Footnotes

habdank (daw., z niem.) — podziękowanie. [przypis edytorski]

Habe die Sonne nicht zu lieb [und nicht die Sterne] / Komm, folge mir in das dunkle Reich hinab (niem.) — nie chciej ukochać [gwiazd i] słońca, chodź, pospiesz za mną w ponure królestwo (J. W. Goethe, Ifigenia w Taurydzie, Akt III, sc. 1, tłum. Jan Kasprowicz; dialog ściganego przez Erynie Orestesa z siostrą, Ifigenią). [przypis edytorski]

Habe nun ach! Philosophie, Juristerei und Medizin, Und, leider! auch… (niem.) — początek monologu Fausta J.W. Goethego: „Zgłębiłem filozofię, arkana prawa, medycynę, a nawet, niestety… [teologię].” Faust mówi dalej o bezcelowości wszelkiej wiedzy i płynącego z niej prestiżu. [przypis edytorski]

Habt ach! (z niem.) — baczność; uwaga! [przypis edytorski]

hajdawery (z niem.) — obszerne spodnie. [przypis edytorski]

halb (niem.) — pół. [przypis edytorski]

halsztuk (z niem. Hals: szyja; Tuch: chusta) — rodzaj chusty ozdobnie wiązanej na szyi, element eleganckiego ubioru męskiego w XVIII i XIX w. [przypis edytorski]

halsztuk (z niem. Hals: szyja; Tuch: chustka) — chustka na szyję, noszona przez mężczyzn w końcu XVIII i w XIX w., poprzednik krawata. [przypis edytorski]

halsztuk (z niem.) — szeroki krawat. [przypis edytorski]

halsztuk (z niem.) — trójkątna chusta wiązana przy szyi przez mężczyzn w XVIII i XIX wieku, później zastąpiona przez krawat. [przypis edytorski]

Halt, eine wunderschöne Bildfläche. Nochmals (niem.) — Stop, co za cudownie piękny widok. Jeszcze raz. [przypis edytorski]

Halt! Halt! Halt alle bis auf den letzten (niem.) — Stać! Stać! Stać wszyscy do ostatniego. [przypis edytorski]

Halt! Halt! Zurück (niem.) — Stać! Stać! Z powrotem. [przypis edytorski]

Halt (niem.) — stać (tryb rozk. czas.) [przypis edytorski]

halt (niem.) — stop; stój. [przypis edytorski]

halt, Ratte (niem.) — stój, szczurze. [przypis edytorski]

Halunke (niem.) — łajdak, łotr. [przypis edytorski]

Haman, Haman… was ist es für einer? (niem.) — Haman, Haman… co to za jeden? [przypis edytorski]

hamernia (daw., z niem.) — kuźnia maszynowa, fabryka żelaza kutego i stali. [przypis edytorski]

hamernia (niem.) — kuźnia, fabryka żelaza kutego i stali. [przypis edytorski]

handbuchy (z niem.) — księgi podręczne; tu: księgi gospodarskie. [przypis edytorski]

handgranat (z niem.) — granat ręczny. [przypis edytorski]

handryczyć się (z niem.) — uparcie sprzeczać się z kimś o coś, wylewać swoje żale i pretensje o coś. [przypis edytorski]

Handwörterbuch der Heilkunde (niem.) — Podręczny słownik medycyny. [przypis edytorski]

Hans Kuk Klauber, lass molen stolm (niem.) — zniekszt.: Hans Hug Klauber laß Malen stohn (niem.) — Hansie Hugu Klauberze, ostaw malowanie; pierwszy werset ze słów Śmieci do Malarza, towarzyszących jednemu z fragmentów wielkiego malowidła ściennego Taniec Śmierci, stworzonego ok. 1440 w Bazylei po epidemii zarazy; dzieło liczyło ok. 60 m dł., w 1568 zostało odnowione przez Hansa Huga Klaubera (zm. 1578). [przypis edytorski]

hanswurst (niem.) — dosł. Jaś Kiełbasa, postać z teatrzyku kukiełkowego. [przypis edytorski]

harbajtel (z niem. Haarbeutel) — pęk włosów z tyłu peruki zebranych w warkocz, kucyk lub zawiązanych ozdobną siatką; w XVII i XVIII wieku w Europie peruki stanowiły nieodzowny element modnego stroju obu płci, wyszły z powszechnego użycia na początku wieku XIX. [przypis edytorski]

harbejtel (z niem.) — woreczek, w którym umieszczano warkocz noszony z tyłu peruki przez mężczyzn. [przypis edytorski]

harcab (z niem. Harzopf; Haar: włosy, Zopf: warkocz) — warkocz noszony przez mężczyzn w VIII wieku. [przypis edytorski]

harcap (z niem. Haar: włosy i Zopf: warkocz) — warkocz noszony przez mężczyzn w XVIII w. [przypis edytorski]

harcap (z niem.) — warkocz. [przypis edytorski]

