Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 158269 przypisów.
raróg — ptak drapieżny z rodziny sokołowatych o charakterystycznym upierzeniu, białym z czarnymi plamkami. [przypis edytorski]
raróg — ptak z rodziny sokołowatych. [przypis edytorski]
raróg — Raróg, ptak z gatunku jastrzębia. Wiadomo, że za jastrzębiami drobne ptastwo, szczególnie jaskółki, tłumnie upędzają się. Stąd przysłowie: latać jak za rarogiem. [raróg: gatunek ptaka drapieżnego z rzędu sokołowatych, występuje na równinach, łąkach i stepach oraz obszarach skalistych Eurazji, osiąga rozmiary ciała przekraczające 50 cm przy rozpiętości skrzydeł do 130 cm; wszechstronny myśliwy, poluje na gryzonie, ssaki (np. zające), ptaki (kuropatwy, cietrzewie, kaczki, gęsi i łabędzie); tradycyjnie wykorzystywany w sokolnictwie, obecnie pod ochroną; w mit. słowiańskiej raróg, związany z bogiem nieba i ognia Swarogiem, to demon ognia, przynoszący szczęście, pokrewny występującemu w ros. opowieściach lud. żar-ptakowi: powiedzenie o uganianiu się za rarogiem może być związane raczej z tymi mityczno-baśniowymi wyobrażeniami; red. WL]. [przypis autorski]
raro, divinissimo, adorando (wł.) — rzadki, najbardziej boski, uwielbiony. [przypis edytorski]
Rarum est enim ut satis se quisque vereatur (łac.) — Quint. X, 7; cyt. u Montaigne, Próby I. 37. „Rzadko się zdarza, aby ktoś miał dość poszanowania dla siebie”. [przypis tłumacza]
Rarum (…) vereatur (łac.) — „Rzadki człowiek, co sam się szanuje przystojnie” (Quintilianus, Institutio oratoria, X, 7; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Rarus (…) Fortuna — Iuvenalis, Satirae, VIII, 73. [przypis tłumacza]
rarytet — rzadkość, osobliwość; dziś popr. rarytas. [przypis edytorski]
rarytet — rzadkość, tu: niezwykła piękność. [przypis edytorski]
rarytet (z łac.) — rzadkość. [przypis redakcyjny]
rarytny a. rarytni (daw., z łac.) — rzadki, szczególny, wyjątkowy. [przypis edytorski]
rasa (daw.) a. haras — daw. lekka tkanina wełniana; od fr. miasta Arras. [przypis edytorski]
rasa (daw.) a. haras — daw. lekka tkanina wełniana. [przypis edytorski]
rasceta — linia na przegubie na zgięciu dłoni. [przypis edytorski]
raskolnicy (z ros.) — dosł: rozłamowcy; dawne, pejoratywne określenie staroobrzędowców, starowierców. [przypis edytorski]
raskolnicy (z ros.) — dosł: rozłamowcy; dawne, pejoratywne określenie staroobrzędowców, starowierców, wyznania powstałego wskutek rozłamu (cs. raskoł) w Rosyjskim Kościele Prawosławnym, spowodowanego reformą liturgiczną patriarchy Nikona z lat 1652–1656. Starowiercy nie uznali reformy, zostali potępieni jako heretycy i pozbawieni praw obywatelskich, władze Rosji prowadziły ich masowe prześladowania; pełnię praw obywatelskich uzyskali dopiero w 1905. [przypis edytorski]
Rasmussen, Knud (1879–1933) — podróżnik i pisarz duński; autor Nye Maunesker, Eskimo Folk Tales i in. [przypis edytorski]
rasowszy — dziś tylko: bardziej rasowy. [przypis edytorski]
rasowy — arasowy, tkany. [przypis redakcyjny]
rasowy [płaszcz] — harasowy, arasowy, z materii wełnianej, szorstkiej. [przypis redakcyjny]
