Gatunek: Tragedia

1. ★

   ☆

   

   Fryderyk Schiller

   Don Carlos

   tłum. Konstanty Goniewski

   Epoka: Romantyzm Rodzaj: Dramat Gatunek: Tragedia

   • Czytaj online
   • Pobierz:
     PDFEPUBMOBIwięcejFB2TXT
     Stwórz własny plik PDFmniej

   Don Carlos to dramat autorstwa Fryderyka Schillera, którego głównym bohaterem jest Don Carlos, książę austriacki, syn Filipa II.

   Z powodów politycznych król wziął za żonę ukochaną Carlosa, co staje się powodem ogromnego cierpienia księcia. Uczuciem za to darzy go Eboli, księżniczka i dama dworu królowej. Zraniony Don Carlos pragnie wyjechać do Flandrii i dowodzić jej armią. W dramacie Schillera występują prawdziwe postacie historyczne, jednak autor dokonał pewnych zmian, czyniąc z głównego bohatera nie obłąkanego młodzieńca, a idealistę i liberała, głoszącego swoje (i Schillera) poglądy.

   Dzieło powstało w 1787 roku. Na podstawie dramatu powstały libretta do oper, z których najsłynniejszą jest ta skompnowana przez Verdiego.

   Fryderyk Schiller to niemiecki poeta, filozof, dramaturg drugiej połowy XVIII wieku. Był przedstawicielem tzw. okresu Sturm und Drang, czyli Burzy i naporu. Zasłynął przede wszystkim jako autor Zbójców, Dziewicy Orleańskiej i Ody do radości. Jego twórczośc była inspiracją m.in. dla Adama Mickiewicza.
2. ★

   ☆

   

   Stanisław Wyspiański

   Klątwa

   Epoka: Modernizm Rodzaj: Dramat Gatunek: Tragedia

   • Czytaj online
   • Pobierz:
     PDFEPUBMOBIwięcejFB2TXT
     Stwórz własny plik PDFmniej

   We wsi panuje czerwcowa spiekota, wyschła ziemia nie daje się uprawiać i nie rodzi plonów. Chłopi są poważnie zaniepokojeni: nie pomagają nawet modły odprawiane w kościele w intencji powstrzymania klęski suszy. Mieszkańcy wsi dochodzą do wniosku, że Bóg przestał słuchać modlitw ich kapłana. Zwracają się więc o pomoc i radę do pustelnika, który radzi wznieść stos ofiarny dla przebłagania sił natury. Z drugiej strony chłopi zaczynają krytycznie patrzeć na postępki swego plebana, uważając, że to one są powodem utracenia łaski u Boga przez księdza oraz zesłania plagi na wioskę.

   Tymczasem do księdza przyjeżdża w odwiedziny jego matka. Nie uchodzi jej uwadze, że gospodyni na plebanii jest młoda, ładna i poczyna sobie niezwykle śmiało, jak u siebie w domu. Ksiądz spowiada się przed matką ze wszystkich swoich wyrzutów sumienia i lęków, nie stroniąc od biblijnego języka i obrazów piekielnego potępienia. Rozmowę tę podsłuchuje gospodyni i postanawia stać się „żniwiarką swojej Niedoli”…

   Sztuka została opublikowana w 1899 roku w redagowanym przez Stanisława Przybyszewskiego krakowskim „Życiu”. Próby wystawienia Klątwy na scenie napotkały jednak na silny opór ze względu na fakt ukazania w krytycznym świetle postaci księdza. Śmietanka towarzyska była oburzona i zaniepokojona możliwym demoralizującym wpływem dzieła Wyspiańskiego; uzyskano więc zakaz cenzury austriackiej. Do prapremiery doszło dopiero w 1909 r. w Łodzi, a już w 1910 r. Klątwa trafiła na afisze Teatru Wielkiego w Warszawie. Aby nie urazić niczyich uczuć religijnych, czas akcji przeniesiono w mroki średniowiecza.

   W zamyśle Wyspiańskiego Klątwa miała być jak najbardziej współczesna, osadzona tu i teraz, w konkretnej wsi, którą autor dobrze znał. Dopiero z tej bliskiej realności rozmaitych codziennych spraw i zatargów dramat miał wyrastać w kierunku konfliktu tragicznego i wyobraźni mitycznej. Doszukano się wielu możliwych inspiracji dla akcji Klątwy wśród historii z życia wziętych (co nie dziwi, bo nie rzecz sama była niesłychana, tylko mówienie o niej głośno), ale też zestawiano sztukę z wzorami antycznymi.
3. ★

   ☆

   

   Eliza Orzeszkowa, Zygmunt Przybylski

   Pieśń przerwana (obrazek sceniczny)

   Epoka: Pozytywizm Rodzaj: Dramat Gatunek: Tragedia
   Ten utwór wymaga uwspółcześnienia

   • Czytaj online
   • Pobierz:
     PDFEPUBMOBIwięcejFB2TXT
     Stwórz własny plik PDFmniej

   Przepiękne opowiadanie o miłości, pełne wzruszających i mistrzowskich literacko opisów impresji i gestów towarzyszących rodzącemu się uczuciu.

   Klara wiedzie spokojne życie, poświęcając się prowadzeniu domu po śmierci matki. Opiekuje się starym ojcem, wychowuje młodsze rodzeństwo. Pewnego dnia pojawia się, niczym książę z bajki, Juliusz, sekretarz księcia — przystojny, romantyczny, szarmancki w obyciu. W dziewczynie rozkwita miłość dotąd nieznana w jej dziewiętnastoletnim życiu, a zauroczenie sprawia, że tym trudniej dostrzec jej w mężczyźnie to, co nieuchronne. Adorator okazuje się być cynicznym oszustem i uczuciowym graczem.

Wybrane utwory