski]

wyfiokowany (pot.) — przesadnie wystrojony. [przypis edytorski]

wyforować (daw.) — wyrzucić. [przypis edytorski]

wyforwać (daw.) — wyrzucić, wypędzić. [przypis edytorski]

wyga (daw., pot.) — osoba doświadczona. [przypis edytorski]

wyga — ktoś z dużym doświadczeniem w jakiejś dziedzinie. [przypis edytorski]

wygalonowana służba — służba w liberii obszytej galonami, czyli złotą lub srebrną taśmą. [przypis edytorski]

wyga — osoba sprytna i doświadczona. [przypis edytorski]

wyga (pot.) — osoba sprytna i doświadczona. [przypis edytorski]

wygarbować komuś skórę — pobić kogoś. [przypis edytorski]

wygasnęły — dziś popr.: wygasły; tu: forma wydłużona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

wyga — spryciarz, ktoś wyjątkowo obrotny. [przypis edytorski]

wygębować — wygadać; powiedzieć. [przypis edytorski]

wygiął grzbiet w pałąk — wygiął grzbiet w łuk. [przypis edytorski]

wygładzić (daw.) — zgładzić, wyeliminować. [przypis edytorski]

wygładzić — tu: zgładzić, pozabijać. [przypis edytorski]

wygładzony (daw.) — zgładzony, wyeliminowany. [przypis edytorski]

wy głaz / Oczu postawionych w solny słup — nawiązanie do biblijnej historii o żonie Lota, zamienionej w słup soli podczas ucieczki z Sodomy. [przypis edytorski]

wygłodzenie Irlandii — wielka klęska głodu w Irlandii w latach 1845–1849, spowodowana chorobą ziemniaków, stanowiących podstawowe pożywienie mieszkańców, oraz brakiem reakcji władz brytyjskich na zniszczenie zbiorów. Kiedy w 1848 liczba ofiar głodu sięgnęła miliona osób, organizacja Młoda Irlandia bezskutecznie próbowała wzniecić powstanie. [przypis edytorski]

wyglądać (starop.) — tu: wyczekiwać, oczekiwać. [przypis edytorski]

wyglądała nieco rozczarowana — dziś popr.: wyglądała na nieco rozczarowaną. [przypis edytorski]

wyglądał niezdecydowany — dziś: wyglądał na niezdecydowanego. [przypis edytorski]

wyglądał promieniejący — dziś raczej: wyglądał, jakby promieniał. [przypis edytorski]

wyglądał wzruszony — wyglądał na wzruszonego. [przypis edytorski]

wyglądalim cię (gw.) — wyglądaliśmy cię; wypatrywaliśmy cię. [przypis edytorski]

wyglądam na to, że go nie mam — wydaje się, jakbym go nie miała. [przypis edytorski]

Wyglądasz zmieszana — dziś popr.: Wyglądasz na zmieszaną. [przypis edytorski]

wyglądnął — dziś popr. forma: wyjrzał. [przypis edytorski]

wyglądnął — dziś popr.: wyjrzał. [przypis edytorski]

wyględ (daw.) — małe okienko. [przypis edytorski]

wyglozować (daw., z łac. glossa: tłumaczenie, wykład) — wykreślić; por. glozować a. głuzować: wymazywać, usuwać, skreślać. [przypis edytorski]

wygnańce — dziś popr. forma M. lm: wygnańcy. [przypis edytorski]

wygnańcy barscy — po upadku konfederacji barskiej (1768–1772) na Syberię zostało zesłanych ponad 14 tys. konfederatów, resztę przymusowo wcielono do armii rosyjskiej. Konfederacja barska — zbrojny związek polskiej szlachty, zorganizowany w Barze na Podolu przez szlachtę polską, niezadowoloną z praw narzucanych Polsce przez Imperium Rosyjskie, a popieranych przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, m.in. z prawa o równouprawnieniu innowierców. [przypis edytorski]

wygnaniec z 10 grudnia — francuski emigrant republikański po zamachu stanu dokonanym w grudniu 1851 przez Ludwika Napoleona Bonapartego, prezydenta II Republiki Francuskiej, który rozwiązał Zgromadzenie Narodowe i objął władzę dyktatorską, a rok później koronował się na cesarza. [przypis edytorski]

wygnanie wrocławskie — Lubomirski, skazany przez sejm na wygnanie, przebywał od grudnia 1664 do kwietnia 1665 na Śląsku, głównie we Wrocławiu. [przypis edytorski]

