Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geografia, geograficzny | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | polski | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3618 przypisów.
Izaak — patriarcha biblijny; pierwszy i jedyny wspólny syn Abrahama i Sary. Sara była bezpłodna, do czasu, kiedy Bóg ukazał się Abrahamowi po raz drugi i zapowiedział, że jego 90-letnia żona urodzi mu syna (Rdz 17,15–17; Rdz 21,1–5). Bóg wystawił Abrahama na próbę i kazał mu złożyć Izaaka w ofierze. Gdy Izaak już leżał na ołtarzu i Abraham miał go zabić, Bóg nakazał Abrahamowi nie zabijać syna, a w zamian złożyć w ofierze barana (Rdz 22,1–13). Dorosły Izaak wziął za żonę Rebekę (Rdz 27,64) z którą miał bliźnięta – Ezawa i Jakuba (Rdz 25,21–26). Zmarł w wieku 180 lat (Rdz 35,28–29). [przypis edytorski]
Izaak — postać biblijna, syn Abrahama, ojciec Ezawa i Jakuba. [przypis edytorski]
Izaak — postać z biblijnej Księgi Rodzaju, syn Abrahama, ojciec Ezawa i Jakuba. [przypis edytorski]
Izaak (rel.) — patriarcha biblijny, syn Abrahama i Sary, ojciec Jakuba i Ezawa. Na żądanie Boga został przez ojca złożony w ofierze na górze Moria. [przypis edytorski]
Izaak Walton [(1593–1683)] — autor słynnej rozprawy o wędkarstwie. [przypis autorski]
Izabej — Jean-Baptiste Isabey (1767–1855) i Eugène Isabey (1804–1886), ojciec i syn, francuscy malarze, portreciści i miniaturzyści. [przypis edytorski]
Izabela Bawarska (1371–1435) — żona króla Francji Karola VI Szalonego, od 1392 rządziła krajem w jego imieniu jako regentka. [przypis edytorski]
Izabela — była wtenczas rządczynią austriackich Niderlandów. [przypis redakcyjny]
Izabela d'Este (1474–1539) — włoska arystokratka, jedna z czołowych postaci włoskiego renesansu; córka Herkulesa I d'Este, księcia Ferrary i Modeny, oraz jego żony Eleonory Aragońskiej; od 1490 żona Franciszka II Gonzagi, markiza Mantui, pod jego nieobecność pełniła funkcję regentki; patronowała artystom, wyznaczała wzorce mody we Włoszech i Francji. [przypis edytorski]
Izabela I (1451–1504) — określana przydomkiem Katolicka bądź Kastylijska, królowa Kastylii i Leonu; jej małżeństwo z Ferdynandem II Aragońskim dało początek unii personalnej, która doprowadziła do zjednoczenia Hiszpanii. [przypis edytorski]
Izabela I Brazylijska (1846–1921) — córka Piotra II, regentka i ostatnia następczyni tronu Brazylii. [przypis edytorski]
Izabela i Ferdynand — Izabela I Kastylijska (1451–1504), królowa Kastylii i Leonu, oraz jej mąż Ferdynand II Aragoński, zwany Katolickim (1452–1516), król Sycylii i Aragonii. Małżeństwo tych dwojga władców (1469) i wspólne rządy dały początek unii Kastylii z Aragonią (1479), w której efekcie powstało nowożytne Królestwo Hiszpanii. Po umocnieniu władzy Ferdynand i Izabela rozpoczęli w 1482 podbój emiratu Grenady, ostatniego muzułmańskiego państwa na Płw. Iberyjskim. Ostatni punkt oporu, stołeczne miasto Grenada skapitulowało w 1492. [przypis edytorski]
Izabela II Hiszpańska (1830–1904) — królowa Hiszpanii (1844–1868) z dynastii Burbonów; w 1868 obalona w wyniku zamachu stanu, osiadła we Francji. [przypis edytorski]
Izabela II Hiszpańska (1830–1904) — królowa Hiszpanii (od 1844) z dynastii Burbonów; w 1868 obalona w wyniku zamachu stanu, osiadła we Francji. [przypis edytorski]
Izabela — królowa hiszpańska Izabela II (1830–1904); panowała w latach 1844–1868. Po abdykacji na rzecz syna, Alfonsa XII, przebywała w Paryżu. [przypis redakcyjny]
Izabella (córka Herkola) — Izabella d'Este, córka Herkulesa I, księcia Ferrary, a małżonka Franciszka Gonzagi, księcia Mantuy. [przypis redakcyjny]
