Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | łacina, łacińskie | mitologia grecka | niemiecki | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski
Według języka: wszystkie | polski
Znaleziono 1095 przypisów.
odprawić — tu: odpędzić. [przypis redakcyjny]
odprawić (…) wiek swój (starop.) — zakończyć swoje życie. [przypis redakcyjny]
odpuścić (starop.) — przebaczyć. [przypis redakcyjny]
odraz — dziś: odraza; tu: niekorzystne wrażenie. [przypis redakcyjny]
O drugim liście jest mowa w dopisku do listu z 19 kwietnia 1772 r. Jak tu minister do Wertera, tak w rzeczywistości pisał list prywatny książę Brunszwicki do Wilhelma Jeruzalema, jednego ze znajomych Goethego z Garbenheim, którego losy posłużyły pisarzowi za materiał przy tworzeniu powieści. [przypis redakcyjny]
O drukarza nie mówię (starop.) — o drukarzu nie mówię. [przypis redakcyjny]
od rządu — w wyd. z 1816 r.: od takiego nieurządu. [przypis redakcyjny]
Odrzucony od poselstwa w województwie poznańskiem — w województwie rodzinnym Ponińskiego, gdzie znano go dobrze, posłem nie obrany, mimo że kandydował: marzec 1773 r. [przypis redakcyjny]
odsaczyć — tu: oddalić, odciąć. [przypis redakcyjny]
odskoczy się (starop.) — dziś: odskoczy. [przypis redakcyjny]
Odsłoń mu usta, niech twą piękność drugą pozna na końcu — To jest: przemów, a daj mu co prędzej poznać piękność nauki bożej. [przypis redakcyjny]
od spadku usunął Mojżesz Lewitowe dzieci — Pokolenie Lewi nie otrzymało żadnej części przy rozdziale ziemi Kanaan, którą inne pokolenia Izraelskie podzieliły się między sobą. Bo Mojżesz je wybrał i przeznaczył, aby sprawowało urząd kapłaństwa. Z tej zasady Mojżeszowej wychodząc, Dante utrzymuje, że duchowni nie powinni brać żadnego udziału w posiadłościach ziemskich. [przypis redakcyjny]
od spasi — od szkody (przez wypasienie w polu), sens: przeszkodzi. [przypis redakcyjny]
od stanów wszystkich — tj. na sejmie. [przypis redakcyjny]
odsyłając mi — tysiąc franków, posłanych Orpiszewskiemu. [przypis redakcyjny]
Odsyłam zgorszonego czytelnika do książki G. Sorela Les illusions du progrés i do I rozdziału znakomitego małego podręcznika Vilfreda Pareto Di Economica politica, Milano 1906 — wreszcie do pism Al. Herzena, który kiedyś zajmie pośród wszechświatowych klasyków miejsce tuż obok Montaigne'a. [przypis redakcyjny]
Odszedł leniwo, niestety, po czasie — Wąż, który był złodziejem za życia, zranił w okolicy pępka innego złodzieja, który się zjawił w ludzkiej postaci. Gdy wąż upadł, z jego pyska i z rany ukąszonego bucha dym, zamieniają obydwa swe postacie, członek po członku, człowiek („grzesznik”) staje się wężem, wąż („gad”) człowiekiem. [przypis redakcyjny]
Od Szwajcarów — aluzja do popularyzujących się coraz bardziej, a często wypaczanych koncepcji filozoficznych Rousseau pochodzącego z Genewy. [przypis redakcyjny]
od Tatar — dziś popr. forma D. lm: od Tatarów. [przypis redakcyjny]
od tego (…) i rymu nie masz (starop.) — wypowiedzieć nie można. [przypis redakcyjny]
Odtoczę im od czopa, zastąpię od spasi! — por. VIII 117, przeszkodzę im. [przypis redakcyjny]
odtoczyć od czopu (daw., pot.) — dać się we znaki, wet za wet oddać, jak IX, 270. [przypis redakcyjny]
Od Tracji zadął wicher — z północy. [przypis redakcyjny]
od Troentu aż do Izauryna — marchia Ankońska. [przypis redakcyjny]
od Turek — dziś popr.: od Turków. [przypis redakcyjny]
Od twierdzeń nadto górnych zeszli do morału — „Od twierdzeń nadto górnych”, to jest od rozumowań tyczących się życia fizycznego ludzi i budowy świata, „zeszli do morału”, czyli do moralnej filozofii Epikura, którego hasłem było: „Rozkosz sądzę być dobrem najwyższym człowieka”. W następnych wierszach zawarte są główne zasady jego nauki. [przypis redakcyjny]
od Tybrowej wody — z Włoch; podróżował zapewne jako dyplomata. [przypis redakcyjny]
