Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 455 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8525 przypisów.
Marynia Ros… — z Glogerów Rostworowska, siostrzenica Narcyzy. [przypis redakcyjny]
Marynka — mowa o powieści Kasia i Marynka. [przypis redakcyjny]
mary — nosze do przenoszenia zmarłego; podwyższenie, na którym stawia się trumnę. [przypis edytorski]
mary — nosze do przenoszenia zmarłego. [przypis edytorski]
mary — podwyższenie, na którym stawia się trumnę. [przypis edytorski]
Marysia, właśc. Minka Brenner — członkini żydowskiego ruchu oporu; zginęła w czasie wojny. [przypis edytorski]
mary — tu: miejsce, w którym kładzie się zmarłych, katafalk. [przypis edytorski]
Maryusz — [Mariusz] syn chłopa spod Arpinum, dostąpił najwyższych godności w Rzymie; zm. 86 przed Chr. [przypis redakcyjny]
Maryusz — syn chłopa spod Arpinum, dostąpił najwyższych godności w Rzymie; 86 r. przed Chr. [przypis redakcyjny]
mary — widziadła. [przypis edytorski]
marywodaż — marivaudage, miłosna intryga przekomarzania się kochanków, flirt w stylu wyszukanym i przesadnym jednego z koryfeuszów teatru francuskiego z XVIII wieku, Piotra Marivaux. [przypis tłumacza]
Marzą pod czarem boskim, Samotnią górską przejęte… Opadły z nich wszystkie troski, Jak z sosen igły strząśnięte — fragment wiersza Dickens In Camp, którego autorem był Francis Bret Harte (1836–1902). [przypis edytorski]
marzanka — roślina zielna o drobnych, różowawych lub białych kwiatach i wąskich liściach. [przypis edytorski]
marzec — przysł.: w marcu giną starcy. [przypis redakcyjny]
marzenia eschatologiczne, każące poecie snuć fantazje na temat zderzenia ziemi z kometą — Z. Krasiński, Pisma, Kraków 1912, VIII (cz. 2), s. 184–192 (Sen). [przypis autorski]
marzenia futurystyczne — futuryzm: awangardowy kierunek artystyczny; zrywając gwałtownie z tradycją dążył do odtworzenia w sztuce dynamizmu życia nowoczesnego. Twórczość futurystów cechował m.in. kult nowoczesnej techniki i zainteresowanie jej perspektywami rozwojowymi. (Do tego rysu nawiązuje określenie Żeromskiego). [przypis redakcyjny]
marznął — dziś popr.: marzł. [przypis edytorski]
marzony — taki, o którym się marzy; dziś: wymarzony. [przypis edytorski]
marzy im się, że należałoby celem krzewienia anarchizmu wstępować do seminariów duchownych, bo nikt takiego jak ksiądz nie posiada wpływu na lud — S. Przybyszewski, Dzieci szatana, s. 106. [przypis autorski]
Marzyła dusza. Ileż razy w spieki ścigałem w stepach znikome obrazy — Juliusz Słowacki, Mnich. Powieść wschodnia. [przypis edytorski]
marzyłem — w pierwodruku: mrzyłem. [przypis redakcyjny]
maść — barwa sierści i grzywy konia. [przypis edytorski]
maść — barwa sierści zwierzęcia. [przypis edytorski]
maść — tu: kolor skóry. [przypis edytorski]
maść Wilkinsona — preparat stosowany głównie w leczeniu świerzbu i łuszczycy. [przypis edytorski]
maścić (gw.) — dodawać do potrawy coś tłustego (omastę); niekiedy w szerszym znaczeniu: dodawać coś do prostej potrawy w celu jej ulepszenia. [przypis edytorski]
maścić — namaszczać, smarować maścią. [przypis edytorski]
maścić — smarować, nacierać. [przypis edytorski]
maście — dziś popr. M.lm: maści. [przypis edytorski]
maślacz — gatunek słodkiego wina węgierskiego. [przypis redakcyjny]
maślacz — gatunek wina węgierskiego. [przypis edytorski]
maślacz — rodzaj słodkiego wina węgierskiego. [przypis edytorski]
maślacz — wino węgierskie z gatunku tokajów. [przypis edytorski]
maślanica — maslenica, prawosławny odpowiednik ostatków, tygodniowe święto zabawy i ucztowania, obchodzone w Rosji w tygodniu poprzedzającym Wielki Post; w czasach pogańskich kojarzona z pożegnaniem zimy i powitaniem wiosny; podczas maslenicy spożywa się bliny, których kształt przypomina słońce. [przypis edytorski]
maśny a. mastny (gw.) — tłusty; tu: dochodowy, pozwalający na wystawne życie. [przypis edytorski]
Ma świat z dziwactwa twego widowisko — w innym wyd.: „Masz świat, dziwactwa twego widowisko”. [przypis edytorski]
Masada — Μασάδα, nad Morzem Martwym, dziś es-Sebbe; hebr. מצדה znaczy twierdza. [przypis tłumacza]
Masada — p. I, XII, 2, uwaga. [przypis tłumacza]