Izabella — córka króla galickiego, narzeczona Zerbina. [przypis redakcyjny]
Izabella — d'Este, córka Herkulesa I, księcia Ferrary, a małżonka Franciszka Gonzagi, księcia Mantuy. [przypis redakcyjny]
Izabella — Izabella d'Este, córka Herkulesa I, księcia Ferrary, a małżonka Franciszka Gonzagi, księcia Mantuy. [przypis redakcyjny]
Izabella — Izabella Kolonna, narzeczona Ludwika Gonzagi, mimo gróźb papieża Klemensa VII, który się sprzeciwiał temu związkowi, dotrzymała mu wiary. [przypis redakcyjny]
Izabellę (…) córkę króla Galega — w oryg. „Del re Galego la figlia Isabella”, „córka króla galicyjskiego, Izabella”; tłumacz z przymiotnika Galego zrobił imię króla. [przypis redakcyjny]
izabelowaty — koloru brunatno-żółtego albo masłowatego. [przypis redakcyjny]
izabelowaty — o maści konia (barwie jego sierści): jasnożółtawy, płowy. [przypis edytorski]
izabelowy — barwy bladoszarej. [przypis edytorski]
I zabrzmiał chorał pierwszy — Genese, IV 26: „Alors on commenca a appeler du nom de l'Eternel” [polski przekład w tym miejscu brzmi: „I wtedy zaczęto wzywać imienia Pana” (Rdz.4:26) red. W.L.]. [przypis autorski]
Iza — Iza Romanowa Sanguszkowa. [przypis redakcyjny]
Izajasza 54, 11 — w odniesieniu do Nowej Jerozolimy: „O nieszczęśliwa, wichrami smagana, niepocieszona! Oto Ja osadzę twoje kamienie na malachicie i fundamenty twoje na szafirach” (tłum. wg. Biblii Tysiąclecia). [przypis edytorski]
Izajasz Boner (ok. 1400–1471) — sługa Boży Kościoła katolickiego, augustianin, kierownik katedry teologii Akademii Krakowskiej. [przypis edytorski]
Izajasz był tym, który przepowiedział, że w Egipcie zostanie zbudowana świątynia przez męża pochodzenia żydowskiego — „Dnia onego stanie ołtarz Pański pośród ziemi egipskiej” (Iz 19, 19). [przypis tłumacza]
Izajasz — Ἡσαΐας (N), Ἠσαΐας (D). [przypis tłumacza]
Izajasz mówi — „Przeto w ziemi swej posiędą tyle dwoje, wesela wieczne mieć będą” (Izajasz, rozdz. 61, w. 7). [przypis redakcyjny]
Izajasz (ok. 765–ok. 701 p.n.e.) — jeden z największych proroków Starego Testamentu, wiązany z Księgą Izajasza. [przypis edytorski]
Izajasz — prorok biblijny; od jego imienia pochodzi tytuł Księgi Izajasza. [przypis edytorski]
izali a. azali (daw.) — czyż, czyżby. [przypis edytorski]
izali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
izali (daw.) — czy. [przypis edytorski]
izali (daw.) — czy też. [przypis edytorski]
izali i Saul miedzy proroki? — 1 Sm 10, 11. [przypis edytorski]
Izali najdziem takiego męża, któryby ducha Bożego pełny był? Iżeć Bóg ukazał to, coś powiedział, izali mędrszego nad cię i tobie podobnego najdę?… — Rdz 41, 38–40 z drobnym opuszczeniem. [przypis edytorski]
izali (starop.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
Izali wiesz porządek nieba, i postawisz sposób jego na ziemi? — Hi 38, 33. [przypis autorski]
izaliż (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
Izali złe i niezgodne przypuści pan do czci tak wielkiej i szanowania godnego stołu swego? (…) Izali nas katom srogim na związanie nóg i ręku i na wrzucenie w ciemności wieczne nie podadzą? — nawiązanie do przypowieści o uczcie królewskiej z Mt 22, 1–22. [przypis edytorski]
Izara — prawy dopływ Dunaju, źródła ma w Alpach Tyrolskich, przepływa przez górną Bawarię w pobliżu Monachium. [przypis redakcyjny]
Izas — Ἰζᾶς (N), Ἰζάτης (D). [przypis tłumacza]
Izaur — rzeka Isauro we Włoszech, wpada do Morza Adriatyckiego pod miastem Pesaro. [przypis redakcyjny]
Izauryn — rzeka Isauro we Włoszech, wpada do Morza Adriatyckiego pod miastem Pesaro. [przypis redakcyjny]
izaż (daw.) — czyż. [przypis edytorski]
