Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5232 przypisów.
ant milijonų širdžių — šnd.: milijonui širdžių. [przypis edytorski]
Antoine, André (1858–1943) — aktor, szef teatrów, reżyser filmowy i krytyk; promował naturalistyczny styl gry aktorskiej, inscenizował dzieła Emila Zoli. [przypis edytorski]
Antoine Nompar de Caumont, książę de Lauzun (1632—1723) — francuski arystokrata, dworzanin i wojskowy; znany głównie z tego, że wzbudził miłość księżnej de Montpensier, kuzynki Ludwika XIV i jednej z najbogatszych dziedziczek w Europie, którą następnie, wbrew zakazowi króla, potajemnie poślubił. [przypis edytorski]
Antokol — dziś dzielnica Wilna, położona na lewym brzegu rzeki Neris, kilka kilometrów na płn. wschód od historycznego grodu wileńskiego. [przypis edytorski]
Anton, ab!… Mitzel! na, wirst du schon sehen! Johann! um Gottes Namen! (niem.) — Anton precz! Mitzel! Jeszcze zobaczysz! Johann! Na Boga! [przypis edytorski]
Anton Czechow (1860–1904) — ros. pisarz i dramaturg; początkowo autor satyrycznych opowiadań (Śmierć urzędnika, Gruby i chudy), później rozwinął swoją antytołstojowską filozofię w dramatach (Nudna historia, Człowiek w futerale), zdobył sławę wystawioną w 1896 Czajką. [przypis edytorski]
Antonescu, Ion (1882–1946) — wojskowy i polityk rumuński, faszystowski dyktator Rumunii w latach 1940–1944, współpracujący z hitlerowską III Rzeszą. [przypis edytorski]
antonianie a. antonici — członkowie Zakonu szpitalnego św. Antoniego, założonego w 1095, zlikwidowanego w 1803. [przypis edytorski]
„Antoni” — Batalion „Antoni” został zorganizowany w 1943 r. z żoliborskich harcerzy skupionych w Szarych Szeregach oraz żołnierzy Narodowej Organizacji Wojskowej, która scaliła się z AK jesienią 1942 r. Jego dowódcą był mjr Zygmunt Brockhauzen ps. „Antoni”. Batalion na początku powstania walczył na Woli, gdzie poniósł tak ciężkie straty, że 7 sierpnia został rozwiązany, a jego ocalałych żołnierzy wcielono do innych pododdziałów AK. [przypis edytorski]
Antoniewicz, Jan Bołoz (1858–1922) – polski historyk sztuki i literatury; autor m.in. pracy Zygmunt Krasiński i dzieło Stanisława Tarnowskiego (1897). [przypis edytorski]
Antoni — Marek Antoniusz (83 p.n.e.–30 p.n.e.), rzymski polityk i dowódca wojskowy, stronnik i przez matkę daleki krewny Cezara, jego główny współpracownik w czasie wojny domowej z Pompejuszem. Po zabójstwie Cezara należał do II triumwiratu, który pokonał spiskowców. Pod koniec życia wdał się w wojnę domową z Oktawianem Augustem; pokonany w bitwie morskiej pod Akcjum, popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]
antonim — wyraz o znaczeniu przeciwnym do innego wyrazu; przeciwieństwo synonimu. [przypis edytorski]
Antonin Pius, właśc. Titus Aurelius Fulvus Boionius Arrius Antoninus (86–161) — cesarz rzymski od 138, brat ciotki Marka Aureliusza; został wyznaczony na następcę i adoptowany przez cesarza Hadriana, pod warunkiem, że jednocześnie usynowi Marka Enniusza Werusa (późniejszego cesarza Marka Aureliusza) oraz Lucjusza Aeliusza Commodusa (późniejszego cesarza Lucjusza Werusa), co nastąpiło 25 lutego 138. [przypis edytorski]
