Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | zoologia
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5407 przypisów.
gdy w cię jabłkiem rzuci… — jabłko dać, rzucić lub jeść z kimś było symbolem oświadczeń miłosnych. [przypis tłumacza]
Gdy w dniu wyjazdu dowiedziałem się, że pani Putbus, a z nią także jej pokojówka, mają przybyć do Wenecji — fragment skreślony. [przypis tłumacza]
Gdy weszła do komnaty (…) po obu moich stronach — w innym wyd. tegoż tłumaczenia: „Gdy weszła do komnaty, znowu przyłożyłem oko do zamku i ujrzałem tysiąc rzeczy, które niełatwo przychodzi mi opisać. Kamila rozebrała się starannie i położywszy się do łóżka swojej siostry, rzekła do niej: — Nieszczęsna Inezillo, czyliż naprawdę pożądasz kochanka? Biedne dziecko! Nic nie wiesz o bólu, jaki ci zada? Rzuci się na ciebie, przyciśnie, zrani… Uznawszy, że dostatecznie już pouczyła swoją wychowankę, Kamila otworzyła drzwi, zaprowadziła mnie do łóżka swojej siostry i położyła się razem z nami. Cóż mogę powiedzieć o tej nieszczęsnej nocy? Dosięgnąłem szczytów grzechu i rozkoszy. Walczyłem z sennością i z naturą, by jak najdłużej przeciągnąć piekielne uciechy. Na koniec zasnąłem, a nazajutrz obudziłem się pod szubienicą braci Zoto, których trupy leżały po obu moich stronach”. [przypis edytorski]
Gdy więc swych będzie kresów dzisiejszych dochodzić, / Ciż sami znowu wtedy będziemy się rodzić — Ziemia trzecim biegiem, o którym wspomnieliśmy wyżej, ma opisywać wielki period, czyli wielki rok filozofów. Dla jaśniejszego zrozumienia tych mniemań, z dawnej filozofii wyjętych, posłużyć może Lukrecjusz, De rerum natura, lib. III. Lagrange, tłumacz francuski Lukrecjusza, taki z tej okoliczności dodaje przypisek: „Nauka o wielkim roku, czyli periodzie, bałamutna i niebezpieczna, z astrologii zapewne biorąca początek, najodleglejszej zasięga starożytności. Skaziły się nią mniej lub więcej wszystkie sekty filozofów. Chaldeowie roznieśli naprzód to mniemanie po Azji, skąd następnie przedarło się do Egiptu; od Greków chwytali je Rzymianie, lubili druidowie i kapłani celtyccy, szukający chciwie nowych sposobów oślepienia i ujarzmienia ludu. Rozumiano przez ten wielki period zupełną rewolucją świata, czyli powrót ziemi, gwiazd i wszystkich ciał niebieskich na też same miejsca, do tychże samych punktów, z których pierwej wyruszyły. Nie oznaczono wprawdzie ze ścisłością, jak długiego czasu potrzebował świat do odbycia takowych obiegów: niektórzy rachowali tylko pięć tysięcy lat, inni tysiące i miliony wieków; wszakże zgadzano się powszechnie, iż po upłynieniu wielkiego periodu, z nowym rokiem i świat cały miał się odnowić, czyli nie tylko odrodzić z tymi, jakie posiadał niegdyś, własnościami i działać podług tychże samych jak dawniej praw, ale tymże samym porządkiem, pod tymże samym kształtem i w podobnych okolicznościach. Ciż sami ludzie mieli na powrót przyjść na ziemię, pędzić życie przeszłemu zupełnie podobne i zająć w społeczeństwie też same miejsce, jakie dawniej zajmowali. Rok periodyczny dzielił się na pory; i tak zima jego był potop, latem pożar ziemi” etc., etc. Lucrece: De la nature des choses, traduit par La Grange, tome premier, pag[e] 341. [przypis redakcyjny]
