Przypisy

salve Regina (łac.) — bądź pozdrowiona, królowo; także: tytuł maryjnej pieśni religijnej. [przypis edytorski]

Salve Regina (łac.) — bądź pozdrowiona, Królowo; tytuł maryjnej pieśni religijnej. [przypis edytorski]

Salve Regina! monstra Te esse matrem! (łac.) — Witaj, Królowo, pokaż, że jesteś matką (tj. okaż się naszą matką, bądź nam matką); pierwsze słowa średniowiecznej antyfony do Matki Boskiej. [przypis edytorski]

salve, sol (łac.) — witaj, słońce. [przypis edytorski]

salve venia (łac.) — bez szkody. [przypis edytorski]

Salvum me fac Domine, quoniam defecit sanctus (łac.) — Ratuj, Panie, bo nie ma pobożnych; Psalm 12. [przypis edytorski]

salvum me fac (łac.) — wybaw mnie; tu: ratunku. [przypis edytorski]

salwator (daw., z łac.) — zbawca, wybawiciel. [przypis edytorski]

salwować się (z łac.) — ratować się. [przypis edytorski]

salwować się (z łac.) — ratować się, uciekać. [przypis edytorski]

salwować (z łac., daw.) — ratować. [przypis edytorski]

salwować (z łac.) — ratować, ocalać, wybawiać. [przypis edytorski]

salwować (z łac.) — ratować. [przypis edytorski]

salwować (z łac. salvare, od salvus: zdrów, cały, bezpieczny) — ratować z opresji, ocalać, wybawiać. [przypis edytorski]

salwowan (daw., z łac.) — salwowany (daw. krótka forma przym.), uratowany. [przypis edytorski]

sanacja (z łac. sanatio, uzdrowienie) — powstała od hasła „sanacji moralnej” nazwa obozu politycznego zwolenników Józefa Piłsudskiego, rządzących Polską w latach 1926–1939. [przypis edytorski]

sanacja (z łac. sanatio) — uzdrowienie. [przypis edytorski]

sanacja (z łac.) — uzdrowienie. [przypis edytorski]

sanctissimum (łac.) — tu: miejsce najświętsze. [przypis edytorski]

sanctus (łac.) — święty. [przypis edytorski]

Sanctus, sanctus, sanctus (łac.) — święty, święty, święty. [przypis edytorski]

sanitarium (ang., z łac.) — sanatorium. [przypis edytorski]

Sanktissimum (łac.) — w kościele katolickim: Najświętszy Sakrament. [przypis edytorski]

sanktuarium (z łac.) — święty przybytek; budowla lub pomieszczenie o szczególnym znaczeniu kultowym; przen.: miejsce dla kogoś szczególne, do którego dopuszcza się tylko wybranych. [przypis edytorski]

sanktuarium (z łac.) — święty przybytek; budowla lub pomieszczenie o szczególnym znaczeniu kultowym. [przypis edytorski]

Santificetur nomen tuum (łac.) — święć się imię Twoje. [przypis edytorski]

Sapiens, ubicunque est, peregrinatur; fatuus, semper exulat (łac.) — Mądry wszędzie jest podróżnikiem, głupiec zawsze wygnańcem. [przypis edytorski]

sapientem solum felicem esse (łac.) — tylko mądry jest szczęśliwy; tylko mądry potrafi być szczęśliwy. [przypis edytorski]

sapientia (łac.) — mądrość. [przypis edytorski]

sapienti sat (łac.) — mądremu wystarczy; fragm. z Persa Plauta: dictum sapienti sat est: mądremu wystarczy to, co powiedziano. [przypis edytorski]

sapienti sat (łac.) — mądremu wystarczy; mądrej głowie dość dwie słowie. [przypis edytorski]

sapienti sat (łac.) — mądremu wystarczy; odpowiednik przysłowia: „mądrej głowie dość dwie słowie”. [przypis edytorski]

sapienti sat (łac.) — mądremu wystarczy. [przypis edytorski]

sapienti sat (łac.) — sentencja łac. mądremu wystarczy, w znaczeniu: „mądrej głowie dość dwie słowie”. [przypis edytorski]

sarmenticii i semaxii (łac.) — tu: żywe pochodnie. [przypis edytorski]

