Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 467 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8695 przypisów.
Na Łodzią — tytuł w wyd. BN w oprac. J. Krzyżanowskiego (1956) brzmi: „Nad łodzią”. Łodzia to herb Górków, potężnego rodu wielkopolskiego; na łodzią: starop. forma B. lp r.ż. [przypis edytorski]
[Na] łoże moje wstąpił — u Cylkowa: 'łoże moje wysokie'; uzasadnienie korekty: wybór Cylkowa zawiera jakąś nadinterpretację, choć rzeczywiście jest to bardzo niejasny fragment. W oryginale są tam tylko dwa słowa: יְצוּעִי עָלָה (jecui ala) dosł. ‘łoże moje wszedł’. [przypis edytorski]
nałożnic — «Miał on tylko jedną nałożnicę: Hagarę, czyli Keturę», zob. Raszi do 25:6. Nie były to biologiczne dzieci Abrahama, były to nałożnice mężczyzn służących w jego domu, wszyscy oni byli członkami jego domostwa i dzieci te zrodziły się w domu Abrahama, zob. Radak do 25:6. [przypis edytorski]
nałoży na nią kadzidła — Raszi komentuje, że kohen nakładał małą garść, hebr. קֹמֶץ (komec), kadzidła na jedną stronę ofiary pokarmowej, tylko na jej część, oliwa natomiast wylewana była na całość mąki, mąka była mieszana oliwą i z tego kohen wybierał garstkę, kadzidło zaś znajdowało się na skraju mąki, nie było z nią mieszane nie wybierało się z niego garstki czyli komecu, a po odjęciu małej garści ofiary pokarmowej, kohen usuwał całe kadzidło i spalał je, zob. Raszi do 2:1 [5]. Hebr. קֹמֶץ (komec) to ilość mąki, która mieściła się pod trzema złożonymi palcami kohena, jest to więcej niż szczypta, ale mniej niż garść. [przypis tradycyjny]
Na lądzie nowego świata żałobne drzewo wyrosło — W Ameryce znajduje się drzewo nazwane drzewem śmierci, pod którym zasypiający człowiek umiera. [przypis autorski]
na Lachiw (daw., ukr.) — na Polaków. [przypis edytorski]
na lada co składał (starop. konstrukcja) — byle czym się wymawiał. [przypis edytorski]
na larmę (starop.) — na alarm. [przypis edytorski]
na larmę wołają (starop.) — biją na alarm. [przypis edytorski]
Na lata 1901–1902 przypadają pierwsze syntezy nowej literatury — P. Chmielowski, Najnowsze prądy w poezji naszej, Lwów-Warszawa 1901; Dramat polski doby najnowszej, Lwów 1902; W. Feldman, Piśmiennictwo polskie ostatnich lat dwudziestu, Lwów 1902 (wersja przeznaczona dla zaboru rosyjskiego pt. Współczesna literatura polska, Warszawa 1902); A. Mazanowski, Młoda Polska w powieści, liryce i dramacie, Kraków 1902; I. Matuszewski, Słowacki i nowa sztuka (modernizm), Warszawa 1902. [przypis autorski]
nalazą — dziś popr. forma 3.os.lm: nalezą. [przypis edytorski]
nalazła (starop.) — znalazła; napotkała. [przypis edytorski]
nalazł (daw.) — dziś: znalazł. [przypis edytorski]
Nalazł fortel król August — most rozpoczęto budować w r. 1568, ukończono po śmierci króla w r. 1573. Otwarcie mostu nastąpiło 5 kwietnia 1573. [przypis redakcyjny]
nalazszy (daw. forma imiesł.) — dziś: znalazłszy. [przypis edytorski]
nalazszy — dziś forma imiesłowu przysł. uprzedniego: znalazłszy. [przypis edytorski]
nalazszy (starop. forma) — dziś popr.: znalazłszy. [przypis edytorski]
nalazwszy (starop. forma) — dziś popr.: znalazłszy. [przypis edytorski]
na ledzie (starop. forma) — na lodzie. [przypis edytorski]
na ledzie (starop. N. lp) — na lodzie. [przypis redakcyjny]
nalegać kogoś (daw.) — nalegać na kogoś. [przypis redakcyjny]
nalegać kogoś — nalegać na kogoś. [przypis redakcyjny]
nalegać kogo (starop.) — dziś: nalegać na kogo a. na co. [przypis redakcyjny]
nalegać kogo (starop.) — dziś: nalegać na kogo. [przypis edytorski]