Masaniello (1620–1647)— rybak, który stanął na czele rewolucji przeciwko panowaniu Habsburgów w 1647 r. [przypis edytorski]
masa (spadkowa) — całość majątku pozostałego po zmarłym. [przypis redakcyjny]
masa — tu: spadek. [przypis edytorski]
Masbala — Μασβάλου (N), Μασαμβάλου (D). [przypis tłumacza]
Mascarille (pol. Maskaryl) — typ wesołego i bezczelnego lokaja w dawnej komedii francuskiej (m.in. w sztuce Wartogłów Moliera). [przypis edytorski]
maschere (wł.: maski) — typowe postacie włoskiej komedii dell'arte, o charakterystycznym wyglądzie i zachowaniu, odgrywane w maskach i w charakterystycznych kostiumach. [przypis edytorski]
mascota — zgr. od: maskotka (z fr.: mascotte). [przypis edytorski]
mascotte (fr.) — maskotka. [przypis edytorski]
masculini generis (łac.) — rodzaju męskiego. [przypis edytorski]
mas (gw.) — masz. [przypis edytorski]
masia (starop.) — maże, czyli wóz na posługi pańskie przeznaczony. W Litwie jest rodzaj szlachty zubożałej czy kmieci wolnych, bojarami zwanych, tych powinnością jedyną za grunt posiadany czynsz, droga wielka od 50 do 100 mil i 2 małe od 24 do 50, nadto z kolei stójka u pana komisarza, ekonoma, wozem swym i końmi na wszelkie posyłki mniejsze przez tydzień. Do tej powinności tu przyrównanie; snać gonną masia lub mazią na Rusi Czerwonej, Podolu albo Ukrainie za Reja była nazywana. [przypis redakcyjny]
Masia — zdrobn. od: Małgorzata; tu: jako synonim wiejskiej kobiety. [przypis edytorski]
ma się na pieczy (starop.) — uważa na siebie; pilnuje się. [przypis edytorski]
Ma się w ten sposób naturalnie inne uczucia — obacz mistress Hutchinson wzdragającą się oddać przysługi swej rodzinie i ubóstwianemu mężowi wydaniem kilku królobójców ministrom wiarołomnego Karola II (t. II, s. 284). [przypis autorski]
masierować — wyd. lwow[skie] ma: maszerować. [przypis redakcyjny]
ma siostrę (…) za rzeźnikiem (daw.) — ma siostrę, która jest żoną rzeźnika. [przypis edytorski]
Maska jest moja dachem Filemona, I pod tym dachem wielki Jowisz gości — nawiązanie do jednego z epizodów Metamorfoz Owidiusza, w którym Jowisz z Merkurym pod ludzką postacią zstąpili na ziemię i szukali schronienia na noc, ale wszędzie zatrzaskiwano przed nimi drzwi. Dopiero w ubogiej chacie pary staruszków, Filemona i Baucis, zostali przyjęci i ugoszczeni. [przypis edytorski]
maskaron a. maszkaron — dekoracja w postaci wizerunku ludzkiej głowy o zdeformowanych rysach twarzy. [przypis edytorski]
Maskaryl — typ wesołego i bezczelnego lokaja w dawnej komedii francuskiej (m.in. w sztuce Wartogłów Moliera). [przypis edytorski]
maskas (maszkast) — wytrych z dwoma zębami do skomplikowanych zamków. [przypis edytorski]
Maskat — stolica i największe miasto Omanu, położone nad Zat. Omańską, łączącą Morze Arabskie z Zatoką Perską; w XIX w. potęga morska i militarna, rozciągająca swoje wpływy na Afrykę Wschodnią i Zanzibar. [przypis edytorski]
maska — tu: głowa lalki. [przypis redakcyjny]
mask — dziś popr. D lm: masek. [przypis edytorski]
maskil (hebr.) — dosł.: wykształcony, oświecony; zwolennik ruchu o nazwie Haskala (Oświecenie), zapoczątkowanego wśród Żydów w końcu XVIII w. i stawiającego sobie za cel świeckie wykształcenie, naukę języków obcych, walkę z fanatyzmem religijnym i zacofaniem oraz reformę życia żydowskiego. [przypis tłumacza]
maskil (hebr.) — dosł.: „wykształcony, oświecony”; zwolennik ruchu o nazwie Haskala (Oświecenie), zapoczątkowanego wśród Żydów w końcu XVIII w. i stawiającego sobie za cel świeckie wykształcenie, naukę języków obcych, walkę z fanatyzmem religijnym i zacofaniem oraz reformę życia żydowskiego. [przypis tłumacza]
maskil — oświecony Żyd, zwolennik emancypacji w duchu kultury panującej w kraju. [przypis tłumacza]
maskil — zwolennik haskali; haskala: ruch oświeceniowy wśród Żydów propagujący emancypację poprzez wykształcenie. [przypis edytorski]
maskil — zwolennik haskali, ruchu oświeceniowego propagującego emancypację Żydów poprzez wykształcenie, prowadzącego do niezamierzonej asymilacji. [przypis tłumacza]
