Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | czeski | dopełniacz | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | islandzki | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | żartobliwie | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 24942 przypisów.
Eli, Eli, Lama Sabachtani! (hebr.) — Panie, Panie, czemuś mnie opuścił. [przypis redakcyjny]
Eli — Eli lamma sabathani. Słowa wyrzeczone przez Chrystusa umierającego na krzyżu. [przypis redakcyjny]
eliminować z ksiąg — tj. z ksiąg publicznych: grodzkich, miejskich itp. [przypis redakcyjny]
Elizabeta — Elżbieta Gonzaga, siostra margrabiego Franciszka, żona Gwidobalda I, księcia Urbinu. [przypis redakcyjny]
Eliza — żona Zygm. Krasińskiego. [przypis redakcyjny]
Eliza — Zygmuntowa Krasińska. [przypis redakcyjny]
elizejskie cienie — dusze zmarłych, które wg mit. gr. miały przebywać po śmierci na Polach Elizejskich. [przypis redakcyjny]
Eljen Magyar! (węg.) — niech żyją Węgry! [przypis redakcyjny]
Elle a de la chance… (fr.) — ma szczęście… takie, takie… takie nic. [przypis redakcyjny]
Ellis, wydawca i komentator Blake'a — mowa o książce The poetical works of William Blake edited and annotated by Edwin J. Ellis. Wzmianka o nim powtarza we wpisie z dnia 12 I w Pamiętniku. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
Eloe — kobieta-anioł, urodzona z łzy Chrystusa, zakochana w szatanie i pragnąca go odzyskać dla Boga. Bohaterka poematu Alfreda de Vigny: Eloa ou la Soeur des anges (1824). [przypis redakcyjny]
elokwencja — wymowa. [przypis redakcyjny]
Elsa — strumień mały w Toskanii, w którego wody jaka bądź rzecz wrzucona pociąga się powłoką kamienną. [przypis redakcyjny]
elucescet, et interim (łac.) — wyjaśni się, a tymczasem. [przypis redakcyjny]
elucescet (łac.) — wyjdzie na jaw. [przypis redakcyjny]
elucuit (łac.) — wiadomo. [przypis redakcyjny]
elukubracja — mozolnie wypracowany utwór, ale bez talentu. [przypis redakcyjny]
El…y — pseudonim Adama Asnyka. [przypis redakcyjny]
e maestra mi fu l'anima mia (wł.) — a mistrzynią była mi dusza moja. [przypis redakcyjny]
emancypacja — tu w szerszym znaczeniu: wyzwolenie od zależności, ucisku itd. [przypis redakcyjny]
Emanuel — jedno z hebr. imoin Boga, znaczy tyle co: „Bóg jest z nami”; w Nowym Testamencie oznacza Chrystusa, mesjasza. [przypis redakcyjny]
emblemat — znak, symbol. [przypis redakcyjny]
Emerson — poeta i filozof amerykański. [przypis redakcyjny]
emetyk — środek wykrztuśny. [przypis redakcyjny]
emeuta (z fr. emeute) — zbiegowisko, tumult, rozruch. [przypis redakcyjny]
emigracja — mowa o wielkiej emigracji po powstaniu listopadowym (1331). [przypis redakcyjny]
Emilia Corneille'a — bohaterka Cynny. [przypis redakcyjny]
Emilia — Emilię Pię di Carpi, żonę Antoniego da Montefeltro na dworze urbińskim, wspomina z wielkimi pochwałami B. Kastilione. [przypis redakcyjny]
emilianowane — emaliowane. [przypis redakcyjny]
Emiliusz — Aemilius Paulus, wódz rzymski, poległ w bitwie pod Kannami w r. 216 p.n.e. [przypis redakcyjny]
eminentiam (łac.) — wyższość. [przypis redakcyjny]
emir — tu: rozkaz. [przypis redakcyjny]
emir (tur.) — rozkaz. [przypis redakcyjny]
emiry (z arab.) — tu: listy, rozkazy sułtańskie. [przypis redakcyjny]
Emmenez moi avec vous comme je voudrai (fr.) — niech mnie pan weźmie z sobą, jakżebym chciała itd. [przypis redakcyjny]
emolument (łac.) — pożytek. [przypis redakcyjny]
emolumentum (łac.) — dobro. [przypis redakcyjny]