Izaż Jakub święty nie woła, iż się Pan zawżdy sprzeciwi hardemu, a pokorne zawżdy upatruje na ziemi i na niebie? — por. Jk 4, 6. [przypis edytorski]
izba czeladna — w dawnych dworach pomieszczenie dla służby. [przypis edytorski]
izba — dawniej: izdba, stąd przymiotnik izdebny albo izbedny. [przypis redakcyjny]
izba (daw.) — pokój; tu: pokój hotelowy. [przypis edytorski]
Izba Deputowanych — w oryg. Ecclesiastical Delegates; chodzi nie o deputowanych do parlamentu, lecz członków sądu kościelnego. [przypis edytorski]
Izba Deputowanych — zgromadzenie ustawodawcze we Francji, wybrane w powszechnym głosowaniu. [przypis edytorski]
Izba Deputowanych — zgromadzenie ustawodawcze we Francji, wybrane w powszechnym głosowaniu. Siedzibą jego jest Palais–Bourbon (na lewym brzegu Sekwany, naprzeciw placu Zgody), pałac z pierwszej połowy XVIII w. [przypis redakcyjny]
Izba Gmin — niższa izba brytyjskiego parlamentu. [przypis edytorski]
Izba Lordów — wyższa izba angielskiego parlamentu. [przypis edytorski]
Izba Lordów — wyższa izba parlamentu brytyjskiego. [przypis edytorski]
Izba Parów — izba wyższa parlamentu francuskiego w latach 1815–1848. [przypis edytorski]
Izba Parów — wyższa izba parlamentu francuskiego w latach 1814–1848. [przypis edytorski]
Izba Przywilejów — w oryg. Prerogative Office; sąd arcybiskupi do uwierzytelniania testamentów. [przypis edytorski]
Izba sprawiedliwości — Izbę tę powołano do życia w r. 1716 celem umorzenia długów Korony. Zadaniem jej było wytoczyć surowe dochodzenia przeciw wszystkim, którzy dopuścili się sprzeniewierzenia funduszów publicznych. [przypis tłumacza]
I Zbawiciel nasz przykładem samego siebie chce to po nas mieć — Mt 9, 12. [przypis edytorski]
izba wyższa — parlament w państwach burżuazyjnych składa się z dwu oddzielnych przedstawicielstw, zwanych „izbami”. Do izby wyższej należą często (np. w Anglii) przedstawiciele arystokracji rodowej. [przypis redakcyjny]
i — zbędne dla nas. [przypis redakcyjny]
i — zbędne dziś. [przypis redakcyjny]
izbonas — ąsotis. [przypis edytorski]
izbran jedinogłasno (ros.) — wybrany jednogłośnie. [przypis edytorski]
Izby Gmin — izba niższa parlamentu brytyjskiego, odgrywająca rolę nadrzędną wobec izby wyższej, Izby Lordów. [przypis edytorski]
izdebka (daw.) — małe, ubogie pomieszczenie. [przypis edytorski]
Izedy, popr. Jazady, Jazadowie (mit.) — stworzone przez Ahura Mazdę nadnaturalne istoty stojące poniżej Amszaspandów. [przypis edytorski]
I zemsty, ale nie… — Prowincjałki, VII. [przypis tłumacza]
I ze słowikiem, co płacze swe dzieci — aluzja do mitu o królewnie ateńskiej Prokne, żonie króla trackiego Tereusa. Tereus zgwałcił jej siostrę Filomelę i, aby ukryć swoją zbrodnię, uciął jej język. Dowiedziawszy się o tym, Prokne w szale rozpaczy zabiła Itysa, syna którego urodziła Tereusowi. Wszystkie trzy osoby tej tragedii zamienili bogowie w ptaki; Prokne w postaci słowika opłakuje swój popełniony w obłędzie czyn. [przypis edytorski]
i z głową — „i” dziś zbędne. [przypis redakcyjny]
i zimie i lecie (daw.) — i zimą, i latem. [przypis edytorski]
Izis a. Izyda — bogini przyrody, pełna dobroci patronka macierzyństwa, rodziny, sztuki i magii. Siostra i żona Ozyrysa, matka Horusa. Często przedstawiana jako matka siedząca z małym dzieckiem, Horusem, na ręku. Jako żona władcy Ozyrysa wyobrażana z symbolem tronu na głowie. [przypis edytorski]
Izis a. Izyda — w mit. egipskiej siostra Neftydy, Ozyrysa i Seta. Żona Ozyrysa, matka Horusa. Patronka macierzyństwa, rodziny, sztuki i magii. Na trumnach często przedstawiana w parze z siostrą, Neftydą, jako uskrzydlone postacie broniące zmarłego. [przypis edytorski]
i zła, i dobra szafarzem — połówka wersu nieznanego pochodzenia. [przypis edytorski]
