Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 467 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geografia, geograficzny | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | polski | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3876 przypisów.
I oświadczył Wiekuisty Mojżeszowi, i rzekł — hebr. וַיְדַבֵּר יהוה אֶל מֹשֶׁה לֵּאמֹר (wajedaber Adonaj el Mosze lemor). Jest to najczęściej powtarzające się zdanie w Torze. Komentatorzy zwracają uwagę, że słowa daber i amar nie są synonimami: to pierwsze oznacza mowę szorstką, rozkaz zaś drugie łagodną prośbę, por. Sifrei_Bamidbar 99 [1]. W ten sposób wyrażają one dwa aspekty boskości, sprawiedliwość i miłosierdzie. [przypis tradycyjny]
I ostrogą — w innej wersji: „ostrogami”. [przypis edytorski]
io t'amo (wł.) — kocham cię. [przypis edytorski]
Io t'amo (wł.) — Kocham cię. [przypis redakcyjny]
iotas i jarabe — tańce meksykańskie. [przypis autorski]
Io ti ringratio, bel messere. Cosi Facendo tu m' hai esparmiata la speza d'un servitiale — Dziękuję wam, zacny panie. Tak czyniąc, oszczędziłeś mi wydatku na lewatywę. [przypis tłumacza]
I oto jak historię się pisze — fr. Et voilà justement comme on écrit l'histoire; często cytowany wers ze sztuki Woltera Charlot (akt I, scena 7). [przypis edytorski]
I oto nagle i niespodzianie ten niedościgniony wykonawca zamierzeń rewolucji otrzymuje dymisję i zostaje przeniesiony na podrzędne stanowisko (…) Dzierżyński stanowczo nie nadawał się do fraka i białej kamizelki; widziano w nim żywy symbol czerwonego terroru — Essad Bey, op. cit., s. 198. [przypis autorski]
I oto światła (…) na widnokrąg czysty — Poeta na planetę Mars, która według jego idei astronomicznej następuje po słońcu, tak szybko został wzniesiony, że od razu zdawało mu się, że na blask połączony obu tych świateł spoglądał i nowego blasku jeszcze od poprzedniego odróżnić nie mógł. [przypis redakcyjny]
Io triumphe — Wykrzyknik używany w pieniach do Bachusa. [przypis autorski]
I o tym, że się dawniej ludzie rodzili z ziemi, a nie jedni z drugich — z ziemi zrodził się m.in. Erechteus (Erichtonios), wychowany przez boginię Atenę heros i król Aten (por. Iliada II 546–548); w dialogu Platona Meneksenos (237b) Sokrates stwierdza, że pierwsi Ateńczycy zrodzili się z gleby attyckiej; wyrażano w ten sposób pogląd, że mieszkańcy danego terenu są ludnością rodzimą (autochtoniczną), od zawsze tam żyjącą, a nie obcą, napływową. [przypis edytorski]
Iovis incunabula Creten — Ovidius, Metamorphoses, XIII, 99. [przypis tłumacza]
Iowa — równinny stan w centralnej części Stanów Zjednoczonych, wcześniej terytorium francuskie, przyjęty do Unii w 1846. [przypis edytorski]
i owszem, gdy ma wszystek senat albo pany radne zebrać, aby się z tymi pierwej w każdej rzeczy, rozważając ją na tę i na owę stronę, namówił, niźliby ją przed wszystkim senatorskim kołem przełożył — późniejszych czasów, to jest r. 1573 prawo ustanowione, ażeby prócz ministrów jeden arcybiskup albo biskup, jeden wojewoda i dwóch kasztelanów rezydowało przy boku królewskim. R. 1641 odmieniona liczba: na lat dwie dwudziestu ośmiu naznaczają, to jest: czterech biskupów, ośmiu wojewodów, szesnastu kasztelanów tak, ażeby przez półroka jeden biskup, co trzy miesiące jeden wojewoda i dwóch kasztelanów rezydowało przy królu. Co do tego czasu trwa. Przyp. drug. wyd. [przypis edytorski]
I pan jeszcze tutaj — udane zdziwienie. [przypis tłumacza]
ipé a. poui, pau d'arco (łac. Handroanthus) — rodzaj drzewa występującego w Amazonii. [przypis edytorski]
