Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 159856 przypisów.

anewryzm — pulsujący guz powstały wskutek zwyrodnienia tętnicy. [przypis edytorski]

anewryzm — tętniak, choroba polegająca na miejscowym rozszerzeniu tętnicy; w XIX w. nazywano tak również różne dolegliwości nerwowe. [przypis edytorski]

anewryzm — tętniak; guzowate rozszerzenie tętnicy powstałe na skutek rozszerzenia jej ścianki. [przypis edytorski]

An example of this ill-judged attitude of interference is to be found even in a book written by an exceptionally well informed and enlightened missionary, In Far New Guinea, by Henry Newton. In describing the feasts and dancing of the natives, he admits these to be a necessity of tribal life: „On the whole the feasting and dancing are good; they give excitement and relaxation to the young men, and tone the drab colours of life”. He himself tells us that, „the time comes when the old men stop the dancing. They begin to growl because the gardens are neglected, and they want to know if dancing will give the people food, so the order is given that the drums are to be hung up, and the people settle down to work”. But in spite of Mr. Newton's recognition of this natural tribal authority, in spite of the fact that he really admits the views given in our text, he cannot refrain from saying: „Seriously, however, for the benefit of the people themselves, it would be a good thing if there could be some regulations — if dancing were not allowed after midnight, for while it lasts nothing else is done. — The gardens suffer and it would help the people to learn self-restraint and so strengthen their characters if the dancing could be regulated”. He goes on to admit quite candidly that it would be difficult to enforce such a regulation because „to the native mind, it would seem that it was the comfort of the white man, not the benefit of the native which was the reason for the regulation”. And to my mind also, I am afraid! The following quotations from a recent scientific work published by the Oxford Press The Northern d'Entrecasteaux, by D. Jenness, and the Rev. A. Ballantyne, 1920 are also examples of the dangerous and heedless tampering with the one authority that now binds the natives, the one discipline they can be relied upon to observe that of their own tribal tradition. The relations of a church member who died, were „counselled to drop the harsher elements in their mourning”, and instead of the people being bidden „to observe each jot and tittle of their old, time-honoured rites”, they were advised from that day forth to leave off „those which had no meaning”. It is strange to find a trained ethnologist, confessing that old, time-honoured rites have no meaning! And one might feel tempted to ask: for whom it is that these customs have no meaning, for the natives or for the writers of the passage quoted? The following incident is even more telling. A native headman of an inland village was supposed to keep concealed in his hut a magic pot, the „greatest ruler of winds, rain, and sunshine”, a pot which had „come down from times immemorial”, which according to some of the natives „in the beginning simply was”. According to the Authors, the owner of the pot used to descend on the coastal natives and „levy tribute”, threatening them with the magical powers of the pot if they refused. Some of the coastal natives went to the Missionary and asked him to interfere or get the magistrate to do so. It was arranged they should all go with the Missionary and seize the pot. But on the day „only one man turned up”. When the Missionary went, however, the natives blocked his path, and only through threats of punishments by the magistrate, were they induced to temporarily leave the village and thus to allow him to seize the pot! A few days later the Missionary accordingly took possession of the pot, which he broke. The Authors go on to say that after this incident „everyone was contented and happy”; except, one might add, the natives and those who would see in such occurrences the speedy destruction of native culture, and the final disintegration of the race. [przypis autorski]

Angara — rzeka w środkowej części Azji, wypływa z jeziora Bajkał, wpada do rzeki Jenisej. [przypis edytorski]

angażman (z fr. engagement) — angaż. [przypis edytorski]

Ang. carry out an impression of a) manuscripts of all kinds, b) transcribed sermons or academic lectures, regardless of whether these are published under the author's real name or not. Prussian Copyright Act…, §3. [przypis autorski]

Angela o l’amorosa — wszystkie te nagrody są historyczne. P. Vehse. [przypis autorski]

Angelica — piękna księżniczka, w której byli zakochani dwaj rycerze Karola Wielkiego Roland (Orlando) i Renaud de Montauban (Rinaldo). [przypis redakcyjny]

Angelika — córka króla katajskiego (w Chinach), Galafrona, jedna z głównych bohaterek poematu. [przypis redakcyjny]

Angelika Kauffmann (1741–1807) — pochodząca ze Szwajcarii malarka i portrecistka; autorka neoklasycystycznych płócien o tematyce mitologicznej oraz portretów członków arystokracji europejskiej; nauczycielka sztuki księżniczek neapolitańskich. [przypis edytorski]