Wygnany Eros — lekka sztuka Tadeusza Kończyńskiego, reinterpretująca Raj odzyskany Johna Miltona. [przypis edytorski]

Wygnany Eros — sztuka Tadeusza Kończyńskiego, reinterpretująca Raj odzyskany Johna Miltona, a wystawiana w Teatrze Słowackiego w Krakowie w 1919 r. [przypis edytorski]

wygnanym — tu: jestem wygnany. [przypis edytorski]

wygodała (gw.) — wygadała; powiedziała. [przypis edytorski]

wygodność — dziś popr.: wygoda. [przypis edytorski]

wygodzić (daw.) — spełnić czyjeś życzenia a. wymagania (tu użyte ironicznie). [przypis edytorski]

wygodzić (daw.) — spełnić czyjeś życzenia. [przypis edytorski]

wygodzić (gw.) — dogodzić. [przypis edytorski]

wygodzić — tu: dogodzić. [przypis edytorski]

wygodzi (daw.) — spełnić czyjeś życzenia, zrealizować czyjeś potrzeby. [przypis edytorski]

wygon — pastwisko. [przypis edytorski]

wygon — spore, wspólne dla całej wsi pastwisko. [przypis edytorski]

wygon — wspólne pastwisko dla całej wsi lub droga, którą się pędzi bydło. [przypis edytorski]

wygon — wspólne pastwisko wiejskie. [przypis edytorski]

wygore (starop.) — wypalone. [przypis edytorski]

wygorsowany — wydekoltowany. [przypis edytorski]

wygotować (daw.) — przygotować. [przypis edytorski]

wygrążyć się (neol.) — zapewne przeciwieństwo słowa: pogrążyć się; wydobyć się z głębi, z toni. [przypis edytorski]

wygrawał (starop. forma) — forma czynności wielokrotnej; dziś: wygrywał. [przypis edytorski]

wygrawał (starop. forma) — wygrywał. [przypis edytorski]

wygrywać — tu: grać, przygrywać, akompaniować. [przypis edytorski]

wygrywać — tu: odgrywać, grać rolę. [przypis edytorski]

wygwarzyć — tu: opowiedzieć. [przypis edytorski]

wygżony — tu: odciągnięty. [przypis edytorski]

Wyhowski, Iwan (zm. 1664) — ukraiński szlachcic, pisarz wojska zaporoskiego, następnie hetman kozacki, zwolennik porozumienia z Rzeczpospolitą Obojga Narodów. W 1658 zawarł w imieniu Hetmanatu unię hadziacką; w 1659 rozgromił armię rosyjską w bitwie pod Konotopem; po wybuchu inspirowanego przez Rosję powstania miejscowego chłopstwa utracił hetmaństwo; wyjechał do Rzeczpospolitej, w 1660 otrzymał godność senatora i urząd wojewody kijowskiego. Zginął z rąk polskich, jednak nie wbity na pal, jak wskazuje wzmianka w Nietocie Micińskiego, ale w wyniku oskarżenia o knowania z Rosją rozstrzelany przez polski oddział egzekucyjny. [przypis edytorski]

wyimaginowany — wyobrażony. [przypis edytorski]

wyimainować a. wyimaginować — wyobrazić; por. imaginacja. [przypis edytorski]

wyimainować (daw., z łac.) — wyobrazić, zobrazować. [przypis edytorski]