raspiekancja (ros. pot.) — surowa nagana. [przypis edytorski]
Raspiutę — fonetyczny zapis wymowy fr. nazwiska Rasputin; Grigorij Jefimowicz Rasputin (1869–1916) od 1905 r. był faworytem rodziny cara Rosji Mikołaja II; chłop z pochodzenia, uznany za mnicha, choć nigdy nie złożył ślubów, cieszył się sławą świątobliwego mędrca, jasnowidza, proroka i uzdrowiciela (umiał podobno zatamować krwotok u chorego na hemofilię carewicza Aleksego); poprzez carycę Aleksandrę zyskał duży wpływ na politykę państwową, co doprowadziło do zawiązania spisku na jego życie. Otruty i raniony z broni palnej w pierś najpierw próbował udusić swego mordercę, księcia Jusupowa, a następnie zaczął uciekać; znów został kilkakrotnie postrzelony i powalony, roztrzaskano mu głowę pałką, związano i utopiono w Newie. Sekcja zwłok wykazała, że w momencie wrzucenia do rzeki Rasputin żył jeszcze. [przypis edytorski]
Rasselas — ang. The History of Rasselas, Prince of Abissinia, dzieło Samuela Johnsona (1709–1784), opublikowane w 1759 r. [przypis edytorski]
Rasselas — właśc. The History of Rasselas, Prince of Abissinia (Historia Rasselasa, księcia Abisynii; 1759), dydaktyczno-moralizatorski utwór Samuela Johnsona. [przypis edytorski]
rassurez-vous (fr.) — uspokójcie się; bądźcie spokojni. [przypis edytorski]
Ras Tafari Makonnen — imię chrzestne cesarza Etiopii Haile Selassie I, od którego pochodzi nazwa synkretycznego ruchu millenarystyczno-mesjanistycznego religijnego powstałego na Jamajce w latach 30. XX w. [przypis edytorski]
rastakuer, właśc. Rastaquouére — cudzoziemiec wiodący wystawny tryb życia, a którego źródła dochodów są nieznane. [przypis edytorski]
Rastenburg — obecnie: Kętrzyn. [przypis edytorski]
Rastignac i Laurence de Cinq-Cygne — postacie z cyklu powieściowego Balzaca Komedia Ludzka. [przypis edytorski]
Rastignac — patrz: Ojciec Goriot, Stracone złudzenia. [przypis edytorski]
rastron — neologizm Jarry'ego o niejasnym znaczeniu. [przypis edytorski]
Rasyn — Racine, Jean-Baptiste (1639–1699) fr. dramaturg, autor m. in. Fedry. [przypis edytorski]
Rasyn — spolszczone: Racine; Jean Racine (1639–1699): francuski poeta i dramaturg; autor m.in. Andromachy i Fedry. [przypis edytorski]
Rasyn — spolszczone: Racine; Jean Racine (1639–1699): fr. poeta i dramaturg; autor m.in. Andromachy i Fedry. [przypis edytorski]
Rasyn — właśc. Racine. [przypis edytorski]
rasza — występny, grzesznik, złoczyńca. [przypis tłumacza]
Raszi — skrót imienia rabiego Szlomo Icchaki (1040–1105), najpopularniejszego komentatora Pisma Świętego oraz Talmudu. [przypis tłumacza]
raszka a. rudzik — niewielki ptak. [przypis edytorski]
raszka — rudzik, mały, szarobrunatny ptak o rudawym podgardlu. [przypis edytorski]
Raszków — miasteczko nad Dniestrem, dziś na terenie płn. Mołdawii. [przypis edytorski]
Raszków — miasteczko nad Dniestrem, dziś na terenie płn. Mołdawii. [przypis redakcyjny]
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
raszpla — pilnik charakteryzujący się grubymi nacięciami. [przypis edytorski]
ratafia — nalewka owocowa na spirytusie. [przypis edytorski]