Antoninus Pius, właśc. Titus Aurelius Fulvus Boionius Arrius Antoninus (86–161) — cesarz rzymski od 138; adoptowany przez cesarza Hadriana został jego następcą; przybrany ojciec oraz poprzednik cesarzy Marka Aureliusza i Lucjusza Sewera. [przypis edytorski]
Antonio z Venafro, właśc. Antonio Giordano (1459–1530) — wł. prawnik i dyplomata; doradca i gł. minister księcia Sieny Pandolfa Petrucciego; profesor prawa uniwersytetu w Sienie, następnie w Neapolu. [przypis edytorski]
Antoni Padewski, Antoni z Padwy (1195–1231) — właśc. Ferdynand Bulonne; włoski teolog pochodzenia portugalskiego; franciszkanin, który zasłynął cudami oraz pomocą w odnajdywaniu przedmiotów zaginionych. [przypis edytorski]
Antoni Pustelnik (251–356) — chrześcijański mnich z Egiptu, święty, ok. 270 rozpoczął ascetyczne życie w odosobnieniu; tradycyjnie uznawany za twórcę anachoretyzmu, pustelniczej odmiany życia mniszego; szczególnie znany z przeżycia serii nadprzyrodzonych pokus, co stało się popularnym motywem w kulturze, wykorzystanym przez wielu malarzy i pisarzy. [przypis edytorski]
Antoni Pustelnik (251–356) — chrześcijański mnich z Egiptu, święty; ok. 270 rozpoczął ascetyczne życie w odosobnieniu; tradycyjnie uznawany za twórcę anachoretyzmu, pustelniczej odmiany życia mniszego; szczególnie znany z tego, że doświadczył serii nadprzyrodzonych pokus, co stało się popularnym motywem w kulturze, wykorzystywanym przez wielu malarzy i pisarzy. [przypis edytorski]
Antoniusz, Marek (83–30 p.n.e.) — rzymski polityk i dowódca wojskowy, stronnik i współpracownik Juliusza Cezara; jako członek do II triumwiratu rządzący prowincjami na wschodzie związał się z królową Egiptu, Kleopatrą; skonfliktowany z Oktawianem, został przez niego pokonany w bitwie pod Akcjum, po czym uciekł do Egiptu, gdzie popełnił samobójstwo. Tu wzmiankowany zapewne z powodu słynnej przemowy wygłoszonej 20 kwietnia 44 p.n.e. podczas pogrzebu zamordowanego Cezara: wzbudził nią wśród ludu rzymskiego wrogie nastroje wobec zamachowców, co doprowadziło do wybuchu zamieszek przeciwko spiskowcom, którzy zmuszeni byli uciec z miasta (por. Szekspir, Juliusz Cezar, akt III, scena 2). [przypis edytorski]
Antoniusz, Marek (83–30 p.n.e.) — rzymski polityk i dowódca wojskowy, stronnik i współpracownik Juliusza Cezara; jako członek do II triumwiratu rządzący prowincjami na wschodzie związał się z królową Egiptu, Kleopatrą; skonfliktowany z Oktawianem, został przez niego pokonany w bitwie pod Akcjum, po czym uciekł do Egiptu, gdzie popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]
Antoniusz, właśc. Marek Antoniusz (83–30 p.n.e.) — rzymski polityk i dowódca wojskowy, stronnik Juliusza Cezara i jego główny współpracownik w czasie wojny domowej z Pompejuszem. Po zabójstwie Cezara razem z Oktawianem i Lepidusem zawarł II triumwirat, przymierze polityczne, którego celem było wspólne sprawowanie rządów w republice rzymskiej. Wspólnie z pozostałymi triumwirami pokonał wojska republikańskich zabójców Cezara. Jako członek triumwiratu zarządzał prowincjami na wschodzie. Związał się z królową Egiptu, Kleopatrą; skonfliktowany z Oktawianem, został przez niego pokonany w bitwie pod Akcjum, po czym uciekł do Egiptu, gdzie popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]
