Przypisy

paradigma (łac.) — paradygmat, wzór, przykład. [przypis edytorski]

paradisium (łac.) — raj. [przypis edytorski]

paradoxum (łac.) — paradoks. [przypis edytorski]

parafanały (z łac.) — właśc. paraphernalia; majątek osobisty żony, wniesiony przez nią w małżeństwo, ale nie zaliczający się do posagu; najczęściej stroje, meble i biżuteria. [przypis edytorski]

parametritis (łac., med.) — zapalenie przymacicza (parametrium). [przypis edytorski]

parantela (z łac. parens, parentis: rodzic płci męskiej lub żeńskiej, przodek) — pokrewieństwo, powinowactwo, zwł. ze znanym rodem; wyraz najczęściej używany w lm: parantele. [przypis edytorski]

parantela (z łac. parens, parentis: rodzic płci męskiej lub żeńskiej, przodek) — pokrewieństwo, powinowactwo, zwł. ze znanym rodem; wyraz najczęściej używany w lm: parantele. [przypis edytorski]

parantela (z łac.) — pochodzenie. [przypis edytorski]

parantela (z łac.) — powinowactwo, powiązania rodzinne, zwłaszcza ze znanym rodem; krewni należący do tego samego rodu. [przypis edytorski]

parantela (z łac.) — związki pokrewieństwa, powinowactwo. [przypis edytorski]

parasyt (daw., z łac.) — pasożyt; tu: towarzysz zabaw, korzystający z czyjejś hojności. [przypis edytorski]

parcjalnie (z łac. pars, partis: część) — częściowo. [przypis edytorski]

parricida (łac.) — morderca, zbrodniarz. [przypis edytorski]

parrycyda (z łac. parricida) — ojcobójca, bratobójca; wróg ojczyzny, zdrajca. [przypis edytorski]

pars magna fuit (łac.) — brał istotny udział, był znaczącym uczestnikiem. [przypis edytorski]

pars parva fui (łac.) — byłem małą częścią. [przypis edytorski]

pars pro toto (łac.) — część (pokazana) zamiast całości. [przypis edytorski]

partia (łac.) — w dawnej Rzeczypospolitej (XVII i XVIII w.) oddział jazdy rozlokowany na określonym obszarze. [przypis edytorski]

participium (łac.) — imiesłów. [przypis edytorski]

parti et officio per medium (łac.) — po połowie stronie (pokrzywdzonej) i urzędowi. [przypis edytorski]

partum ocii non omnino ociosi (łac.) — narodzone pośpieszniej a [przez to] nie całkiem zręczne. [przypis edytorski]

parturiunt montes (łac.) — trudzą się góry; fragm. ze Sztuki poetyckiej Horacego: parturiunt montes, nascetur ridiculus mus (trudzą się góry, a porodzą śmieszną mysz); tu: o kimś, kogo dokonania są niewspółmiernie małe w stosunku do szumnych zapowiedzi. [przypis edytorski]

Parturiunt montes, nascetur ridiculus mus (łac.) — Trudzą się góry, a zrodzą śmieszną mysz (Horacy). [przypis edytorski]

partycypować (z łac.) — mieć swój udział we wspólnych zyskach z jakiegoś przedsięwzięcia lub ponosić część wspólnych kosztów; uczestniczyć w czymś. [przypis edytorski]

partyka (daw., z łac.) — cząstka, tu: kawałek. [przypis edytorski]

partykularny (z łac.) — jednostkowy, osobisty, stronniczy. [przypis edytorski]

partykularny (z łac.) — osobny, poszczególny. [przypis edytorski]

partykularny (z łac.) — osobny. [przypis edytorski]

parva regina (łac.) — mała królowa. [przypis edytorski]

passim (łac.) — w różnych miejscach; używane gł. przy odesłaniach do książki, w której o danej rzeczy mowa w wielu miejscach. [przypis edytorski]

Pastor Corydon formosum (łac.) — piękny pasterz Korydon. [przypis edytorski]

pastorum convenarumque plebs transfuga ex suis populis (łac.) — tłum pasterzy i przybyszów, zbiegów ze swoich plemion. [przypis edytorski]

pater extaticus (łac. ) — dosłownie: ojciec ekstatyczny (od słowa ekstaza, tj. zachwycenie); tytuł ten i następne oznaczają różne, coraz wyższe stopnie mistycznej pobożności; powtarzają też tytuły Ojców Kościoła. [przypis edytorski]

pater familias (łac.) — ojciec, głowa rodziny. [przypis edytorski]

pater familias (łac.) — ojciec rodziny. [przypis edytorski]

pater (łac.) — ojciec. [przypis edytorski]

pater (łac.) — ojciec; wyraz dziś raczej nieużywany w polszczyźnie w przypadkach zależnych. [przypis edytorski]

paternam (…) potestatem (łac.) — władzę ojcowską. [przypis edytorski]

Pater noster (łac.) — dosł. Ojcze nasz, tu: kazanie. [przypis edytorski]

pater noster (łac.) — ojcze nasz; daw. pot. również nazwa kary, połajania. [przypis edytorski]

Pater Noster (łac.) — Ojcze nasz. [przypis edytorski]

Pater Noster (łac.) — Ojcze Nasz. [przypis edytorski]

Pater noster (łac.) — Ojcze nasz. [przypis edytorski]

Pater noster (łac.) — Ojcze nasz. [przypis edytorski]

pater noster (łac.) — ojcze nasz; tu: pokuta. [przypis edytorski]

Pater noster, qui es in coelis, sanctificetur nomen Tuum (łac.) — Ojcze nasz, któryś jest w niebie, święć się imię Twoje. [przypis edytorski]