Angelika — [Komentarz autora z Uwag.] Imiona kobiece w Pałubie pochodzą z pietyzmu dla bardzo dawnych wspomnień. Dwa są zaczerpnięte z lektury: Kseńka jest nastrojowo spokrewnioną z Kseńką z Zamku Kaniowskiego; z postacią Angeliki Kauffmann zaznajomiłem się jeszcze wiele lat temu, gdym dostał w szkole jako nagrodę dziełko dla młodzieży pt. Znakomite niewiasty. Przy pierwszej redakcji Pałuby niemało mi szło o to, żeby imię „Angelika” wywoływało pewien stały nastrój w czytelniku, przypominający mu coś anielskiego, idealnego. Imię zaś „Berestajka” ma dla mnie znaczenie dwóch pamiątek: i jako ślad dawnych wspomnień, i jako ślad rozmyślań nad psychologią snu. Śniło mi się mianowicie raz, że jako mały chłopak biję się z innym chłopcem, brzydkim a ubranym jakby w jakiś habit zakonny, na sposób Tybetańczyków z Podróży Landora. Zrazu miałem nad nim przewagę, potem jednak on obił mnie straszliwie. Nazywał się Beresaczko. Otóż zbudziwszy się przyszedłem do przekonania, że nazwisko to pochodzi ze zrobionej we śnie kumulacji nazwiska „Borodajko” (które nosił jeden z moich kolegów gimnazjalnych, zresztą całkiem mi obojętny) ze słowem Beresteczko. Ale zdawało mi się, że proces kumulacji wskutek powolności snu nie został zakończony, gdyż ostateczny rezultat powinien był brzmieć: Berestajko, a nie: Beresaczko. Otóż żeby niejako naprawić, zaokrąglić ten „pałubizm” snu, wpakowałem nazwisko „Berestajko” do mej powieści, robiąc to właściwie wbrew jej duchowi, ponieważ szanując twory rzeczywistości powinienem był zatrzymać nazwisko: Beresaczko. [przypis autorski]

Angelika taką nie była, jaką ją Oli opisywał (por. np. s. 72) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku we wskazanym miejscu znajduje się fragment rozdziału IV: „Żeby nie pozostawiać czytelnika w wątpliwości co do owej »reszty«, której sobie Strumieński nie mógł (?) uświadomić, powiem już teraz sam, o co tu mniej więcej chodziło (…) błahe, ale konkretne”. [przypis edytorski]

angelologia — nauka o aniołach, dział teologii. [przypis edytorski]

Angelos Custodes (łac.) — Anioły Stróże. [przypis edytorski]

Angelum Praesidem (łac.) — Anioła Obrońcę. [przypis edytorski]

Angelus — Anioł Pański. [przypis edytorski]

Angelus Silesius, właśc. Johannes Scheffler (1624–1677) — barokowy śląski poeta religijny; tworzył po niemiecku aforyzmy, utwory apologetyczne i pieśni religijne; głównym tematem podejmowanym przez niego było mistyczne zjednoczenie człowieka z Bogiem. [przypis edytorski]

Angerburg — obecnie: Węgorzewo. [przypis edytorski]

Angers — miasto w zach. Francji w dolinie Loary, nad brzegiem rzeki Maine, staroż. osada celtycka, a nast. rzymska, stolica Andegawenii; od listopada 1939 do czerwca 1940 r. miasto było siedzibą (o statusie eksterytorialnym) polskiego rządu na uchodźstwie z premierem Władysławem Sikorskim oraz prezydenta RP, Władysława Raczkiewicza. [przypis edytorski]

Angeston — Hieronim z Hangestu, scholastyk, przeciwnik Lutra. [przypis tłumacza]

Angielczyk — dziś: Anglik. [przypis edytorski]

Angielka (…) obraża wstyd, jeśli okaże cień wesołości wobec mężczyzny niebędącego jej mężem — patrz wspaniały opis tych nudnych obyczajów pod koniec Korynny, a jeszcze pani de Staël podmalowała je zbyt pochlebnie. [przypis autorski]

angielscy inżynierowie poprzecinali (…) te zapory — po upadku państwa derwiszów komunikacja znów została otwarta. [przypis autorski]

angielska choroba a. rachitis — krzywica, choroba małych dzieci powodowana niedożywieniem, zwłaszcza brakiem witaminy D, pozostawiająca trwałe zniekształcenia kości. [przypis edytorski]

angielska choroba — krzywica, choroba dotykająca dzieci, związana najczęściej z niedoborem witaminy D. [przypis edytorski]

angielska choroba — krzywica. [przypis edytorski]