ratafia — rodzaj słodkiego likieru. [przypis edytorski]
ratafia — słodka nalewka owocowa na spirytusie. [przypis edytorski]
ratafja — rodzaj słodkiej wódki na korzeniach. [przypis redakcyjny]
Ratainicza equorum habetur deus (łac.) — Ratainicza uznawali za boga koni. [przypis edytorski]
rataj — najemny robotnik folwarczny. [przypis edytorski]
rataj — robotnik sezonowy na wsi; wyrobnik. [przypis edytorski]
rataj — rolnik, tu: parobek od wołów. [przypis redakcyjny]
Rata! rata! — na pomoc! [przypis autorski]
ratatouille — duszone danie warzywne pochodzące z płd. Francji. [przypis edytorski]
raté, raté, ça encore raté (fr.) — nie udało się, nie udało się, znów się nie udało. [przypis edytorski]
rathauzowy — ratuszowy; z niem. Rathaus: budynek rady, ratusz. [przypis edytorski]
Rathenau, Walther (1867–1922) — niemiecki przemysłowiec, pisarz, polityk; minister spraw zagranicznych (1922) Republiki Weimarskiej; zginął w zamachu dokonanym przez skrajnie prawicową grupę terrorystyczną. [przypis edytorski]
Rathenau, Walther (1867–1922) — polityk niemiecki, w 1922 r. jako minister spraw zagranicznych podpisał z Rosją Sowiecką traktat w Rapallo. Zamordowany na berlińskiej Königsallee przez członków skrajnie prawicowego paramilitarnego związku Organisation Consul. [przypis edytorski]
Ratio (…) aufert (łac.) — „Troskę rozpędza rozum i umiarkowanie,/ A nie modne widoki nadmorskie” (Horatius, Epistulae, II, 25; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Ratio est quod poetae per enthusiasmum (…) magisque elucent (łac.) — cały powyższy akapit zawiera wyjaśnienie tego fragmentu pism Kartezjusza, podanego na koniec in extenso („rozumnym sądem jest, co poeci przez entuzjazm i siłę wyobraźni napisali: są w nas nasiona wiedzy, jak w krzemieniu, których przez rozum dochodzą filozofowie, które zaś lepiej poeci budzą przez dalekowzroczną wyobraźnię”). [przypis edytorski]
ratio gubernationis (łac.) — porządek, plan rzeczy. [przypis edytorski]
ratio (łac., r.ż.) — metoda, sposób. [przypis edytorski]
ratione iuris bonorum terrestrium (łac.) — ze względu na prawo dóbr ziemskich (wolnych od obciążeń na rzecz wojska). [przypis redakcyjny]
ratione (łac.) — z przyczyny. [przypis redakcyjny]
rationem (łac.) — sprawa. [przypis redakcyjny]
rationes competentes (łac.) — odpowiednie dowody. [przypis redakcyjny]
rationes cum Republica inibit (łac.) — sposób obmyśli z stanami. [przypis redakcyjny]
rationes (łac.) — dowody. [przypis redakcyjny]
rationes (łac.) — dowody (słuszności naszej sprawy). [przypis redakcyjny]
rationes (łac.) — przyczyny. [przypis redakcyjny]
rationibus (łac.) — przyczynami. [przypis redakcyjny]
rati — włóczni, pik. [przypis edytorski]
ratlerek — mały pies pokojowy, charakteryzujący się krótką i gładką sierścią. [przypis edytorski]
ratolorum — zniekształcone Custos rotulorum (łac.: strażnik zwojów), który tytuł oznaczał urzędnika dozorującego dokumenty hrabstwa. [przypis edytorski]
ratować w zachwianiu mdłego przyrodzenia — ratować słabą naturę ludzką (mdłe przyrodzenie) w czasie załamania (w zachwianiu). [przypis redakcyjny]