Antoniusz, właśc. Marek Antoniusz (83–30 p.n.e.) — rzymski polityk i dowódca wojskowy, stronnik Juliusza Cezara i jego główny współpracownik w czasie wojny domowej z Pompejuszem. Po zabójstwie Cezara razem z Oktawianem i Lepidusem zawarł II triumwirat, który pokonał spiskowców. Jako członek triumwiratu zarządzał prowincjami na wschodzie. Związał się z królową Egiptu, Kleopatrą; skonfliktowany z Oktawianem, został przez niego pokonany w bitwie pod Akcjum, po czym uciekł do Egiptu, gdzie popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]
Antoni z Padwy święty — Antonii Padewski, właśc. Fernando Martins de Bulhões (1195–1231), święty Kościoła katolickiego i patron rzeczy zgubionych. [przypis edytorski]
Antoni z Padwy, właśc. Fernando Martins de Bulhões (1195–1231) — portugalski franciszkanin, święty Kościoła katolickiego, patron rzeczy zagubionych. [przypis edytorski]
Anton’schen Garten — lag dem Kosel'schen Garten genau gegenüber auf dem anderen Ufer der Elbe. [przypis edytorski]
Antony — tytułowy bohater romantycznego dramatu Aleksandra Dumasa (1802–1870) z 1831 r. [przypis edytorski]
Antoon van Dyck (1599–1641) — malarz flamandzki epoki baroku, uczeń Rubensa. [przypis edytorski]
Antosia — Grothusowa, przyjaciółka Żmichowskiej z czasów więzienia. [przypis edytorski]
antracyt — odmiana węgla kamiennego o dużej zawartości węgla. [przypis edytorski]
antracyt — odmiana węgla kamiennego o najwyższej zawartości węgla, najwyższej wartości energetycznej ze spalania. [przypis edytorski]
antraks (daw., med.) — karbunkuł, wrzód; wąglik. [przypis edytorski]
antrakt (fr.) — przerwa (dosł.: przerwa między aktami sztuki teatralnej). [przypis edytorski]
antrakt — przerwa między aktami. [przypis edytorski]
antrakt — przerwa między aktami spektaklu teatralnego. [przypis edytorski]
antrakt — przerwa między jednym a drugim aktem w sztuce teatralnej, operze, koncercie. [przypis edytorski]
antrakt — przerwa. [przypis edytorski]
antrakt (z fr.) — przerwa w czasie przedstawienia w teatrze czy operze. [przypis edytorski]
antrepryza — przedsiębiorstwo, interes, biznes. [przypis edytorski]
antrepryza (z fr.) — przedsiębiorstwo; wziąć w antrepryzę tu: stać się dostawcą towaru a. wykonawcą usług. [przypis edytorski]
antrepryza (z fr.) — przedsięwzięcie, projekt; przedsiębiorstwo. [przypis edytorski]
antrepryza (z fr.) — przedsięwzięcie. [przypis edytorski]
antresola — półpiętro lub międzypiętro, zwłaszcza między parterem a pierwszym piętrem. [przypis edytorski]
antresola — półpiętro, zwykle między parterem a pierwszym piętrem. [przypis edytorski]
antreten (niem.) — tu: do szeregu. [przypis edytorski]
antreten (niem.) — tu: stanąć w szeregu, zbiórka. [przypis edytorski]
antre (z fr.) — wstęp; wejście. [przypis edytorski]
antrinti — kartoti. [przypis edytorski]
antropocentryzm (filoz.) — przekonanie, wg którego człowiek to ośrodek świata, a wszystko w przyrodzie dzieje się ze względu na niego. [przypis edytorski]
antropofagia (gr.) — ludzki kanibalizm, ludożerstwo. [przypis edytorski]
antropofagiański — ludożerczy. [przypis edytorski]
