Footnotes

allegro (muz., wł.: radośnie) — tempo wykonywania utworu w muzyce: wesoło, żywo. [przypis edytorski]

alt (muz.) — niski głos kobiecy lub chłopięcy. [przypis edytorski]

andante (muz., wł.: idąc) — tempo wykonania utworu muzycznego: z prędkością spokojnego kroku. [przypis edytorski]

andante (muz., wł.) — tempo umiarkowane; także tytuł utrzymanego w takim tempie utworu lub części obszerniejszego utworu, np. sonaty, symfonii. [przypis edytorski]

andante (wł., muz.) — melodia w tempie umiarkowanym. [przypis edytorski]

arpeggio (wł., muz.) — wykonanie akordu, polegające na zagraniu kolejnych dźwięków kolejno w szybkim tempie. [przypis edytorski]

aryston (muz.) — domowa katarynka odtwarzająca muzykę z perforowanych płyt, popularna w XIX w. [przypis edytorski]

bas (muz.) — najniższy z rodzajów głosu ludzkiego. [przypis edytorski]

cantilena (wł.), kantylena (muz.) — rodzaj śpiewnej melodii, utrzymanej w łagodnym, lirycznym stylu. [przypis edytorski]

coda (muz.) — końcowa część utworu, zwykle o szybszym w stosunku do całości tempie. [przypis edytorski]

contralto (wł., muz.) — kontralt, najniższy głos żeński. [przypis edytorski]

crescendo (wł., muz.) — coraz głośniej. [przypis edytorski]

crescendo (wł., muz.) — coraz głośniej. [przypis edytorski]

crescendo (wł., muz.) — coraz głośniej, tu: wzmacniając się. [przypis edytorski]

crescendo (wł., muz.) — stopniowo zwiększając natężenie. [przypis edytorski]

cytra (muz.) — instrument strunowy szarpany z płaskim pudłem rezonansowym. [przypis edytorski]

da capo al fine (wł., muz.) — od początku do końca (jeszcze raz, w kółko). [przypis edytorski]

da capo (wł., muz.) — od początku. [przypis edytorski]

diminuendo a. decrescendo (wł., muz.) — stopniowe zmniejszanie dynamiki (głośności dźwięków) we fragmencie utworu muzycznego. [przypis edytorski]

dominanta (muz.) — piąty stopień gamy. [przypis edytorski]

dorycka skala (muz.) — jedna z trzech bazowych skal muzycznych używanych w starożytnej Grecji; jej nazwa pochodzi od plemienia Dorów; zbudowana w kierunku opadającym, zaczynająca się od dźwięku E. [przypis edytorski]

dysonans (muz.) — niezgodne współbrzmienie dźwięków. [przypis edytorski]

dysonans (z łac.; muz.) — współbrzmienie dwóch dźwięków dających wrażenie niezgodności; tutaj przen.: sprzeczność, rozbieżność. [przypis edytorski]

dyszkant a. dyskant (z łac., muz.) — najwyższy głos w utworach muzycznych do XVI wieku. [przypis edytorski]

fantazja (muz.) — utwór muzyczny o swobodnej budowie, łączący kontrastujące motywy. [przypis edytorski]

finale (wł., muz.) — zakończenie wieloczęściowego utworu muzycznego. [przypis edytorski]

forte (wł., muz.) — mocno, głośno. [przypis edytorski]

frygijska skala (muz.) — jedna z trzech bazowych skal muzycznych używanych w starożytnej Grecji; jej nazwa pochodzi od spokrewnionego z Grekami ludu Frygijczyków (Frygów), osiadłego w Azji Mniejszej; zbudowana w kierunku opadającym, zaczynająca się od dźwięku D. [przypis edytorski]

fugowy (muz.) — naśladujący kompozycję fugi, w której ten sam temat jest grany jednocześnie w pewnym przesunięciu czasowym. [przypis edytorski]

gęśle (muz.) — ludowy instrument smyczkowy, podobny do skrzypiec. [przypis edytorski]

interludium (muz.) — muzyczny przerywnik w ciągu utworu. [przypis edytorski]

intermezzo (wł., muz.) — fragment muzyczny o lżejszym i pogodnym charakterze włączony do opery. [przypis edytorski]

intermezzo (wł., muz.) — muzyczne przejście lub wstawka muzyczno-dramatyczna pomiędzy częściami większego dzieła. [przypis edytorski]