empire (fr.) — styl cesarstwa; styl architektury, mebli itp., rozwinięty najpierw we Francji na początku XIX w., w okresie panowania cesarza Napoleona I, nawiązywał do form sztuki Rzymu cezarów. W meblarstwie charakterystyczne były formy proste, przejrzyste, ozdoby z brązu, motywy orientalne. [przypis redakcyjny]
empire — styl w sztuce i architekturze, powstały we Francji za panowania Napoleona I. [przypis redakcyjny]
emulacją — [przez] współzawodnictwo. [przypis redakcyjny]
emulacja — współzawodnictwo. [przypis redakcyjny]
emulacja (z łac.) — rywalizacja. [przypis redakcyjny]
emulacja (z łac.) — rywalizacja. [przypis redakcyjny]
emulacja (z łac.) — tu: niezgoda, konflikt. [przypis redakcyjny]
emulacji — [forma D.lp od rzecz. r.ż. emulacja] współzawodnictwa. [przypis redakcyjny]
emulantów — współzawodników. [przypis redakcyjny]
emul (daw., z łac.) — współzawodnik. [przypis redakcyjny]
en abbé (z fr.) — na księży sposób. [przypis redakcyjny]
Encelad — Jeden z Gigantów, którego Zeus strącił piorunem i Etną przywalił. [przypis redakcyjny]
Encelad — jeden z Gigantów, olbrzymów z wężowymi ogonami zamiast nóg. Encelad, zbuntowany przeciw Zeusowi, został przez tegoż przywalony górą Etną. [przypis redakcyjny]
Encelad — jeden z Gigantów tj. olbrzymów, u których miejsce nóg zastępowały smoki. [przypis redakcyjny]
encomia (z gr.) — pochwały. [przypis redakcyjny]
encore une fois (fr.) — jeszcze raz. [przypis redakcyjny]
„Encyklopedia większa” Orgelbranda — dwudziestoośmiotomowa encyklopedia wydana w latach 1859–1868 przez S. Orgelbranda w Warszawie. [przypis redakcyjny]
Endymion — piękny pasterz, kochanek Seleny czyli Diany (Latonówny, tj. córki Latony). [przypis redakcyjny]
enigmatyczne — zagadkowe. [przypis redakcyjny]
Enoch — ojciec Matuzala, miał się za życia dostać do raju. [przypis redakcyjny]
Enotryskie włości — włoskie; Enotria: inna nazwa Italii. [przypis redakcyjny]
en pature spirituelle (fr.) — na pokarm duchowy. [przypis redakcyjny]
entelechia (z gr.) — u filozofa Arystotelesa przemiana zawartych w kimś lub czemś możliwości w rzeczywistość. [przypis redakcyjny]
entrechat (fr.) — figura taneczna; skok ze skrzyżowaniem nóg. [przypis redakcyjny]
entre nous (fr.) — między nami (mówiąc). [przypis redakcyjny]
enuncjacja — wypowiedź. [przypis redakcyjny]
eodem anno (łac.) — tegoż roku. [przypis redakcyjny]
eodem anno (łac.) — w tymże roku. [przypis redakcyjny]
eo fine (łac.) — w tym celu. [przypis redakcyjny]
eo ipso (łac.) — tym samym. [przypis redakcyjny]
Eojskie [brzegi] — wschodnie, od Eos, jutrzenka. [przypis redakcyjny]
Epicko-liryczne partie Nie-Boskiej komedii porównywane były często przez badaczy utworu do uwertur muzycznych. Pełnią one jakby funkcję komentarza do części dramatycznych. Cytowany już Alexander Jung pisał: „(…) jak powabnie rzuca poeta między opadającą a wznoszącą się kurtyną ciągle nową harmonię tonów, która wprowadza nas w to, co nadchodzi. Te poetyczne intermezza godne są najwyższej uwagi. Ich istota jest całkowicie muzycznej natury, a za każdym razem stanowią uwerturę do tego, co ma nastąpić” (s. 25–26). [przypis redakcyjny]
epigeneza (dosł. powstanie, zrodzenie się późniejsze) — służy tu do oznaczenia szeregu pojęć pochodzących z pewnego źródła (z czystego rozumu), a więc oczywiście późniejszych od niego w czasie i jemu byt zawdzięczających. [przypis redakcyjny]
epigoni (z gr.) — pogrobowcy, potomkowie daremnie naśladujący wielkich poprzedników. [przypis redakcyjny]