nalegają na mnie, abym opublikował oczyszczone wydanie niniejszej książki (…). Ale to niemożliwe! (…) Książka krwawi — Mimo publikacji przedmowy autora, zwierającej niniejszą deklarację, tłumaczenie Marcelego Tarnowskiego zostało oparte na okrojonej wersji; opuszczone fragmenty zostały w większości zaznaczone w tekście wykropkowaniem. Po porównaniu z oryginałem fragmenty te zostały uzupełnione przez redakcję WL. [przypis edytorski]
nalegali go (starop. konstrukcja) — tu: nalegali na niego. [przypis redakcyjny]
nalegali — hebr. יָּאִיצוּ (jaci-u): 'wyprowadzali, wyciągali', tu w znaczeniu: 'naciskali, pośpieszali'. [przypis edytorski]
Nale (gw.) — ale. [przypis edytorski]
na lekcją (daw.) — dziś: na lekcję. [przypis edytorski]
na lekkość (starop.) — na pohańbienie. [przypis edytorski]
na Lemnos, na Hermesa opokę — Lemnos, wyspa naprzeciwko wybrzeża trojańskiego, była ulubioną siedzibą Hermesa. [przypis redakcyjny]
nalepa — w dawnych domach wiejskich: część pieca, na której się wygrzewano i pod którą można było palić; przypiecek. [przypis edytorski]
nalepiej — najlepiej. [przypis redakcyjny]
Nalepiński, Tadeusz (1885–1918) — poeta, nowelista, dramatopisarz i krytyk literacki; z wykształcenia doktor filozofii (Uniwersytet Karola w Pradze, 1907), autor tomu poezji Gaśnienie (1905), fragm. poematów (Chrzest. Fantazja polska, 1910; Ave Patria! Opowieść z czasów Wielkiej Wojny powracającej nam byt niepodległy, 1914–1916), zbiorów nowel (Śpiewnik rozdarty, 1914; Kazia, 1919) oraz fragm. dramatu Książę niewolny (1911). [przypis edytorski]
nalepsze jest rządzenie i szczęśliwe ludu tego sprawowanie, który się bojaźnią Bożą zaprawił — zob. Auzoniusz w mowie dziękczynnej do cesarza Gracjana za otrzymany konsulat: Ad Gratianum gratiarum actio pro consulatu IX, 43 (wychwala władcę za to, że, jak oznajmił mu Gracjan, „powierzył swoje zamiary Bogu i jego postanowienie posłusznie spełnił”, wg tłum. Tatiany Krynickiej). [przypis edytorski]
nalepszymi — dziś popr.: najlepszymi. [przypis edytorski]
naleść a. naleźć (starop.) — znaleźć, napotkać. [przypis edytorski]
naleść nie możono (starop. forma) — zamiast: znaleźć nie można było; zwrot nieosobowy, formacja imiesłowu biernego od „móc”, podług analogii zbliżonej znaczeniem „potrafiono”, „zdołano” itp. [przypis redakcyjny]
naleść (starop. forma) — znaleźć. [przypis edytorski]
na leśne jabłko — dziś: na kwaśne jabłko. [przypis edytorski]
nalewają czysto — tzn. nie rozlewając. [przypis tłumacza]
Nalewajko, Semen (zm. w 1597) — kozacki ataman, przywódca powstania kozacko-chłopskiego na Ukrainie; znany także pod imieniem Seweryn. [przypis edytorski]
Nalewajko, Seweryn (zm. 1597) — ataman kozacki, przywódca powstania kozacko-chłopskiego na Ukrainie w latach 1595–1596; jego ojciec, kuśnierz z Husiatyna, został zabity z rozkazu dziedzica miasteczka, Marcina Kalinowskiego, z powodu osobistego z nim zatargu; po tym zdarzeniu Nalewajko uszedł z rodzinnych stron, służył w wojsku księcia Konstantego Ostrogskiego, następnie zbiegł do kozaków, brał udział w wyprawach przeciw Turkom i Tatarom na terenach Mołdawii i Węgier; wszczął kolejną rebelię kozacką po stłumieniu powstania Kosińskiego (1591–1593); ostatecznie Nalewajko został pokonany przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego w bitwie nad Ostrym Kamieniem (3 kwietnia 1596 r.), a po bitwie pod Łubniami (dwutygodniowe blisko oblężenie na przełomie maja i czerwca) wydany przez własnych ludzi; w Warszawie był torturowany podczas trwającego 10 miesięcy śledztwa, a następnie skazany na ścięcie i poćwiartowanie, wyrok wykonano 11 kwietnia 1597 r. na Górze Szubienicznej (w miejscu, gdzie w XIX w. została wzniesiona Cytadela). [przypis edytorski]
Nalewajko, Seweryn (zm. 1597) — ataman kozacki, przywódca powstania kozacko-chłopskiego na Ukrainie w latach 1595–1596; po oblężeniu taboru w bitwie pod Łubniami na uroczysku Sołonica został przekazany przez starszyznę kozacką wojskom polskim w zamian za darowanie życia i majątku części Kozaków; przewieziony do Warszawy, po dziesięciomiesięcznym śledztwie i torturach został stracony przez poćwiartowanie. [przypis edytorski]