antropofagia (z gr.) — zjadanie ludzi, kanibalizm. [przypis edytorski]
antropofag (z gr.) — ludożerca. [przypis edytorski]
Antropologia ludów pierwotnych — tyt. oryg. Die Anthropologie der Naturvölker, 1860. [przypis edytorski]
antropologia — nauka o człowieku, jego pochodzeniu, rozwoju i zróżnicowaniu fizycznym. [przypis edytorski]
Antropologia w ujęciu pragmatycznym — Anthropologie in pragmatischer Hinsicht (1798), książka Kanta napisana na podstawie własnych wykładów na Uniwersytecie Albrechta w Królewcu, ostatnia z ważnych prac tego filozofa zredagowana przez niego samodzielnie. [przypis edytorski]
antropomorfizacja — nadanie, przypisanie cech ludzkich. [przypis edytorski]
antropopitek (z gr.: człeko-małpa) — małpolud, jeden z XIX-wiecznych terminów określających hipotetyczne wówczas ewolucyjne ogniwo pośrednie pomiędzy małpami a ludźmi. [przypis edytorski]
antrsza (z fr.) — w tańcu rodzaj kroku wykonywanego w powietrzu. [przypis edytorski]
antštikti — sutikti, surasti. [przypis edytorski]
ant švenčių — šventėms. [przypis edytorski]
antsklėsti — apsigaubti. [przypis edytorski]
ant svieto — pasaulyje. [przypis edytorski]
ant vėjo — čia: veltui. [przypis edytorski]
ant vietos — vietoje. [przypis edytorski]
ant visados — visam laikui. [przypis edytorski]
ant visos gadynos — visai valandai. [przypis edytorski]
ant visų gero — visų labui. [przypis edytorski]
antvožas — viršus, dangtis. [przypis edytorski]
Antychton (z gr.: Przeciw-Ziemia) — hipotetyczne ciało niebieskie, jakie wg poglądów Filolaosa miało znajdować się zawsze po przeciwnej stronie ognia centralnego niż Ziemia, symetrycznie obiegając centrum świata. [przypis edytorski]
antycypacja — oczekiwanie, zapowiedź przyszłych wydarzeń. [przypis edytorski]
antycypacja — oznaka, zapowiedź przyszłych wydarzeń, pogląd przyjęty z góry. [przypis edytorski]
antycypacja — przewidywanie. [przypis edytorski]
antycypacja — przewidywanie, zakładanie czegoś, co jeszcze nie zaszło. [przypis edytorski]
antycypować — przewidywać, przeczuwać. [przypis edytorski]
antycypować — przewidywać. [przypis edytorski]
antycypować — przewidywać; uprzedzać, wykonywać przedwcześnie. [przypis edytorski]
antycypować — przewidywać, zapowiadać. [przypis edytorski]
antycypować — przewidywać, zapowiadać. [przypis edytorski]
antydot — antidotum, odtrutka. [przypis edytorski]
antydot — antidotum; odtrutka, środek zaradczy przeciw czemuś. [przypis edytorski]
antydot (daw.) — antidotum. [przypis edytorski]
antydot (z gr. antídoton: dany przeciw) — a. antidotum; odtrutka, lek na coś. [przypis edytorski]
antydot (z łac.) — antidotum, odtrutka. [przypis edytorski]
Antyfilozofia — właśc. Słownik antyfilozoficzny (Dictionnaire antiphilosophique, 1767) benedyktyna Louisa-Mayeul Chaudona (1737–1817), wymierzony przeciw Słownikowi filozoficznemu (1764) Woltera. [przypis edytorski]
antyfonariusz a. antyfonarz — księga zawierająca zbiór antyfon, tj. krótkich, najczęściej jednozdaniowych, tekstów modlitewnych liturgii chrześcijańskiej, przeplatających hymny, psalmy lub litanie wykonywane naprzemiennie przez dwa chóry lub przez przewodnika i chór. [przypis edytorski]