od tysiąc — od tysiąca, prze tysiąc. [przypis redakcyjny]
od umarzłego morza… do brzegu murzyńskiej granice — od bieguna do równika. [przypis redakcyjny]
O, du Spitzbub!… (niem.) — O, ty łobuzie!… [przypis redakcyjny]
odwach (z niem. Hauptwache: straż główna) — wartownia, kordegarda. [przypis redakcyjny]
odwaga (audacia) (…) tchórzliwość (pusillanimitas]) — Zob. Przyp. do Tw. 51, wskazany dopiero pod 42. [przypis redakcyjny]
odważony (starop. forma) — odważny. [przypis redakcyjny]
od wężów jedzona — forma powszechnie niemal za czasów Malczewskiego używana zam. „przez węże”. [przypis redakcyjny]
odwet — tu: odwzajemnienie się. [przypis redakcyjny]
odwieczerze a. odwieczerz — czas popołudniowy. [przypis redakcyjny]
odwieczerze frysztu — czas wolny do wieczora (niem. Frist). [przypis redakcyjny]
Od Wielkiej Księżnej — Badeńskiej. [przypis redakcyjny]
odwieść na stronę (starop.) — odbić na bok. [przypis redakcyjny]
odwieść (starop.) — odbić na bok. [przypis redakcyjny]
odwieść (starop.) — odbić na stronę [miecz]. [przypis redakcyjny]
od Witolda — Witolda Czartoryskiego, syna ks. Adama. [przypis redakcyjny]
o dwóch piosenkach Anakreonta (…) wystawia sobie, że ma przed sobą malarza i każe mu pracować pod swym okiem (…) — por. Anakreont, Pieśni, Lwów, „Księgarnia Polska” 1900, nr 54, s. 76. [przypis redakcyjny]
odwód — tu: odwrót. [przypis redakcyjny]
odwód — tu: ustępowanie, odwrót. [przypis redakcyjny]
odwodem (daw.) — cofając się, ustępując. [przypis redakcyjny]
odwodem — w rękopisie: dowodem. [przypis redakcyjny]
O dwojgu bliźniąt (…) — Ezaw, który miał włos ryży, a Jakub czarny (Patrz Mojżesza, ks. 1, rozdz. 25). [przypis redakcyjny]
od — w pierwodruku: do. [przypis redakcyjny]
odwróciłeś ode mnie oblicze — por. Psalmy Dawidowe: „Nie zakrywajże oblicza twego od sługi swego, bom jest w utrapieniu”. (Ps. 69:17). [przypis redakcyjny]
odyniec — dzik samotnik. [przypis redakcyjny]
ody (tur.) — koszary. [przypis redakcyjny]
odźwierny — dozorca. [przypis redakcyjny]
odziać pióry — pokryć piórami. [przypis redakcyjny]
odziane lasy — pokryte lasami (Góry Świętokrzyskie) lub może: lasy piękne (liściaste). [przypis redakcyjny]
O dzieci, jaka na Litwę sromota — W pierwszej petersburskiej edycji: „O dzieci, jaka Litwinom sromota!” [przypis redakcyjny]
odziemek — tu: pień pozostały w ziemi po ścięciu drzewa. [przypis redakcyjny]
odzierżyć (daw.) — utrzymać. [przypis redakcyjny]
odzyszczę — dziś popr. forma 1 os. lp cz.przysz.: odzyskam. [przypis redakcyjny]
of being too great an admirer of milady L. — czuć zbyt wielkie uwielbienie dla milady L. [przypis redakcyjny]
ofensa — uraza. [przypis redakcyjny]
offensa Maiestatis (łac.) — obraza majestatu. [przypis redakcyjny]
offensa — uraza. [przypis redakcyjny]
officit nostra libertas (łac.) — zawadza wolność nasza. [przypis redakcyjny]
officjalista — urzędnik; tu: kanclerz związkowy. [przypis redakcyjny]
of God and the Church (ang.) — Boga i Kościoła. [przypis redakcyjny]
Ofiarę czarnego byka (…) odbył publicznie, jeszcze w r. 1520 (…) — warto przypomnieć, że w Rzymie 1522 roku dla oddalenia moru za pozwoleniem zwierzchności — papież i kardynałowie opuścili dla zarazy miasto — Greczyn niejakiś czarnego byka ofiarował!! [przypis redakcyjny]
oficer francuski — w czasie ofensywy Armii Czerwonej przybyła do Warszawy wojskowa misja francuska dla udzielenia pomocy dowództwu polskiemu. [przypis redakcyjny]
oficjała — urzędnika, tutaj: sędziego duchownego. [przypis redakcyjny]
oficjalista (daw.) — urzędnik. [przypis redakcyjny]
oficjalista — jeden z wyższej służby w większych gospodarstwach wiejskich. [przypis redakcyjny]
oficjalista — niższy pracownik umysłowy. [przypis redakcyjny]
oficjalista — urzędnik, zarządca. [przypis redakcyjny]
