Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159856 przypisów.
Socjalisticzeskoje stroitielstwo. Podgotowka. Dwiżenie. Kolektiwnyje choziajstwa. Borba kłass. Wopros. Trudiaszczyjsia mir ( z ros.) — Budownictwo socjalistyczne. (…) Przygotowanie. Ruch. Gospodarstwo kolektywne. Walka klas. Pytanie. Świat ludzi pracy. [przypis edytorski]
Socjalistyczna Partia Jedności Niemiec — (niem.) Sozialistische Einheitspartei Deutschlands, SED; partia polityczna rządząca w Niemieckiej Republice Demokratycznej (NRD). [przypis edytorski]
socjalizm — ruch społeczny powstały w XIX w., głoszący hasła ładu społecznego opartego na zasadach: wspólnoty, równości i racjonalnego zarządzania gospodarką. [przypis edytorski]
socjalizm — ruch społeczny powstały w XIX w., głoszący hasła ładu społecznego opartego na zasadach wspólnoty, równości i racjonalnego zarządzania gospodarką. [przypis edytorski]
socjalny — społeczny. [przypis edytorski]
socjalny — tu: społeczny. [przypis edytorski]
socjanin — arianin, antytrynitarz: zwolennik nurtu religijnego, powstałego jako herezja w III w. n.e. Doktryna ta podaje w wątpliwość boskość Chrystusa i chrześcijański dogmat o Trójcy Świętej; w Polsce arianie byli też nazywani braćmi polskimi. [przypis edytorski]
socjeta — towarzystwo. [przypis edytorski]
socjeta (z fr.) — towarzystwo. [przypis edytorski]
Socjologiczne zjawisko związku pokoleniowego zostaje wywołane przez biologiczny rytm narodzin i śmierci. (…) jakościowo samoistny, niewyprowadzalny przypadek — K. Mannheim, Das Problem der Generationen, „Kölner Vierteljahrshefte für Soziologie” 1928, s. 173–174. [przypis autorski]
socjusza — towarzysza. [przypis redakcyjny]
socjusz (daw., z łac. socius) — sprzymierzeniec, towarzysz, kompan. [przypis edytorski]
socjusz (daw., z łac. socius) — sprzymierzeniec, wspólnik, towarzysz. [przypis edytorski]
socjusz (daw., z łac.) — towarzysz, kompan. [przypis edytorski]
socjusz (z łac. socius) — towarzysz. [przypis edytorski]
socjusz (z łac. socius) — towarzysz, wspólnik, kolega, kompan, sprzymierzeniec. [przypis edytorski]
socjusz (z łac. socius) — towarzysz, wspólnik. [przypis edytorski]
socjusz (z łac.) — towarzysz. [przypis edytorski]
Socorro Rojo Internacional (hiszp.) — Międzynarodowa Czerwona Pomoc, organizacja społeczna, założona w 1922 w celu niesienia pomocy rewolucjonistom, więźniom politycznym i ich rodzinom, gromadziła wsparcie materialne i humanitarne; posiadała 19 filii krajowych oraz 62 podmioty stowarzyszone; rozwiązana w 1947. [przypis edytorski]
socrealizm — realizm socjalistyczny; nurt w sztuce, zapoczątkowany w Związku Radzieckim w roku 1934; charakteryzował się realistyczną formą i treścią, która w założeniu miała być zgodna z doktryną marksizmu-leninizmu, a w praktyce była przede wszystkim propagandowa. [przypis edytorski]
Socyn, Faust (1539–1604) — właśc. Fausto Sozzini, włoski reformator religijny i teolog, twórca socynianizmu i doktryny religijnej braci polskich. [przypis edytorski]
socynianie — odłam chrześcijaństwa, pokrewny arianizmowi, nazwany od założyciela grupy, Socyna (1525–1562). [przypis tłumacza]
socynianie — XVI i XVII-wieczne grupy chrześcijańskie kierujące się w swojej doktrynie naukami Fausta Socyna, nieuznające dogmatu o Trójcy Świętej i postulujące oparcie religii na przesłankach rozumowych; w Polsce znani jako bracia polscy lub arianie; przez teologów katolickich i protestanckich zwalczani jako heretycy. [przypis edytorski]
socynianin — arianin, zwolennik nauki Fausta Socyna (1539–1604). [przypis edytorski]
Soczewka — miejscowość, gdzie mieszkał dr Stanisław Markiewicz. [przypis redakcyjny]
sodalicja — katolickie stowarzyszenie religijne skupiające osoby świeckie. [przypis edytorski]
Sodalicja Mariańska — katolickie stowarzyszenie skupiające osoby świeckie, których zadaniem jest połączenie życia w duchu chrześcijaństwa z nauką. [przypis edytorski]
