Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6283 przypisów.
ogon — tu: tren, ciągnąca się po ziemi część sukni. [przypis edytorski]
ogony i pyski — dziś popr. forma N. lm: ogonami i pyskami. [przypis edytorski]
ogony (starop. forma) — dziś N.lm: (z) ogonami. [przypis edytorski]
ogorzały — mocno opalony. [przypis edytorski]
ogorzały — mocno opalony. [przypis edytorski]
ogorzały — o cerze ściemniałej wskutek częstego przebywania na słońcu. [przypis edytorski]
ogorzały — opalony. [przypis edytorski]
ogorzały — o skórze pociemniałej wskutek częstego przebywania na słońcu. [przypis edytorski]
ogorzeć — tu: osmalić się. [przypis edytorski]
ogorzelizna — opalenia. [przypis redakcyjny]
Ogotaj a. Ugudej (1186–1241) — syn Czyngis-chana, władca imperium mongolskiego w latach 1229–1241. [przypis edytorski]
Ograbiwszy jego naród, zająwszy Czarne Góry, zrobili z niego teraz bohatera… — niewielkie stada bizonów w Kanadzie nie wystarczały do wyżywienia jego ludzi i w roku 1881 Siedzący Byk został zmuszony do powrotu do Stanów Zjednoczonych, gdzie zamknięto go w rezerwacie. W 1885 przez cztery miesiące występował w objazdowym widowisku Wild West Show Buffalo Billa. W 1890 przyjął do swojego obozu wyznawców Tańca Ducha, nowego indiańskiego ruchu religijnego uważanego przez władze za niebezpieczny; podczas próby aresztowania został zastrzelony przez policjantów. [przypis edytorski]
O granicach władzy zwierzchniej — rozdział ten — niezmiernie zawiły, uznany przez Fagueta jako niedający się rozplątać — przynosi nareszcie rozwiązanie ciągle dotychczas jeszcze zawieszonego bez ostatecznej odpowiedzi problemu pogodzenia wolności człowieczej z więzami prawnymi, nakładanymi przez społeczeństwo. Dotychczas Russo dorzucał poszczególne cegiełki do tego związania lub też, antycypując właściwe wywody, operował ich gotowymi rezultatami i w ten sposób zasłaniał ciągle jeszcze otwartą próżnię. Obecnie przeprowadzi całe rozumowanie, a tym samym zamknie koło rozważań dotyczących legitymacji społeczeństwa. Tok myśli jest następujący: Przyrodzonym prawem człowieka, z charakteru swego niezależnym od społeczeństwa, jest wolność. Społeczeństwo zatem musi je uszanować. Wolność człowieka w społeczeństwie nie polega na tym, że rzekomo odstąpił on tylko cząstkę swej wolności, a poza tym pozostał wolny: przeciwnie, człowiek oddaje się całkowicie całości, a władza jej nad nim jest nieograniczona i absolutna. Mimo to jednak jest on wolny, a to dlatego, że społeczność pozostaje pod kierownictwem woli powszechnej, a władza najwyższa, zwierzchnicza, jest tylko wyrazicielką tej woli powszechnej. Panowanie woli powszechnej sprawia zatem, że człowiek pozostaje wolny w społeczeństwie. Dzięki czemu tak? Dzięki temu, że człowiek, słuchając woli powszechnej, słucha samego siebie. Wola powszechna jest bowiem wyrazem racjonalnego dobra całości, będącego równocześnie racjonalnym dobrem wszystkich jej członków, jest wyrazem wspólnego wszystkim interesu, solidarności i wzajemnego przenikania się interesów jednostek. Dlatego każdy rozumny człowiek musi chcieć tego, na co wskazuje wola powszechna, w przeciwnym bowiem razie musiałby nie chcieć własnego dobra, co byłoby niedorzecznością. Forma