Pater noster qui es (łac.) — Ojcze nasz, któryś jest. [przypis edytorski]

paternoster (z łac. pater noster: ojcze nasz) — tu: codzienna wymówka, kazanie wychowawcze. [przypis edytorski]

pater, peccavi (łac.) — ojcze, zgrzeszyłem. [przypis edytorski]

Pater profundus (łac.) — „ojciec głęboki” (w wierze); tytuł św. Bernarda z Clairveaux. [przypis edytorski]

pater seraphicus (łac.) — ojciec seraficzny, tj. podobny serafinom, aniołom z jednego z wyższych chórów; tytuł św. Franciszka z Asyżu. [przypis edytorski]

pater spiritualis (łac.) — ojciec duchowny. [przypis edytorski]

patientia (łac.) — cierpliwość. [przypis edytorski]

Patria (łac.) — Ojczyzna. [przypis edytorski]

patricios (łac.) — patrycjusze; w staroż. Rzymie uprzywilejowana, najwyższa warstwa społeczna, sprawująca władzę i mająca największe przywileje; patricios zhasał: prześcignął, pokonał starszą i najbardziej zasłużoną szlachtę. [przypis edytorski]

patrii sermonis egestas (łac.) — ubóstwo mowy ojczystej. [przypis edytorski]

patri patriae (łac.) — ojcu ojczyzny. [przypis edytorski]

pauca verba (łac.) — kilka słów. [przypis edytorski]

Pauca verba (łac.) — krótkie słowa. [przypis edytorski]

pauci [autem] sunt sapientes qui huiusmodi passionibus resistunt (łac.) — niewielu [jednak] jest mądrych, którzy w ten sposób przeciwstawiają się emocjom (namiętnościom). [przypis edytorski]

paucorum hominum (łac.) — dla niewielu osób. [przypis edytorski]

paulo majora (łac.) — rzeczy nieco bardziej wzniosłe. [przypis edytorski]

pauper (łac.) — biedak, ubogi. [przypis edytorski]

pauper (łac.) — chłopak, urwis. [przypis edytorski]

pauper studiosus (łac.) — biedny uczony, uczony biedak, biedny student. [przypis edytorski]

pauper (z łac.) — biedak, ubogi chłopiec utrzymujący się z jałmużny, ulicznik. [przypis edytorski]

pauper (z łac.) — tu: ubogi uczeń. [przypis edytorski]

paveant illi, ego non pavebo (łac.) — niech się trwożą się inni, ja się nie zatrwożę (nieco niedokładny cytat z Wulgaty, łacińskiego tłumaczenia Biblii, Jer 17, 18). [przypis edytorski]

Pax huic domui (łac.) — pokój temu domowi. [przypis edytorski]

pax (łac.) — pokój; pacem — B. lp: pokój. [przypis edytorski]

pax (łac.) — pokój. [przypis edytorski]

pax (łac.) — pokój; tu: proszę o pokój, pogódźmy się. [przypis edytorski]

pax (łac.) — pokój, tu: „Spokój!”. [przypis edytorski]

pax romana (łac.) — pokój rzymski; pokój narzucony podbitym ludom i utrzymywany zbrojnie. [przypis edytorski]

Pax tecum! Pax, pax! (łac.) — Pokój z tobą! Pokój, pokój! [przypis edytorski]

Pax vobiscum! (łac.) — Pokój z wami! [przypis edytorski]

Pax vobiscum! (łac.) — pokój z wami. [przypis edytorski]

pax vobiscum (łac.) — pokój z wami. [przypis edytorski]

Pax vobiscum (łac.) — pokój z wami. [przypis edytorski]

pax vobiscum, nihil amplius (łac.) — pokój z wami, nic więcej. [przypis edytorski]

pax vobis (łac.) — pokój wam. [przypis edytorski]

pecalium (łac.) — część majątku wydzielona niewolnikowi. [przypis edytorski]

peccator (łac.) — grzesznik. [przypis edytorski]

Peccatumque oculos est habuisse meum (łac.) — w moich oczach można zobaczyć wszystkie grzechy. [przypis edytorski]

peccavi (łac.) — zgrzeszyłem. [przypis edytorski]

peculatus (łac.) — przestępstwo finansowe, defraudacja, malwersacja. [przypis edytorski]

pedagogus (łac.) — nauczyciel. [przypis edytorski]

pedel (z łac.) — woźny w zakładach naukowych. [przypis edytorski]

pedes (z łac.) — stopa; tu: staroż. miara rytmiczna wiersza. [przypis edytorski]

pede titubante (łac.) — na chwiejnych nogach. [przypis edytorski]

pedisequus (łac.) — niewolnik idący za lub przed lektyką. [przypis edytorski]

pekuniarna (z łac. pecunia: pieniądz) — pieniężna; finansowa. [przypis edytorski]

pendent (z łac.) — pas zakładany przez ramię służący do noszenia szabli. [przypis edytorski]

pendent (z łac.) — pas zakładany przez ramię, służący do noszenia szpady, szabli itp. [przypis edytorski]

pensum (łac.) — praca, zadanie do wykonania w określonym czasie, zwykle jednego dnia. [przypis edytorski]

pensum (łac., przest.) — materiał do odrobienia, przyswojenia. [przypis edytorski]

pensum (łac.) — tu: ćwiczenie szkolne zadane do domu. [przypis edytorski]

pensum (łac.) — tu: obowiązek, zadanie. [przypis edytorski]

pensum (z łac.) — określona (np. poprzez liczbę godzin roboczych) ilość dziennej pracy do wykonania. [przypis edytorski]

pensum (z łac.) — praca domowa; zadanie wyznaczone do wykonania. [przypis edytorski]