Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 457 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | polski
Znaleziono 8970 przypisów.
desperacja (z łac.) — rozpacz. [przypis redakcyjny]
desperatos in quieta Republica honores in turbido posse assequi arbitrantur (łac.) — mniemają, że w zamęcie mogą osiągnąć zaszczyty, o których czasu spokoju rzeczypospolitej zwątpili. [przypis redakcyjny]
desperować (przestarz., z łac.) — rozpaczać. [przypis edytorski]
desperować (z łac., przestarz.) — rozpaczać. [przypis edytorski]
de statu rerum (łac.) — o stan rzeczy. [przypis redakcyjny]
destricto ense (łac.) — z obnażonym mieczem. [przypis edytorski]
destructio destructionis (łac.) — rozstrój rozstroju. [przypis autorski]
destynacja (daw., z łac.) — przeznaczenie. [przypis edytorski]
desudavit (łac.) — napociło się. [przypis redakcyjny]
desuper (łac.) — z góry. [przypis redakcyjny]
desynować się (z łac. desino, desinere: zaniechać, zostawić) — wstrzymać się. [przypis edytorski]
de tempore (łac.) — o czasie; tu: o terminie ślubu. [przypis redakcyjny]
detestabile scriptum (łac.) — przeklęte pismo. [przypis redakcyjny]
de throno (łac.) — z tronu. [przypis redakcyjny]
detrimenta (łac.) — szkody. [przypis redakcyjny]
detrimentum (łac.) — szkodę. [przypis redakcyjny]
detulit (łac.) — doniósł. [przypis redakcyjny]
deturbare (łac.) — strącić. [przypis redakcyjny]
de tutela (łac.) — z opieki. [przypis redakcyjny]
de uicissitudine fortunae (łac.) — o zmienności losu. [przypis redakcyjny]
de ulterioribus (łac.) — o dalszych rzeczach. [przypis redakcyjny]
Deus absconditus (łac.) — „Bóg ukryty” (Iz 45, 15). [przypis tłumacza]
Deus absconditus (łac.) — Iz 45, 15: „Bóg ukryty”. [przypis tłumacza]
Deus, ad te vigilo, miserere mei, Deus (łac.) — Boże, ku służbie Twojej stoję, zmiłuj się nade mną, Boże (połączenie słów biblijnych psalmów 63 oraz 51). [przypis edytorski]
deus animarum (łac.) — bóg zwierząt. [przypis edytorski]
Deus auribus nostris audivimus (łac.) — Boże, słyszeliśmy na własne uszy; Psalm 44. [przypis edytorski]
Deus avertat (…) nostra civitas (łac.) — Boże uchowaj, by się nam po lewej ukazało; po prawej powinno być nasze miasto. [przypis redakcyjny]
deus caritatis (łac.) — bóg miłosierdzia. [przypis edytorski]
Deus ex machina (łac.) — Bóg z maszynerii. [przypis redakcyjny]
Deus ex machina (łac.) — bóg z maszyny (pojawiający się na scenie teatru, by radykalnie zmienić przebieg akcji dramatu), w przenośni: wybawiciel. [przypis edytorski]
deus ex machina (łac.) — dosł.: bóg z maszyny; wprowadzenie na scenę, dzięki odpowiedniej maszynerii, postaci boskiej w celu rozwiązania akcji; jako pierwszy wykorzystał takie rozwiązanie w starożytności Eurypides. Zwrot przen. oznaczający zdarzenie (a. mocny argument) pojawiający się bez logicznego związku z dotychczasowym biegiem myśli lub akcji. [przypis edytorski]
deus ex machina (łac.) — nagłe i niespodziewane rozwiązanie (określenie zaczerpnięte z dziejów dramatu i teatru greckiego). [przypis redakcyjny]
deus fluviorum ac fontium (łac.) — bóg rzek i źródeł. [przypis edytorski]
Deus glorificatus est, et Scripturae divinaecreditae sunt (…) (łac.) — „Uwielbiono Boga i uwierzono Księgom świętym, gdy wszyscy tymi samymi wyrazami i imionami odczytywali je od początku do końca, aby i obecni ludzie poznali, iż Księgi święte przetłumaczono z natchnienia Boga, i aby nie było dziwu, iż Bóg to sprawił: kiedy w tej niewoli w którą podał ich Nabuchodonozor, zniszczały Księgi i kiedy po 70 latach Żydzi wrócili do swej ojczyzny, natchnął Ezdrasza, kapłana pokolenia Lewi, iżby przypomniał sobie wszystkie rzeczenia dawnych proroków i aby wskrzesił ludowi prawo, które mu dał Mojżesz”. (Euzeb. VIII, 14. 15). [przypis tłumacza]
Deus in adiutorium meum intende (łac.) — Boże, ku wspomożeniu memu wejrzyj. [przypis edytorski]
