Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7106 przypisów.
Apacz Winnetou i Old Shatterhand — główni bohaterowie powieści przygodowych Karola Maya (1842–1912), z akcją toczącą się na Dzikim Zachodzie, bardzo popularnych w XX w. [przypis edytorski]
Apage, apage Satanas! (łac.) — precz, precz, szatanie. [przypis redakcyjny]
apage (gr.) — idź precz; tu: urwana formuła egzorcystyczna apage, Satanas: precz, Szatanie. [przypis edytorski]
Apage, Satana (łac.) — precz, szatanie. [przypis redakcyjny]
apage satanas (gr.) — idź precz, szatanie (początek formuły egzorcyzmów). [przypis edytorski]
Apage satanas! (łac.) — dosłownie: idź precz szatanie. [przypis edytorski]
Apage, satanas (łac.) — idź precz, szatanie. [przypis redakcyjny]
Apage satanas! (łac.) — Precz, szatanie! [przypis redakcyjny]
apage satanas (łac. z gr.) — idź precz, szatanie; daw. formuła egzorcystyczna, przen. odmowa przyjęcia kuszącej propozycji. [przypis edytorski]
apage, Satanas (z gr.) — idź precz, Szatanie. [przypis edytorski]
Apage — Znaczy „precz”; używana formuła na odstraszenie szatana. [przypis autorski]
apagoga — dziś popr.: dowód apagogiczny, apagoge, z gr. ἀπαγωγή: dowód nie wprost, dowód przez sprowadzenie do niemożliwości, pokazujący, że z zaprzeczenia danej tezy wynikałby wniosek sprzeczny z przyjętymi założeniami lub z jakimś zdaniem niewątpliwie prawdziwym. [przypis edytorski]
apagogiczny — gr. άπαγωγή znaczyło w języku prawnym odprowadzenie schwytanego na uczynku przestępcy przed sędziego lub też do więzienia i wytoczoną przeciw niemu skargę. W języku filozoficznym użyto pochodzącego stąd przymiotnika apagogicus na oznaczenie dowodu nie-wprost, tylko przez okazanie, iż przeciwne twierdzenie jest fałszem; zatem demonstratio apagogica itd. indirecta są to równoznaczniki. Wyrażenie Kanta: ostensiver Beweis, na oznaczenie dowodu wprost: demonstratio directa, nie utrzymało się w logice. [przypis redakcyjny]
Apalachucla — ob. miasto w stanie Georgia. [przypis edytorski]
Apamea — Ἀπάμεια, dawniej Farnake, Pella, w średniowieczu u arab. Fâmija, Afâmija, dziś Kal’at el-Mudik, wieś uboga, na prawym brzegu Orontu (el-'Aşi). [przypis tłumacza]
Apamia — miasto Apamea w Syrii. [przypis redakcyjny]
apanaże — korzyści finansowe związane z zajmowanym stanowiskiem (tu użyte ironicznie). [przypis edytorski]
apanaże — uposażenie. [przypis edytorski]
apanaże (z fr.) — hist.: dobra ziemskie przyznawane dla członków rodziny królewskiej jako źródło utrzymania; daw. przen.: zasiłek, środki na utrzymanie. [przypis edytorski]
apanaż — pensja wyznaczona przez państwo na utrzymanie członków rodziny królewskiej. [przypis edytorski]
(…) a pan Kisiel w Huszczy kontentację dla tego nieprzyjaciela obmyślają (…) — w tym czasie pisał książę do wojewody bracławskiego, między innymi, co następuje: „O, raczej było umierać potrzeba aniżeli takich doczekać czasów, które sławę tych zacnych narodów tak turpiter deformarunt et irreparabile [(łac.) szpetnie zhańbili i niepowetowane; red. WL.] zostawili w synach koronnych damnum [(łac.) straty; red. WL.].” A w końcu listu znajduje się dopisek: „Jeżeli za zniesieniem wojska kwarcianego i pobraniem hetmanów do więzienia kontentację otrzyma Chmielnicki i przy dawnych wolnościach zostawać będzie z tym hultajstwem, ja w tej ojczyźnie wolę nie żyć i nam lepsza rzecz umierać, aniżeliby pogaństwo i hultajstwo miało nam panować.” Księga pamiętnicza, 28, 55. [przypis redakcyjny]
A pan wszystkich naucza… — ironiczny przytyk do nieuctwa szlachty, bowiem Rubens nie zajmował się rzeźbą, a Van Dyck architekturą. [przypis redakcyjny]
aparament — sprzęt wojenny. [przypis redakcyjny]
aparament (z łac. średniow.) — sprzęt, urządzenie. [przypis redakcyjny]
aparata (daw.) — sprzęty. [przypis edytorski]
aparat (daw.) — wyposażenie. [przypis redakcyjny]
aparat Kippa (chem.) — szklany przyrząd do otrzymywania niewielkich ilości gazów, złożony z trzech połączonych naczyń, ustawionych jedno nad drugim; wynaleziony przez holenderskiego aptekarza Petrusa Kippa, powszechnie używany w laboratoriach chemicznych do 2 poł. XX w. [przypis edytorski]