nalewka (daw.) — dzbanek. [przypis edytorski]
nalewka (daw.) — dzbanek z dzióbkiem do nalewania płynów. [przypis edytorski]
nalewka (daw.) — polewaczka. [przypis redakcyjny]
nalewka — tu: dzbanek. [przypis edytorski]
nalewka — tu: naczynie do polewania wodą. [przypis edytorski]
Nalewki — dawna ulica w dzielnicy Śródmieście w Warszawie, jedna z najważniejszych ulic handlowych miasta i jedna z głównych ulic dzielnicy żydowskiej, ruchliwy trakt komunikacyjny; zniszczona całkowicie w czasie powstania w getcie w 1943. [przypis edytorski]
Nalewki — dzielnica żydowska w Warszawie. [przypis redakcyjny]
Nalewki, Świętojerska — ulice w daw. żydowskiej dzielnicy Warszawy, zniszczone zupełnie w czasie powstania w getcie w 1943 r., a także w r. 1944. W czasie odbudowy powojennej powstała tu zupełnie nowa dzielnica, w której zachowano historyczne nazwy ulic. [przypis redakcyjny]
Nalewki — ulica w Warszawie. [przypis edytorski]
na lewo chodzić — kraść. [przypis redakcyjny]
na lewo (…) dwaj nieszczęśliwi — Tu poeta namiętnych marnotrawców swojego mienia, a szczególnie kantowników jako grzeszników innego rodzaju wyraźnie odróżnia od nierozmyślnych i marnotrawców, o których w pieśni VII wspomina. Gdy tamci tylko bezcelowym trudem mordują się, ci przeciwnie, wściekłymi namiętnościami szczwani są jak psami. [przypis redakcyjny]
na lewo od tego grzesznika słońce się łamie i cień przed nim ściele — Ponieważ cienie stoją po lewej stronie od poety, widzimy, że on idzie na zachód w chwili, kiedy słońce świeci od północy. Tak na pozór drobnymi szczegółami, poeta zawsze objaśnia czytelnika, w jakim kierunku idzie w swoją drogę. [przypis redakcyjny]
na lewo… potężny gmach — Opera. [przypis redakcyjny]
na lewo — tzn. na prawo od strony widza, na tę drogę, która wiedzie na rynek i którędy musi wracać z rynku Menechmus I (p. wyżej w. 220). [przypis tłumacza]
naleźć (daw.) — znaleźć. [przypis edytorski]
naleźć — dziś popr.: znaleźć. [przypis edytorski]
naleźć — dziś: znaleźć. [przypis edytorski]
naleźć (gw.) — znaleźć. [przypis edytorski]
naleźć (starop.) — znaleźć. [przypis edytorski]
naleźca (daw.) — znalazca. [przypis redakcyjny]
naleźca wina — Bachus (mityczny wynalazca i bóg wina). [przypis redakcyjny]
Należałoby i ciebie posłuchać… — wymiana słów między Hermogenesem a Antystenesem przerywa Sokratesowi. Teraz mówi Sokrates znowu. Słowa Antystenesa mocno go zaciekawiły. [przypis tłumacza]
należało — leżało, kryło się. [przypis redakcyjny]
Należało wyznaczyć granicę wpływu wewnętrznego procesu wydzielniczego na stanowcze ukształtowanie się nacechowania płciowego… — Że granice takie istnieją, okazuje się przecież także z istnienia różnic przed dojrzałością. [przypis autorski]
należy do całkiem innej historji. W owej historji p. de Charlus raczej pozwolił umrzeć królowej, niżby się miał spóźnić do fryzjera, mającego go upiększyć dla kontrolera tramwajowego — i tej historji nigdy Proust nie napisał. [przypis tłumacza]
należy postawić naprzód przesłanki, a wniosek winien sam nastąpić — patrz wybieg 10. [przypis tłumacza]
należy (…) prosić samych ustawodawców — przytyk do Eubulosa, który przeciwdziałał wojskowym ambicjom. [przypis tłumacza]
Należy przedstawić jej dziewięciu bohaterów — popularną rozrywką w epoce elżbietańskiej było przedstawianie Dziewięciu Bohaterów, postaci uznanych w średniowieczu za ideały rycerstwa. Na dziewiątkę składało się trzech pogańskich herosów antyku: Hektor, Aleksander Wielki i Cezar, trzech żydowskich biblijnych: Jozue, Dawid i Juda Machabeusz, oraz trzech średniowiecznych, chrześcijańskich: król Artur, Karol Wielki i Godfryd de Bouillon. Tutaj skład zostaje zmieniony: Holofernes dodaje Pompejusza i Herkulesa. [przypis edytorski]