sodalicja (z łac.) — katolickie stowarzyszenie religijne skupiające osoby świeckie. [przypis edytorski]
sodalis — członek religijnego bractwa. [przypis edytorski]
sodalis — członek Sodalicji Mariańskiej, kongregacji dla świeckich katolickich. [przypis edytorski]
sodalis — członek sodalicji (z łac. sodalicium: bractwo, towarzystwo, tajny związek), związku religijnego w kościele rzymskokatolickim, do którego przynależność wiązała się z pewnymi kosztami (rzadko więc przynależeli do niego chłopi) oraz pewnymi przywilejami (np. odpustami) i wysoką pozycją społeczną, szczególnie na wsi; pierwsza sodalicja mariańska (tj. poświęcona Marii Pannie) postała w Rzymie w 1563 r. [przypis edytorski]
sodalis (daw.) — tu: towarzysz, kolega. [przypis edytorski]
sodalisostwo Maryi — Kongregacja a. Sodalicja Mariańska; stowarzyszenie ludzi świeckich, wiernych katolickich; stowarzyszenia takie powstawały od XVI w. przy kolegiach jezuickich. [przypis edytorski]
soda — zwyczajowa nazwa różnych substancji chemicznych zawierających węglan, wodorowęglan lub wodorotlenek sodu; tu: soda kalcynowana, czyli węglan sodu, Na2CO3. [przypis edytorski]
sodnas — sodas. [przypis edytorski]
sodoje — sodžiuje. [przypis edytorski]
Sodoma — biblijne miasto, którego nazwa stanowi, wraz z Gomorą, symbol grzechu, rozpusty i bezbożności, zniszczone za karę przez Boga. [przypis edytorski]
Sodoma — biblijne miasto, którego nazwa stanowi, wraz z Gomorą, symbol grzechu, rozpusty i bezbożności, zniszczone za karę przez Boga; bratanek Abrahama, Lot, jako jedyny sprawiedliwy został ostrzeżony i wraz z żoną i córkami opuścił wcześniej miasto, jednak podczas ucieczki żona Lota mimo zakazu obejrzała się w stronę Sodomy i została zamieniona w słup soli za nieposłuszeństwo wobec Boga. [przypis edytorski]
Sodoma — biblijne miasto, którego nazwa stanowi, wraz z Gomorą, symbol grzechu, rozpusty i bezbożności, zniszczone za karę przez Boga. [przypis edytorski]
Sodoma — biblijne miasto nad Morzem Martwym, które z powodu grzechu i zepsucia zostało zniszczone przez Boga deszczem ognia i siarki (Rdz 18–19). [przypis edytorski]
Sodoma — biblijne miasto, położone nad Morzem Martwym, które Bóg spalił deszczem ognia i siarki, karząc mieszkańców za rozpustę. [przypis edytorski]
Sodoma — biblijne miasto, z powodu grzechu i zepsucia zniszczone przez Boga.. [przypis edytorski]
Sodoma — biblijne miasto, z powodu grzechu i zepsucia zniszczone przez Boga. [przypis edytorski]
Sodoma (bibl.) — mit. miasto nad Morzem Martwym, które Bóg zniszczył ogniem z nieba, karząc mieszkańców za rozpustę i brak bojaźni bożej. Według Biblii miało się to stać w XIX w. p.n.e. Jedynymi cnotliwymi ludźmi w Sodomie okazali się Lot, bratanek patriarchy Abrahama, i jego rodzina, zostali więc uprzedzeni przez anioła, ale podczas ucieczki żona Lota obejrzała się za siebie i zamieniła się w słup soli. Drugim zniszczonym wówczas miastem była Gomora, stąd dzisiejsze powiedzenie „Sodoma i Gomora”, opisujące chaos moralny lub bałagan. [przypis edytorski]
Sodomagomora — zbitka wyrazów „Sodoma” i „Gomora”, nazw biblijnych miast będących symbolami grzechu, rozpusty i bezbożności, zniszczonych przez Boga deszczem ognia i siarki. [przypis edytorski]
Sodoma, Gomora — znajome przez swój grzech przeciwny naturze, który od pierwszego miasta wziął swoje nazwanie. [przypis redakcyjny]
Sodoma i Gomora — biblijne miasta będące symbolami grzechu i zepsucia, zniszczone przez Boga deszczem ognia i siarki. [przypis edytorski]