Satiros Faunosque (łac.) — Satyrowie i Fauny. [przypis edytorski]

satis est (łac.) — wystarczy. [przypis edytorski]

satis (łac.) — starczy. [przypis edytorski]

Satis quod sufficit (łac.) — Dostateczne, czego wystarcza. [przypis edytorski]

sator, arepo, tenet, opera, rotas (łac.) — słowa z najstarszego, znanego z czasów rzymskich, tzw. kwadratu magicznego; sator: siewca; arepo: słowo nieznane, być może nazwa własna; tenet: trzyma, prowadzi; opera: tu: uważnie; rotas: koła. [przypis edytorski]

satura Menippea (łac.) — satyra menippejska a. menippea; gatunek literatury satyrycznej, o nazwie ukutej od imienia gr. cynika Menipposa; menippea charakteryzuje się połączeniem pierwiastków fantastycznych i realizmu, prozy i wiersza, a także spajaniem różnych form stylistycznych; jej bohaterem jest najczęściej mędrzec. [przypis edytorski]

saxa loquuntur (łac.) — kamienie mówią. [przypis edytorski]

scandala (łac.) — skandal, zgorszenie. [przypis edytorski]

scansores (łac.) — ptaki z dwoma palcami z przodu i dwoma z tyłu; klasa historyczna, obecnie rozdzielona pomiędzy kilka różnych rzędów. [przypis edytorski]

Scarabeus caput hominis (łac.) — skarabeusz głowa ludzka. [przypis edytorski]

sceptrum a. sceptr (starop., z łac.) — berło. [przypis edytorski]

sceptrum (łac.) — berło. [przypis edytorski]

sceptrum (starop.; z łac.) — berło. [przypis edytorski]

scholar (z łac.) — uczeń. [przypis edytorski]

scienda ex probatissimis authoribus (łac.) — wiadomości z licznych wypróbowanych autorów. [przypis edytorski]

scientia (łac.) — wiedza, nauka; a Deo oznacza natomiast „od Boga”, z czego widać, że Ubu zna znaczenie sentencji, lecz nie rozumie poszczególnych słów. [przypis edytorski]

scientia (łac.) — wiedza, nauka. [przypis edytorski]

Scito te ipsum… (łac.) — znaj samego siebie (tytuł rozprawy Abelarda). [przypis edytorski]

Sclavoni gens Scytica Justiniani tempore in Illiricum irruere, multasque strages ediderunt (łac.) — Słowianie, naród scytyjski, w czasach Justyniana wtargnęli do Illirii i dokonali wielu rzezi. [przypis edytorski]

sclavus (łac.) — niewolnik. [przypis edytorski]

sclavus Mariae (łac.) — sługa (dosł. niewolnik) Marii. [przypis edytorski]

sclavus saltans (łac.) — niewolnik tańczący. [przypis edytorski]

scriba (z łac.) — pisarz. [przypis edytorski]

scriptae duodecim (łac.) — dosł. 12 linii, gra podobna do warcabów. [przypis edytorski]

scriptor, scriptoris (łac.) — pisarz; tu M. lm scriptores: pisarze. [przypis edytorski]

seccare (łac.) — naprzykrzać się, zaczepiać. [przypis edytorski]

secretarius (łac.) — sekretarz. [przypis edytorski]

secundo (łac.) — po drugie. [przypis edytorski]

secundo (łac.) — po drugie. [przypis edytorski]

secundo voto (łac.) — z drugiego małżeństwa. [przypis edytorski]

secundum artem (łac.) — zgodnie ze sztuką. [przypis edytorski]

secundum Joannem (łac.) — według Jana; zapewne fragment liturgicznej formuły: Sequentia sancti Evangelii secundum Joannem (słowa Ewangelii według świętego Jana) albo też odniesienie do muzycznej Pasji wg św. Jana (łac. Passio secundum Joannem) autorstwa Johanna (Jana) Sebastiana Bacha, ulubionego kompozytora Gałczyńskiego. [przypis edytorski]

secundum ordinem (łac.) — w dalszej kolejności. [przypis edytorski]