angielska monografia Mortona — J. B. Morton, Sobieski King of Poland, London 1932. [przypis edytorski]

angielski darwinista Romanes — Romanes jest autorem dzieł Mental evolution in animals, Mental evolution in man itp. [przypis autorski]

angielskie krople — sławny pod koniec XVII w. płynny środek leczniczy o sekretnej recepturze, stosowany przy omdleniach, apopleksji, letargu oraz innych nagłych i poważnych objawach, wynaleziony przez angielskiego medyka Jonathana Goddarda (1617–1675). [przypis edytorski]

angielskie wagony — mowa o wagonach kolejowych. [przypis redakcyjny]

angielski Henryk — Henryk III, syn Ryszarda, król angielski. Edward, syn jego, który panował między rokiem 1272 a 1307, był mądrym prawodawcą i mężnym wojownikiem. [przypis redakcyjny]

angielski rezydent-minister Murray — skończony debosz, z którym Casanova niejedną noc przehulał. Założył się raz z autorem pamiętników, że ponieważ nie ma w Wenecji zakonnicy, której by nie można było mieć za odpowiednią sumę, a przez pośrednictwo zręcznego rajfura (od których roiła się wówczas stolica dożów), przeto i M. M. najpiękniejszą z pięknych do swego casina sprowadzi. Rajfur spod ciemnej gwiazdy przyprowadził mu w ubraniu zakonnym jakąś spod ciemnej gwiazdy bandytkę, tylko podobną do M. M. Próba przywołania tejże nocy M. M. do parlatorium klasztornego dowiodła niezbicie, iż Murray sromotnie przegrał, ku wielkiej uciesze i… uldze Casanovy. [przypis tłumacza]

angielszczyzna — tu: elementy urządzenia ogrodu w stylu angielskim, o naturalnym i nastrojowo-sentymentalnym charakterze. [przypis edytorski]

Angierant — Enguerrasst de Monstrelet, kontynuator kronikarza Foissarta. [przypis tłumacza]

Ang. It is not to be regarded as an illegal imitation, if a work of art, which has been produced by painting or by another of the graphic arts, is represented by means of the plastic arts, or vice versa. Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org, (dostęp 02.03.2014), §24. [przypis autorski]

Angiulieri, Cecco a. Angiolieri, Francesco (1260–1312) — poeta włoski, autor sonetów, przedstawiciel nurtu realistycznego, roztaczający wokół siebie aurę poety przeklętego; pochodził z szacownej rodziny szlacheckiej z Sieny, politycznie związanej ze stronnictwem gwelfów; znał Dantego i korespondował z nim. [przypis edytorski]

anglaise (fr.) — anglez, taniec salonowy pochodzenia angielskiego, w XVIII w. popularny w całej Europie. [przypis edytorski]

Angl — członek plemienia germańskiego zamieszkującego od V do VI wieku Brytanię; od określenia tego plemienia pochodzi nazwa Anglii. [przypis edytorski]

Anglesea — ob. Anglesey, wyspa u płn.-zach. wybrzeża Walii; pow. 715 km², największa z wysp na M. Irlandzkim. [przypis edytorski]

anglez (daw.) — tu: długi surdut. [przypis edytorski]

anglez — dłuższa odmiana surduta. [przypis edytorski]

anglez (fr. anglaise) — taniec żywy, o lekkich i zwinnych ruchach w 2/4 i 3/8 taktach, bardzo rozpowszechniony we Francji i Niemczech w drugiej połowie XVIII wieku. [przypis redakcyjny]

anglezowanie (z fr. anglais: angielski) — unoszenie się w siodle do rytmu biegu konia. [przypis edytorski]

anglez — popularny w XVIII i XIX w. taniec pochodzący z Anglii. [przypis edytorski]

anglez — rodzaj długiego surduta. [przypis edytorski]

anglez (z fr. anglais: angielski) — rodzaj surduta, męskie okrycie, popularne w średnich warstwach społecznych w XIX w., zwane także tużurkiem (z fr. toujours: zawsze lub tous les jours: codziennie, na codzień). [przypis edytorski]

anglez (z fr.) — tu: długi surdut. [przypis edytorski]

Anglią — dziś popr. forma B. lp: Anglię. [przypis edytorski]

Anglia, Austria, a nawet skołatana Turcja uzbrajały się na łeb, na szyję — w początkach maja 1878 nastąpiło dalsze zaognienie stosunków międzynarodowych. Prasa ówczesna donosiła znów o przygotowaniach wojennych i liczyła się z wystąpieniem Anglii i Austrii przeciw Rosji. [przypis redakcyjny]