Sodoma i Gomora — biblijne miasta, które zostały zniszczone przez Boga deszczem ognia i siarki (Rdz 19,24). Abraham po powrocie z Egiptu rozdzielił ziemie Kanaan między siebie a Lota, któremu przypadły zimie w okolicy Sodomy (Rdz 13,10). Asyryjczycy najechali na Sodomę i nałożyli na miasto wysoką daninę; kiedy sodomici się zbuntowali, Asyryjczycy ponownie zaatakowali miasto; w obronie miasta pomógł Abraham (Rdz 14,1–17). Sodoma podniosła się z upadku, ludność zyskała bogactwo i zaczęła wieść rozpustne życie. Bóg postanowił ukarać Sodomę: Abraham uprosił Boga, żeby ocalił miasto, jeśli uda mu się znaleźć chociaż dziesięciu dobrych ludzi. Nie udało mu się takowych znaleźć. Bóg od zagłady uchronił jedynie Lota, jego żonę i dwie córki; żona Lota odwróciła się w czasie ucieczki i została zamieniona w słup soli (Rdz 19,24). [przypis edytorski]
Sodoma i Gomora — biblijne miasta nad Morzem Martwym, które z powodu grzechu i zepsucia zostały zniszczone przez Boga deszczem ognia i siarki (Rdz 18–19). [przypis edytorski]
Sodoma — wg Biblii miasto, które wraz z drugim, Gomorą, zostało unicestwione z powodu nieposłuszeństwa wobec Boga, rozpusty, pychy i nieprzestrzegania prawa przez jej mieszkańców, spośród których nie udało się znaleźć nawet dziesięciu sprawiedliwych; aniołowie boży ocalili jedynie Lota i jego córki. [przypis edytorski]
sodomia (daw.) — pejoratywne określenie zachowań homoseksualnych. [przypis edytorski]
sodomia (daw.) — stosunki płciowe ze zwierzętami. [przypis edytorski]
sodomita — osoba odbywająca stosunki płciowe ze zwierzętami. [przypis edytorski]
sodomita — tu: homoseksualista (użycie w kontekście historycznym), obecnie przeważnie w odniesieniu do zoofila. [przypis edytorski]
sodžiaus mokykloj — Čia skaitytojas ras aprašytą dieną egzamino kaimo (sodžiaus) mokykloj arba iškaloj Suvalkų gubernijoj. Tenai mokyklose mokina mokytojai, kilę iš tą pačių žmonių, lietuvių. Užtaigi skaitytojas nesuvalkietis nesistebės, perskaitęs apie tai, kas dėjosi toj mokykloj. [przypis redakcyjny]
Sömmering, Samuel Thomas von (1755–1830) — niem. lekarz, anatom, paleontolog i wynalazca; badacz mózgu, systemu nerwowego, narządów zmysłów. [przypis edytorski]
soeben angekommen (niem.) — właśnie przybył. [przypis edytorski]
so ein Halunke (niem.) — taki to łajdak. [przypis edytorski]
so ein Lump, so ein Strizzi (niem.) — taki śmieć, taki alfons. [przypis edytorski]
Soervik, norw. Sørvik — miasto położone na norweskiej wyspie Hinnøya. [przypis edytorski]
soeur chérie (fr.) — ukochana siostra. [przypis edytorski]
soeur (fr.) — siostra; souffrance (fr.) — cierpienie. [przypis edytorski]
Sofa — romans Crébillona syna, treści niezmiernie swobodnej. [przypis tłumacza]
sofer — kopista świętych ksiąg. [przypis tłumacza]
sofer — pisarz, kopista. [przypis tłumacza]
sofer — pisarz, skryba. [przypis edytorski]
sofer — uczony pisarz z zakresu religii żydowskiej. [hebr. lm: soferim; red. WL] [przypis autorski]
sofia (gr.) — mądrość. [przypis edytorski]
Sofiówka — wspaniały park założony przez Szczęsnego Potockiego pod Humaniem dla jego żony Zofii (Sofii), Greczynki z pochodzenia. Opisał go Trembecki w poemacie Sofiówka (1806). [przypis redakcyjny]
sofiści — filozofowie gr. i wędrowni nauczyciele, którzy za opłatą przygotowywali do życia publicznego i kariery politycznej, uczyli sztuki przemawiania i przekonywania, głosili względność prawdy. [przypis edytorski]
sofiści — greccy filozofowie i wędrowni nauczyciele, którzy za opłatą przygotowywali do życia publicznego i kariery politycznej, uczący sztuki przemawiania i przekonywania, głosili względność prawdy. [przypis edytorski]
sofiści — greccy filozofowie i wędrowni nauczyciele, którzy za opłatą przygotowywali do życia publicznego i kariery politycznej, uczyli sztuki przemawiania i przekonywania, głosili względność prawdy. [przypis edytorski]
sofiści — u Rabelais'go sorboniści. Pięści jako ostateczny argument miały w tych subtelnych kontrowersjach szerokie zastosowanie. [przypis tłumacza]
sofiści (z gr.) — filozofowie gr. i wędrowni nauczyciele, którzy za opłatą przygotowywali do życia publicznego i kariery politycznej, uczyli sztuki przemawiania i przekonywania, głosili względność prawdy. [przypis edytorski]