Izmaelici — lud wywodzący się od Izmaela, najstarszego syna Abrahama i Hagar (niewolnicy Sary). Zgodnie z wykładnią Józefa Flawiusza, żydowskiego historyka żyjącego w I w. n.e., synowie Izmaela założyli plemiona pochodzące od ich imion, natomiast wspólnie nazwali się Arabami. [przypis edytorski]
Izmael — najstarszy syn Abrahama urodzony przez Hagar (niewolnicę Sary). Sara po urodzeniu Izaaka, kazała wygnać Hagar i Izmaela na pustynię w okolicy Beer-Szeby (Rdz 21,14). Izmael, gdy dorósł, został łucznikiem i mieszkał na pustyni Paran. Pojął za żonę Egipcjankę sprowadzoną przez jego matkę (Rdz 21,20–21). Miał dwunastu synów, którzy, zgodnie z wykładnią Józefa Flawiusza, żydowskiego historyka żyjącego w I w. n.e., założyli plemiona pochodzące od ich imion, natomiast wspólnie nazwali się Arabami. [przypis edytorski]
Izmael — tu przen.: ludy arabskie, muzułmanie. [przypis edytorski]
Izmael właśc. Rabbi Izmael ben Elisza Kohen Gadol — rabbi, arcykapłan, jeden z przywódców pierwszej generacji tannaitów; zgodnie z tradycją męczennik żydowski. [przypis edytorski]
Izmena (…) Antygona (…) Deidamia — Osoby wzmiankowane w poemacie Tebaida. [przypis redakcyjny]
Izmen — mag, czyli czarnoksiężnik saraceński. [przypis redakcyjny]
Iznalloz — miasteczko w prowincji Grenada, w Andaluzji, ok. 35 km na północ od Grenady. [przypis edytorski]
I z nim godując, zarznął jak wołu przy żłobie — w wersji mitu przekazanej przez tragików greckich Agamemnon zostaje zabity w łaźni. [przypis edytorski]
I znowu wspomnień pieśń dzika, echowa zagrała w sercu i łzy moje płyną. O Ludko! — wspomnienie o Włoszce przypomniało poecie pierwszą jego miłość, Ludwikę Śniadecką, żonę Michała Czajkowskiego. [przypis redakcyjny]
izobara (geogr.) — linia na mapie łącząca punkty o takiej samej wartości ciśnienia atmosferycznego. [przypis edytorski]
Izokrates powiadał, iż miasto Ateny — por. Elian Klaudiusz, Opowiastki rozmaite (Varia Historia), XII, 52. [przypis edytorski]
Izolda — ukochana Tristana, postać z celtyckiej legendy utrwalonej w Dziejach Tristana i Izoldy. [przypis edytorski]
izomery (chem.) — związki chemiczne o takim samym sumarycznym wzorze cząsteczkowym, ale mające różny układ atomów w cząsteczce. [przypis edytorski]
I zostać tym, czym być mam z przeznaczenia: Zbawcą i tarczą zbolałej ludzkości — zręcznym zwrotem do miłości poeta przysposabia grunt do wprowadzenia nowej postaci pierwszego rzędu: Azji. [przypis tłumacza]
Izota — [Izolda] królewna irlandzka. [przypis redakcyjny]
izoter (gr.) — obcokrajowiec, który w nagrodę otrzymał prawa cywilne obywatela Aten. [przypis edytorski]
iz pod triach zaborow (ros.) — spod trzech zaborów. [przypis edytorski]
Izrael (rel.) — starożytne państwo żydowskie na Bliskim Wschodzie, powstałe, gdy Bóg zawarł przymierze z Abrahamem. Jakubowi, synowi Izaaka, Bóg zmienił imię na Izrael. [przypis edytorski]
Izrael zwłóczy ze składaniem haraczu… przeciw Hetytom musimy na wschodzie trzymać wielką armię — po atakach Ludów Morza i załamaniu cywilizacji epoki brązu, Palestyna i Syria uwolniły się spod hegemonii egipskiej. Potężne państwo Hetytów faktycznie już nie istniało, ale funkcjonowały dziesiątki małych państewek. [przypis edytorski]
I zrobisz z męża wszystko — Czytany ustęp niezbyt jest zgodny z tonem Orgona mówiącego o Tartufie; raczej trąci zdawkowym farsowym ojcem. [przypis tłumacza]
izwidki ty (z gw. ukr.) — skąd jesteś. [przypis edytorski]
„Izwiestia” — rosyjski dziennik, w latach międzywojennych organ rządowy: Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego i Rady Najwyższej ZSRR. [przypis edytorski]