antyfona — w liturgii katolickiej: krótki, najczęściej jednozdaniowy, tekst modlitewny, przeplatający hymny, psalmy lub litanie albo stanowiący oddzielną modlitwę. [przypis edytorski]
antyfona — w liturgii katolickiej: krótki, najczęściej jednozdaniowy, tekst modlitewny, przeplatający hymny, psalmy lub litanie, albo stanowiący oddzielną modlitwę. [przypis edytorski]
antyfona (z gr.: przeciwgłos) — w liturgii chrześcijańskiej: krótki, najczęściej jednozdaniowy, tekst modlitewny, przeplatający hymny, psalmy lub litanie wykonywane naprzemiennie przez dwa chóry lub przez przewodnika i chór. [przypis edytorski]
antyfona (z gr.: przeciwgłos) — w liturgii chrześcijańskiej: krótki, najczęściej jednozdaniowy, tekst modlitewny, przeplatający hymny, psalmy lub litanie wykonywane naprzemiennie przez dwa chóry lub przez przewodnika i chór; także: oddzielna, krótka modlitwa. [przypis edytorski]
Antyfont z Ramnus (480–411 p.n.e.) — jeden z najwcześniejszych attyckich mówców i autorów pisanych mów, ważna postać w ateńskim życiu intelektualnym i politycznym V w. p.n.e.; pochodził z niewielkiej miejscowości Ramnus w pobliżu Maratonu. [przypis edytorski]
Antygona — bohaterka mitów i tragedii greckich, która towarzyszyła na wygnaniu oślepłemu ojcu i poświęciła życie, aby pochować ciało zabitego brata. [przypis edytorski]
Antygona (mit. gr.) — córka króla Edypa, władcy Teb. Kiedy Edyp po odkryciu swej winy tragicznej (nieświadomie zamordował ojca oraz poślubił matkę) wyłupił sobie oczy i udał się na samowolne wygnanie z Teb do Kolony, Antygona towarzyszyła mu i otoczyła nieszczęsnego opieką. [przypis edytorski]
Antygona wiodła (…) kroki Edypa na Cytheronie — w micie greckim Antygona, córka Edypa, króla Teb, towarzyszyła mu na wygnaniu, kiedy się oślepił po odkryciu, że nie znając swojego prawdziwego pochodzenia, nieświadomie popełnił ojcobójstwo i kazirodztwo. Położona w Beocji góra Cytheron to miejsce, gdzie Edyp został porzucony jako niemowlę, wg dramatu Seneki również miejsce, gdzie zamierza się udać, aby popełnić samobójstwo. [przypis edytorski]
Antygona — w mitologii greckiej córka Edypa i Jokasty, tebańska księżniczka; tytułowa bohaterka tragedii Sofoklesa. W tej wersji mitu gdy ślepy Edyp tułał się jak żebrak po drogach, Antygona towarzyszyła mu aż do jego śmierci, a następnie powróciła do Teb. Wbrew zakazowi nowego króla, swojego wuja, Kreona, pochowała uznanego za zdrajcę brata, Polinika. Za sprzeciw wobec królewskiej decyzji króla została skazana na śmierć. Popełniła wówczas samobójstwo. [przypis edytorski]
Antygon, macedoński król, gdy leżał pod Atenami, a już ich miał dobyć, tedy mu panowie powiedali (…) — Antygon I Jednooki (ok. 382–301 p.n.e.), wódz Aleksandra Wielkiego; anegdota na podstawie: Plutarch Żywoty równoległe. Demetrios, 8.2. [przypis edytorski]
Antygon — tu: Antygon III Doson (263–221 p.n.e.), król macedoński (od 229). [przypis edytorski]
antykamera (daw.) — przedpokój, poczekalnia. [przypis edytorski]
antykamera (daw., z wł.) — przedpokój. [przypis edytorski]
antykamera — poczekalnia lub przedpokój przed sypialnią. [przypis edytorski]
antykamera (z łac.) — przedpokój, poczekalnia. [przypis edytorski]