intermezzo (wł., muz.) — muzyczne przejście lub wstawka muzyczno-dramatyczna pomiędzy częściami większego dzieła; w okresie romantyzmu: rodzaj miniatury fortepianowej. [przypis edytorski]

jenerałbas, dziś generałbas (muz.) — basso continuo; tu: instrument grający akompaniament w niskiej tonacji. [przypis edytorski]

jońska skala a. hypofrygijska (muz.) — siedmiostopniowa skala muzyczna używana w staroż. Grecji, wypracowana przez kulturę jońską; zbudowana w kierunku opadającym, zaczynająca się dolnej kwinty skali podstawowej, frygijskiej; współcześnie używana w muzyce jazzowej. [przypis edytorski]

kantylena (z wł., muz.) — rodzaj śpiewnej melodii. [przypis edytorski]

kasownik (muz.) — znak w zapisie nutowym, anuluje działanie innych znaków (krzyżyka lub bemola). [przypis edytorski]

klawikord (muz.) — instrument będący prototypem fortepianu. [przypis edytorski]

klucz wiolinowy, skrzypcowy (muz.) — znak na początku pięciolinii oznaczający, że dźwięk G notowany jest na drugiej linii od dołu. [przypis edytorski]

konsonans (muz.) — współbrzmienie, harmonijna zgodność brzmienia dwu lub więcej dźwięków. [przypis edytorski]

kontralt (muz.) — najniższy głos żeński. [przypis edytorski]

kontrapunkt (muz.) — technika kompozytorska polegająca na jednoczesnym prowadzeniu kilku zharmonizowanych linii melodycznych. [przypis edytorski]

lidyjska skala (muz.) — jedna z trzech bazowych siedmiostopniowych skal muzycznych używanych w staroż. Grecji; jej nazwa pochodzi od Lidii, krainy w Azji Mniejszej; zbudowana w kierunku opadającym, zaczynająca się od dźwięku C. [przypis edytorski]

lutnia (muz.) — dawny instrument strunowy szarpany. [przypis edytorski]

lutnia (muz.) — instrument strunowy szarpany. [przypis edytorski]

maestoso (muz., wł.) — tempo w muzyce: majestatycznie. [przypis edytorski]

major (muz.) — skala majorowa, durowa. [przypis edytorski]

mazurek (muz.) — stylizowana forma muzyczna oparta na tańcu ludowym: mazurze, oberku lub kujawiaku. Do najsłynniejszych należą mazurki skomponowane przez Chopina. [przypis edytorski]

miksolidyjska skala a. hyperdorycka (muz.) — siedmiostopniowa skala muzyczna używana w staroż. Grecji, wypracowana przez kulturę jońską; zbudowana w kierunku opadającym, zaczynająca się o tercję wyżej niż skala podstawowa, dorycka; współcześnie rzadko używana. [przypis edytorski]

minor (muz.) — skala minorowa, molowa. [przypis edytorski]

minorowy (muz.) — w tonacji molowej, smutny. [przypis edytorski]

motet (muz.) — rodzaj kompozycji wokalnej na wiele głosów, przeważnie z tekstem o tematyce religijnej. [przypis edytorski]

motet (muz.) — rodzaj kompozycji wokalnej na wiele głosów, przeważnie z tekstem o tematyce religijnej, zwykle śpiewanej bez akompaniamentu. [przypis edytorski]

motet (muz.) — rodzaj kompozycji wokalnej na wiele głosów, przeważnie z tekstem o tematyce religijnej, zwykle śpiewanej bez akompaniamentu. [przypis edytorski]

multanki (muz.) — ludowy instrument dęty, fletnia Pana. [przypis edytorski]

notturno (wł., muz.) — nokturn, nastrojowy utwór muzyczny. [przypis edytorski]

pianissimo (wł., muz.) — bardzo cicho. [przypis edytorski]

piano (wł., muz.) — cicho, delikatnie. [przypis edytorski]

preludium (muz.) — instrumentalny wstęp do dłuższego utworu muzycznego. [przypis edytorski]

preludium (z łac., muz.) — wstęp do dalszej części utworu. [przypis edytorski]

prestissimo (muz., wł.) — tempo w muzyce: bardzo szybko. [przypis edytorski]

rapsodia (muz.) — utwór instrumentalny o swobodnej formie oparty na motywach muzyki ludowej. [przypis edytorski]