Gdy więc zwycięża zdanie przeciwne mojemu, dowodzi to jedynie, że się pomyliłem i że to, co uważałem za wolę powszechną, nią nie było… — każdy rozumny człowiek żyjący w społeczeństwie nie może logicznie nie chcieć dobra powszechnego, może jednak mylić się w tym, co stanowi to dobro w danym wypadku. Jeżeli zatem uchwała większości nie jest zgodna z jego opinią, sam fakt, że większość współobywateli powzięła taką uchwałę, daje bardzo silne prawdopodobieństwo, że uchwała zawiera oświadczenie woli powszechnej w jej czystości, a więc, że niezgodna z nią opinia była mylna. Uchwała będzie zatem obowiązywać na mocy umowy społecznej także głosującego przeciw niej, jako zgodna z jego własną racjonalną wolą słuchania głosu korzyści powszechnej. [przypis tłumacza]
Gdy wierzyć Muzie (…) elizejskim lesie — Tym błogosławionym, który tu mówi, jak dowiemy się niżej, jest Kaciagwida, prapradziad poety. Jego miłość i radość przez porównanie podobne są z miłością i radością Anchizesa, gdy spostrzegł żyjącego swojego syna Eneasza na Polach Elizejskich (Patrz: Eneida, księga IV, w. 680). [przypis redakcyjny]
gdy wilgotna mgła pierzchnie ku słońcu (…) na ziemię deszczem opada na końcu — Poeta według fizyki Arystotelesa przypuszcza, że mgła podnosząc się do chłodnej sfery powietrza, zgęszcza się i spada na ziemię deszczem i śniegiem. [przypis redakcyjny]
gdy władza każdej części jest niezawisła, lecz niepełna, jak w Polsce. Ta ostatnia forma jest zła, nie ma przy niej bowiem jedności w rządzie, a państwu brak związania — w Polsce ministrowie dożywotni i nieusuwalni byli faktycznymi panami w powierzonych im działach zarządu, panami niezależnymi zupełnie od króla. — Podobnie w siódmym Liście pisanym z Góry zarzuca Russo konstytucji polskiej, że ubezwładniła władzę wykonawczą: „Konstytucja Rzplitej Polskiej jest dobra dla rządu, w którym nic robić nie trzeba”. [przypis tłumacza]
Gdy w Londyn (…) biją bomby — naloty niemieckie na Wielką Brytanię podczas II wojny światowej (kampania Blitz) miały miejsce między 7 września 1940 a 10 maja 1941 r., głównym celem ataku, szczególnie na początku kampanii był Londyn, w czasie ataków zginęło ponad 40 tys. osób cywilnych, z czego połowę ofiar stanowili mieszkańcy stolicy kraju. [przypis edytorski]
Gdy w Madyjanie grzmiał miecz Gedeona (…) — Gdy Gedeon ciągnął z wojskiem na Madianitów, rozkazał jemu Pan Bóg, ażeby tych tylko brał z sobą na wojnę, którzy ręką ze źródła Harod wodę czerpać będą: tych zaś, którzy przyklękną nad źródłem dla wygodniejszego czerpania wody, ażeby za sobą zostawił. Z całego wojska trzystu tylko to próbę umiarkowania wytrzymało. I tych trzystu zwyciężyło niepoliczone wojsko Madianitów (Księga Sędziów, rozdz. 7). [przypis redakcyjny]
gdy w obłoku objawiać się będę — „Bo nieustannie Ja się tam pojawiam, w słupie Mojego obłoku, a ponieważ ma tam miejsce objawianie Mojej Szechiny [Boskiej obecności], ostrzeż [Aharona], by nie nabrał zwyczaju wchodzenia [do Najświętszego Miejsca], […] może tam wejść jedynie w Jom Kipur, w obłoku [dymu z] kadzidła”, zob. Raszi do 16:2 [3]. [przypis tradycyjny]