ratował się ucieczką — ἔφυγον (N), ἔφευγον (D). [przypis tłumacza]
ratowej — dziś popr.: ratalnej. [przypis edytorski]
Rattenrein (niem.) — odszczurzanie. [przypis edytorski]
Ratujcie nasze dusze! — międzynarodowy sygnał SOS, w radiotelegraficznym alfabecie Morse'a oznaczający wezwanie o pomoc, często traktuje się jako skrót angielskiej frazy „Save our souls”, tj. „Ratujcie nasze dusze”; faktycznie przyjęto go w tej postaci, gdyż jest łatwa do zapamiętania, nadawania i rozpoznania: składa się z trzech krótkich sygnałów, trzech długich i ponownie trzech krótkich. [przypis edytorski]
ratunek tylko z góry — tj. z Petersburga. [przypis redakcyjny]
ratunek upad z sobą bierze — ratunek (nawiązanie do ratowania Eurydyki przez Orfeusza) doprowadza do upadku (klęski). [przypis redakcyjny]
ratunk (daw.) — ratunek. [przypis redakcyjny]
ratunkowy — tu: ratownik. [przypis edytorski]
ratunk — ratunek; starop. przyrostek miał formę -unk (z niem. -ung). [przypis redakcyjny]
Ratusz mieścił się w przebudowanym pałacu Jabłonowskiego na placu Teatralnym (zniszczony w czasie powstania warszawskiego). W budynku ratusza znajdowały się biura policyjne. [przypis redakcyjny]
ratuszowa wieża — ratusz ten, mieszczący się od 1817 r. w dawnym pałacu Antoniego Jabłonowskiego, znajdował się naprzeciw Teatru Wielkiego na obecnym placu Teatralnym; został zburzony podczas powstania warszawskiego; obecnie stoi tu pomnik Bohaterów Warszawy. [przypis redakcyjny]
Ratusz — wspaniały pałac renesansowy z XVI w. obok ul. Rivoli, spalony w czasie Komuny Paryskiej (1871), odbudowany w latach 1872–1882. [przypis redakcyjny]
ratyfikacja (z łac.) — zatwierdzenie. [przypis edytorski]
ratyszcze (daw.) — włócznia. [przypis edytorski]
ratyszcze — drzewce od broni kłującej, takiej jak spisa. [przypis edytorski]
ratyszcze — spisa, włócznia. [przypis autorski]
ratyszcze — spisa, włócznia. [przypis edytorski]
Raubritterin — określenie raubritter, które pojawiło się dopiero w XVIII-wiecznych niemieckich romansach rycerskich, oznacza rycerzy lub osoby z rycerskiego rodu, trudniące się napadami, szczególnie na przejeżdżających w pobliżu ich zamku kupców i podróżnych. [przypis edytorski]
Raubritter (niem.) — rycerz-rozbójnik. [przypis edytorski]
raubritter (niem.) — rycerz rozbójnik, utrzymujący się z rabunku kupców i podróżnych; plagą raubritterów były dotknięte średniowieczne, rozdrobnione na niewielkie państewka Niemcy. [przypis edytorski]
raubszyc (daw.) — kłusownik. [przypis edytorski]
raubszycować (daw., z niem.) — kłusować, uprawiać kłusownictwo. [przypis edytorski]
raubszyc (z niem.) — kłusownik. [przypis edytorski]
Raubvogel (niem.) — ptak drapieżny. [przypis edytorski]
Raudal de Cariven, dziś Raudal de Caribén — progi na rzece Orinoko w Wenezueli, w pobliżu miasta Puerto Páez, poniżej ujścia rzeki Meta. [przypis edytorski]
Raudal de Tabaje, Raudal Tabaje — progi na rzece Orinoko, dziś na granicy kolumbijsko-wenezuelskiej, w pobliżu miasta Puerto Carreño, powyżej ujścia rzeki Meta. [przypis edytorski]
rauda (z litew.) — pieśń pogrzebowa. [przypis edytorski]