Anglia (…) cztery razy więcej zboża na rok eksportuje, niżeli cała Polska — zmieniło się to w w. XIX po zniesieniu cła na zboże przywożone; dziś [w 1926 r.; Red. WL] sprowadza Anglia z zewnątrz prawie całe swoje zapotrzebowanie płodów rolnych, w zamian za wytwory górnictwa i przemysłu. [przypis redakcyjny]

Anglia (…) ma wewnątrz naród wolny — por. przeciwny pogląd Rousseau, Umowa Społeczna, III 15, dla którego naród angielski jest, poza okresem wyborów, niewolnikiem Parlamentu; ma wewnątrz naród wolny — w wyd. z 1816 r.: ma przecież już wewnątrz Ustawę Konstytucyjną. [przypis redakcyjny]

Anglia… za Cypr — Cypr: wyspa na Morzu Śródziemnym, odstąpiona Anglii przez Turcję za obronę jej interesów politycznych traktatem z 4 czerwca 1878 r., ujawnionym dopiero w miesiąc później. [przypis redakcyjny]

Anglicy mieli prawo wypędzić wilków ze swej wyspy… — w XVII w. wilki zostały w Anglii doszczętnie wytępione przez systematyczne polowania. (W dialekcie warszawskim często występuje osobowa odmiana nazw zwierząt.) [przypis redakcyjny]

Anglicy mówią błękitnych (…) diablikówblue devil [przenośne, figuralne określenie stanu emocjonalnego: głębokiego smutku, melancholii, rozpaczy, depresji]. [przypis redakcyjny]

Anglii — zgodnie z metrum wiersza należy czytać ten wyraz jako trzysylabowy: Ang-li-i. [przypis edytorski]

anglik — tu: koń rasy angielskiej. [przypis edytorski]

anglizować — nadawać cechy angielskie, zgodne z angielską modą, zwyczajami. [przypis edytorski]

anglosaski język a. staroangielski — najwcześniejsza znana forma języka angielskiego, używana we wczesnym średniowieczu, rozwinięta z języków przywiezionych do Wielkiej Brytanii przez osadników anglosaskich w poł. V w.; po inwazji Normanów na Anglię w 1066 pod silnym wpływem języka anglonormańskiego stopniowo ewoluował w język średnioangielski, funkcjonujący do poł. XV w. [przypis edytorski]

Anglowie — jedno z plemion germańskich, które najechały Brytanię w V w. n.e. Od nich pochodzi nazwa Anglii. [przypis edytorski]

Angościa — hrabstwo Angus w Anglii. [przypis redakcyjny]

Angostura — miasto na terenie dzisiejszej wschodniej Wenezueli, od 1846 r. nosi nazwę Ciudad Bolívar. [przypis edytorski]

Angoulême — niewielkie miasto w płd.-zach. Francji. [przypis edytorski]

Ang. public performance. Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org, (dostęp 02.03.2014), §32. [przypis autorski]

Angra Mainju — bóg ciemności i demonów, uosobienie zła, kłamstwa i zniszczenia w religiach irańskich: mazdaizmie i zaratusztrianizmie; oponent Ahura Mazdy. [przypis edytorski]

Angramainu a. Angra Mainju (staroiran.: zły duch) — także: jedno z podstawowych pojęć w mazdaizmie i dualizmie zaratusztriańskiego; irańsko-perski bóg ciemności i demonów, zniszczenia i kłamstwa, uosobienie zła; byt odwieczny i niestworzony, w kosmicznej walce w religiach irańskich: mazdaizmie i zaratusztrianizmie przeciwnik Ahura Mazdy (Ormuzda); także: Aryman a. Drudż (dosł. kłamca, z sanskr.: druh, druhjati, tj. „czernić”). [przypis edytorski]

Ang. reprinted anew, wholly or partially, or reproduced by any kind of mechanical means. Prussian Copyright Act, Berlin (1837), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org, (dostęp 02.03.2014), §1. [przypis autorski]

angrest (gw.) — agrest. [przypis edytorski]

angryst (gw.) — agrest. [przypis edytorski]

angstrem — jednostka długości używana do wyrażania bardzo małych rozmiarów i odległości, równa 1/10 nanometra, tj. jednej dziesięciomilionowej milimetra. [przypis edytorski]

(ang. that such a regulation would be to the advantage of the public, who may expect the cost of books to fall in consequence to a level determined by the means of the buyers)French Decree of 30 August 1777… [przypis autorski]

ang. that the author clearly has a greater right to a more enduring favour, while the bookseller may only expect the favour granted to him to be proportional to his total expenditure and to the size of his operation, French Decree of 30 August 1777, on the duration of privileges, Paris (1777), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), wyd. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org. [przypis autorski]

