Przypisy

certainly (ang.) — na pewno. [przypis edytorski]

certament (łac.) — spór. [przypis edytorski]

certament — spór. [przypis edytorski]

Certes, et de mon mieux (fr.) — Oczywiście, i to jak potrafię najlepiej. [przypis edytorski]

Certes (fr.) — Owszem (w oryginale wszystkie odpowiedzi plebana rymują się z wypowiedziami biskupa). [przypis edytorski]

certissimo (wł.) — na pewno. [przypis edytorski]

certować się — obchodzić się z przesadną delikatnością. [przypis edytorski]

certować się — obchodzić się z przesadną delikatnością. [przypis edytorski]

certować się —obchodzić się z przesadną delikatnością. [przypis edytorski]

certować się (z łac.) — sprzeczać się z kimś bez gniewu nie zgadzając się na coś z grzeczności. [przypis edytorski]

certowanie się — grzecznościowe wymawianie się od czegoś przed skorzystaniem z propozycji. [przypis edytorski]

certum quantum (łac.) — pewna liczba. [przypis edytorski]

certyfikat — pisemne świadectwo; tu prawdopodobnie chodzi o dokument zezwalający na wyjazd do Palestyny. [przypis edytorski]

cerulik właśc. cyrulik — balwierz, daw. fryzjer, aptekarz i pielęgniarz w jednej osobie. [przypis edytorski]

cerulik — właśc. cyrulik; osoba zajmująca się daw. czynnościami higienicznymi i medycznymi: goleniem, strzyżeniem, kąpielą, czyszczeniem uszu, puszczaniem krwi, rwaniem zębów itp.; balwierz. [przypis edytorski]

Cervantes, Miguel de (1547–1616) — hiszpański pisarz renesansowy, autor Don Kichota (hiszp. Don Quijote). [przypis edytorski]

Cervantes, Miguel de (1547–1616) — hiszpański pisarz renesansowy, autor Don Kichota. [przypis edytorski]

Cervantes, Miguel de (1547–1616) — hiszpański pisarz renesansowy, autor słynnej powieści Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy (1605). [przypis edytorski]

Cervantes, Miguel de (1547–1616) — najsłynniejszy hiszpański pisarz, autor Don Kichota. [przypis edytorski]

Cervantes, Miguel de (1547–1616) — najsłynniejszy hiszpański pisarz, autor Don Kichota. [przypis edytorski]

cery nie mieni — nie zmienia się na twarzy (np. nie dostaje wypieków itp.). [przypis edytorski]

Ceryt — rzeczka w pobliżu rzym. miasta Caere (dawniej Agylla; Caisra antycznych Etrusków; dziś: Cerveteri). [przypis edytorski]

Cesana — miasto w Romanii, w płn. Włoszech. [przypis edytorski]

Cesare Lombroso, wł. Ezechia Marco Lombroso (1835–1909) — włoski psychiatra, antropolog fizyczny i kryminolog, zwolennik antropometrii, w swoich pracach kryminologicznych wymieniał takie cechy fizyczne „urodzonego przestępcy”, jak m.in. nadmierne owłosienie, ciemny odcień skóry, nieprawidłowości w kształcie czaszki, zez, duże uszy, mięsiste usta czy leworęczność. [przypis edytorski]

Cesareum (łac. Caesareum) a. Cezareum — pierwotnie świątynia ku czci Gajusza Juliusza Cezara, ufundowana po jego śmierci przez jego kochankę, Kleopatrę VII, ostatnią królową hellenistycznego Egiptu. Pod koniec IV w. zamieniona na kościół chrześcijański. [przypis edytorski]

Cesarka — galicyjski cesarski trakt drogowy. [przypis edytorski]

cesarskiego — w oryginale mowa o Napoleonie. [przypis edytorski]

cesarskiej — w domyśle: służby. [przypis edytorski]

Cesarstwo Rzymskie dynastii dziedzicznej nie miało — mimo braku stałych zasad sukcesji w praktyce od początku cesarstwa władcy zwykle wyznaczali swoich swoich następców, krewnych lub adoptowanych; w historii cesarstwa rzymskiego wyróżniamy dynastie (julijsko-klaudyjska, flawijska, Antoninów, Sewerów, konstantyńska, walentyniańska, teodozjańska). [przypis edytorski]

cesarstwo rzymskie od Francuzów do Niemców przeszło — wraz z objęciem władzy w 962 r. przez Ottona I z dynastii saskiej. [przypis edytorski]

Cesarstwo — tu: I Cesarstwo Francuskie, w którym najwyższą władzę sprawował Napoleon Bonaparte jako cesarz Francuzów, istniejące w l. 1804–1814 i w 1815. [przypis edytorski]