gdy wojnę (…) uchwalacie, grzmimy, lejem… — Ateńczyk był religijnie zabobonny i w ogóle przesądny. Już przy pierwszej kropli deszczu, przy pierwszym grzmocie lub błyskawicy, rozpuszczano zgromadzenie dla złej wróżby. (Acharny [ob. tłum. jako: Acharnejczycy; red. WL] 171: „Zakazuję — veto — dalszych obrad, gdyż oto kropla dżdżu — znak Zeusa — spadła mi na nos”). [przypis tłumacza]
Gdy wracając — si adveniens według dawnych edycji, quasi adveniens: Lindsay. [przypis tłumacza]
gdy wszyscy są jako w jednym ciele członki, przy jednej głowie; gdy wszyscy jedno rozumieją, jedno mówią — por. 1 Kor 12, 12n oraz 1, 10. [przypis edytorski]
Gdy wszystkie wiary zbankrutowały, ta jedna jeszcze została: dążenie do Piękna (…) prawdziwsze od efemerycznych jego wartości — W. Feldman, Piśmiennictwo polskie, II, s. 14. [przypis autorski]
gdy wypełniały się dni — gdy zbliżał się termin czegoś; wyrażenie ze staropolskich przekładów Biblii. [przypis edytorski]
gdy wyznanie grzechu się wymyka (…) kamień młyński (…) tępi ostrze szpady — To jest, tępi miecz gniewu albo zemsty bożej za grzechy nasze, jeśli je dobrowolnie z żalem i skruchą wyznajem na spowiedzi. [przypis redakcyjny]
gdy w zad mu wbiją rzodkiew i popiołem natrą wrzącym — tak w Atenach karano cudzołożników. [przypis tłumacza]
gdyż charakteryzuje ona treść utworu »nowych« pisarzy (…) wypada używać i powieściopisarzom, i poetom innych szkół — W. Wojnarowska, Nowa literatura francuska, „Ateneum” 1891, t. IV, s. 107. [przypis autorski]
Gdyż co można nazwać w sztuce dekadentyzmem-upadkiem? (…) Wszystko to można by nazwać anarchią ducha, gdyby tam duch był obecny — St. Pieńkowski Rak, „Strumień” 1900, nr 2. [przypis autorski]
gdyż cudzoziemcami byliście — „Nie zarzucaj swojemu bliźniemu skazy, która jest także w tobie”, Raszi do 19:34 [1]. [przypis tradycyjny]
gdyż domy miast lewickich — to własność ich — „Nie posiadali oni dziedzicznych pól ani winnic, a jedynie [48] miast gdzie mieszkali oraz działki otaczające [te miasta], to więc posiadali w miejsce pól i mogło to być wykupowane tak jak pola, aby [Lewici] nie zostali pozbawieni dziedzictwa”, Raszi do 25:33 [3]. [przypis tradycyjny]
gdyżem ci przysięgła — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: gdyż ci przysięgłam. [przypis edytorski]
Gdyż królowie mają moc Boską, jako Pan do Piłata mówi — nadinterpretacja J 19, 11 (w tłum. Wujka: „Odpowiedział Jezus: Nie miałbyś żadnej mocy przeciw mnie, gdybyć z wierzchu nie dano”). [przypis edytorski]
gdyż nad naszą możność węgle zwyczajne zdrożały funt do dwunastu franków, zaś ziemnych kosztował funt piętnaście franków — dziś popr.: gdyż nad naszą możność funt węgla zwyczajnego zdrożał do dwunastu franków, zaś funt węgla ziemnego kosztował piętnaście franków. [przypis edytorski]
Gdyż nie ma ona dłoni, ani oczu, ani stóp, ani złotego skarbu włosów… — w oryg. „For hands she hath none, nor eyes, nor feet, nor golden Treasure of hair”, cytat z wiersza Algernona Charlesa Swinburne'a The Pilgrims. [przypis edytorski]
Gdyż nie przepuści Wiekuisty temu, który wzywa imię Jego do fałszu — „Ponieważ nie ma żadnego wizualnego wyobrażenia Boga, składać na Niego przysięgę można jedynie poprzez wypowiedzenie Jego Imienia, ale mimo to nie przysięgaj w Jego imię na próżno, ponieważ Bóg nie przepuści, hebr. לֹא יְנַקֶּה (lo jenake) dosł. nie oczyści z tego, jest to rodzaj grzechu, który nie podlega wymazaniu nawet przez pokutę”, Chizkuni do 20:7. [przypis tradycyjny]