recitativo (muz., wł.) — recytatyw, melodeklamacja na tle muzycznym, element opery. [przypis edytorski]

recytatyw (muz.) — melodeklamacja na tle muzycznym, element opery. [przypis edytorski]

requiem (muz.) — utwór żałobny. [przypis edytorski]

rinforzando (muz.) — nagłe wzmocnienie dźwięku, używane do zaakcentowania pojedynczego dźwięku lub akordu. [przypis edytorski]

ritornello (wł.) a. ritornel (muz.) — krótki fragment muz. wykonywany przez grupę instrumentów a. orkiestrę, pełniący w kompozycjach funkcję podobną do refrenu w pieśniach i piosenkach. [przypis edytorski]

septimowy akord (muz.) — dziś: septymowy akord, w którym występuje dźwięk oddalony o siedem stopni skali muzycznej od dźwięku poprzedzającego. [przypis edytorski]

sonata (muz.) — trzy- lub czteroczęściowy utwór instrumentalny. [przypis edytorski]

surma (muz.) — drewniany instrument dęty. [przypis edytorski]

synkopa (muz.) — rodzaj zaburzenia naturalnego rytmu w toku utworu; zjawisko polegające na przesuwaniu akcentu metrycznego na dźwięk nieakcentowany, wykorzystywane jako środek stylistyczny w muzyce jazzowej i bluesie. [przypis edytorski]

synkopowanie (muz.) — zaburzanie naturalnego rytmu w toku utworu przez przesuwanie akcentu metrycznego na dźwięk nieakcentowany, wykorzystywane jako środek stylistyczny w muzyce jazzowej i bluesie. [przypis edytorski]

syntonolidyjska skala, zwana także: eolska a. hypodorycka (muz.) — siedmiostopniowa skala muzyczna używana w staroż. Grecji, wypracowana przez kulturę eolską; zbudowana w kierunku opadającym, zaczynająca się o kwartę niżej niż skala podstawowa, dorycka; współcześnie nieużywana. [przypis edytorski]

tempo di marcia (muz., wł) — w tempie marsza. [przypis edytorski]

tenor (muz.) — w dawnej muzyce chóralnej jeden z czterech głównych rodzajów głosu ludzkiego, wyższy od basu, ale niższy od sopranu i altu. [przypis edytorski]

tercet (muz.) — tu: utwór muzyczny dla trójki wykonawców. [przypis edytorski]

tercja, kwarta (…) oktawa (muz.) — nazwy interwałów muzycznych pomiędzy dwoma dźwiękami. [przypis edytorski]

ton główny (muz.) — pierwszy stopień gamy. [przypis edytorski]

transpozycja (muz.) — opracowanie utworu muzycznego w innej tonacji niż ta, w której został pierwotnie napisany. [przypis edytorski]

tremolo (muz., z wł.: drżenie) — wydobywanie wielu dźwięków o tej samej wysokości, wykonywane przez drżące ruchy smyczka, szybkie i częste szarpanie struny itp. [przypis edytorski]

trójdźwięk (muz.) — prosty, melodyjny akord, składający się z trzech dźwięków odległych o siebie o tercję. [przypis edytorski]

tutti (muz., wł.: wszyscy) — fragment utworu, gdzie grają jednocześnie wszystkie instrumenty. [przypis edytorski]

unisono (muz.) — jednym głosem (także: o wielu głosach lub instrumentach wydających dźwięk o tej samej wysokości). [przypis edytorski]

unisono (muz., wł.: jednym dźwiękiem) — jednym głosem, w jednej tonacji; przen.: zgodnie. [przypis edytorski]

unisono (muz., wł.: jednym dźwiękiem) — moment w utworze, kiedy wszystkie instrumenty grają ten sam dźwięk. [przypis edytorski]

unisono (muz., z wł.) — jednym głosem. [przypis edytorski]

unisono (z wł., muz.) — jednym głosem, w jednej tonacji. [przypis edytorski]

uwertura (muz., fr. ouverture: otwarcie) — instrumentalny utwór rozpoczynający operę lub koncert. [przypis edytorski]

uwertura (muz.) — utwór orkiestrowy będący wstępem do opery, kantaty, oratorium itp. [przypis edytorski]

wiolin (muz.) — wyższa część muzycznej skali dźwiękowej instrumentu. [przypis edytorski]