aparat — tu: maszyna, tj. samolot. [przypis edytorski]
aparaty — szaty kościelne. [przypis redakcyjny]
aparencja (z łac.) — okazałość. [przypis redakcyjny]
apartamenta paradne — odpowiednie miejsca. [przypis edytorski]
apartamentom — mieszkaniu, pokojom. [przypis redakcyjny]
aparté (fr.) — na stronie (teatr.); poufna rozmowa. [przypis edytorski]
aparté (fr.) — rozmowa na stronie, sam na sam. [przypis edytorski]
a parte ad totum (łac.) — od części do całości. [przypis edytorski]
a parte (fr.) — dziś popr.: aparté: rozmowa na stronie, sam na sam. [przypis edytorski]
apart (fr.) — szczególny. [przypis edytorski]
a partibus nostris (łac.) — po naszej stronie. [przypis redakcyjny]
aparycja (z łac. aparitio: ukazanie się, zjawienie się) — tu: ktoś wyjątkowy, kto się ukazał; zjawisko. [przypis edytorski]
apasz — chuligan, drobny przestępca, osoba z paryskiego półświatka. [przypis edytorski]
apasz — chuligan, drobny przestępca, osoba z paryskiego półświatka. [przypis edytorski]
Marcel Proust, W poszukiwaniu straconego czasu, Strona Guermantes, Strona Guermantes, część pierwsza
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
apasz — człowiek należący do przestępczego półświatka. [przypis edytorski]
apasz (daw.) — opryszek, przestępca. [przypis edytorski]
apatią — dziś forma B.lp r.ż.: apatię. [przypis edytorski]
A patrz po kraju, kędy grosz się trwoni (…) — Wszystko w Opalińskim. [przypis autorski]
Apaturia — trzydniowe święto rodowe w jesieni, zwyczajnie wesołe, w owym roku, wobec tylu żałób, smutne. Schodzili się członkowie tej samej fratrii (ród, fyla, dzieli się na 3 fratrie) i zgłaszali nowo narodzone dzieci. W pierwszym dniu wspólna wieczerza (dzień zwany dorpia), w drugim (anarrysis) ofiary, w trzecim (kureotis) przedstawiało się dzieci, a przełożony fratrii (fratriarchos) wpisywał je do listy fratrii na przysięgę ojca, że to jego potomek z prawego małżeństwa. Na ofiary każdy dawał podatek. Świętem tym opiekował się Zeus Fratrios, Atena Fratria i, u Ateńczyków, Dionizos Melanajgis (dosł.: z czarną tarczą [egidą]). Nazwa Apaturia wywodzi się od pater, ojciec; wywodzili ją też starożytni od apate, oszustwo, powołując się na mit, że Dionizos z czarną tarczą w pojedynku Ateńczyka z Tebańczykiem dopomógł do zwycięstwa Ateńczykowi przez oszukanie jego przeciwnika. [przypis tłumacza]
Apaturie — trzydniowe święto ateńskie obchodzone w październiku; trzeciego dnia święta rejestrowano dzieci urodzone w ciągu roku. [przypis edytorski]
Apedefci — z greckiego: „nieświadomi, nieuczeni” [także: ignoranci; red. WL]. Urzędnicy izb rachunkowych byli to jeno prości kalkulatorzy, bez wykształcenia, które uważano w urzędzie za zbyteczne, a nawet szkodliwe do dobrego sprawowania jego funkcji. Satyra ta, wymierzona przeciw łupiestwu ówczesnego systemu poborczego, jest, jak i inne w tej ostatniej księdze, dość ciężka i pedantyczna, niezdradzająca w niczym wspaniałego humoru i werwy Rabelais'go z pierwszych ksiąg. [przypis tłumacza]
Apejra — prawdop. Epir. [przypis edytorski]
apelacja (z łac.) — odwołanie. [przypis edytorski]
Apellajos — grudzień. [przypis tłumacza]
Apelles (gnostyk) — uczeń Marcjona, w II w. nauczał w Aleksandrii własnej doktryny, zmodyfikowanego marcjonizmu. [przypis edytorski]
Apelles (ok. 370–ok. 300 p.n.e) — najsłynniejszy malarz starożytnej Grecji, nadworny portecista Filipa Macedońskiego i Aleksandra Wielkiego. [przypis edytorski]
Apelles (ok. 370 p.n.e. – ok. 300 p.n.e.) — wybitny starożytny malarz grecki. [przypis edytorski]
Apelles — z wyspy Kos sławny malarz grecki, współczesny Aleksandrowi Wielkiemu. [przypis redakcyjny]
apelować (starop.) — odwołać się. [przypis redakcyjny]
apelowali do (…) trybunału miłosnego pań z Romanin — Nostradamus, s. 131. [przypis autorski]
apendicitis — popr.: appendicitis acuta (łac.), zapalenie wyrostka robaczkowego. [przypis edytorski]
Apeniny — łańcuch górski we Włoszech. [przypis edytorski]
Apenrade — miasto w płd. Danii nad małym Bełtem. [przypis redakcyjny]