sofiści (z gr.) — filozofowie gr. i wędrowni nauczyciele, którzy za wysoką opłatą przygotowywali do życia publicznego i kariery politycznej, uczyli sztuki przemawiania i przekonywania, głosili względność prawdy. [przypis edytorski]
sofista — nauczyciel przygotowujący obywateli do życia publicznego poprzez naukę retoryki, polityki, etyki i filozofii. [przypis edytorski]
sofista (pot.) — filozof uczący fałszywej a skutecznej argumentacji bądź osoba stosująca ją. [przypis edytorski]
sofista — tu: człowiek rozmyślnie używający nieuczciwej argumentacji w celu udowodnienia fałszywej tezy. [przypis edytorski]
sofista — tu: człowiek zręcznie, choć niezupełnie słusznie, rozumujący i dowodzący. [przypis redakcyjny]
sofista — w staroż. Grecji: nauczyciel przygotowujący obywateli do życia publicznego poprzez naukę retoryki, polityki, etyki i filozofii; pot.: filozof uczący fałszywej, ale skutecznej argumentacji bądź osoba stosująca ją. [przypis edytorski]
sofista — w staroż. Grecji: nauczyciel przygotowujący obywateli do życia publicznego poprzez naukę retoryki, polityki, etyki i filozofii. [przypis edytorski]
sofista — w starożytnej Grecji: nauczyciel przygotowujący obywateli do życia publicznego i kariery politycznej, uczący sztuki przemawiania i przekonywania; pot.: filozof uczący fałszywej, ale skutecznej argumentacji bądź osoba stosująca ją. [przypis edytorski]
sofisteria — dowodzenie za pomocą sofizmatów, czyli sformułowań pozornie logicznych i prawdziwych, ale zawierających ukryty błąd w rozumowaniu. Schopenhauer w swej Erystyce podaje jako jeden z przykładów rozumowanie: „Każde światło można zgasić. Rozum jest światłem. Każdy rozum można zgasić”. [przypis edytorski]
sofistyczny — taki jak stosowany przez sofistów, staroż. greckich nauczycieli sztuki skutecznego przemawiania i przekonywania, którzy głosili względność prawdy; wykrętny, niezważający na poprawność i uczciwość argumentacji. [przypis edytorski]
sofistyczny — tu: oparty na fałszywej argumentacji. [przypis edytorski]
sofistyczny — tu: taki jak stosowany przez sofistów, staroż. greckich nauczycieli sztuki skutecznego przemawiania i przekonywania, którzy głosili względność prawdy; wykrętny, niezważający na poprawność i uczciwość argumentacji. [przypis edytorski]
sofisty (daw. forma) — dziś: sofiści. [przypis edytorski]
sofistyka (filoz.) — nurt filozoficzny o orientacji humanistycznej i relatywistycznej, rozwijany w V i IV w. p.n.e. w Grecji. [przypis edytorski]
sofistyka — rozmyślne używanie nieuczciwej argumentacji w celu udowodnienia fałszywej tezy. [przypis edytorski]
Sofi — tytuł króla perskiego. [przypis tłumacza]
Sofi, właśc. Safawidzi — szyicka dynastia wywodząca się ze wschodniej Anatolii, panująca w Iranie w latach 1501–1736. [przypis edytorski]
Sofizmat — argument przekonywujący z pozoru, ale fałszywy w zasadzie. [przypis redakcyjny]
sofizmat — fałszywy argument oparty o błąd w rozumowaniu. [przypis edytorski]
sofizmat — pozornie poprawne rozumowanie rozmyślnie dowodzące nieprawdziwej tezy, w rzeczywistości opierające się na zatajonym błędzie. [przypis edytorski]
sofizmat — rozumowanie pozornie poprawne, ale w istocie zawierające rozmyślnie utajone błędy logiczne. [przypis edytorski]
sofizmat — rozumowanie z rozmysłem zbudowane fałszywie, a pozornie wyglądające na poprawne. [przypis edytorski]
sofizmat — rozumowanie z rozmysłem zbudowane fałszywie, a pozornie wyglądające na poprawne. [przypis redakcyjny]
sofizmat — w logice: niepoprawne rozumowanie. [przypis edytorski]
sofizm — właśc. sofizmat, fałszywy dowód, błędne rozumowanie. [przypis edytorski]
Sofokles (496–406 p.n.e.) — Ateńczyk, jeden z trzech największych (obok Ajschylosa i Eurypidesa) tragików greckich; zachowane sztuki łączone są w dwa cykle: trojański (Ajas, Filoktet, Elektra) i tebański (Król Edyp, Edyp w Kolonie, Antygona), ponadto Trachinki stanowią dramat ukazujący śmierć Herkulesa. [przypis edytorski]