Gdyż Pan Bóg sąd kapłański i duchowną jurysdycyą postawił i wyniósł pierwej i wyższej niżli świecką w swojej ś. Ewangeliej i we wszytkim na świecie chrześcijaństwie — Skarga wskazuje tutaj Mt 16[, 17-19] i 18[, 17–18] oraz J 20[, 22-23] i 21[, 15–17] (najważniejsze fragmenty tekstów Nowego Testamentu przywoływane jako argumenty za hierarchiczną władzą kościelną). [przypis edytorski]
gdyż święto przed Wiekuistym obchodzim — chodzi o święto Szawuot, dzień nadania Tory, co miało miejsce w trzecim miesiącu po wyjściu synów Israela z Micraim, nie chodzi tu o święto Pesach, które przecież wydarzyło się w Micraim, ani nie o święto Sukot, które nie ma związku z górą Boga, zob. Rabeinu Bachja do 10:9. [przypis tradycyjny]
gdyż tą samą rzeczą, którą przeciw nim umyślili — „[Micrejczycy] zamyślali unicestwić ich poprzez wodę i sami zostali unicestwieni przez wodę”, Raszi do 18:11. [przypis tradycyjny]
gdyż ten Mojżesz, ów mąż — „Satan ukazał im coś na kształt postaci Mojżesza niesionej [na marach], wysoko na tle nieba”, Raszi do 32:1 [3]. Satan w tradycji żydowskiej nie jest imieniem własnym, lecz określeniem funkcji: oskarżyciel, przeciwnik, ten, który sprzeciwia się, por. Hi 1.6–12. W literaturze rabinicznej satan jest aniołem pełniącym rolę prokuratora w niebiańskim sądzie, działającym z polecenia Wiekuistego. Jest także utożsamiany z jecer hara: złym popędem i w tym sensie jest niezbywalną częścią człowieczeństwa. Nie stanowi, jak w innych religiach, niezależnej i przeciwstawnej Bogu siły. [przypis tradycyjny]
Gdyż to nie my, ale Twoja to ręka niszczyła te prace ludzkie i wyrzynała tych ludzi. — Przed wojną Józef II Cesarz kazał z kościołów brać aparaty, z obrazów sukienki i sprzedawać. Widziałem sam Żydów chodzących z kapami i z ornaty po ulicach dla sprzedania: nieraz wlekła się za Żydem stuła po błocie. [Zostawszy samowładnym (śmierć Marii Teresy 1780 r.) Józef II zapoczątkował politykę jaskrawo przeciwną Kościołowi katolickiemu: zakaz odsyłania świętopietrza do Rzymu, zabór dóbr kościelnych, zniesienie zakonów. S.Cz.] Kiedy Belgradu oblężenie rozpoczęto, sam Cesarz, prosząc Boga o pomoc, poszedł z wielką uroczystością do Kościoła Najświętszej Panny i oddał Jej sukienkę. [przypis autorski]
gdyż — tu: skoro. [przypis redakcyjny]
gdy z Agesilaosem miał wyruszyć w pochód z Azji do Beocji — w roku 394 p.n.e., na wyprawę przeciwko koalicji Aten, Teb, Koryntu i Argos, zakończoną bitwą pod Koroneją. [przypis edytorski]
Gdy zań trzej z trzema zwiedli pojedynek — Horacjusze i Kuracjusze [trzej bracia Horacjusze i trzej bracia Kuracjusze, którzy pojedynkiem między sobą rozstrzygnęli wojnę między Rzymem a miastem Alba Longa; red. WL]. [przypis redakcyjny]
Gdy zaś na czele Plejad Hiady blask Oriona przyćmią — w oryginale mowa o zanurzaniu się Plejad, Hiad i silnego Oriona, tj. o ich zachodzeniu za horyzont. [przypis edytorski]
Gdy zaś następnie ujrzano, jak szybko drapałem się po masztach, zewsząd dały się słyszeć okrzyki podziwu — po tym zdaniu w innym wyd. znajduje się jeszcze zdanie: „Na statkach z ożaglowaniem łacińskim rejka pełni funkcję rei, ale o wiele trudniej jest się utrzymać na rejce niż na rei, reje bowiem umieszczone są w pozycji pionowej”. [przypis edytorski]
