Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156423 przypisów.
pracznictwo — dziś: pralnictwo. [przypis edytorski]
praczniczy — dziś: pralniczy. [przypis edytorski]
Pradła — wieś w woj. śląskim, w pow. zawierciańskim; ok. 70 km na wsch. od wsi Sadów w pow. lublinieckim, ok. 15 km na płd. od wsi Lelów w pow. częstochowskim; w czasach zaborów w pow. olkuskim gub. kieleckiej, graniczącym od południa z Galicją. [przypis edytorski]
Pradon, Jacques (1632–1698) — francuski dramatopisarz, rywal Jeana Racine'a; 1 stycznia 1677 Racine wystawił swoją tragedię Fedra, Pradon dwa dni później przedstawił swoją własną sztukę na ten sam temat, pt. Fedra i Hippolit (Phèdre et Hippolyte). [przypis edytorski]
Pradt, Dominique Georges Frédéric Dufour de (1759–1837) — fr. dyplomata i historyk stosunków międzynarodowych. [przypis edytorski]
Pradżapati (mit. hind.) — stwórca świata, twórca rytuału, bóg małżeństwa. [przypis edytorski]
pradziad [Marka Aureliusza] — Catilius Severus [właśc. Lucius Catilius Severus Julianus Claudius Reginus, dwukrotny konsul (110, 120 n.e.), prefekt Rzymu, był dla matki Marka Aureliusza dziadkiem od strony matki; red. WL]. [przypis tłumacza]
prächtig (niem.) — przepiękny. [przypis edytorski]
praecedentia saecula patres calumniarum (łac.) — przeszłe wieki ojcami potwarzy. [przypis redakcyjny]
Praeceptis salutaribus moniti et divina institutione formati audemus dicere (łac.) — formuła mszalna poprzedzająca modlitwę Ojcze nasz, we współczesnej wersji polskiej: „Wezwani zbawiennym nakazem i oświeceni pouczeniem Bożym ośmielamy się mówić”. [przypis edytorski]
praeceptor (łac.) — nauczyciel. [przypis edytorski]
praeceptor (z łac.) — nauczyciel. [przypis edytorski]
praecipua rerum ad famam dirigenda (łac.) — najważniejsze sprawy kierować trzeba ku sławie. [przypis redakcyjny]
praecipue (łac.) — zwłaszcza. [przypis redakcyjny]
praeciput — suma, którą żona ma prawo odłożyć dla siebie z majątku, przed jego rozdziałem. [przypis tłumacza]
praecipuum annalium munus, ne virtutes sileantur, utque pravis dictis factisqne ex posteritate, ex infamia metus sit (łac.) — głównym zadaniem roczników, żeby cnót nie pomijano milczeniem i żeby nikczemne słowa i czyny lękały się potomności i niesławy. [przypis redakcyjny]
praeco — κῆρυξ, dosłownie: obwoływacz, którego to wyrażenia zwykle w niniejszym przekładzie używam, gdy chodzi o keryksów żydowskich, a nie o keryksów wojska rzymskiego. Wyrażenie Henkla „герольдъ” (w tym wypadku użył wyjątkowo słowa „вѣстиникъ”) jest niewłaściwe, gdyż heroldów znały tylko średnie wieki. Bliższe szczegóły o słowie praeco p. Lübkera Reallexikon, Praecones. [przypis tłumacza]
praeconceptum odium (łac.) — powziętą nienawiść. [przypis redakcyjny]
praecursores (łac.) — straż przednia. [przypis redakcyjny]
praecustodio (łac. neol.) — z góry zastrzegam. [przypis redakcyjny]
praedestinatio (łac.) — przeznaczenie. I to błędne mniemanie ówczesne, mogące usprawiedliwiać wiele złych rzeczy, odejmować wartość dobrym. [przypis redakcyjny]
praedicatum (łac.) — właściwość. [przypis edytorski]
praefixionem (łac.) — oznaczony termin. [przypis redakcyjny]
praeiudicata antecedentia (łac.) — przykłady z przeszłości. Pasek ma tu na myśli rokosze, które podnosiły jednostki, takie jak Zebrzydowski czy Lubomirski, gdy teraz występuje kilku malkontentów, całe stronnictwo oligarchów. [przypis redakcyjny]