maski — tu: maski przeciwgazowe, chroniące przed działaniem trujących gazów bojowych. Po raz pierwszy użyto takich gazów w pierwszej wojnie światowej, co wywołało obawy przed ich masowym stosowaniem w kolejnych wojnach. [przypis edytorski]
maskulinizm — męskość. [przypis edytorski]
masłocznik — szaleniec, szalbierz (od masłoku, napoju odurzającego). [przypis redakcyjny]
masłok — napój odurzający. [przypis redakcyjny]
masłok (tur.) — napój odurzający (z bieluniu itp.). [przypis redakcyjny]
masłoku kuszem — czarą odurzającego trunku. [przypis redakcyjny]
ma soeur bien aimée (fr.) — moja ukochana siostro. [przypis edytorski]
ma solenne (wł.) — ale uroczyście, solennie. [przypis edytorski]
masoneria — wolnomularstwo; międzynarodowy ruch, którego celem jest doskonalenie duchowe jednostki oraz dążenie do jedności ludzi różnych religii, narodowości i poglądów. [przypis edytorski]
masoneria (z fr.) — wolnomularstwo, hermetyczne stowarzyszenie międzynarodowe powstałe w XVIII wieku o hierarchicznej strukturze wewnętrznej, którego przedmiotem zainteresowania było pielęgnowanie zasad moralnych i idei Oświecenia. [przypis edytorski]
masonia (daw.) — masoneria. [przypis edytorski]
Masonius — prawdopodobnie chodzi o Muzoniusza Rufusa (Gaius Musonius Rufus), rzymskiego filozofa neostoickiego (ur. ok. 30 r. n.e.), pozostającego pod wpływem filozofii cynickiej i skupionego mocno na praktyce. Uważał filozofię za użyteczną, o ile potrafi przejawić się w praktyce. [przypis edytorski]
Maspero, Gaston (1846–1916) — francuski egiptolog i archeolog; od 1880 dyrektor francuskiej misji archeologicznej w Egipcie; autor m.in. dzieła Histoire ancienne des peuples de l’Orient classique (t. 1–3, 1895–1897). [przypis edytorski]
masque de fer (fr.) — żelazna maska; tu: tytuł wielokrotnie adaptowanej (jako opera, film itp.) powieści Aleksandra Dumasa Człowiek w żelaznej masce. [przypis edytorski]
Massai powstali przeciw Niemcom — mowa o antyniemieckim powstaniu miejscowej ludności, zarówno arabskiej, jak i różnych szczepów Suahili, pod wodzą Busziriego Ibn Salima, spowodowanym przejęciem wybrzeża Tanganiki przez Niemiecką Spółkę Wschodnioafrykańską. [przypis edytorski]
Massa-Karrara — księstewko włoskie na południe od Toskanii. [przypis tłumacza]
massa — korupcja angielskiego wyrazu master (panie), zwykle używane przez Krumanów i w ogóle czarnych służących w koloniach. [przypis autorski]
massam (łac.) — masę, ogół. [przypis redakcyjny]
massa — pan. [przypis autorski]
Massaranduba — miasto i gmina w stanie Santa Catarina w Brazylii. [przypis edytorski]
Massary, Fritzi, właśc. Masarik, Friederike (1882–1968) — wybitna sopranistka występująca w operetkach Berlina i Wiednia; aktorka. W 1933 r. wraz z mężem Maxem Pallenbergiem wyemigrowała z Niemiec. [przypis edytorski]
Massawa — port morski w Erytrei, nad M. Czerwonym; w czasie podróży Sienkiewicza stolica kolonii włoskiej w Afryce. [przypis edytorski]
massa — zniekształcony angielski wyraz master: pan; forma używana w afroamerykańskiej odmianie języka angielskiego w epoce niewolnictwa. [przypis edytorski]
Massena, André (1758–1817) — książę Rivoli, książę Essling, marszałek cesarstwa francuskiego, uczestnik wojen napoleońskich, walczył m.in w bitwie pod Arcole. [przypis edytorski]
massika — wiosenna pora dżdżysta. [przypis autorski]
Massinger, Philip (1584–1640) — angielski dramaturg. [przypis edytorski]
Massis, Henri (1886–1970) — konserwatywny dziennikarz, krytyk i historyk literatury; działacz nacjonalistycznej Action Français, autor manifestu broniącego interwencji faszystowskich Włoch w Abisynii (1935); w 1938 odwiedził Portugalię i wyraził poparcie dla portugalskiego dyktatora Salazara, w 1941 został członkiem Rady Narodowej w kolaboracyjnym rządzie Vichy. [przypis edytorski]
Massol — patrz: Ostatnie wcielenie Vautrina. [przypis edytorski]
Massoreci — żydowscy uczeni w piśmie. [przypis tłumacza]
Massor — Massor a. Massora — zbiór tradycji. [przypis tłumacza]
Mass. — Stan Massachusetts. [przypis redakcyjny]
Massyckie wina — massyk to rodzaj słodkiego wina. [przypis edytorski]
Massyka — góra w Kampanii (dziś: Monte Massico). [przypis edytorski]
massyk — rodzaj słodkiego wina. [przypis edytorski]