Ipekakuana prawdziwa (a. wymiotnica prawdziwa; łac. Cephaelis ipecacuanha) — gatunek wiecznie zielonego półkrzewu należący do rodziny marzanowatych. Występuje w stanie dzikim w wilgotnych lasach tropikalnych Panamy, Kolumbii i Brazylii. Jest używana w celach leczniczych. [przypis edytorski]
iperyt — gaz musztardowy, grupa bojowych środków chemicznych o działaniu parzącym, przeciwko ludziom zastosowana po raz pierwszy w 1917 r. pod Ypres w Belgii. [przypis edytorski]
iperyt — związek chemiczny, stosowany jako bojowy gaz trujący. [przypis edytorski]
I Pismo dla tego króle i przełożone bogami zowie, iż są od Pana Boga jako starostami i namiestnikami jego — zob. Ps 81, 6. [przypis edytorski]
I pisze Baltasara głoskami »Ruina« — „Tejże godziny wyszły palce ręki człowieczej, które pisały przeciwko świecznikowi na ścianie pałacu królewskiego, a król (Baltasar) widział część ręki, która pisała. Proroctwo Danielowe V, 5, 25, 26, 27, 28. [przypis autorski]
i płakał jak dziecię — Także i Korsarz: „like an infant wept” (III, 22). [przypis redakcyjny]
i płakał u szyi jego — Josef padł ojcu na szyję i płakał, ale Jakub nie padł na szyję Josefa, ponieważ w tym momencie recytował modlitwę Szema, zob. Raszi do 46:29. [przypis edytorski]
IPN (żywych stworów) — (IP): Istnienie Poszczególne, stwór żywy cielesno-osobowy; (N): liczba mnoga. [przypis autorski]
i podczas tego obłędu w łeb sobie strzela — Ob. list do Trentowskiego z d. 25 października 1848 roku. III, 249 i 250. [przypis redakcyjny]
I pod kolumną spiżu wszyscy posną — Kolumna Vendôme. [przypis autorski]
I podniósł palec — Podniesienie palca w górę, gest osoby zwracającej uwagę tego, do którego mówi. [przypis redakcyjny]
Ipohorski-Lenkiewicz, Zygmunt Stanisław (1912–1944) — bojówkarz oenerowski, dziennikarz, poeta, dyrektor warszawskich teatrów jawnych w czasie okupacji (od 1943 Teatru Rozmaitości Jar) i organizator zawodów bokserskich w lokalach teatrów, członek AK, płatny stały współpracownik Gestapo. Jako dziennikarz i literat związany był z czasopismami: „ABC” (red. działu literackiego dziennika od 1936), „Szarża” (tygodnik satyryczny, w którym publikował wiersze), „Żołnierz Polski” (tygodnik wojskowy, gdzie ukazywały się jego wiersze i opowiadania), a w czasie wojny „gadzinówek” niemieckich, jak „Nowy Kurier Warszawski”. 13 stycznia 1938 w kawiarni Ziemiańska dwukrotnie spoliczkował Antoniego Słonimskiego z powodu wiersza Dwie ojczyzny, który uznał za „znieważający Polskę”. Plagiat, o którym tu mowa dotyczy wiersza Pierwszy śnieg Ipohorskiego, wzorowanym na Dwóch wiatrach Tuwima (sprawę wyjaśniał autor splagiatowanego utworu w artykule Wiatr i śnieg, „Wiadomości Literackie” 1938, nr 5). Ipohorski został zlikwidowany 25 maja 1944 przez AK z wyroku Sądu Specjalnego Cywilnego Okręgu Warszawskiego w ramach akcji „Kośba” za kolaborację z okupantem. [przypis edytorski]
i po śmierci wspaniałe jej oddawał usługi —skarby, które Agesilaos wiózł z Egiptu do Sparty, doszły do rąk władzy po jego śmierci. Przywieziono je do ojczyzny razem ze zwłokami króla. [przypis tłumacza]
i poświęcę je… tej, która mnie do dzieła tego natchnęła — tj. Henriecie Willan. [przypis redakcyjny]
I posłał faraon… — Ibn Ezra zauważa, że Faraon wysłał szpiegów, aby przekonać się, czy Bóg kocha Hebrajczyków. Nie przejął się jednak swoimi wybitymi stadami na tyle, żeby ich uwolnić, być może dlatego, że plaga ta nie trwała długo, zob. Ibn Ezra do 9:7. [przypis tradycyjny]