Gdy zaś ósmy z dziewiątym się wznosi miesiąc — omyłka tłumacza: w oryginale mowa o ósmym i dziewiątym dniu miesiąca, nie o ósmym i dziewiątym miesiącu. [przypis edytorski]
Gdy zaś wywiedziesz lud z Micraim, będziecie służyli Bogu przy górze tej — „I Ja jestem władny, uratować [lud Israela], tak jak widziałeś, jak krzew wykonuje Moją misję a nie jest pożarty przez ogień, tak i ty udasz się z Moim posłaniem i nie zaznasz krzywdy. A gdy pytałeś: jakąż zasługą ma Israel, by wyszedł z Micraim? Mam wielki cel w wyprowadzeniu ich, bo w przyszłości otrzymają Torę na tej górze, pod koniec trzech miesięcy po ich wyjściu z Micraimu”, zob. Raszi do 3:12. [przypis tradycyjny]
gdy zatkało się ciało jego z upławu swojego — „Gdy wycieka gęsta [wydzielina] i zatyka otwór członka”, Raszi do 15:3 [2]. Raszi dodaje też, że mężczyzna stawał się nieczysty gdy zaobserwował u siebie wyciek dwukrotnie, a gdy zauważył u siebie upław po raz trzeci, oznaczało to, że po uleczeniu musiał także złożyć ofiarę w Świątyni, zob. Raszi do 15:3 [2]. [przypis tradycyjny]
gdy zbierzesz plony twoje z pola — „Przez wszystkie dni lata plony obsychały na polach, a w święto zbiorów wnoszono je do domów, z powodu [nadchodzących] deszczów”, Raszi do 23:16 [2]. [przypis tradycyjny]
Gdy zbierzesz poczet synów Israela dla spisania ich — „Gdy zachcesz uzyskać całkowitą ich liczbę, aby wiedzieć ilu ich jest, nie licz ich po głowach, ale niech każdy da pół szekla i zlicz te szekle, a będziesz znał liczbę [ludzi]”, Raszi do 30:12 [1]. [przypis tradycyjny]
Gdy zdrowie w cale — gdy zdrowie jest zachowane w całości, tj. nie nadszarpnięte chorobą. [przypis edytorski]
gdy z gorących oczów — Stan psychiczny Wojewody objawia się fizycznie gorączką: myśl się żarzy, mękę chciałby zgasić, duszno mu, otwiera okno. [przypis redakcyjny]
Gdy z ludu kogoś spostrzegł, że upornie staje… — Cytat pomija 6 wierszy. [przypis tłumacza]
gdy zobaczy wojnę — „Na przykład taką jak wojna z Amalekitami i Kanaanjczyjami (por. Pwt 14:45), gdyby poszli prostą drogą mogliby zawrócić, bo skoro gdy wiódł ich okrężną drogą, powiedzieli: »ustanówmy sobie wodza i wróćmy do Micraim!« (por. Pwt 14:4), to o ileż bardziej, gdyby szli prostą drogą”, Raszi do 13:17. [przypis tradycyjny]
gdy zostałam pojmana i wybrana dla niego — łupy i jeńców rozdziela się między wojowników. Przy rozdziale branka Pantheja przypadła Cyrusowi. Ksenofont ciągle podkreśla, że Cyrus nie jest absolutnym panem, więc nie jest właścicielem zdobyczy wojennej, która stanowi wspólną własność wszystkich. [przypis tłumacza]
Gdy zstąpił z nieba ten, który Disowi Wziął wielką zdobycz — Wzmianka tu jest o trzęsieniu ziemi przy śmierci krzyżowej Chrystusa Pana i zstąpieniu jego do piekła. [przypis redakcyjny]
Gdy zszedł tatarskich śladów kręcone obłędy… — zszedł: napotkał; obłędy: labirynty; kręte linie zwodniczych śladów, porobione rozmyślnie dla zmylenia pogoni. [przypis redakcyjny]
Gdy z szyi mi zdejmą tę złotą kulę — do lat 17-u młodzi rzymianie nosili na szyi kulę złotą, na łańcuszku zawieszoną, jako znak wieku dziecinnego. Po skończeniu lat 17-u oblekano ich w t. zw. togę dojrzałości. O zwyczaju tym wiele wzmianek w poezyach Marcyalisa. [przypis autorski]