Hast du davon gehört? Worüber hat der Jude gesprochen (niem.) — Słyszałeś to? O czym ten Żyd mówił? [przypis edytorski]

Hebamme (niem.) — akuszerka. [przypis edytorski]

heil Hitler (niem.) — niech żyje Hitler; cześć Hitlerowi. [przypis edytorski]

heisslauf (z niem.) — przegrzanie (urządzenia w wyniku intensywnej pracy). [przypis edytorski]

Held (niem.) — bohater. [przypis edytorski]

heraus (niem.) — tu: skrócone od pot. heraus mit der Sprache: opowiadaj wreszcie; gadajże. [przypis edytorski]

„Herr Doktor, diese ewige Literaturschreiberei werd ich nicht dulden!” (niem.) — Panie doktorze, ta cała pisanina nie będzie tolerowana. [przypis edytorski]

Herr Doktor! schon ist sechse (niem.) — panie doktorze, już szósta. [przypis edytorski]

Herrenvolk (niem.) — rasa panów. [przypis edytorski]

Herr Gendarm, ich hatte die feste Absicht abzureisen (niem.) — panie żandarmie, mam silne postanowienie wyjechać. [przypis edytorski]

Herr Gott (niem.) — Panie Boże. [przypis edytorski]

Herr Gott! (niem.) — Panie Boże. [przypis edytorski]

Herr Gott! (niem.) — wykrzyknik: „Panie Boże!” a. „Na Boga!”. [przypis edytorski]

Herr Inspektor (niem.) — pan inspektor. [przypis edytorski]

Herr Jesu! (niem.) — Panie Jezu. [przypis edytorski]

Herr Jesus! Mein Gott! (niem.) — Panie Jezu! Mój Boże! [przypis edytorski]

Herr Jesus! (niem.) — Panie Jezu [przypis edytorski]

Herr Jesus (niem.) — Panie Jezu. [przypis edytorski]

Herr Meister (niem.) — panie mistrzu. [przypis edytorski]

Herr (niem.) — pan. [przypis edytorski]

Herr Offizier, bitte (niem.) — panie oficerze, proszę. [przypis edytorski]

Herr Offizier, wie weit ist es nach Treblinka (niem.) — panie oficerze, jak daleko jest do Treblinki. [przypis edytorski]

Herr Wachtmeister (niem.) — pan posterunkowy. [przypis edytorski]

Herr Zugführer (niem.) — pan kierownik (pociągu) a. dowódca (plutonu). [przypis edytorski]

hersz tu (ukr. герш-ту, z niem. hörst du: słyszysz) — stylizacja językowa, cytat z języka jidysz, używanego przez Żydów w Europie Środkowej i Wschodniej. [przypis edytorski]

Herum (niem.) — zawracać! [przypis edytorski]

Hier hat man mehr kein Mut (niem.) — tu już nie ma więcej odwagi. [przypis edytorski]

Hilfe (niem.) — pomocy. [przypis edytorski]

hin (niem.) — w tamtą stronę, tam. [przypis edytorski]

Hinter dieser glanzenden Fassade sind nur Ruinen (niem.) — za tą lśniącą fasadą są jedynie ruiny. [przypis edytorski]

hisować a. hysować (z niem. hissen: podnosić) — podnosić, podciągać. [przypis edytorski]

hoch a. lebe hoch (niem.) — niech żyje. [przypis edytorski]

Hoch, er lebe! Noch ein mal (niem.) — Niech żyje! Jeszcze raz! [przypis edytorski]

hoch-explosiv (niem.) — silnie wybuchowy. [przypis edytorski]

Hochexplosiv (niem.) — silnie wybuchowy. [przypis edytorski]

hochglanz (niem.) — wysoki połysk. [przypis edytorski]

hochpolnisch (niem.) — ogólna (literacka, słownikowa) odmiana języka polskiego. [przypis edytorski]

hochsztapler (z niem.) — oszust i aferzysta na wielką skalę. [przypis edytorski]

hochwohlgeborene Herren (niem.) — jaśnie wielmożni panowie. [przypis edytorski]

hofmarszałek (z niem. Hofmarschall) — marszałek dworu. [przypis edytorski]

hofrat (niem.) — radca dworu. [przypis edytorski]

Hofschauspieler (niem.) — nadworny aktor. [przypis edytorski]

Hohe Tor (niem.) — Wysoka Brama. [przypis edytorski]

Hol' Teuf'l dich, alte Hexe (z niem.) — niech cię diabli wezmą, stara czarownico. [przypis edytorski]

huf (z niem.) — hufiec; zastęp, oddział. [przypis edytorski]

huncwot (z niem. Hunds–fott) — nicpoń, łobuz. [przypis edytorski]

huncwot (z niem.) — nicpoń, ladaco. [przypis edytorski]

Hundsfeld (niem.) — psie pole. [przypis edytorski]