Deus judicium tuum regi da, et justitiam tuam filio regis (łac.) — O Boże, przekaż Twój sąd królowi i Twoją sprawiedliwość synowi królewskiemu; Psalm 72. [przypis edytorski]
deus maris (łac.) — bóg mórz. [przypis edytorski]
Deus meus (…) inimicus (łac.) — Boże mój, Boże mój, dlaczego mnie odtrąciłeś i dlaczego chodzę smutny, gdy trapi mnie (dosł. powalił mnie) nieprzyjaciel; kontaminacja pierwszego wersetu Psalmu 22, którego słowa miały wg Ewangelii Mateusza być ostatnimi wypowiedzianymi przez Jezusa przed śmiercią (Mt 27, 46) oraz wersetu 10 z Psalmu 41 i 42 (w tradycji chrześcijańskiej połączonych ze sobą) z Księgi Drugiej Psalmów Dawidowych. [przypis edytorski]
Deus qui signis evidentibus suam portionem protegit (łac.) — „Bóg, który oczywistymi znaki chroni swą gromadkę”. [przypis tłumacza]
Deus semper certus (łac.) — Bóg zawsze pewny. [przypis autorski]
Deus semper certus (łac.) — Bóg zawsze pewny. [przypis edytorski]
deus sive natura (łac.) — bóg albo natura. [przypis edytorski]
de Ventre inspiciendo (łac.) — [dosł. O badaniu brzucha; red. WL] Tytuł ustępu w Pandektach tyczącego badania ciężarnych niewiast i wdów z punktu widzenia legalności potomstwa. [przypis tłumacza]
de verbum (łac.) — poprawnie: de verbo; ale to mówi nieuk. [przypis redakcyjny]
De vestra (…) loqui (łac.) — O waszej sławie lepiej zamilczeć, niż za mało powiedzieć. Cytat z pamięci, niedokładny z Sallustiusza Bellum Iugurthinum XIX: „De Carthagine silere melius puto, quam parum dicere”. [przypis redakcyjny]
de virtutibus et vitiis (łac.) — o cnotliwych i bezecnych. [przypis edytorski]
de vita et moribus (łac.) — o życie i obyczaje. [przypis redakcyjny]
de vita et moribus spiritualium (łac.) — o życie i obyczaje duchowieństwa. [przypis redakcyjny]
De voluptate ac de vero bono (łac.) — O tym, co rozkoszne i prawdziwie dobre. [przypis autorski]
devotissime (łac.) — jak najpobożniej. [przypis redakcyjny]
dextram porrigere (łac.) — prawicę podać. [przypis redakcyjny]
dextre (łac.) — zręcznie. [przypis redakcyjny]
dezagregacja (z łac.) — rozpad. [przypis edytorski]
dezolacja (daw., z łac. desolatio: spustoszenie) — zniszczenie; rozpacz. [przypis edytorski]
dezolacja (daw., z łac.) — zniszczenie; rozpacz. [przypis edytorski]
dezolować (daw., z łac.) — niszczyć, rujnować; tu: dręczyć. [przypis edytorski]
dezyderium (daw., z łac.) — dziś: dezyderat, rzeczowe żądanie, życzenie. [przypis edytorski]
diabetes mellitus (łac.) — cukrzyca, choroba polegająca na podwyższeniu poziomu glukozy we krwi, co powoduje stopniowe uszkadzanie licznych organów. [przypis edytorski]
diarea (z łac.) — biegunka. [przypis edytorski]
diariusz (z łac.) — dziennik. [przypis edytorski]
Dicas (…) piscatores (łac.) — Powiedz, że jesteśmy rybakami. [przypis redakcyjny]
Dico ego, tu dicis… (łac.) — mówię ja, ty mówisz, wreszcie mówi i tamten; po tych wypowiedziach widać już tylko same wypowiedzi. [przypis edytorski]
dico (łac.) — twierdzę, mówię. [przypis edytorski]
dictabat (łac.) — dyktował. [przypis redakcyjny]
dictator (łac.) — dyktator, urząd w staroż. Rzymie, stosowany w sytuacjach nadzwyczajnych, a sprawującemu dający nieograniczoną władzę na określony czas. [przypis edytorski]
dicterium (łac.) — przysłowie. [przypis redakcyjny]
dictum acerbum (łac.) — przykre powiedzenie. [przypis redakcyjny]
dictum (łac.) — dobitna wypowiedź. [przypis edytorski]
dictum (łac.) — powiedzenie, polecenie, rozkaz. [przypis edytorski]
dictum (łac.) — powiedzenie. [przypis edytorski]
dictum (łac.) — powiedzenie, przysłowie. [przypis edytorski]
dictum (łac.) — powiedzenie, przysłowie; tu: stwierdzenie. [przypis edytorski]
dictum (łac., r.n.) — stwierdzenie, wypowiedź. [przypis edytorski]
dictum (łac.) — słowo, powiedzenie, wypowiedź. [przypis edytorski]
dictum (łac.) — stwierdzenie. [przypis edytorski]
dictum (łac.) — zdanie, wyrażenie, żart, rozkaz. [przypis edytorski]
dictum triplex (łac.) — potrójne stwierdzenie. [przypis edytorski]
