Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8670 przypisów.
magot (biol.) — makak berberyjski, gatunek małp wąskonosych z rodziny koczkodanowatych, żyjących w Maroku i Algierii w Afryce Płn., a także na Gibraltarze. [przypis edytorski]
magot — gatunek małpy. [przypis edytorski]
magot — rodzaj małpy. [przypis edytorski]
magot — tu: figurynka przedstawiająca siedzącego grubasa; moda na nie pochodziła z zainteresowania częstymi w sztuce chińskiej posążkami Śmiejącego się Buddy, bóstwa Zadowolenia. [przypis edytorski]
magowie — stan kapłański u Medów i Persów; według wymysłu Ksenofonta w Persji ustanowił magów dopiero Cyrus; mowa tu więc o magach medyjskich. [przypis tłumacza]
Ma granice nieskończony — cała pierwsza strofa kolędy składa się z paradoksów (zdań wewnętrznie sprzecznych), by podkreślić wyjątkowy charakter narodzin Jezusa. [przypis edytorski]
Magra — rzeka (?) uchodząca do morza niedaleko przylądka Judeki. [przypis redakcyjny]
mag Symon — legendarna postać, od której imienia utworzono termin „symonia”, oznaczający kupczenie godnościami kościelnymi. [przypis edytorski]
Magura — prawdopodobnie chodzi o Małą Górę, wzniesienie położone na północny wschód od Łopusznej. [przypis edytorski]
Magura Spiska a. Pogórze Spiskie — mikroregion pomiędzy Doliną Białki na zachodzie a doliną Popradu na wschodzie, na pograniczu Polski i Słowacji. [przypis edytorski]
Magura — tu: Kopa Magury nad Doliną Jaworzynką, szczyt należący do grani Kasprowego Wierchu. [przypis edytorski]
mag (z gr. magos) — kapłan zoroastryzmu, perskiej religii monoteistycznej. [przypis edytorski]
Mag Zoroaster — aluzja do tzw. dwuosobowości. Tę magiczną stronę podań o Zoroastrze wybrał poeta jako najprostszą drogę prowadzącą do pojęcia o zaświatowych pierwowzorach wszelkich form bytu rzeczywistego, które tak wielką gra rolę w dramacie [Zoroaster a. Zaratustra: starożytny perski kapłan, prorok i reformator religijny, twórca religii nazwanej od jego imienia zaratusztrianizmem; red. WL]. [przypis tłumacza]
Mahabharata — hinduistyczny poemat epicki, uznawany za jedno z głównych dzieł literatury indyjskiej, uważany także za najdłuższy epos na świecie. [przypis edytorski]
Mahabharata — jeden z dwóch głównych hinduistycznych poematów epickich (obok Ramajany); epos opowiadający o historii starożytnych Indii, zawierający nauki z zakresu filozofii (logiki, etyki), astronomii, medycyny, jogi, sztuki wojennej, edukacji, ekonomii, architektury, a także sztuki miłosnej. [przypis edytorski]
Mahabharata — jeden z dwóch głównych hinduistycznych poematów epickich (obok Ramajany); epos opowiadający o historii starożytnych Indii, zawierający nauki z zakresu filozofii (logiki, etyki), astronomii, medycyny, jogi, sztuki wojennej, edukacji, ekonomii, architektury, a także sztuki miłosnej; w jego skład wchodzi też Bhagawadgita (pieśń w formie dialogu, o tematyce religijnej i etycznej). [przypis edytorski]
Mahabharata — staroż. hinduski poemat epicki, zawierający m.in. dialog filozoficzny Bhagavadgita. [przypis edytorski]
Mahady — dziś popr.: Mahdi, tu: Muhammad al-Mahdi. [przypis edytorski]
Mahameta, per Żurdina (…) Palestina. — znaczy to: „Mahomecie, w każdej godzinie będę się modlił za pana Jourdain. Uczynię z pana Jourdain wojewodę. Dam mu turban i szablę wraz z galerą i brygantyną, aby bronił Palestyny”. [przypis tłumacza]
mahant — w hinduizmie tytuł kapłana-zwierzchnika ważnej świątyni. [przypis edytorski]