Securae sunt nostrae vitae… (łac.) — Bezpieczne są nasze życia, jesteśmy bowiem sodomitami, tylko od ognia zginiemy, tralalali. [przypis edytorski]

Sed alia tempora (łac.) — Lecz czasy inne. [przypis edytorski]

sedes (z łac. sedeo, sedere: siedzieć) — tu w znaczeniu ogólnym, bliskim łacińskiemu źródłu słowa: miejsce, na którym się siedzi. [przypis edytorski]

Sed libera nos a malo (łac.) — Ale zbaw (dosł. uwolnij) nas ode złego. [przypis edytorski]

sedukować (z łac.) — oszukiwać; kusić, uwodzić. [przypis edytorski]

sekcjonować (daw., z łac. sectio: krojenie) — wykonywać operację chirurgiczną lub sekcję zwłok. [przypis edytorski]

sekcjonować (daw., z łac. sectio, krojenie) — wykonywać operację chirurgiczną lub sekcję zwłok. [przypis edytorski]

sekrecja (z łac.) — wydzielanie. [przypis edytorski]

sekundant (z łac.) — pośrednik i świadek uczestnika pojedynku; przed walką ustalał jej warunki z sekundantem przeciwnika i pilnował ich przestrzegania, m.in. w przypadku pojedynku na broń palną odmierzał krokami ustaloną odległość, w jakiej mają stanąć uczestnicy, żeby do siebie strzelać. [przypis edytorski]

sekundować (z łac.) — pomagać, towarzyszyć. [przypis edytorski]

sekundować (z łac. secundare) — wspierać, pomagać; wtórować. [przypis edytorski]

sekundować (z łac. secundo, secundare) — pomagać, towarzyszyć; ochraniać, bronić. [przypis edytorski]

sella curulis (łac.) — krzesło kurulne, składany taboret o wygiętych, nożycowych nogach; w starożytnym Rzymie przysługiwało królom, a w okresie republiki wyższym urzędnikom. [przypis edytorski]

semina (łac.) — ziarna. [przypis edytorski]

semper fidelis (łac.) — zawsze wierny. [przypis edytorski]

Semper novarum rerum cupidus (łac.) — zawsze pożądający nowych rzeczy. [przypis edytorski]

semper virens (łac.) — wiecznie zielona; stale świeża, młodzieńcza. [przypis edytorski]

senatores (łac.) — senatorowie. [przypis edytorski]

senatus consulta (łac.) — uchwały senatu. [przypis edytorski]

Senatus populusque romanus (łac.) — senat i lud rzymski. [przypis edytorski]

senat (z łac. senex: starzec) — jedna z najważniejszych i najtrwalszych instytucji politycznych starożytnego Rzymu; pierwotnie rada królewska składająca się z naczelników rodów, w okresie republiki: faktycznie główny organ rządzący, złożony z byłych urzędników państwowych. [przypis edytorski]

senectus ipsa est morbus (łac.) — sama starość chorobą (Terencjusz, Phormio, akt IV, scena I). [przypis edytorski]

sensat (daw., z łac.) — człowiek rozumny (por. sens). [przypis edytorski]

sensat (daw., z łac. sensatus: rozumny) — osoba mądra, poważna i ciesząca się poważaniem. [przypis edytorski]

sensim (łac.) — stopniowo, powoli. [przypis edytorski]

sensorium (łac.) — ośrodek nerwowy, do którego trafiają zewnętrzne wrażenia, zanim zostaną poddane postrzeganiu, siedziba odczucia. [przypis edytorski]

sensorium (z łac.) — ogół wrażeń zmysłowych. [przypis edytorski]

sensu stricto (łac.) — w ścisłym znaczeniu. [przypis edytorski]

sensytyw (z łac.) — osoba nadwrażliwa. [przypis edytorski]

sentencja (z łac.) — maksyma, sąd. [przypis edytorski]

september (łac.) — wrzesień. [przypis edytorski]

septemtrion (łac.) — Wielki Wóz, konstelacja gwiazd wyznaczająca kierunek północny; także ogólnie: północ globu. [przypis edytorski]