praeiudicata (łac.) — poprzednie wyroki w sprawie sądowej; tu: doświadczenia. [przypis redakcyjny]
praeiudicata (łac.) — przykłady. [przypis redakcyjny]
praeiudicatum (łac.) — doświadczenie. [przypis redakcyjny]
praeiudicatum (łac.) — przykład, doświadczenie. [przypis redakcyjny]
praelataque est Pollionis fina non aliam ob causam quam quod mater eius in eodem coniugio manebat (łac.) — wyżej ceniono córkę Polliona nie z innej przyczyny, jeno z tej, że jej matka trwała w jednym małżeństwie. [przypis redakcyjny]
praemium (łac.) — nagroda. [przypis edytorski]
praemium (łac.) — nagroda, zapłata. [przypis edytorski]
prae oculis (łac.) — przed oczyma, na widoku. [przypis redakcyjny]
prae oculis (łac.) —przed oczyma. [przypis redakcyjny]
prae oculis (łac.) — przed oczyma. [przypis redakcyjny]
prae oculis timorem Dei (łac.) — przed oczyma bojaźń boską. [przypis redakcyjny]
praeparationes (łac.) — przygotowania. [przypis edytorski]
praeparatur (łac.) — szykuje się, jest przygotowywana. [przypis redakcyjny]
praepostere (łac.) — za późno. [przypis redakcyjny]
praeruptus animo (łac.) — gwałtownego ducha. [przypis edytorski]
praesagia (łac.) — wróżby. [przypis redakcyjny]
praesens (łac.) — obecny. [przypis redakcyjny]
praesens (łac.) — osobiście, obecny. [przypis redakcyjny]
praesentes in publicis (łac.) — obecni na sejmie. [przypis redakcyjny]
praesentier das giver — prezentuj broń, okaż broń; w piechocie polskiej cudzoziemskiego autoramentu była w tym czasie komenda niemiecka. [przypis redakcyjny]
praesentis contractus (łac.) — niniejszy układ. [przypis redakcyjny]
praesentissimi solis (łac.) — obecności słońca. [przypis redakcyjny]
praesentit (łac.) — przeczuwa. [przypis redakcyjny]
praesidia (łac.) — załogi. [przypis redakcyjny]
praesidiarii (łac. B.) — obrońcy. [przypis redakcyjny]
praesidium (łac.) — obrona. [przypis edytorski]
praesidium (łac.) — obronne. [przypis edytorski]
praesidium (łac.) — ochrona, straż; tu. B. lp. [przypis redakcyjny]
praesidium (łac.) — ochrona, straż, zbrojna załoga. [przypis edytorski]
praesidium (łac.) — załoga. [przypis redakcyjny]
praetensionem (łac.) — pretensję, żądanie. [przypis redakcyjny]
praetensiones (łac.) — pretensje, żądania. [przypis redakcyjny]
praeteritum imperfectum (łac.) — czas przeszły niedokonany. [przypis edytorski]
praeteritum plus quam perfectum — dawno minione (łac.). [przypis autorski]
praeter propter (łac.) — coś w rodzaju. [przypis edytorski]
praetorium — τὸ στρατήγιον [strategonion, namiot wodza], Felderrnzelt (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
Praetulerim (…) ringi (łac.) — „Wolę, by mnie za bzika lub za lenia miano/ Byle mi szczęście niosły te moje przywary,/ Choćby szczęście ułudne, niż świadomie cierpieć!” (Horatius, Epistulae, II, 2, 126.; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
praevalui (łac.) — przemogłem. [przypis redakcyjny]
praevenire (łac.) — uprzedzić. [przypis redakcyjny]
praevenire, quam praeveniri (łac.) — uprzedzić, niż być uprzedzonym. [przypis redakcyjny]
Pragar a. Pragaras (mit. litew.) — Piekło, otchłań. [przypis edytorski]
Pragaras (mit. litew.) — Piekło, otchłań. [przypis edytorski]
Pragaras (mit. litew.) — Piekło. [przypis autorski]
Praga — stolica i największe miasto Czech. [przypis edytorski]