należytość — dziś: należność. [przypis edytorski]
należy uchwalić — wojsko greckie jest bardziej demokratyczne niż armia rzymska lub nowożytna, dlatego demokratycznie agituje się za dyscypliną. [przypis tłumacza]
należy uwięzić — nie za karę, lecz dla pewności, że nie ucieknie. Nie wolno aresztować obywatela, który poda trzech poręczycieli, że zjawi się na rozprawie. Wyjątek stanowi, jeśli skarży się o zdradę lub spisek. [przypis tłumacza]
należy wyłącznie poszukiwać środka, zdolnego uczynić ludzi mądrzejszymi, niż dotąd — [Kartezjusz,] Discours de la méthode. [przypis tłumacza]
nalezion (daw.) — znaleziony. [przypis edytorski]
nalezion — dziś popr.: znaleziony. [przypis edytorski]
naleziony — dziś: znaleziony. [przypis edytorski]
naleziony (starop.) — znaleziony. [przypis edytorski]
na lico (z ros.) — tu: na pierwszy rzut oka. [przypis edytorski]
na licyjskim łanie — Licja, kraina w płd. części Azji Mniejszej. [przypis edytorski]
na liczbie nie zostali (starop.) — nie byli winni. [przypis redakcyjny]
na liczbie zostać (starop.) — być dłużnym. [przypis edytorski]
na Liparze — na północ od Sycylii. [przypis tłumacza]
naliszszy (starop.) — najlichszy, najgorszy. [przypis edytorski]
na Litwie zjawiają się takie zjawiska, jakie w dawnej Polsce były zupełnie niemożliwe (…) — O chłopach, Lipsk 1847, s. 23, 161; Bronisław Zaleski, Zniesienie poddaństwa na Litwie, Paryż (1868), s. 4 i nast. [przypis redakcyjny]
na Litwiny — dziś: na Litwinów. [przypis edytorski]
naliższą (starop. forma) — najlichszą; najgorszą, ostatnią (najwyższy stopień od lichy: słaby, zły). [przypis edytorski]
nalodek (neol.) — cienka warstwa lodu. [przypis edytorski]
na ludziach i na bydle — „Spytasz: skąd mieli zwierzęta, czyż nie jest powiedziane (9:6) »pozdychało wszystko bydło Micraimu«? Lecz dekret [o śmierci zwierząt] dotyczył tylko tego bydła, które znajdowało się na polu, kto zaś bał się słów Wiekuistego, wprowadził swoje zwierzęta do budynków”, Raszi do 9:10. [przypis tradycyjny]
na ludzie (starop. forma) — dziś B.lm: na ludzi. [przypis edytorski]
Na ludzkiej chęci wiszą — zależą od ludzkiej chęci. [przypis redakcyjny]
Na lwa srogiego bez obawy siędziesz… — cytat z psalmu XCI w przekładzie Jana Kochanowskiego. [przypis redakcyjny]
Na lwa srogiego bez obawy siędziesz I na ogromnym smoku jeździć będziesz! — cytat z psalmu Kto się w opiekę, ze zbioru Psałterz Dawidów (poetycka parafraza biblijnej Księgi Psalmów), którego autorem jest Jan Kochanowski (1530–1584). [przypis edytorski]
na lwa srogiego bez obawy siędziesz i na okrutnym smoku jeździć będziesz — fragm. biblijnego psalmu 91 w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego. [przypis edytorski]
Na lwa srogiego bez obawy wsiędziesz, I na ogromnym smoku jeździć będziesz… — fragm. Psalmu 91 w przekładzie Jana Kochanowskiego. [przypis edytorski]
na mą ciężką żałość (starop.) — abym ciężko żałował. [przypis redakcyjny]
Na Madagaskarze — powstała w 1930 Liga Morska i Kolonialna stawiała sobie za cel pozyskanie dla Polski kolonii zamorskich: jednym z rozważanym rozwiązań był zakup od Francji wyspy Madagaskar, u wybrzeży Afryki. W 1937 roku wysłano tam misję rządową, której celem było zbadanie przydatności wyspy jako przyszłej kolonii. Liga oraz środowiska narodowców głosiły w tym okresie hasło „Żydzi na Madagaskar!”, w grudniu 1938 i czerwcu 1939 podczas posiedzeń Sejmu zgłoszono interpelacje poselskie w sprawie przymusowej emigracji mniejszości żydowskiej. [przypis edytorski]
namagać (daw.) — wysilać się. [przypis edytorski]