przejawiania woli powszechnej daje zabezpieczenie, że wola powszechna zatrzyma w swych realizacjach tę swą właściwość, że zmierzając do korzyści całości, jest równocześnie korzystna dla wszystkich jednostek. Może się mianowicie przejawiać jedynie w formie norm ogólnych, abstrakcyjnych, obejmujących wszystkich bez wyjątku obywateli i stanowiących równe dla wszystkich obowiązki. Wskutek tego każdy obywatel, spełniając nałożone nań przez wolę powszechną świadczenie, może być pewny, że inni złożą tę samą ofiarę i że stratę, jaką poniósł, świadcząc, odzyska w formie korzyści, jaką wyciągnie dla siebie z ofiar innych. Przedmiotowa zatem powszechność woli powszechnej (praw), równość wszystkich obywateli wobec prawa, jest najważniejszą gwarancją zgodności obowiązków, nakładanych przez nie z korzyścią osobistą obywateli, powodem tego, że obywatel, poddając się prawom, zawsze poddaje się tylko własnej racjonalnej woli, dążącej do jego własnego dobra. Drugą gwarancję stanowi istotna (podmiotowa) powszechność woli powszechnej, dzięki której w akcie zwierzchniczym, przejawiającym tę wolę, współdziała cały naród w osobach wszystkich obywateli. Rozumowanie skończone: Dzięki woli powszechnej sprzeczność wolności naturalnej z niewolą społeczną została usunięta, ważność umowy społecznej została stwierdzona, obowiązek społeczny ustalony, społeczeństwo usprawiedliwione. [przypis tłumacza]
ograniczać się na czymś — dziś popr.: ograniczać się do czegoś. [przypis edytorski]
ograniczając, zgodnie z radą Sokratesa, zakres nauk (..) ku naszemu pożytkowi — Diogenes Laertios, Sokrates [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, II, 21. [przypis edytorski]
ogranicza się na jajkach i mleku — dziś popr.: ogranicza się do jajek i mleka. [przypis edytorski]
Ograniczenie monopolu związanego z prawami wykonawczymi jedynie do sytuacji, w których dochodziło do publicznego wykonywania utworów, znaleźć można było w ustawodawstwach argentyńskim, belgijskim, szwajcarskim oraz niderlandzkim. B. Varmer, Limitations on Peforming Rights…, s. 91. [przypis autorski]
ograniczenie — ograniczenie rozumiem w tym wypadku jako np. dzban, zawierający wodę, balon do tlenu wypełniony tym gazem, itp. [przypis autorski]
ograniczył się na składaniu rąk i patrzeniu — dziś popr.: ograniczył się do składania rąk i patrzenia. [przypis edytorski]
ograżać (daw.) — mieć dreszcze, trząść się. [przypis edytorski]
ograżka (daw.) — dreszcz. [przypis edytorski]
ogród Akademosa — gaj w Atenach poświęcony herosowi Akademosowi; tam Platon założył w 387 r. p.n.e. swoją Akademię. [przypis edytorski]
ogród angielski — w przeciwieństwie do francuskiego, odznacza się swobodnym zadrzewieniem (bez regularnych alejek i strzyżonych drzew) oraz dążeniem do zachowania naturalności krajobrazu. [przypis redakcyjny]
Ogród Botaniczny — w południowej części miasta, przy Al. Ujazdowskich, obok Łazienek; ogród do dziś zachował wygląd zgodny z opisem Prusa. [przypis redakcyjny]
ogród — dziś w tym znaczeniu częściej: park. [przypis edytorski]
ogródek dziecięcy — tzn. przedszkole. [przypis edytorski]
ogródek systemu Kneippa — zakład leczniczy, w którym stosuje się system wodolecznictwa wprowadzony przez ks. Sebastiana Kneippa (1821–1897). [przypis redakcyjny]
