Przypisy

a deż win, a deż win podiłsia (ukr.) — a gdzież on, a gdzież on się podział. [przypis edytorski]

A szczo, ja ne skazała! (ukr.) — A co, nie powiedziałam. [przypis edytorski]

A teper to i na korowu po francusku kłyczu (ukr.) — A teraz to i na krowę po francusku wołam. [przypis edytorski]

A wam, koneć (z ukr.) — A z wami koniec. [przypis edytorski]

A wot i nyma wże nimciw w Żytomire (z ukr.) — No i już nie ma Niemców w Żytomierzu. [przypis edytorski]

A wsio taki ja najszoł (ukr.) — a jednak znalazłem. [przypis edytorski]

bajdak (ukr.) — duża rzeczna łódź żaglowo-wiosłowa. [przypis edytorski]

bajdak (z ukr.) — duża rzeczna łódź żaglowo-wiosłowa, używana na Dnieprze. [przypis edytorski]

bajdara (ukr.) — łódź wiosłowa a. statek rzeczny, używany na Dnieprze. [przypis edytorski]

bakę świecić (z ukr. baka: oko, ślepie) — dosł. razić światłem, mamić; pot. mydlić oczy, blagować; pochlebiać komuś. [przypis edytorski]

bałachon (z ukr., reg. wsch.) — długie, szerokie ubranie wierzchnie; chałat, kitel. [przypis edytorski]

batka (z ukr.) — ojczulek; o przywódcy, wodzu. [przypis edytorski]

bat'ko pane (z ukr.) — ojcze panie. [przypis edytorski]

bat'ko (ukr.) — ojciec. [przypis edytorski]

bihme (z ukr.) — przysięgam na Boga. [przypis edytorski]

bodiak (ukr.) — oset. [przypis edytorski]

bodiak (z ukr.) — kolczasty chwast stepowy. [przypis edytorski]

bojahuz (ukr.) — tchórz. [przypis edytorski]

borba (z ukr.) — walka, bójka. [przypis edytorski]

budem (ukr.) — będziemy. [przypis edytorski]

budesz byty (z ukr.) — będziesz bić. [przypis edytorski]

budesz ty sto hroszy warta (z ukr.) — Będziesz ty sto groszy warta. [przypis edytorski]

Bud' szczasływ… (z ukr.) — bądź szczęśliwy. [przypis edytorski]

burzan (z ukr. бур'ян, burian) — chwast, zielsko. [przypis edytorski]

burzan (z ukr.) — chwast stepowy tworzący gęste zarośla. [przypis edytorski]

charakternik (z ukr.) — czarownik. [przypis edytorski]

chiżyna (z ukr.) — chata, chałupa. [przypis edytorski]

chmyz (z ukr.) — mały, niepozorny okaz zwierzęcia, zwł.: mały, niepozorny koń; przen. lekceważąco o małym, niepozornym człowieku; malec, smarkacz. [przypis edytorski]

chołostiak (ukr.) — kawaler, nieżonaty. [przypis edytorski]

chutor (z ukr.) — pojedyncze gospodarstwo, oddalone od wsi; przysiółek. [przypis edytorski]

czambuł (z ukr.) — tatarski oddział zbrojny. [przypis edytorski]

czarnobrewki a. czarnobrewy (z ukr.) — obdarzony czarnymi brwiami, cenionym w ukr. tradycji atrybutem wyrazistej urody. [przypis edytorski]

czarnobrewy (z ukr.) — obdarzony czarnymi brwiami, cenionym w ukr. tradycji atrybutem wyrazistej urody. [przypis edytorski]

Czarty były Wernyhoru,/ Nadybaw mater, hdeś koło futoru,/ Taj byw, taj łyru tyskaw w hrud' kobity,/ Taj na smert' matku byw, ne moh zabyty (z ukr.) — Diabli bili Wernyhorę,/ Zastał matkę gdzieś koło futoru i bił,/ i lirę cisnął w pierś kobiety,/ i na śmierć matkę bił, a nie mógł zabić. [przypis edytorski]

czerniec (z ukr. a. z ros.) — mnich. [przypis edytorski]

czerniec (z ukr.) — mnich prawosławny. [przypis edytorski]

czumak (daw., ukr.) — chłop ukraiński, żyjący z handlu, przewożący swój towar, często na bardzo duże odległości, wozami zaprzężonymi w woły. [przypis edytorski]

czumak (ukr.) — chłop zarabiający na życie przewożeniem towarów na długich trasach, często wozem zaprzężonym w woły. [przypis edytorski]

czyste pole (z ukr.) — puste pole. [przypis edytorski]

detyna (ukr.) — dziecko. [przypis edytorski]

Didko chyba znaje! (z ukr.) — Diabeł chyba wie. [przypis edytorski]