wyimainować sobie (z łac. imagino, imaginare) — wyobrazić sobie. [przypis edytorski]

wyimek — tu: fragment; sposób wycięcia klucza. [przypis edytorski]

wyjąćbychmy chcieli (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: bychmy chcieli wyjąć; dziś: chcielibyśmy wyjąć [tj. wyswobodzić]. [przypis edytorski]

wyjąknąć — dziś tylko jako czynność wielokrotna: wyjąkać. [przypis edytorski]

wyjąknął — dziś poprawnie: wyjąkał. [przypis edytorski]

wyjątek — tu: urywek, fragment większego dzieła. [przypis edytorski]

Wyjątki z rzeczy o Góralach tatrzańskich — rozprawa opublikowana w czasopiśmie „Rok 1844 pod względem oświaty, przemysłu i wypadków czasowych”, Poznań 1844, z. IX, s. 1-25. [przypis edytorski]

wyjątkowa tym — dziś: wyjątkowa w tym. [przypis edytorski]

wyjąwszy (daw.) — tu: oprócz (stąd połączenie z rzeczownikiem w D.: punktu). [przypis edytorski]

wyjąwszy podejrzeń rzucających cień — dziś popr.: wyjąwszy podejrzenia rzucające cień. [przypis edytorski]

wyjąwszy — pominąwszy; z wyjątkiem. [przypis edytorski]

Wyjąwszy turkotu — oprócz turkotu; dziś: z Biernikiem, wyjąwszy turkot. [przypis edytorski]

wyjąwszy — z wyjątkiem, oprócz. [przypis edytorski]

wyjadłem powideł — dziś popr.: wyjadłem powidła. [przypis edytorski]

wyjarzmiony — uwolniony z jarzma. [przypis edytorski]

wyjaśnić — tu: rozjaśnić. [przypis edytorski]

wyjaśniła się — tu: rozjaśniła się, rozpogodziła. [przypis edytorski]

wyjaśniony — tu: rozjaśniony. [przypis edytorski]

wyjęknął — dziś raczej: wyjąkał a. jęknął. [przypis edytorski]

wyjęty — tu: stanowiący wyjątek, niepodlegający prawu obowiązującemu pozostałych. [przypis edytorski]

wyjęzyczyć — wysłowić. [przypis edytorski]

wyjechać na harc — stoczyć wstępny pojedynek przed walną bitwą; por. harc: utarczka zbrojna, początek bitwy, starcie pojedynczych, lekko uzbrojonych wojowników na oczach dwu wojsk nieprzyjacielskich przed ich bitwą ogólną. [przypis edytorski]

wyjechał był — daw. forma czasu zaprzeszłego, wyrażająca czynność wcześniejszą od wydarzeń opisywanych w czasie przeszłym, dziś: wyjechał (przedtem, uprzednio). [przypis edytorski]

wyjec (Mycetes caraya) — w ob. klasyfikacji: Alouatta caraya, wyjec czarny. [przypis edytorski]

wyjednać — uzyskać (zgodę), namówić kogoś. [przypis edytorski]

wyjeżdża (…) dla (…) interesów — dziś: w sprawie interesów. [przypis edytorski]

wyjm — dziś popr.: wyjmij. [przypis edytorski]

wyjść na zaproże — wyjść za próg. [przypis edytorski]

wyjście na świat — tu: wyjście na dwór; wyjście na zewnątrz. [przypis edytorski]

Wyka, Kazimierz (1910–1975) — krytyk i historyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. [przypis edytorski]

wykałać — dziś: wykłuwać. [przypis edytorski]

wyka — rodzaj roślin zielnych z rodziny bobowatych; gatunki siewne cenione są jako rośliny pastewne, a także ze względu na walory smakowe i wysoką zawartość białka. [przypis edytorski]

Wykaz beneficjów — wykaz nadań ziemskich za wykonanie określonych z góry obowiązków. [przypis edytorski]