Ogródek — tu: ogródek dziecięcy, tj. przedszkole (por. ang. kindergarten, ros. детский сад). [przypis edytorski]
Ogród fraszek — Ogród fraszek Wacława Potockiego (1621–1696). Autor musiał niedawno właśnie studiować, książkę tę bowiem sprowadziwszy sobie w marcu 1910 w wydaniu kompletnym prof. Brücknera, pisze o niej w liście do swego nakładcy: „szczególniej Potocki był dawnym moim marzeniem i widzę już, że lepszej książki, gdy chodzi o odświeżenie mowy, przysłać mi pan nie mógł. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
ogród Hesperyd (mit. gr.) — ogród pilnowany przez siostry Hesperydy, nimfy zachodzącego słońca, w którym rosła jabłoń rodząca złote jabłka. [przypis edytorski]
Ogród Luksemburski — park miejski w Paryżu, przy pałacu księcia de Luxemburg. [przypis edytorski]
ogród — Ogród Tuileryjski z czasów Ludwika XIV (druga połowa XVII w.), chętnie uczęszczane miejsce spacerowe. [przypis redakcyjny]
Ogród Saski — park miejski w śródmieściu Warszawy. [przypis edytorski]
ogród — tu: park. [przypis edytorski]
Ogród Zoologiczny — tu: Tiergarten, park w śródmieściu Berlina. [przypis edytorski]
ogrójec — ogród, gaj. [przypis edytorski]
ogroda — ogrodzenie. [przypis edytorski]
ogroda (starop. forma) — dziś D.lp: (z) ogrodu. [przypis edytorski]
ogroda — tu: granica, mur graniczny, fortyfikacje. [przypis edytorski]
ogrodła — ogrodziła. [przypis edytorski]
OGRODNIK I JEGO PAN — Przekład Władysława Noskowskiego. [przypis tłumacza]
ogrodowizna (daw.) — warzywa. [przypis edytorski]
ogrodowizny (daw.) — rośliny uprawne, rosnące w ogrodzie, tj. warzywniku; warzywa. [przypis edytorski]
ogrody Estery — scenografia III aktu tragedii Racine'a Estera przedstawia wspaniałe ogrody Estery. [przypis edytorski]
ogrody (…) hyblejskie — góra Hybla na Sycylii słynęła w starożytności z pachnących ziół. [przypis redakcyjny]
ogrody kensingtońskie — jeden z parków królewskich w dzielnicy City of Westminster. [przypis edytorski]
Ogrody północne — w w. XIX był to podstawowy podręcznik ogrodnictwa, napisany przez J. Strumiłłę; od r. 1820 do 1862 miał 6 wydań. [przypis redakcyjny]
ogrody Tuilerii, właśc. Jardins des Tuileries — park w Paryżu, w pobliżu pałacu Louvre, jeden z najstarszych ogrodów francuskich. [przypis edytorski]
ogrody tuileryjskie — ogrody i istniejące do 1871 r. założenie pałacowe, położone między Luwrem a Sekwaną. [przypis edytorski]
ogrodzenie — tu: sjag — ogrodzenie i odgrodzenie w celu zapobieżenia wykroczeniom przeciw Torze (Prawu), wszystkie rabiniczne przepisy i nakazy. [przypis tłumacza]
ogrojec a. ogórec (daw.) — ogród. [przypis edytorski]
ogrojec a. ogrójec (daw.) — ogród. [przypis edytorski]
ogrojec (daw.) — ogród. [przypis edytorski]
ogrojec — ogród. [przypis edytorski]
ogromną, w dziejach ducha ludzkiego rzadką przemianę utalentowanego poety na jasnowidzącego wieszcza — Lutosławski, Zadania prac nad Słowackim (Eleusis, t. V). [przypis autorski]
ogromna brama — Łuk Triumfalny (zbudowany w latach 1806–1836) na cześć Napoleona I i zwycięstw armii francuskiej; liczy 50 m wysokości, znajduje się na placu Gwiazdy, z którego rozchodzi się 12 ulic. [przypis redakcyjny]