epigrama — [tu:] napis. [przypis redakcyjny]
epikurejczyk — wyznawca szkoły filozoficznej greckiej, której założycielem był filozof Epikur (341–270). [przypis redakcyjny]
Epimenidów sen — wiersz zaczyna powieścią o Epimenidzie, co 75 lat przespał i po zbudzeniu nikogo nie poznał; tak i autor 75 lat (nie ściśle licząc!), przespawszy (bo życie snem), budzi się, nie poznaje świata i ludzi i słońce mu zaraz po świtaniu zachodzi. [przypis redakcyjny]
epitafium — napis nagrobkowy. [przypis redakcyjny]
epitaphium (łac., z gr.) — napis na nagrobku. [przypis redakcyjny]
epithalamium (łac.) — pieśń na cześć nowożeńców. [przypis redakcyjny]
epoka krzemienna — okres, w którym człowiek używał narzędzi sporządzonych z kamieni, głównie z krzemienia. [przypis redakcyjny]
epoka młodości Bismarcka — a więc pierwsza poł. XIX w. [przypis redakcyjny]
epolet — naramiennik, pagon. Pasek materiału naszyty na ramieniu kurtki mundurowej; często umieszcza się na nim różne naszywki oznaczające stopień w wojsku, marynarce czy harcerstwie; dawniej bogato zdobiony element munduru. [przypis redakcyjny]
Eponina — żona wodza Galów Juliusza Sabinusa (I w.), który upozorowawszy swą śmierć ukrywał się długie lata w jaskini; Eponina towarzyszyła mężowi na wygnaniu, a po wykryciu kryjówki i skazaniu Sabinusa na śmierć dobrowolnie podzieliła jego los. [przypis redakcyjny]
epruwetka — probówka. [przypis redakcyjny]
E pur si muove! (wł.) — „A jednak się porusza”, słowa przypisane Galileuszowi przez późniejszą legendę. [przypis redakcyjny]
epuzer — kandydat do małżeństwa. [przypis redakcyjny]
eques romanus — rycerz rzymski. [przypis redakcyjny]
era fajkowa — K. Gaszyński tak to słowo wyjaśnia: „Zygmunt Krasiński w młodym bardzo wieku zaczął palić tytoń, a gdy ojciec surowo mu to zakazywał, palenie odbywało się potajemnie, w ogrodzie, godzinami wieczornemi. Ojciec to wyśledził, a przekonawszy się, że namiętność do palenia silniejsza jest nad zakaz jego, pozwolenie swe udzielił. Tegoż dnia Gaszyński, wchodząc wieczorem do Zygmunta, zastał go siedzącego przy kominku i palącego fajkę na długim cybuchu. Zdziwiony, pyta: — »Jak to? Nie boisz się ojca?« — »Nie boję się, ojciec pozwolił« odpowiedział Zygmunt. Wtedy Gaszyński w uniesieniu porwał kawałek węgla i napisał na kominku: »Żyj, ero fajkowa!«. Stąd na listach do Gaszyńskiego podpis zwykły jest: »Twój Erofajkowy« albo »Ero«”. [przypis redakcyjny]
erat (łac.) — było (dalej fragment rękopisu obcięty). [przypis redakcyjny]
Erato — jedna z dziewięciu Muz, Muza poezji miłosnej zazwyczaj przedstawiana z lirą. [przypis redakcyjny]
Erazm Kroczewski (zm. ok. 1570) — kuchmistrz koronny za Zygmunta Augusta. [przypis redakcyjny]
ereb (mit. gr.) — świat podziemny, otchłań. [przypis redakcyjny]
Erechtydzi — Ateńczycy; nazwa ta pochodzi od Erechteusa, bohatera ateńskiego rodu. [przypis redakcyjny]
eremitorium (łac.) — pustelni. [przypis redakcyjny]
erem (z gr.) — pustelnia, samotnia. [przypis redakcyjny]
ergo (łac.) — więc; spójnik używany tradycyjnie przy budowaniu dowodu filozoficznego. [przypis redakcyjny]
Ermitaż (z fr. ermitage) — pustelnia. [przypis redakcyjny]
ernestyńskie wydanie — znakomity filolog I. A. Ernesti (1707–1784) wydał w latach 1759–1764 dzieła Homera w 5 wielkich tomach. [przypis redakcyjny]
Erof — Erofajkowy; Krasiński. [przypis redakcyjny]
Erof — Krasiński. [przypis redakcyjny]
Erof — Krasiński. [przypis redakcyjny]
erogowany (przym.) — wydany. [przypis redakcyjny]