Didko jeho bery (z ukr.) — niech go diabli wezmą. [przypis edytorski]

dobry deń (z ukr. добрий день) — dzień dobry. [przypis edytorski]

doma (daw.; ros., ukr.) — w domu. [przypis edytorski]

duma (z ukr.) — liryczno-epicka pieśń o życiu Kozaków, o tematyce historyczno-bohaterskiej lub obyczajowej. [przypis edytorski]

dumka (ukr.) — myśl, pomysł; por.: dumać. [przypis edytorski]

dumka (ukr.) — myśl; por.: dumać. [przypis edytorski]

dumy piała (z ukr.) — śpiewała pieśni. [przypis edytorski]

dusysz mene, panyczu (z ukr.) — dusisz mnie, paniczu. [przypis edytorski]

futor a. chutor (z ukr.) — pojedyncze gospodarstwo, oddalone od wsi; przysiółek. [przypis edytorski]

futor a. chutor (z ukr.) — samodzielne gospodarstwo, oddalone od wsi. [przypis edytorski]

futor (ukr.) — chutor, gospodarstwo. [przypis edytorski]

garełko (z ukr.) — gardziołko. [przypis edytorski]

grabla (z ukr.) — grabie. [przypis edytorski]

hadź (gwar., z ukr.) — rzecz hadka, czyli brzydka, obrzydliwa. [przypis edytorski]

hajdamaka (ukr.) — hultaj, zbój, rabuś. [przypis edytorski]

hajdawery (daw., z ukr.) — obszerne spodnie, szarawary. [przypis edytorski]

hajda (z ukr.) — okrzyk popędzający, zagrzewający do ruszenia w drogę, do ataku itp. [przypis edytorski]

heroj (z ukr.) — bohater. [przypis edytorski]

hładyszka (z ukr.) — bańka a. wysoki garnek. [przypis edytorski]

hołota (ukr.) — gołota, biedota. [przypis edytorski]

hołowuszka (ukr.) — główeczka, głowa. [przypis edytorski]

hołysz (z ukr.) — biedak. [przypis edytorski]

hołysz (z ukr.) — golec, biedak. [przypis edytorski]

hołysz (z ukr.) — golec, nędzarz. [przypis edytorski]

hołysz (z ukr., pogard.) — biedak. [przypis edytorski]

horodyszcze (z ukr.) — gród, warowna osada. [przypis edytorski]

hospodyn (ukr.) — pan, władca. [przypis edytorski]

hramota (ukr.) — gramota, dokument pisany na dawnej Rusi i Litwie. [przypis edytorski]

hrymnąć (z ukr.) — upaść, przewrócić się. [przypis edytorski]

Idte sotniki (z ukr.) — Idźcie sotnicy. [przypis edytorski]

idy (z ukr.) — idź. [przypis edytorski]

ja już idu spaty, kto inszyj tobi bude, pane, hraty (z ukr.) — ja już idę spać, kto inny tobie będzie, panie, grać. [przypis edytorski]

Ja Paljak (ros., ukr.) — Jestem Polakiem. [przypis edytorski]

Ja z Połtawszczyny (…) A ty zwitki tut wziałsia? (ukr.) — Ja z Połtawszczyzny (region miasta Połtawa w środkowo-wschodniej części Ukrainy). A ty skąd się tu wziąłeś? [przypis edytorski]

Jej Bohu, ne znaju (ukr.) — na Boga, nie wiem. [przypis edytorski]

jej Bohu (ukr.) — o Boże. [przypis edytorski]

kaban (ukr.) — wieprz. [przypis edytorski]

kaby miał hroszy (z ukr.) — gdybym miał pieniądze. [przypis edytorski]

kałabania (z ukr. a. białorus.) — kałuża; tu: tarapaty, kłopoty. [przypis edytorski]

karm (z ukr.) — pokarm, pożywienie. [przypis edytorski]

każy (ukr.) — powiedz, nakaż. [przypis edytorski]

kazka (ukr.) — baśń, bajka. [przypis edytorski]

kinąć (z ukr.) — rzucić, tu: skierować. [przypis edytorski]

kitajka (ukr.) — chusteczka, zwykle jedwabna; w tradycji kozackiej istniał zwyczaj przykrywania czerwoną kitajką twarzy zmarłego. [przypis edytorski]

kniahini (z ukr.) — żona kniazia. [przypis edytorski]

kołbań (ukr.) — topiel, wir. [przypis edytorski]

koły (ukr.) — kiedy. [przypis edytorski]

kruty ne werty (z ukr.) — dosł. kręć nie wierć; jak się nie obrócić. [przypis edytorski]

kryła (z ukr.) — skrzydła. [przypis edytorski]

kto jeho znaje, szczo on myśli? (z ukr.) — kto go wie, co on myśli? [przypis edytorski]

łycho (ukr.) — licho, bieda, źle. [przypis edytorski]

Łyra, hde ty (z ukr.) — liro, gdzie jesteś. [przypis edytorski]

łyra moja, hde ty (z ukr.) — liro moja, gdzie jesteś. [przypis edytorski]

Lach (daw., ukr.) — Polak. [przypis edytorski]

Lachy (z ukr.) — tak nazywali Polaków wschodni sąsiedzi. [przypis edytorski]

lulka (z ukr.) — fajka. [przypis edytorski]

majdan (ukr.) — plac, rynek. [przypis edytorski]

Maju, pane (ukr.) — mam, panie. [przypis edytorski]

Mat' swoju zabyw bat'ko Wernyhora (z ukr.) — Ojciec Wernyhora zabił swoją matkę. [przypis edytorski]