Dicunt his qui blasphemant me: Locutus est Dominus (…) (łac.) — Mówię tym, którzy mną gardzą: Pan mówił: Pokój mieć będziecie: i każdemu chodzącemu wedle uporu serca swego mówią: Nie przyjdzie na was nic złego. [przypis tłumacza]
die 16 Augusti (łac.) — dnia 16 sierpnia. [przypis redakcyjny]
die 1-ma Februarii, anno 1662 (łac.) — dnia 1. lutego, roku 1662. [przypis edytorski]
die Ianuarii futuri (łac.) — dnia przyszłego stycznia. [przypis redakcyjny]
diem perdidi (łac.) — dzień straciłem (sentencja rzymska, słowa cesarza Tytusa Flawiusza, kiedy uświadomił sobie, że przez cały dzień nie zrobił niczego dobrego). [przypis edytorski]
(dies) calamitatis (łac.) — (dzień) nieszczęścia; wyrażenie Dies illa, dies irae, calamitatis et miseriae (dzień ów, dzień gniewu, nieszczęścia i nędzy) występuje w pieśni Libera me, Domine, używanej przed drugim soborem watykańskim w obowiązującej wówczas łacińskiej wersji katolickich obrzędów pogrzebowych. [przypis edytorski]
dies exspirationis (łac.) — dzień skończenia dzierżawy. [przypis redakcyjny]
Dies illa, dies irae (łac.) — Dzień ów, dzień gniewu; początkowe słowa (w porządku przestawionym) średniowiecznego (XIII w.) hymnu kościelnego o Sądzie Ostatecznym; w liturgii katolickiej hymn pogrzebowy. [przypis redakcyjny]
Dies illa (łac.) — dzień ów; druga połowa wersu: Dies irae, dies illa (Dzień gniewu, dzień ów), początkowych słów średniowiecznej sekwencji (uroczystej pieśni) o nadejściu kary bożej za grzechy w dniu Sądu Ostatecznego; w liturgii katolickiej Dies irae była śpiewana podczas mszy żałobnej w klasycznym rycie rzymskim. [przypis edytorski]
dies irae, dies illa (łac.) — dzień gniewu, ten dzień; pierwsze słowa średniowiecznej sekwencji (uroczystej pieśni) o końcu świata, wchodzącej w skład mszy żałobnej. [przypis edytorski]
Dies irae, dies illa… (łac.) — początkowe i środkowe wiersze hymnu Tomasza z Cellano (XII w.) Dies irae [tj. Dzień gniewu]: [przypis redakcyjny]
Dies irae! dies illa! (łac.) — Ten dzień będzie dniem gniewu. Zob. So 1:15. Łacińska część liturgii kościoła rzymskokatolickiego wykorzystywana w mszach żałobnych. Jan Kasprowicz jest również autorem hymnu pod tytułem Dies irae. [przypis edytorski]
Dies irae, dies illa… (łac.) — W dzień gniewu, w ten dzień; początek średniowiecznej sekwencji opisującej dzień Sądu Ostatecznego. [przypis edytorski]
Dies irae, Dies illa Solvet saeclum in favilla (łac.) — dzień gniewu, dzień ten, spowijający stulecie w żar. Słowa z łacińskiego hymnu Tomasza Celano (zm. 1255), śpiewanego w czasie mszy żałobnej. [przypis edytorski]
dies irae et calamitatis (łac.) — dzień gniewu i nieszczęścia. [przypis edytorski]
Dies irae (łac.) — dosł.: dzień gniewu; incipit łacińskiego średniowiecznego hymnu kościelnego o Sądzie Ostatecznym. [przypis edytorski]
Dies irae (łac.) — dosł.: dzień gniewu, tj. dzień Sądu Ostatecznego; początkowe słowa, a zarazem tytuł średniowiecznej pieśni religijnej o nadejściu kary bożej za grzechy w dniu Sądu Ostatecznego; określenie występujące także np. w łac. pieśni modlitewnej za zmarłych. [przypis edytorski]
Dies irae (łac.) — dosł. dzień gniewu, tj. dzień Sądu Ostatecznego; tytuł średniowiecznej pieśni religijnej autorstwa wł. poety Tomasza z Celano (1190–1260), jej gł. przesłanie stanowi zapowiedź nadejścia dnia kary bożej za grzechy; do dzisiaj Dies Irae wchodzi w skład Requiem, czyli utworu wykonywanego z okazji uroczystości pogrzebowych. [przypis edytorski]
dieta (z łac.) — tutaj: ograniczenie pokarmów, miara w jedzeniu i piciu. [przypis redakcyjny]
differentia specifica (łac.) — różnica gatunkowa, zespół cech odróżniających definiowane pojęcie od innych pojęć należących wraz z nim do tego samego rodzaju nadrzędnego. [przypis edytorski]
difficile est ex animo resipiscere (łac.) — trudno szczerze się opamiętać. [przypis redakcyjny]
difficultas (łac.) — trudność, kłopot. [przypis edytorski]
diffidebant (łac.) — nie ufali mu. [przypis redakcyjny]