I powiedziane jest przeciwnie, że prawo trwać będzie wiecznie (…) — Fragm. 610 oraz 715 i 718. [przypis tłumacza]
I powstał Jakub — hebr. וַיִּשָּׂא יַעֲקֹב רַגְלָיו (wajisa Jaakow raglaw) dosł. 'podniósł Jakub nogi swoje'. [przypis edytorski]
I powstał król nowy — w Talmudzie (Sota 11a) wyrażone są dwie opinie, albo że „był to naprawdę nowy król, albo że król był tan sam, lecz wydał nowe zarządzenia”, Raszi do 1:8. [przypis tradycyjny]
ippokreńską rosą — wodą ze źródła Hipokreny. [przypis redakcyjny]
I pragnienie to będzie wybrzmiewać moim imieniem — nieprzetłumaczalna gra słów, polegająca na homonimii imienia Eve oraz angielskiego rzeczownika eve, oznaczającego wigilię, a w sferze asocjacyjnej: wyczekiwanie, tęsknotę, pragnienie. [przypis edytorski]
i prawdy — „Wypłaca szczodrą nagrodę tym, którzy spełniają Jego wolę”, Raszi do 34:6 [5]. [przypis tradycyjny]
I prędzej coraz prędzej, by zdążyć na czas (…) Lecz prędzej, lecz prędzej wskoczyć w bok — odniesienie do wiersza Juliana Tuwima Lokomotywa, który został opublikowany po raz pierwszy w 1936 r. w Wiadomościach Literackich. [przypis edytorski]
I próżno słowa wyrzucam namiętne… — Słowacki, Beniowski, Pieśń V. [przypis edytorski]
i przedzielały — u Cylkowa 'i przedzielać'. Hebrajski bezokolicznik można także przetłumaczyć jako 'dla przedzielania'. [przypis edytorski]
i przekole mu pan jego ucho szydłem — Komentatorzy podkreślają, że oddanie samego siebie w niewole jest naganne: „Z jakiego powodu spośród wszystkich innych części ciała to właśnie ucho miało być przebite? Powiedział Raban Jochanan ben Zakaj: to ucho na górze Synaj słyszało »nie kradnij« (Wj 20:13), lecz człowiek ten poszedł i ukradł: niech [to ucho] zostanie przebite. A jeśli człowiek ten sam sprzedał się w niewolę, ucho, które na górze Synaj słyszało »albowiem Moimi sługami są synowie Israela« (Ks. Kapłańska 25:55), a ten poszedł i nabył sobie pana dla siebie: niech [jego ucho] będzie przebite”, Raszi do 21:6 [3]. Chizkuni zauważa, że przebicie ucha było tradycyjnym sposobem karania złodziei i służyło jednoznacznej, nieusuwalnej identyfikacji człowieka jako niewolnika. „Nie mógł on powiedzieć, że sam się zranił w ucho, ponieważ było niemożliwym zrobić sobie taką dziurę samemu”, zob. Chizkuni do 21:6 [3 i 4]. [przypis tradycyjny]
I przepijają szaty Jezusowe — wg ewangelii św. Łukasza i św. Jana po ukrzyżowaniu Jezusa żołnierze podzielili między siebie jego szaty, rzucając losy. [przypis edytorski]
I przeszedł Wiekuisty przed obliczem jego, i zawołał — wersety 34:6 i 7 zawierają tzw. Trzynaście Cech Boskiego Miłosierdzia (hebr. י״ג מִידּוֹת szelosz esre midot, w innych tłumaczeniach przymiotów boskich, atrybutów miłosierdzia). Ibn Ezra wylicza: »Wiekuisty, Wiekuisty« to dwie pierwsze cechy, »Bóg« to trzecia cecha, »miłosierny« czwarta, »litościwy« piąta, »nieskory do gniewu« szósta i »pełen miłości« siódma, »[pełen] prawdy« ósma, »przechowujący miłość tysiącom« dziewiąta, »przebaczający winę« dziesiąta, »[przebaczający] występek« jedenasta, »[przebaczający] grzech« dwunasta, a »nie wytępia« to trzynasta cecha miłosierdzia, zob. Ibn Ezra do 34:6. [przypis tradycyjny]
i przeszłe żale, obecne zgryzoty pokrył kir (…) sromoty — To znaczy, że myśl w grożącej teraz sromocie czarniejszą chmurą okrywała czoło Miecznika niż wszystkie inne dawniejsze i obecne troski i zgryzoty; [sromota: wstyd, hańba; Red. WL]. [przypis redakcyjny]
I przychodzili, i kładli moje grzechy na szalę… — zniekształcony cytat z I sceny V aktu Zbójców. [przypis edytorski]
i przynaglonym będzie — te słowa usunięto w wyd. z 1816 r. [przypis edytorski]