Ang. the copying of sculptures of any kinds by means of making casts, models. Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org, (dostęp 02.03.2014), §22. [przypis autorski]

Ang. The exclusive right of publication and distribution of works. Prussian Copyright Act…, §9. [przypis autorski]

Ang. the exclusive right to the reproduction of musical compositions. Prussian Copyright Act…, §19. [przypis autorski]

Ang. the reproduction of drawings or paintings by means of copper engraving, steel engraving, woodcut, lithography, colour printing, tracing etc. Prussian Copyright Act…, §21. [przypis autorski]

A. Ng, The Social Contract and Authorship: Allocating Entitlements in the Copyright System, 19 „Fordham Intell. Prop. Media & Ent. L.J.” 413 (2008), http://ir.lawnet.fordham.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1433&context=iplj, (dostęp 30.06.2014), s. 420. [przypis autorski]

A. Ng, The Social Contract and Authorship: Allocating Entitlements in the Copyright System, „Fordham Intell. Prop. Media & Ent. L.J.” 413 (2008), http://ir.lawnet.fordham.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1433&context=iplj, (dostęp 30.06.2014), s. 455. [przypis autorski]

A. Ng, The Social Contract and Authorship: Allocating Entitlements in the Copyright System, „Fordham Intell. Prop. Media & Ent. L.J.” 413 (2008), http://ir.lawnet.fordham.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1433&context=iplj, (dostęp 30.06.2014), s. 416. [przypis autorski]

A. Ng, The Social Contract and Authorship…, s. 423. [przypis autorski]

A. Ng, The Social Contract and Authorship…, s. 456. [przypis autorski]

Ang. The use of works of art as models for manufactured goods and the products of factories and handicrafts is allowed. Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org, (dostęp 02.03.2014), §25. [przypis autorski]

anguł (z łac. angulus: kąt, róg) — załamanie, występ muru, rodzaj bastionu. [przypis edytorski]

angus (łac.) — baranek; tu: Baranek boży. [przypis edytorski]

angustia (łac.) — trudne położenie, kłopoty. [przypis redakcyjny]

Angus, właśc. Aengus — w mitologii irlandzkiej bóg miłości. [przypis edytorski]

Anhelli — bohater poematu Juliusza Słowackiego, podróżuje po Syberii i spotyka polskich zesłańców. [przypis edytorski]

Anhelli, Eloi, Szaman — postaci z poematu Juliusza Słowackiego Anhelli będącego literacką odpowiedzią na tekst Adama Mickiewicza Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego, stanowiącego pesymistyczną prognozę przyszłości polskiej emigracji oraz walki o niepodległość Polski. [przypis edytorski]

Anhelli — poemat prozą Juliusza Słowackiego; tytułowy bohater podróżuje po Syberii i spotyka polskich zesłańców. [przypis edytorski]

Anhelli — poemat prozą Juliusza Słowackiego, w którym tytułowy bohater podróżuje po Syberii i spotyka polskich zesłańców. [przypis edytorski]

Anhelli — tytułowy bohater poematu Juliusza Słowackiego, który podróżuje po Syberii i spotyka polskich zesłańców. [przypis edytorski]

Anhelli — tytułowy bohater poematu Juliusza Słowackiego, który, wraz ze swoim przewodnikiem Szamanem, udał się w wędrówkę po Syberii, miejscu wygnania polskich zesłańców, symbolizującym w utworze piekło. [przypis edytorski]

Ani anonimowo, ani autonimowo, ani heteronimowo (gr.) — ani bezimiennie, ani pod własnym, ani pod cudzym imieniem. [przypis redakcyjny]

Ania z Wyspy — w oryg. ang. motto powieści stanowi czterowiersz rozpoczynający utwór The Arrival Alfreda Tennysona (1809–1892): All precious things discovered late / To those that seek them issue forth, / For Love in sequel works with Fate, / And draws the veil from hidden worth. [przypis edytorski]

ani baczą (starop.) — ani poznają. [przypis redakcyjny]

ani brat, ani swat — obca osoba; niespokrewniona z tym, o kim mowa. [przypis edytorski]

anić pociechy życzyły (starop. forma) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą co -ć; znaczenie: ani życzyły ci pociechy; wcale nie życzyły ci pociechy. [przypis edytorski]

ani chybi (daw.) — nieomylnie, tu: bez wątpienia. [przypis edytorski]