apercepcja — postrzeganie, zrozumienie i przyswojenie sobie treści na podstawie wcześniejszego doświadczenia i wiedzy; (filoz.) świadomość samego siebie. [przypis edytorski]
apercepcja — w filozofii: postrzeganie samego siebie, postrzeganie przez umysł jego własnych stanów; w psychologii: postrzeganie połączone z odnoszeniem treści spostrzeżenia do tego, co uprzednio znane. [przypis edytorski]
apercepcja — w psychologii: postrzeganie połączone z odnoszeniem treści spostrzeżenia do tego, co uprzednio znane. [przypis edytorski]
apercu (fr.) — zarys. [przypis edytorski]
apercypować — w psychologii: postrzegać w połączeniu z odnoszeniem treści spostrzeżenia do tego, co uprzednio znane. [przypis edytorski]
aperto… caelo — pod otwartym niebem. [przypis redakcyjny]
apertura (daw., z łac.) — otwór. [przypis redakcyjny]
aphrodisiacum (łac. z gr.) — afrodyzjak, substancja powodująca zwiększony popęd płciowy lub wzmagająca potencję. [przypis edytorski]
Apia — daw. nazwa Peloponezu, używana zanim półwysep ten został podbity przez mitycznego króla Pelopsa. [przypis edytorski]
Apicjusz — słynny smakosz rzymski za Augusta, autor dzieła o sztuce kucharskiej. [przypis tłumacza]
A pies was, Żydku, znajet, szczo wy moroczyty mene gołowu. Eto doroga na Pijawki, a win wsio Ełes słual, Ełes słual (z gw. ukr.) — może pies wie, czego mi zawracasz głowę, Żydku. To droga na Pijawkę, a ten ciągle „Ełes słual, Ełes słual”. [przypis edytorski]
apioza — roślina strączkowa występująca w Azji i Ameryce Płn. [przypis edytorski]
Apis — egipski święty byk w Memfis, uważany za wcielenia Ptaha, później Ozyrysa. [przypis edytorski]
Apis (mit. egip.) — święty byk, poświęcony Ozyrysowi. [przypis edytorski]
Apis — w kulturze starożytnego Egiptu święty byk czczony w sanktuarium w Memfis, symbol siły i męstwa, uważany za wcielenie boga Ptaha lub Ozyrysa; po śmierci świętego zwierzęcia kapłani wybierali kolejne, kierując się szczególnymi znakami, jakie musiały występować na jego ciele. [przypis edytorski]
Apis — w kulturze starożytnego Egiptu święty byk czczony w sanktuarium w Memfis, symbol siły i męstwa, uważany za wcielenie boga Ptaha lub Ozyrysa. Po śmierci świętego zwierzęcia kapłani wybierali kolejne, kierując się szczególnymi znakami, jakie musiały występować na jego ciele. [przypis edytorski]
Apis — w kulturze starożytnego Egiptu święty byk czczony w sanktuarium w Memfis, symbol siły i męstwa, uważany za wcielenie boga Ptaha lub Ozyrysa. [przypis edytorski]
Apis — w mitologii egipskiej święty byk, który przedstawiał na ziemi boga Ozyrysa. [przypis redakcyjny]
aplaudować — wyrażać uznanie, zadowolenie. [przypis edytorski]
aplauz — pochwała, poklask. [przypis redakcyjny]
aplauz — poklask, uznanie. [przypis redakcyjny]
aplauz — poklask, zapał. [przypis redakcyjny]
aplauz — tu: klaka, tj. wynajęci oklaskiwacze. [przypis edytorski]
aplikacjami — usługami. [przypis redakcyjny]
aplikacja — stosowanie się. [przypis redakcyjny]
aplikant — absolwent prawa odbywający praktykę przygotowującą do wykonywania któregoś zawodu prawniczego. [przypis edytorski]
aplikant (daw.) — praktykant w pracy biurowej, adwokackiej itp. [przypis edytorski]
aplikatura — optymalny układ palców w grze na instrumencie muzycznym. [przypis edytorski]
aplikować — przysługiwać. [przypis redakcyjny]
aplikować się — zalecać się. [przypis autorski]
aplikować — stosować. [przypis redakcyjny]
aplikować — zaprawiać. [przypis redakcyjny]
aplikować — zastosować. [przypis redakcyjny]
aplikować (z łac.) — tu: narzucać się. [przypis edytorski]
aplikował — oddał. [przypis redakcyjny]
aplikowany (daw.) — tu: stosujący się, odnoszący się do czego. [przypis edytorski]
aplomb (daw.) — pewność siebie. [przypis edytorski]
aplomb (daw.) — pewność siebie, śmiałość, tupet. [przypis edytorski]
aplyzja — tzw. zając morski, rodzaj ślimaka o muszli zredukowanej do niewielkiej płytki. [przypis edytorski]
A po dniach wielu czy po latach wielu… — zwrotka z wiersza Mickiewicza pt. Sen (1825). W tekście Mickiewiczowskim jest: „I zstąpisz z niebios, aby go ocucić.” [przypis redakcyjny]