ogromna kaskada, / Którą, od siebie większą, Kamionka wypada — Rzeczka Kamionka rozszerzonym korytem spada w kształcie kaskady, jest więc przy ujściu większą od siebie, od swego zwyczajnego koryta. [przypis redakcyjny]
ogromnej sumy: stu złotych — przedwojenne złote polskie miały wielokrotnie większą wartość od obecnych: przeciętne zarobki robotników wynosiły ok. 100–150 zł miesięcznie, a zarobki górników i nauczycieli szkoły podstawowej ok. 200 zł. [przypis edytorski]
ogromniec — ogromny, olbrzym. [przypis redakcyjny]
ogromniem się przeląkł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: ogromnie się przekląkłem. [przypis edytorski]
ogromny baobab (…) mający w obwodzie pnia osiemdziesiąt stóp — Adanson w zachodniej Afryce mierzył baobab mający 26 metrów obwodu. [przypis autorski]
ogromny budynek — Porte Saint–Martin, brama triumfalna zbudowana w r. 1674 na cześć Ludwika XIV. [przypis redakcyjny]
ogromny ciężar Niziny przesypie się na prawo — tu oznacza to, że tzw. Nizina, czyli niezdecydowane centrum Konwentu, poprze prawicę, czyli Dantona [przypis edytorski]
ogromny plac — plac Zgody, największy i najpiękniejszy plac w Paryżu. [przypis redakcyjny]
Ogygia — wyspa, na której mieszkała Kalypso. [przypis edytorski]
ohabe — hebr.: luby, kochający. [przypis tłumacza]
ohacić (daw.) — ogacić, tj. uszczelnić chałupę, by nie ulatniało się z niej ciepło. [przypis edytorski]
Oh, ce sont les enfants de la paroisse… (fr.) — Ach, to dzieci z parafii przygotowują swoją pieśń o Zmartwychwstaniu. [przypis edytorski]
Oh, c'est la langue du pays… — Och, to język miejscowy. [przypis edytorski]
Oh! cet incendiaire (fr.) — O! ten podpalacz (podżegacz). [przypis edytorski]
Oh ciel! Que c'est beau! (fr.) — Wielkie nieba! Jakie to piękne! [przypis edytorski]
Oh, comme c'est vrai, ce, que vous dites (fr.) — och, jakże prawdziwie mówisz. [przypis edytorski]
oh, comme je te connais (…) (fr.) — o jakże cię znam, moja mała, kochana mamo. [przypis redakcyjny]
Oh dio (wł.) — Och, Boże. [przypis edytorski]
oh — dziś: och. [przypis edytorski]
ohé, les psychologues (fr.) — wykrzyknik: o, psycholodzy! [przypis edytorski]
Ohel Moed (hebr.) — zwany także Przybytkiem Mojżeszowym; skonstruowana na polecenie Mojżesza w czasie wędrówki Izraelitów z Egiptu do Ziemi Obiecanej pod górą Synaj, przenośna świątynia. Przełożonym przybytku był arcykapłan. Ohel Moed towarzyszył Izraelitom w wędrówce po pustyni i w podboju Kanaanu oraz w dalszych wędrówkach. Ostatecznie został złożony w zbudowanej przez Salomona Świątyni Jerozolimskiej. W Biblii hebrajskiej brak wzmianek o losach Ohel Moedu po zdobyciu i zburzeniu Jerozolimy przez Babilończyków w roku 586 p.n.e. [przypis edytorski]
ohel — niewielki kamienny, bądź drewniany grobowiec żydowski, najczęściej o kształcie prostopadłościanu przykryty dwuspadowym dachem, posiada drzwi, czasem okna. Ohele wznoszone są nad grobami wybitnych rabinów lub cadyków oraz ich męskich potomków. [przypis edytorski]
o Henryku — tj. o Zygmuncie Krasińskim. [przypis redakcyjny]
o herbiech — dziś popr. forma Msc.lm: o herbach. [przypis edytorski]
Oh, Her Got! Oh, liber Got (z niem.) — O, Panie Boże! O, miły Boże. [przypis edytorski]