Cesarstwo — tu: zapewne Cesarstwo Niemieckie, państwo powstałe w wyniku zjednoczenia Niemiec dokonanego w latach 1866–1871 przez Prusy pod rządami Ottona von Bismarcka, albo też Cesarstwo Austrii, jedna z dwóch składowych Austro-Węgier. [przypis edytorski]

Cesarz Antoniusz właśc. Antoninus Pius (86–161) — cesarz rzymski w latach 138–161. W czasie jego panowania wybuchły powstania Żydów, Brytów i w Mauretanii; wzniósł mur Antoniusa w Szkocji; okres jego rządów, mimo to, jest okresem względnej stabilizacji i pokoju i jest określany mianem Pax Romana. [przypis edytorski]

cesarz brazylijski — od ogłoszenia niepodległości w 1822 do przewrotu wojskowego w 1889 Brazylia była cesarstwem. [przypis edytorski]

Cesarz — domyślnie: cesarz Napoleon I; ze względów emocjonalnych miłośnicy Napoleona Bonapartego zamiast wymieniać jego imię lub nazwisko często posługują się jego tytułem, zapisywanym wówczas wielką literą. [przypis edytorski]

cesarzewicz Aleksander — Aleksander Mikołajewicz Romanow (1818–1881), syn Mikołaja I; od 1855 cesarz (car) Rosji (Aleksander II), twórca wielu liberalnych reform, m.in. uwłaszczenia chłopów w Rosji i Królestwie Polskim; zginął w wyniku zamachu bombowego dokonanego przez Polaka, Ignacego Hryniewieckiego, działacza organizacji Narodnaja Wola. [przypis edytorski]

cesarzewicz Aleksiej — zapewne mowa o Aleksym Piotrowiczu Romanowie (1690–1718), pierworodnym synu Piotra I, który za bunt przeciw ojcu po krótkim pobycie za granicą, gdzie się schronił, został uwięziony, torturowany i zmarł w niejasnych okolicznościach w Twierdzy Pietropawłowskiej. [przypis edytorski]

cesarz Fryderyk — tu: Fryderyk I Barbarossa (tj. Rudobrody; ok. 1122–1190) z dynastii Hohenstaufów, syn księcia Szwabii, Fryderyka II i księżniczki Judyty z rodu Welfów, konkurencyjnego wobec Hohenstaufów w rywalizacji o koronę cesarską (Świętego Cesarza Rzymskiego), którą Barbarossa przywdział w 1155 r., kiedy wsparł papieża Eugeniusza III w jego sporze z mieszczaństwem rzymskim i doprowadził do ujęcia oraz egzekucji przywódcy buntu, Arnolda z Brescii. Istniał jednakże trwały brak porozumienia między cesarzem a papiestwem w kwestii inwestytury, tj. nadawania godności biskupich (nastąpiło odnowienie sporu między cesarzem Henrykiem IV a papieżem Grzegorzem VII i ich następcami, formalnie zakończonego w 1122 r. konkordatem w Wormacji). Napięte relacje utrzymywały się między cesarzem a kolejnymi papieżami: Hadrianem IV i Aleksandrem III, który stał wprost na stanowisku, że również sama godność cesarska stanowi beneficjum, a więc lenno papiestwa. Fryderyk I doprowadził do wyboru antypapieża Wiktora IV, w związku z czym papież Aleksander III w 1160 r. obłożył cesarza ekskomuniką. Cesarz kilkakrotnie zajmował zbrojnie Rzym, zmusił papieża do emigracji na Sycylię, a po śmierci Wiktora IV nowym antypapieżem ustanowił swego kanclerza Reinalda von Dassel jako Paschalisa III. Konflikt między cesarzem a papieżem trwał aż do roku 1177 i zakończył się polubownie strategicznym porozumieniem w Wenecji. Fryderyk Barbarossa zginął (dość przypadkowo zresztą, utopiwszy się w rzece) podczas krucjaty, którą podjął w odpowiedzi na wyzwanie, jakim było dla niego, jako przywódcy chrześcijańskiego cesarstwa, zdobycie Jerozolimy przez Saladyna w 1187 r. Fryderyk Barbarossa już za życia cieszył się legendarną sławą i uznawany był za wcielenie cnót rycerskich. [przypis edytorski]

cesarz Gracjan miał gwardię przyboczną złożoną z samych […] Scytów i […] zaczął się ubierać tak jak oni. […] Coś równie niesłychanego, jak gdyby mój rodzony ojciec pomalował się na niebiesko! — tj. jakby ojciec, Rzymianin, przejął obyczaje Piktów, rdzennych mieszkańców Brytanii, którzy malowali i tatuowali całe ciała. [przypis edytorski]