I przyprowadzili doktorzy (…) Idź, a nie grzesz więcej — scena z Biblii, z Ewangelii wg św. Jana (J 8,3-11). [przypis edytorski]
I przystąpi Mojżesz sam — „Do gęstej ciemności [hebr. עֲרָפֶל (arafel)]”, Raszi do 24:2 [1]. [przypis tradycyjny]
I przyszedł na nas stan, w którym… dusza zapomina całkiem o sobie (…) runą w bezdeń deszczem marnych błyskawic — A. Górski, Przededniem, Warszawa 1918 (Dusze błędne); poprzednio „Ateneum” 1901. [przypis autorski]
Ipsa (…) attritio — Augustinus Aurelius, De civitate Dei, XI, 22. [przypis tłumacza]
Ipsa (…) equis — Petronius, Fragmenta. [przypis tłumacza]
ipsae res verba rapiunt (łac.) — Rzecz sama przyciąga na język wyrazy (Cicero, De finibus bonorum et malorum, III, 5; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
ipsa (…) familiam — Terentius, Adelphoe, IV, 7, 43. [przypis tłumacza]
ipsa (…) implicat — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 44. [przypis tłumacza]
ipsa (…) lubrica — Cicero, Academica, II, 21. [przypis tłumacza]
Ipsa (…) premit — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, LXXIV. [przypis tłumacza]
Ipsara — wyspa na M. Egejskim; mieszkańcy brali udział w powstaniu greckim w 1821, później wojska tur. dokonały na nich rzezi. [przypis edytorski]
Ipse ego (…) eram — Ovidius, Metamorphoses, XV, 160. [przypis tłumacza]
Ipse haec ego scripsi et spolia Celtica dicavi (łac.) — sam to napisałem i łupy celtyckie ofiarowałem. [przypis redakcyjny]
Ipse (…) supra est — Vergilius, Aeneida VII, 783. [przypis tłumacza]
Ipsilantis, Aleksandros (1792–1828) — jeden z przywódców walk z Turkami o niepodległość Grecji. [przypis redakcyjny]
Ipsilantis, Dimitrios (1793–1832) — grecki żołnierz, brat Aleksandrosa Ipsilantisa; jeden z przywódców powstania o niepodległość Grecji. [przypis edytorski]
Ipsi (…) obtundant — Cicero, Tusculanae quaestiones [Tusculanae disputationes], I, 33. [przypis tłumacza]
ipsissima verba (łac.) — te same słowa. [przypis edytorski]
ipso die festi Beatissimae Mariae Virginis (łac.) — w sam dzień święta (narodzenia) Najświętszej Marii Panny; obchodzone 8 września. [przypis redakcyjny]
ipso facto (łac.) — na mocy samego faktu. [przypis edytorski]
ipso facto (łac.) — na mocy samego faktu; tym samym. [przypis edytorski]
ipso facto (łac.) — przez sam fakt. [przypis edytorski]
ipso facto (łac.: przez sam fakt) — z tego powodu, w konsekwencji. [przypis edytorski]
ipso facto (łac.) — samo przez się, na mocy samego faktu. [przypis edytorski]
ipso facto (łac.) — tym samym. [przypis edytorski]
ipso facto (Latin) — by the very same act. [przypis edytorski]
I pstrym swoim proporcem nim sławy dostąpią (…) jak orły się kąpią — kąpią się w świetle, zanim przy pomocy swych lanc z pstrymi proporcami (chorągiewkami) zaczną się kąpać w sławie. [przypis redakcyjny]
Ipsum thema (…) praestaret (łac.) — samo zagadnienie wymagało takiego badania, w którym by nasamprzód rozważono związek między metafizyką a etyką; lecz autor pominął to, czego się najusilniej domagano: sądził, że żądano postawienia jakiejś zasady etyki; tak więc umieścił tę część swojej rozprawy, w której wyprowadził związek między zasadą etyki przedłożoną przez siebie a swoją metafizyką tylko dodatkowo, jako coś, w czym daje więcej, niż żądano. [przypis tłumacza]
ira brevis furor (łac.) — właśc. Ira furor brevis est: animum rege, qui nisi paret, imperat: gniew to krótkotrwały szał: panuj nad umysłem, który jeśli nie jest ci uległy, rządzi tobą (z Listów Horacego, I, 2, 62). [przypis edytorski]