oficjalistów — urzędników, tutaj: sędziów. [przypis redakcyjny]
oficjalni — tj. Kościół katolicki. [przypis redakcyjny]
oficja — urzędy duchowne. [przypis redakcyjny]
oficynach — pracowniach, zakładach. [przypis redakcyjny]
ofik — oficer (żartobliwy skrót). [przypis redakcyjny]
o Filipie Auguście i o Bouvines — w bitwie pod Bouvines (1214) Filip II August odniósł świetne zwycięstwo nad cesarzem Ottonem IV i jego sprzymierzeńcami. [przypis redakcyjny]
of wanting of a thousand franc — że mógłbym potrzebować tysiąca franków. [przypis redakcyjny]
oganisty (daw.) — rozłożysty. [przypis redakcyjny]
ogar — pies gończy; tu pogard. o krewkim Czaplińskim. [przypis redakcyjny]
O gdybyście mi o czym smutnym jękły — poeta pod wpływem piękności krajobrazu greckiego pragnie nawet jakby zapomnieć o tragedii polskiej i grozi duchom, które by mu chciały przypominać „kraj w mogile”, że utopi je w czerwonym winie. [jękły — dziś popr.: jęknęły]. [przypis redakcyjny]
ogień i łzy Wertera — powieść J. W. Goethego Cierpienia młodego Wertera przedstawiała nieszczęśliwą miłość bohatera, zakończoną samobójstwem. [przypis redakcyjny]
ogień mający czas i ogień wieczny — To jest: czyściec i piekło. [przypis redakcyjny]
ogień portu — światła portowe. [przypis redakcyjny]
Ogiński, Jan — wojewoda i starosta mścisławski (1674), następnie wojewoda połocki, zm. 1684. [przypis redakcyjny]
Ogiński, Marcjan (Marcin) (1632–1690) — stolnik trocki, następnie cześnik litewski, wojewoda trocki i od r. 1684 kanclerz wielki litewski; w 1669r. przeszedł z tradycyjnego w rodzinie prawosławia na katolicyzm. [przypis redakcyjny]
ogłodać (daw.) — ogryźć. [przypis redakcyjny]
ogłos — głośne obwieszczenie, krzyk. [przypis redakcyjny]
O… głosiech w niebie — o harmonii sfer (por. przyp. do fr. II 37). [przypis redakcyjny]
oglądać szedł Kroata dziki (…) chustkę Weroniki — W Rzymie pomiędzy wieloma relikwiami świętymi znajduje się chustka św. Weroniki z wyciśniętym na niej wizerunkiem twarzy Zbawiciela. Odcisnął on się w chwili, kiedy ta święta, widząc zmordowanego Chrystusa pod ciężarem krzyża, jaki dźwigał, podała Zbawicielowi chustkę, żeby otarł pot kroplami spadający po jego świętej twarzy. Poeta maluje tu uczucie barbarzyńcy, który przybył z dalekiej strony, żeby tę relikwię oglądać. [przypis redakcyjny]
oglądamy — ujrzymy, zobaczymy. [przypis redakcyjny]
Oglia — rzeka Oglio w Lombardyi, lewy dopływ Padu. [przypis redakcyjny]
Ognia na nich! — pierwsza próba zgniecenia siłą zbrojną ruchu rewolucyjnego podczas manifestacji ulicznych w Paryżu 12 lipca 1789, po usunięciu Neckera z ministerstwa. [przypis redakcyjny]
ogniów — dziś popr. forma D. lm: ogni. [przypis redakcyjny]
ogólne niepokoje… — od roku 1840 wzmogła się we wszystkich zaborach działalność spiskowa. Tajne organizacje demokratyczne przygotowywały ogólnopolskie powstanie, wyznaczając termin na 22 lutego 1846 roku. W Warszawie spisek rozgałęziony był głównie wśród inteligencji i drobnomieszczaństwa, docierał również do proletariatu. Policja pruska i rosyjska wpadły jednak na trop organizacji i przeprowadziły liczne aresztowania, co udaremniło wybuch powstania (poza Krakowskiem). W Królestwie jedyną próbą walki był nieudany napad Pantaleona Potockiego na Siedlce. W następstwie tego władze carskie ogłosiły stan oblężenia; czterech uczestników napadu skazano na śmierć, wiele osób na zesłanie i ciężkie roboty. W początkach 1847 roku działalność konspiracyjna została w Królestwie wznowiona. Na wiosnę 1848 roku policja aresztowała niektórych uczestników spisku, a w ciągu dwu następnych lat rozgromiła go zupełnie. [przypis redakcyjny]
ogólniej wyrzeczone prawdy — w wyd. z 1816 r.: ogólniejsze prawdy. [przypis redakcyjny]
o God — o Bogu. [przypis redakcyjny]
ogorzelizna — opalenia. [przypis redakcyjny]