cesarz Julian, właśc. Flavius Claudius Iulianus (331–363) — cesarz rzymski (od 361), filozof i autor piszący po grecku, znany pod nadanym mu przez chrześcijan przydomkiem Apostata, tzn. Odstępca, ze względu na odrzucenie przez niego religii chrześcijańskiej przyjętej przez jego rodziców i powrót do tradycyjnych rzymskich kultów religijnych; ostatni cesarz wyznający religię dawnych Rzymian; podjął próbę jej zreformowania, dążąc do przywrócenia jej statusu religii państwowej; aktami prawnymi starał się osłabić chrześcijaństwo. [przypis edytorski]

cesarz Julian — właśc. Flavius Claudius Iulianus (331–363), cesarz rzymski (od 361), filozof i autor piszący po grecku, znany pod nadanym mu przez chrześcijan przydomkiem Apostata, tzn. Odstępca, gdyż wychowany w religii chrześcijańskiej, pod wpływem filozofii neoplatońskiej odstąpił od niej. Był ostatnim cesarzem wyznającym religię dawnych Rzymian, podjął próbę jej zreformowania, dążąc do przywrócenia jej statusu religii państwowej; aktami prawnymi starał się osłabić chrześcijaństwo. [przypis edytorski]

cesarz Konstantyn napisał do mnie trzy listy — wg Żywota św. Antoniego listy, na które Antoni początkowo nie chciał odpowiadać, napisał do niego cesarz Konstantyn oraz jego dwóch synów: Konstancjusz i Konstans. [przypis edytorski]

cesarzowa Elżbieta i księżna d'Alençon — córki księcia Maksymiliana Bawarskiego, siostry Marii Zofii Bawarskiej: Elżbieta Bawarska (1837–1898): cesarzowa Austrii i królowa Węgier od 1854 jako żona cesarza Franciszka Józefa I, znana również jako Sissi; Zofia Charlotta Wittelsbach (1847–1897): żona Ferdynanda Orleańskiego, księcia Alençon. [przypis edytorski]

cesarzowa Eugenia — Eugenia María Ignacia Augustina de Palafox y Kirk Patrick (1826–1920), żona cesarza Napoleona III, ostatnia monarchini francuska (1853–1871). [przypis edytorski]

cesarzowa Eugenia — Eugenia María Ignacia Augustina de Palafox y KirkPatrick (1826–1920), żona cesarza Napoleona III, ostatnia monarchini francuska (1853–1871). [przypis edytorski]

cesarzowa — Maria Teresa Habsburg, władczyni Austrii, królowa Czech i Węgier. [przypis edytorski]

cesarzowa rosyjska i król polski — Katarzyna II Wielka i Stanisław August Poniatowski. [przypis edytorski]

cesarzowa rzymska — chodzi prawdopodobnie o cesarzową Teodorę, żonę Justyniana I, żyjącą w latach 500–548. [przypis edytorski]

cesarz Rudolf — Rudolf II Habsburg (1552–1612), król Czech i Węgier, arcyksiążę Austrii i król Niemiec, co pozwalało mu na dziedziczenie tytułu cesarza. Z czasem stracił władzę na rzecz brata Macieja. Zasłynął jako badacz nauk tajemnych, patron alchemików i okultystów. [przypis edytorski]

cesarz rzymski — tytuł cesarza niemieckiego. [przypis edytorski]

cesarz Rzymu — przywołanie w tym miejscu Cesarstwa Rzymskiego jest anachronizmem: Cesarstwo Rzymskie istniało w latach 27 p.n.e. – 476 r. n.e.; król Salomon żył w latach ok. 1000 p.n.e – ok. 931 p.n.e. [przypis edytorski]

cesarz — tu: car Rosji. [przypis edytorski]

cesarz — tu: Napoleon Bonaparte; Napoleon I (1769–1821). [przypis edytorski]

cesarz Wszechrosji — tytuł ten jako pierwszy nadał sobie Piotr I Wielki w 1721 roku, po pokoju w Nystad. [przypis edytorski]

ces chers garçons (fr.) — ci drodzy chłopcy. [przypis edytorski]

Ces couplets sont vraiment fort drôles, / Quel ton satirique et plaisant! — Te kuplety są naprawdę bardzo zabawne! Co za ton satyryczny a przyjemny! [przypis edytorski]

Ces dames permettent? (fr.) — czy panie pozwolą. [przypis edytorski]

ces écrivailleurs (fr., pogard.) — ci pisarze; właśc.: te pismaki (fr. pisarz: écrivain) [przypis edytorski]

cesja — przelanie praw na inną osobę. [przypis edytorski]

cesja (z łac.) — dosł. ustąpienie; poświadczone urzędowo zrzeczenie się przez osobę prawną lub fizyczną praw do czegoś na rzecz innej osoby. [przypis edytorski]

ce sont (…) accidents passagers (fr., daw.) — to są przemijające przypadłości (dziś raczej: accidents transitoire). [przypis edytorski]

ce sont de maux légers (fr.) — to są lekkie dolegliwości. [przypis edytorski]