gdy zżynać będziecie użątek ziemi waszej — „Powiedział rabi Awdimi syn rabiego Josefa, w jakim celu, w środku tematu o świętach: po [wersetach o] Pesach i Szawuot a przed [tymi] o Rosz Haszana, Jom Kipur i Sukot, Tora umieściła [prawo o pozostawieniu kłosów dla biednych]? Aby pouczyć, że kto daje biedakom zapomniane kłosy i niezżęte skraje pola tak jak powinien, temu będzie to policzone jak gdyby zbudował Świątynię Jerozolimską i składał w niej ofiary”, Raszi do 23:22 [1]. [przypis tradycyjny]
gdzie bądź jest teraz, jak Hermia szczęśliwa — sens: zgubił się podobnie jak Hermia. [przypis edytorski]
gdzie bądź stąpi — gdziekolwiek uczyni krok. [przypis edytorski]
gdzie Bóg rządzi bez wpływów pośrednich, (…) ustaje moc praw przyrodzonych — Gdzie się kończy moc praw przyrodzonych, tam się kończy i przestrzeń ze wszystkimi swymi warunkami. [przypis redakcyjny]
gdziebych nie odżałował (starop.) — gdybym nie odżałował. [przypis edytorski]
gdzieby (daw.) — gdyby. [przypis redakcyjny]
Gdzie był ostatni klasztor Złych Tłumoków — Ostatni oddział kręgu ósmego poeta nazywa klasztorem Złych Tłumoków, prawdopodobnie bez głębszej myśli, bo duchy są tam jak wszędzie w piekle zamknięte jak mnichy za furtą klasztorną. [przypis redakcyjny]
gdziebym (starop.) — gdybym. [przypis edytorski]
gdziebym (starop.) — tu: gdybym. [przypis edytorski]
gdziebym — [tu:] jeżeli bym. [przypis redakcyjny]
gdzie by musieli ginąć wśród płomieni… — Tacyt. [przypis autorski]
gdzie by nie mieli górować swą przewagą nad obecnymi — bez silnej straży przybocznej, złożonej z najemnych żołnierzy. [przypis tłumacza]
gdzieby pan każdy miał — król każdy powinien mieć. [przypis redakcyjny]
gdziebyście (starop.) — tu: gdybyście. [przypis edytorski]
gdziebyśmy (starop.) — gdybyśmy. [przypis edytorski]
gdziebyś (starop.) — gdybyś. [przypis edytorski]
gdzieby (…) siedział (daw.) — dziś popr.: gdzie by siedział. [przypis edytorski]
gdzieby (starop.) — gdyby; jeśli by [nie zgubił, nie stracił]. [przypis edytorski]
gdzieby (starop.) — gdyby. [przypis edytorski]
gdzieby (starop.) — jakżeby, niepodobna by. [przypis redakcyjny]
gdzieby (starop.) — tu: gdyby. [przypis edytorski]
gdzieby (starop.) — [tu:] gdyby. [przypis redakcyjny]
gdzieby — [tu:] jeżeli by. [przypis redakcyjny]
gdzieby — [tu:] jeżeliby. [przypis redakcyjny]
gdzieć (…) nie przyniosę (starop.) — gdy ci nie przyniosę; jeśli ci nie przyniosę. [przypis edytorski]
gdzieć się kolwiek (…) być przytrefi (starop.) — gdziekolwiek ci się trafi (zdarzy) być. [przypis edytorski]
gdzieć się zda (starop.) — gdzie ci się zda; gdzie chcesz. [przypis edytorski]
gdzie ci, co kościoły i rzeczy Boskie połupili i Pana Boga odstąpili, łupieni i karani być mają. Jeśli dla jednego Achana takiego wszytkiego wojsku Pan Bóg szczęścia i zwycięstwa umknął, ani się im wróciło, aż się świętokradźca ukarał — Joz 7. [przypis edytorski]
gdzie co wadzi (starop. forma) — gdzie coś stoi na przeszkodzie. [przypis edytorski]
gdzie do tego przydzie (starop.) — gdy do tego przyjdzie; gdy do tego dojdzie. [przypis edytorski]
gdzie dwie rodzin (…) sobie życzy — daw. składnia, dziś: gdzie dwie rodziny sobie życzą. [przypis edytorski]
gdzie — dziś popr.: gdzieś. [przypis edytorski]
gdzie — dziś popr.: w którym. [przypis edytorski]
