Gatunek: Dramat współczesny

1. ★

   ☆

   

   Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy)

   Janulka, córka Fizdejki

   Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne Rodzaj: Dramat Gatunek: Dramat współczesny

   • Czytaj online
   • Pobierz ebook:
     PDFEPUBMOBIFB2TXT
     Stwórz własny plik PDF

   Janulka, córka Fizdejki bliska jest Nienasyceniu. Wielki Mistrz uosabia problemat sztucznego przebudowania własnej psychiki na potrzeby tytanicznego zadania, zmuszonej, by zapanować nad światem rozpadającym się, zbydlęconym społeczeństwem. Władza jawi się tu jako wcielenie Czystej Formy, a Janulka poważnie podchodzi do obowiązków demonicznej femme fatale.

   W scenografii, która rozkosznie znęca się nad wyobraźnią widza (a co dopiero czytelnika!), rozgrywają się kolejne dramaty, i każdy z nich odsłania następny. Męka tworzenia siebie z niczego, wyniszczające wyrywanie się z własnej zwykłości, a więc i z prawdziwego ja, bolesne dociąganie siebie przemocą do roli tyrana zdziczałej, zbolszewizowanej tłuszczy, obrazuje proces twórczy taki, jakim widziała go epoka i jaki ogniskował się szczególnie w Witkacym, a zarazem i jego lęki społeczne czy neurozy. Postaci umierają po wielekroć, za każdym razem bardziej — i okrutniej, w przerwach dyskusji absolutnych. A nad tym wszystkim ciąży jeszcze potworna tajemnica, tajemnica Potworów, z których jeden wreszcie okazuje się być… ale znowuż drugi…
2. ★

   ☆

   

   Stanisław Przybyszewski

   Śnieg

   Epoka: Modernizm Rodzaj: Dramat Gatunek: Dramat współczesny

   • Czytaj online
   • Pobierz ebook:
     PDFEPUBMOBIFB2TXT
     Stwórz własny plik PDF

   Śnieg Stanisława Przybyszewskiego to realistyczno-symboliczny dramat wystawiony po raz pierwszy w 1903 r. Prezentuje wątki i postaci typowe dla epoki modernizmu.

   Na scenie spotykają się nerwowy wrażliwy dekadent Kazimierz, jego ogarnięty pasją życiową, witalny brat Tadeusz — ofiara nieszczęśliwej niszczącej miłości do kobiety fatalnej (Ewy) — oraz szlachetna i naiwna Bronka (żona Tadeusza). Bronka, chcąc nie chcąc, samą swoją kobiecością i pragnieniem stworzenia domu podcina skrzydła mężowi, który w skrytości ducha tęskni za dawnymi uniesieniami i byłą kochanką Ewą. Akcja dzieje się w ziemiańskim dworku, zimą. Kazimierz i Ewa są gośćmi Bronki i Tadeusza — w realistycznej warstwie dramatu Kazimierz skrycie kocha Bronkę (miłością niespełnioną i idealną), a Ewa Tadeusza (w sposób zaborczy i niszczący). Każde z nich ma interes w tym, aby prawda wyszła na jaw. Jak łatwo się domyślić, finał nie może być szczęśliwy, co od razu można odczytać w warstwie symbolicznej. Prawdę o kondycji bohaterów ukrywa w sposób symboliczny śnieg — wzmianki o jego opadaniu i odgarnianiu wpływają na dynamikę dramatu. Ostatecznie okazuje się, że odkrycie prawdy (odśnieżanie stawu) nie prowadzi do wyzwolenia, chyba że za nie uznamy samobójczą śmierć.
3. ★

   ☆

   

   Jerzy Żuławski

   Eros i Psyche

   Epoka: Modernizm Rodzaj: Dramat Gatunek: Dramat współczesny

   • Czytaj online
   • Pobierz ebook:
     PDFEPUBMOBIFB2TXT
     Stwórz własny plik PDF

   Dramat Jerzego Żuławskiego Eros i Psyche stanowi metaforyczną wizję dziejów świata jako odkupieńczej wędrówki Duszy (Psyche) dążącej do zjednoczenia ze stwórczą Miłością (Eros). Winą Psyche jest namiętna chęć poznania prawdziwego oblicza Erosa, w czym, zgoła innymi niż miłosna tęsknota powodowany, dopomógł jej mimowolnie żywioł ziemski, ociężały i materialny, uosobiony w postaci o imieniu Blaks (por. gr. βλαχις: wstyd). Poszukując swej miłości, gnana tęsknotą Psyche, wyrusza z arkadyjskiej krainy, wcielając się kolejno w wędrowną śpiewaczkę w czasach upadku Grecji pod jarzmem Rzymu, mniszki w średniowiecznym klasztorze, zamiłowaną w sztuce księżnę w renesansowych Włoszech, karczmarkę-przewodniczkę ludu oddaną walce w imię wolności w czasach rewolucji francuskiej, wreszcie kochankę potężnego bankiera z przełomu wieków XIX i XX.

   Ta niezwykła baśń sceniczna, choć przez krytyków oceniona jako płytka, cieszyła się przychylnością publiczności od momentu pierwszej inscenizacji w 1904 r. na scenie krakowskiej i lwowskiej. Treść jej nawiązuje nie tylko do gnostyckiej opowieści o Sofii (gr. σοφία: mądrość, dusza świata), ale również do mitów kultury europejskiej o Erosie i Tanatosie oraz odnawia mit o początkach świata i jego eschatologii: wina Psyche została zreinterpretowana i oczyszczona w stosunku do biblijnej wersji opowieści o upadku w grzech (m.in. poprzez zmianę postrzegania samej istoty żądzy poznania), zaś finalne przeznaczenie świata obywa się bez sądu ostatecznego i stanowi miłosne pojednanie i zmazanie cierpień oraz błędów.

Wybrane utwory