maharadża — historyczny tytuł królewski suwerennych władców w Indiach. [przypis edytorski]
maharadża (sanskr.: wielki król) — historyczny tytuł królewski suwerennych władców w Indiach. [przypis edytorski]
maharadża (sanskryt: wielki król) — tytuł władców indyjskich. [przypis edytorski]
Maharam — rabi Meir, syn Barucha z Rottenburga (1220–1293). [przypis tłumacza]
maharani (sanskr.) — królowa lub żona maharadży (króla w Indiach). [przypis edytorski]
Mahatma a. Mahatman — „Wielki Duch”, tytuł używany w sanskrycie w odniesieniu do wybitnych przywódców. [przypis edytorski]
mahatma — indyjski tytuł nadawany m. in. mistykom, tu: wtajemniczony. [przypis edytorski]
mahatma — indyjski tytuł określający przywódców duchowych i autorytety moralne. [przypis edytorski]
mahatma (sanskr.) — indyjski tytuł określający przywódców duchowych i autorytety moralne. [przypis edytorski]
mahatma (sanskr.) — tytuł indyjskiego mistyka, ascety a. filozofa. [przypis edytorski]
mahatma (sanskr.: wielka dusza) — tytuł używany w odniesieniu do wybitnych duchowych przywódców indyjskich, szczególnie jako autorytetów moralnych. [przypis edytorski]
Mahatma (sanskryt; maha: wielki, atma: dusza; Wielki Duch) — zwyczajowy tytuł wybitnych indyjskich przywódców duchowych; w kulturze Zachodu przyjęło się utożsamiać go z jedną postacią historyczną, mianowicie Mohandasem Karamchandem Gandhim (1869–1948), działaczem społeczno-politycznym i religijnym, który występując przeciw dyskryminacji ludności „kolorowej” w Imperium Brytyjskim, organizując akcje na rzecz praw biedoty, czy walcząc o niepodległość Indii, głosił jednocześnie zasadę niestosowania przemocy; propagowane przez niego metody biernego oporu i formy nieposłuszeństwa obywatelskiego pozwoliły uczynić z pacyfizmu narzędzie polityczne. Mahatma Gandhi sprzeciwiał się także niesprawiedliwości wynikającej z kastowego podziału społeczeństwa i działał na rzecz praw kobiet. [przypis edytorski]
Mahatma — Wielki Duch; nazwa tych mędrców Magów, którzy doszli najwyższej potęgi i światła. Tu w Nietocie: objawiająca się Jaźń. [przypis autorski]
mahatmi — dziś popr. forma M. lm: mahatmowie. [przypis edytorski]
Mahdi z Sudanu, właśc. Muhammad Ahmad Ibn Abd Allah al-Mahdi (1844–1885) — arabski przywódca religijny i polityczny; w 1881 ogłosił się mahdim (wysłannikiem Boga) i stanął na czele powstania przeciw ottomańsko-egipskim rządom w Sudanie, głosząc hasło świętej wojny; jego uzbrojone w prymitywną broń oddziały rozbiły armie egipskie, następnie zadały dotkliwe klęski wojskom brytyjskim; po zdobyciu w 1885 Chartumu założył niezależne państwo, istniejące do czasu bitwy pod Omdurmanem (2 września 1898), w której wyposażone w armaty i karabiny maszynowe wojska brytyjsko-egipskie dowodzone przez gen. Kitchenera rozgromiły kilkukrotnie liczniejsze siły mahdystów. [przypis edytorski]
Maheude (fr. daw.) — żona pana Maheu; dziś w jęz. fr. nazwiska żon i dzieci nie różnią się formą od nazwiska męża i ojca. [przypis edytorski]
mah-jongg — wyraz chiński, który znaczy: wygrywam, a używany jest powszechnie jako nazwa gry towarzyskiej, z Chin importowanej, obecnie najmodniejszej. [przypis autorski]
Mahlzeit (niem.) — dosł. posiłek; tu daw.: smacznego (dziś używana w tej sytuacji formuła brzmi guten Appetit) [przypis edytorski]
Mahlzeit (niem.) — pora posiłku. [przypis edytorski]