gdzie — gdy. [przypis redakcyjny]
gdzie gdzie już znany był pobyt — dziś: gdzie wiedziano już o pobycie. [przypis edytorski]
gdzie generał Lasalle odniósł porażkę, kapitan wąsal i rubacha wygrał sprawę — Poznań 1807. [przypis autorski]
gdzie indziej i z kim innym — dziś popr.: gdzieś indziej i z kimś innym. [przypis edytorski]
gdzieindziej (starop. forma ort.) — dziś popr.: gdzie indziej. [przypis edytorski]
Gdzie i samemu mocno zadrży pod kolany — objaw strachu. [przypis edytorski]
gdzie jeden mówi Mamertynomi, iż prawa nie mają głosu wobec wojsk (…) — Plutarch, Pompejusz, 10 [w:] Żywoty sławnych mężów. [przypis edytorski]
Gdzie jeden z wodzów wzięty, drugiego w Stambole, Do dzisia dnia na wieży ożog w gębę kole — Koniecpolski w niewoli, a głowa Żółkiewskiego na żerdzi. [przypis redakcyjny]
Gdzie jesteś — «[Bóg] wiedział gdzie [Adam] się znajduje, [zwrócił się do niego z pytaniem], aby rozpocząć z nim rozmowę, inaczej człowiek bałby się odpowiadać, gdyby [Bóg] nagle wymierzył mu karę», zob. Raszi do 3:9. [przypis tradycyjny]
Gdzie jest mędrzec — Por. fragm. 801. [przypis tłumacza]
Gdzie jest zeszłoroczny śnieg?… — por. Balladę o paniach minionego czasu François Villona z powtarzającym się refrenem: „Ach, gdzie są niegdysiejsze śniegi!”, jedną z najsławniejszych realizacji motywu przemijania, tj. ubi sunt, łac. gdzież są. [przypis edytorski]
gdziekolwiek się znajdę, wszędzie ze mną i we mnie pozostanie niepozbyte zwątpienie o prawdzie, piękności, wartości wszystkiego, mordercza zgryzota, która, jak dzieciożerczy moloch, pochłania mi każdą, zaledwie zrodzoną uciechę — E. Orzeszkowa, Melancholicy, Warszawa 1896, I, s. 17. [przypis autorski]
Gdzie kot we łbie przemieszkiwa — zwrot przysłowiowy: gdy ktoś jest niespełna rozumu. [przypis redakcyjny]
Gdzie królował Agatokles… — cały ten ustęp jest najlepszym dowodem, jak mało dbał Plautus o ścisłość historyczną. Agatokles i Hieron to znani w Rzymie ówczesnym tyranowie syrakuzańscy, ale ani Fintias, ani Liparo nigdy nie panowali w Syrakuzach; Fintias był władcą Agrigentu, nie Syrakuz, a Liparo w ogóle nie istniał. Ponieważ nazwisko Hierona pochodzi od wyspy Hiery, przeto Plautus zmyślił imię Liparona w związku z sąsiednią wyspą Liparą, tak jak zresztą najswobodniej tworzy komiczne imiona, np. miasto Karia, kraje Peredia, Perbibezja, Konterebromia w Kurkulionie i wielu innych. Hieronowi zaś nikt nie oddał władzy, ale zagarnął ją on sam przy pomocy wojska. Dokładność historyczna zresztą w tych szczegółach miała rację w greckiej sztuce, dla greckich widzów, zwłaszcza o ile wzmianki te miały być aktualne, ale była bez znaczenia dla Rzymu i Rzymian, i to w przeróbce niewątpliwie znacznie późniejszej od oryginału. Dlatego też z ustępu tego nie można wysnuwać żadnych wniosków co do chronologii Plautyńskiej sztuki. [przypis tłumacza]
gdzie… Litwa i Polska mają sejmy mieć społeczne — uchwałą sejmu lubelskiego z r. 1569 wyznaczono Warszawę na stałe miejsce zebrań sejmu „obojga narodów”, tzn. Polski i Litwy. [przypis redakcyjny]
gdziem chciał — gdzie chciałem (daw. konstrukcja z przestawną końcówką czasownika). [przypis edytorski]
gdziem mamki dostał (starop. forma) — gdzie dostałem mamkę (tj. gdzie wynająłem mamkę). [przypis edytorski]