Pragę zalał krwią — chodzi o dowódcę wojsk ros., Aleksandra Suworowa, który po zwycięskim ostatnim starciu z siłami insurekcji kościuszkowskiej podczas szturmu na Warszawę od strony jej dzielnicy wschodniej, Pragi, 4 listopada 1794 roku dopuścił do rzezi ludności cywilnej miasta; żołnierze ros. wymordowali wówczas ok. 20 tys. ludzi; podkomendni Suworowa w dowód uznania zostali udekorowani przez carycę Katarzynę II specjalnie ustanowionym Krzyżem za Zdobycie Pragi. [przypis edytorski]
Prager Tagblatt — niemieckojęzyczny dziennik ukazujący się nieprzerwanie w Pradze od 1876 do 1939 roku, którego redaktorem był m. in. Egon Kisch. [przypis edytorski]
Prager Tageblatt (niem.) — Dziennik Praski. [przypis edytorski]
pragła — dziś popr.: pragnęła. [przypis edytorski]
pragmatyczny — praktyczny, przydatny w praktyce. [przypis edytorski]
pragmatyczny (z gr. πράγμα: dzieło, sprawa, zwłaszcza ważna np. państwowa) — jako wyraz techniczny miał i ma przeróżne zastosowania w retoryce, historii, polityce. Kant użył go na oznaczenie pojęcia, które zwykle praktycznym nazywamy (oczywiście w szczuplejszym rozumieniu), tj. na oznaczenie przepisów, mogących znaleźć bezpośrednie w życiu potocznym zastosowanie (prawidła roztropności), zachowując dla wyrazu „praktyczny” wyższą, szlachetniejszą, „rozumową” doniosłość w dziedzinie moralności, w dziedzinie ideałów. [przypis redakcyjny]
pragmatyzm (filoz.) — system filozoficzny, którego ważnym elementem jest teoria prawdy akcentująca konieczność analizy użyteczności wynikającej z przyjęcia danego twierdzenia za prawdziwe; wg krytyków pragmatyzm utożsamia prawdziwość z korzyścią. [przypis edytorski]
pragnąłem wyzyskać moją reputację „gorszącego” pisarza, i, w niezawodnym sposobie, skłonić publiczność do przeczytania tego dziełka, skazanego, w zwyczajnych warunkach, na pleśnienie na półkach nielicznych bibliotek naukowych — Istotnie, już po ukończeniu tej pracy, dowiedziałem się, iż Rozprawa o metodzie ukazała się w polskim języku w r. 1878 i została dostojnie zamarynowana jako 1 tom Biblioteki filozoficznej. Cieszę się, że nie wiedziałem o tym, gdyż byłoby mnie to zapewne odwróciło od zamiaru przekładania jej samemu i pozbawiło wielu miłych wrażeń. Może zresztą i praktycznie przyda się moja praca, gdyż, jak mi mówił jeden ze słuchaczy, studenci seminarium filozoficznego czytają obecnie Rozprawę o metodzie po niemiecku… [przypis tłumacza]
Pragnął (…) / Ten król, by (…) mieć szablę (…) Duryndanę… — wyprawę Gradasa do Hiszpanii i do Francji celem zdobycia Duryndany i Bojarda, a następnie udaremniony przez Malagizego pojedynek z Rynaldem opowiada Bojardo w Księdze I, Pieśni IV i n., i tam też odsyła poeta czytelnika: „ale już sami czytaliście o tem” (91, w. 1). [przypis redakcyjny]
Pragnę, by ucząc się czytać, czytał o swym kraju (…) w szesnastym [roku życia znał jego] wszystkie prawa — por. we fragmentach Instytucji politycznych, w ustępie „O prawach”: „Jedynie odpowiednią nauką dla dobrego narodu jest nauka własnych praw. Powinien ciągle nad nimi rozmyślać, by je kochać, zachowywać, a nawet — gdy zajdzie konieczna i dobrze sprawdzona potrzeba — poprawić, z ostrożnością, jakiej wymaga przedmiot tej wagi. Państwo, w którym jest więcej praw, niż ich może spamiętać każdy obywatel, jest państwem źle urządzonym, a każdy obywatel, który nie zna na pamięć praw swojego kraju, jest złym obywatelem; dlatego Likurg chciał zapisać swoje prawa tylko w sercu Spartan”. [przypis redakcyjny]
„Pragnę — powiada św. Paweł — zbyć się żywota (…) — por. Biblia, Flp, 1:23. [przypis edytorski]