Mahmud z Ghazny (971–1030) — sułtan (od 998) z dyn. Ghaznawidów, panującej na terenach wsch. Persji i ob. Afganistanu; rozszerzył granice swego imperium; w trakcie 17 wypraw na Indie zdobył ogromne łupy, grabiąc miasta oraz ośrodki religijne hinduizmu i ostatecznie podbił północne Indie. [przypis edytorski]
mahometański — muzułmański, islamski. [przypis edytorski]
Mahometa studnia — źródło Zeusen w Mekce, mające według wierzeń mahometan cudowne właściwości. [przypis redakcyjny]
Mahomet bez powagi — Bez powagi proroctw. [przypis tłumacza]
Mahomet (ok. 570–632) — twórca islamu. [przypis edytorski]
Mahomet wydał to prawo: Jeżeli ktoś przebaczy krew swego brata, będzie mógł ścigać złoczyńcę o szkody i straty — wyrzekając się prawa odwetu. [przypis redakcyjny]
Mahomet zabijając — To znaczy utrwalił swoją religię zabijając. [przypis tłumacza]
Mahomet (…) zabił miłość w krajach, które przyjęły islam — obyczaje w Konstantynopolu. Jedynym sposobem zabicia miłości jest udaremnić przez łatwość wszelką krystalizację. [przypis autorski]
Mahomet zabraniając czytać; apostołowie nakazując czytać — Św. Paweł, 1 Tm 4, 13. [przypis tłumacza]
Mahomet zajął Konstantynopol — Mahomet (ok. 570–632) był założycielem islamu; w 1453 Konstantynopol został zdobyty przez muzułmańskich Turków osmańskich pod wodzą sułtana Mehmeda II. [przypis edytorski]
Mahomet (zm. 632) — prorok islamu, założyciel pierwszej wspólnoty muzułmańskiej, przeobrażonej w teokratyczne państwo religijne. [przypis edytorski]
mahoń — cenione czerwonobrunatne, twarde drewno tropikalnego mahoniowca, pochodzącego z Ameryki Śr. i basenu M. Karaibskiego. [przypis edytorski]
mahoń — cenione czerwonobrunatne, twarde drewno tropikalnego mahoniowca, pochodzącego z Ameryki Środkowej i basenu M. Karaibskiego. [przypis edytorski]
mahoniowy — z ciemnoczerwonego drewna mahoniowca a. w kolorze mahoniu. [przypis edytorski]
Mahratta a. Marhatta — wojownicze plemię w Dekanie. [przypis tłumacza]
Mahratta, dziś zwykle: Maratha — grupa etniczna w zachodnich Indiach. [przypis edytorski]
Mahrburg, Adam (1855–1913) — polski filozof, psycholog, teoretyk nauki, pisarz i działacz pedagogiczny. [przypis edytorski]
maître d'hôtel (fr.) — szef służby hotelowej. [przypis edytorski]
maître d'hôtel (fr.) — tu: kamerdyner, starszy lokaj nadzorujący służbę. [przypis edytorski]
maître d'hôtel (fr.) — zarządzający służbą hotelową. [przypis redakcyjny]
maîtresse (fr.) — kochanka; faworyta, utrzymanka królewska lub szlachecka; pierwotnie: pani, mistrzyni. [przypis edytorski]
Maibaum (niem.) — drzewko majowe. [przypis edytorski]
Maibowle (niem.) — poncz przyprawiany marzanką. [przypis edytorski]
maić (daw.) — ozdabiać kwiatami. [przypis edytorski]
maić (daw.) — przystroić kwiatami. [przypis edytorski]
Maiestas infracta malis (łac.) — majestat zwycięża zło. [przypis edytorski]
maiestas (łac.) — powaga. [przypis redakcyjny]
Maiestatem (łac.) — Majestat. [przypis redakcyjny]
Mailly-Nesle, Ferry Paul Alexandre de, (1821–1872) — francuski arystokrata, książę Oranii; w 1851 poślubił Józefinę Odoard du Hazey. [przypis edytorski]
Maina (…) Wyjątki z podróży — Maina i Kościej, Wyjątki z podróży, utwory Żmichowskiej. [przypis redakcyjny]
Maine de Biran (1766–1824) — francuski filozof, pracował szczególnie nad zasadniczym odgraniczeniem psychologii od fizjologii. Teorię swoją opiera na takcie, że my przeżywamy w woli bezpośrednio naszą własną aktywność, a zarazem opór tego, co nie jest naszą jaźnią (Non-moi). Na psychologii swojej buduje system metafizyczny, który daje się streścić w słowach: volo ergo sum. Dzieła jego wydał Victor Cousin w r. 1841 (Oeuvres philosophiques éditées par V. Cousin.) [przypis tłumacza]