Oh! Il a une âme vraiment gantée… (fr.) — on jest naprawdę wytworny z natury (dosł.: ma naprawdę duszę w rękawiczkach). [przypis edytorski]
Oh, i like Berlin. Kölnische Fischmarkt that's a wonderful place (ang. i niem.) — Och, lubię Berlin. Koloński targ rybny to wspaniałe miejsce. [przypis edytorski]
Oh, ja! (mal.) — Hej! [przypis edytorski]
Oh, Madame est française? Non, monsieur (..) De Berne (fr.) — Och, pani jest Francuzką? — Nie, proszę pana, jestem Szwajcarką. — Z jakiego miasta, proszę pani? — Z Berna. [przypis edytorski]
Oh, malheureuse que je suis! (fr.) — Och, jaka jestem nieszczęśliwa. [przypis edytorski]
Oh, mein Gott! Mein Gott! (niem.) — O, mój Boże! Mój Boże! [przypis edytorski]
Oh, mon Dieu, ayez donc pitié de mon âme (fr.) — O mój Boże, zmiłuj się nad moją duszą. [przypis edytorski]
ohm — pierwsza, „święta” sylaba wielu hinduistycznych modlitw i hymnów. [przypis edytorski]
Ohne Anstand — Fürwahr. [przypis edytorski]
Ohnet, Georges (1848–1918) — literat fr., wielbiciel prozy George Sand, przeciwstawiający się nurtowi nowoczesnego realizmu, niestroniący natomiast od melodramatyczno-romantycznych motywów, zyskał wielką popularność u współczesnych czytelników i czytelniczek; jego najbardziej poczytna powieść, Właściciel kuźnic (oryg. Le maître des forges), została przerobiona na sztukę teatralną i przez rok nie schodziła ze sceny. [przypis edytorski]
Ohnet, Georges (1848–1918) — literat fr., wielbiciel prozy George Sand, przeciwstawiający się nurtowi nowoczesnego realizmu, niestroniący natomiast od melodramatyczno-romantycznych motywów, zyskał wielką popularność u współczesnych czytelników i czytelniczek; jego najbardziej poczytna powieść, Właściciel kuźnic (oryg. Le maître des forges) została przerobiona na sztukę teatralną i przez rok nie schodziła ze sceny. [przypis edytorski]
Ohnet, Georges (1848–1918) — powieściopisarz i dramaturg francuski; jego powieść Właściciel kuźnic (Le mâitre de forges, 1882), melodramat w osadzony środowisku mieszczańskim, odniosła sukces we Francji i za granicą, powstała jej wersja sceniczna, była kilkukrotnie filmowana. [przypis edytorski]
Oh! niechaj pierwej Marią — Przeczucie Marii nie jest dokładnie określone. Podobnie jak później Wacław (II, 6) słyszy «w całym swoim ciele głos: Zdobędziesz ty trumnę», ale ten głos nie mówi czyją i dlatego Wacław w bitwie rozmyślnie szuka swojej, tak też i Maria tutaj ma tylko ogólne przeczucie nieszczęścia, ale w kogo ono ugodzi bezpośrednio, dobrze nie wie. Lęka się przede wszystkim oczywiście śmierci Wacława. [przypis redakcyjny]
Oh niente! (wł.) — Och, to nic! [przypis edytorski]
Oh! non, maman! (fr.) — O nie, mamo. [przypis edytorski]
Oh, nus? (fr.) — Och, nago? [przypis edytorski]
Oh, n'y pouvoir, n'y vouloir mourir, un peu (fr.) — fragm. z wiersza Paula Verlaine'a (1844–1896) Langueur („Niemoc”) właśc. zapis: O n'y vouloir, ô n'y pouvoir mourir un peu!; w tłum. Z. Przesmyckiego-Miriama: „O, nie chcieć, o i nie móc umrzeć chociaż nieco!”. [przypis edytorski]
O. H… — Ojciec Honorat. [przypis redakcyjny]
Ohola i Oholiba (bibl.) — rozpustne, nierządne kobiety symbolizujące królestwa Judy i Izraela w Księdze Ezechiela (Ez 23); tkliwie były nastrojone dla koni i osłów (Ez 23, 20). [przypis edytorski]