Pragnę tylko spokoju… Stefanie — w oryg. niem. Lass mich in Ruhe, Stefan (Zostaw mnie w spokoju, Stefanie); red. WL. [przypis edytorski]
pragnę uzyskać to, co najmniej przystoi tyranowi — Hieron chce miłość zyskać, wyprosić, a nie wymusić, choć jemu, jako tyranowi, najmniej przystoi życzyć sobie, by ktoś z jego otoczenia posiadał niezależny umysł, własną wolę i swobodę postępowania. [przypis tłumacza]
pragnieli świadkiem być — konstrukcja z partykułą -li; inaczej: czyż pragnie być świadkiem. [przypis edytorski]
pragnień dodatnich lub ujemnych — Pragnienie dodatnie = pragnę, żeby się coś stało. Pragnienie ujemne = pragnę, żeby się coś nie stało. [przypis tłumacza]
Pragnienie, co się (…) ugasza (…) tą wodą, o którą (…) Samarytanka błagała u Pana — Pragnienie wiedzy, nauczenia się czegoś nowego. Samarytanka prosiła Zbawiciela: „Panie, daj mi tej wody, abym nie pragnęła” (Ewangelia św. Jana, rozdz. 4, w. 15). [przypis redakcyjny]
pragnienie (…) cudnych dzieł, które niebo stworzyło dla ludzi — Tartufe, nawykłszy do tego uduchowionego języka, wpada weń mimo woli w swoich oświadczynach, które mają też styl jakiegoś „aktu strzelistego”, nabierając przez to tym mocniejszego smaku. [przypis tłumacza]
pragnieszli — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy pragniesz, czyż pragniesz. [przypis edytorski]
pragniewa (…) rozdzielona — pragniemy, rozdzieleni (starop. liczba podwójna). [przypis redakcyjny]
pragnie wynurzyć się — tu: pragnie zwierzyć się; por. wynurzenia: zwierzenia. [przypis edytorski]
pragskimi — dziś popr.: praskimi. [przypis edytorski]
Prah — dziś popr.: Pra, rzeka w Ghanie, wpadająca do Zat. Gwinejskiej na wsch. od Sekondi-Takoradi; w XIX w. stanowiła granicę pomiędzy Konfederacją Aszanti a Złotym Wybrzeżem. [przypis edytorski]
praiły — pren. najgłębsze warstwy duszy ludzkiej (metafora geologiczna). [przypis edytorski]
prairie chicken — Cupidonia americana. [w dzisiejszej terminologii: Tympanuchus cupido, występujący w Ameryce Płn. ptak z podrodziny bażantów; red. WL] [przypis autorski]
prajdocha — obelga z jęz. białoruskiego. [przypis edytorski]
prajednia — wg niektórych systemów religijnych substancja zawierająca zarodki wszystkich rzeczy, z której wyłonił się wszechświat. [przypis edytorski]
prakseologia (z gr.) — teoria sprawnego działania; w Polsce zajmował się nią filozof Tadeusz Kotarbiński. [przypis edytorski]
Praksyteles (395–330 p.n.e.) — rzeźbiarz grecki, artysta stylu późnoklasycznego. [przypis edytorski]
Praksyteles (IV w. p.n.e.) — wybitny rzeźbiarz grecki z Aten, autor rzeźb bogów greckich, uwydatniających piękno ludzkiego ciała; do jego najsłynniejszych dzieł należą m.in.: Afrodyta z Knidos, Apollo Sauroktonos (tj. „zabijający jaszczurkę”), Hermes z małym Dionizosem na ręku. [przypis edytorski]
Praksyteles (IV w. p.n.e.) — wybitny rzeźbiarz grecki z Aten, autor rzeźb bogów greckich, uwydatniających piękno ludzkiego ciała; do jego najsłynniejszych dzieł należą m.in.: Afrodyta z Knidos, Apollo Sauroktonos, Hermes z małym Dionizosem na ręku; w starożytności słynne były dwie jego marmurowe rzeźby Erosa, umieszczone w sanktuariach tego boga: w beockim mieście Tespie oraz w Parion na wybrzeżu morza Marmara, obydwie obecnie zaginione. [przypis edytorski]
Praksyteles (IV w. p.n.e.) — wybitny rzeźbiarz grecki z Aten, autor rzeźb bogów greckich, uwydatniających piękno ludzkiego ciała. [przypis edytorski]
Praksyteles, Miron, Skopas, Lizypp — rzeźbiarze greccy. [przypis edytorski]