Mainländer, Philipp, właśc. Philipp Batz (1841–1876) — filozof i pisarz niem., ur. w Offenbach nad Menem (niem. Main), zmienił nazwisko zgodnie z miejscem urodzenia; w historii filozofii umieszczany jako uczeń Schopenhauera, kontynuator jego pesymizmu, postrzegał życie jako pasmo cierpień, z którego wyzwoleniem jest śmierć; autor dzieła Philosophie der Erlösung (Filozofia wyzwolenia); zmarł śmiercią samobójczą. [przypis edytorski]
Maintenon, Françoise d'Aubigné (1635–1719) — kochanka, potem żona Ludwika XIV, protektorka kleru. [przypis edytorski]
maiorem dei prosperitatem (łac.) — większej pomyślności bożej; parafraza określenia ad maiorem Dei gloriam: na większą chwałę Bożą; Deus (łac.): Bóg. [przypis edytorski]
Maiorem (…) intelligunt — autor nieznany. [przypis tłumacza]
maiorum gentium (łac.) — większych rodów a. plemion, ludów. [przypis edytorski]
Ma i Pa — pieszczotliwie o matce i ojcu (daw.: papa). [przypis edytorski]
maire du palais (fr.) — marszałek dworu. [przypis redakcyjny]
maire (fr.) — we Francji burmistrz, członek rady miejskiej lub rady municypalnej gminy, wybierany do organizacji pracy i prowadzenia obrad. [przypis edytorski]
Maires de Crist, ton filh car prega per nos, quens ampar e quens garde de cazer a la fin en desesper (starofr.) — Matko Jezusa, Syna Twego uproś dla nas, aby łaską i zbawieniem nas obdarzył, byśmy nie pogrążyli się w rozpaczy. [przypis tłumacza]
mais après (fr.) — ale później. [przypis edytorski]
mais apres la guerre c'est fini (fr.) — ale po wojnie to się skończyło. [przypis edytorski]
mais assez de ces bagatelles (fr.) — ale dość tych błahostek. [przypis edytorski]
Mais attendez donc un peu (fr.) — proszę zaczekać chwilę… [przypis edytorski]
Mais c'est drôle ce que vous dites là, monsieur (fr.) — ale to śmieszne, co pan tu mówi, proszę pana. [przypis edytorski]
Mais c'est inouї — mais alors tous les Polonais sont des gens détraqués? (fr.) — Ależ to niesłychane, czyż wszyscy Polacy to szaleńcy? [przypis edytorski]
Mais c'est insipide (fr.) — to niesmaczne, nieprzyjemne, nieprzyjemnie. [przypis redakcyjny]
mais c'est insupportable! (fr.) — ale to nieznośne! [przypis redakcyjny]
Mais c'est superbe! superbe! (fr.) — Ależ to wspaniałe! wspaniałe! [przypis edytorski]
Mais c'est une petite horreur qu'elle joue là (fr.) — Ależ to coś strasznego, co ona gra. [przypis edytorski]
Mais comment donc (fr.) — ależ skądże. [przypis edytorski]
Mais dans ce cas c'est bien ma femme (fr.) — Ale w takim razie to jest zapewne moja żona. [przypis redakcyjny]
mais elle est si extraordinaire! On dirait une sonmambule (fr.) — ale ona jest nadzwyczajna. Można powiedzieć, że lunatyczka. [przypis edytorski]
Mais elle n'est pas mal? (fr.) — Ale jest niezła? [przypis edytorski]
mais encore (fr.) — ale jeszcze. [przypis edytorski]
mais (fr., niem.) — kukurydza. [przypis edytorski]
mais il manque de tenue (fr.) — ale brakuje mu manier. [przypis edytorski]
mais mille pardons (fr.) — stokrotnie przepraszam. [przypis edytorski]
mais moi non (fr.) — ale ja nie. [przypis edytorski]
Mais, mon cher (fr.) — Ależ, mój drogi. [przypis edytorski]
mais non (fr.) — ależ nie.; ależ skąd. [przypis edytorski]