irald (daw.) — herold. [przypis redakcyjny]
ira pigra (…) alkibingarum — nazwiska apteczne leków dawnych. [przypis redakcyjny]
Irarumque (…) habenas — Vergilius, Aeneida, XII, 499. [przypis tłumacza]
iratus est (łac.) — Iz 5, 25: „jest zagniewany”. [przypis tłumacza]
Irawadi — najdłuższa rzeka Mjanmy (Birmy). [przypis edytorski]
I raz podnieca, raz zaś studzi żądze — w oryginale samo „studzi”, orzeczenie zgadzające się co do sensu tylko z jednym z podmiotów. Figura w języku polskim nie do naśladowania. [przypis tłumacza]
irchą — skórką baranią lub wielbłądzią. [przypis redakcyjny]
ircha — rodzaj zamszu. [przypis edytorski]
irchowy — wykonany z irchy (rodzaj zamszu). [przypis edytorski]
irdyniecki bród — mowa o Irdyniu, lewym dopływie rzeki Taśminy na Ukrainie, który płynie przez ogromne bagna. [przypis edytorski]
I. Reg. 12. — skrót z łac.: Pierwsza [Księga] Królewska, [rozdział] 12; użyty w tekście cytat pochodzi z księgi biblijnej nazywanej obecnie Pierwszą Księgą Samuela (1 Sm); dawniej, w Septuagincie (tłum. na grekę), Wulgacie (tłum. na łacinę) oraz późniejszych przekładach, cztery kolejne księgi, opowiadające chronologicznie dzieje królestwa żydowskiego od ustanowienia monarchii do upadku Jerozolimy i uprowadzenia Judejczyków do Babilonii, nosiły nazwę Ksiąg Królewskich a. Ksiąg Królów; obecnie pierwsze dwie z nich nazywa się Księgami Samuela, według nazwy przyjętej w Biblii Hebrajskiej (w której obie stanowią jedną księgę, podobnie jak obie Księgi Królewskie). [przypis edytorski]
I. Reg. 8. — skrót z łac.: Pierwsza [Księga] Królewska, [rozdział] 8; użyty w tekście cytat pochodzi z księgi biblijnej nazywanej obecnie Pierwszą Księgą Samuela (1 Sm). [przypis edytorski]
Irena — córeczka autora. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
Irena Konopacka-Semadeni ps. „dr Konstancja” (1901–1984) — lekarka-stomatolożka, żołnierz ZWZ/AK, m.in. organizowała aklimatyzację dla cichociemnych w Warszawie, w powstaniu (w którym polegli jej mąż i syn) w Sanitariacie Okręgu Warszawskiego AK, po wojnie mieszkała w Gdańsku, Szczecinie i Warszawie. [przypis edytorski]
Irena Kowalska ps. „Irka” (1920–1944) — harcerka, uczestniczka kampanii 1939 r., w konspiracji służyła w Grupach Szturmowych, w powstaniu łączniczka w batalionie Zośka, zamordowana 24 września przez Niemców. [przypis edytorski]
Irena z Aten (ok. 752–803) — cesarzowa bizantyńska (797–802), sprawowała samodzielnie rządy jako pierwsza kobieta w historii Bizancjum. [przypis edytorski]
Iribarne (Yribarne) e Uraburu, Juan — teolog z Aragonii, kwalifikator Inkwizycji, przełożony prowincjalny bernardynów; publikował w l. 1614–1643. [przypis edytorski]
Iris a. Iryda (mit. gr.) — uskrzydlona posłanka bogów, uosabiająca tęczę. [przypis edytorski]
Iris (gr.) — po polsku również: Iryda. [przypis edytorski]
Iris (mit. gr.) — uskrzydlona posłanka bogów, personifikacja tęczy. [przypis edytorski]
Iris (mit. gr.) — uskrzydlona posłanka bogów, uosabiająca tęczę. [przypis edytorski]
Irka — córka Brzozowskiego. [przypis edytorski]
Irkuck — miasto we wschodniej Syberii nad rzeką Angara. [przypis redakcyjny]
Irlandczyk nazwiskiem Fitz-Moris — prawdopodobnie Thomas Fitzmaurice (ur. ok. 1699), Irlandczyk, który w 1734 ukończył studia medyczne w Montpellier, rok później został doktorem i pozostał tam na stałe. [przypis edytorski]
Irminsul — dąb (a. słup), który w wierzeniach starogermańskich podtrzymuje niebo; pod nim oddawano cześć bóstwu o imieniu Irmina a. Hirmin. [przypis edytorski]
