Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | norweski | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3282 przypisów.
homologiczny, z gr. homologos: zgodny (biol.) — o narządach organizmów z dwu różnych grup: mający wspólne pochodzenie ewolucyjne i z tego powodu podobną strukturę. [przypis edytorski]
Homo natus de muliere, brevi vivens tempore (łac.) — Człowiek urodzony z niewiasty żyje przez krótki czas; początek pierwszej strofy jest wolnym przekładem tego motta. [przypis edytorski]
homonimia (z gr.) — identyczność brzmienia wyrazów mających różne znaczenia. [przypis edytorski]
homo nobilis (łac.) — szlachcic. [przypis edytorski]
homo novus (łac.) — dorobkiewicz (dosł.: człowiek nowy). [przypis edytorski]
homo novus (łac.) — nowy człowiek. [przypis edytorski]
Homo oeconomicus (łac.) — człowiek ekonomiczny (w ekonomii: koncepcja człowieka jako istoty racjonalnie dążącej do maksymalizacji osiąganych zysków, dokonującej wyborów ze względu na wartość ekonomiczną ich rezultatów). [przypis edytorski]
homo (pot.) — skrócenie od: homoseksualista. [przypis edytorski]
Homo proponit, Deus disponit — człowiek zamyśla, Bóg rozporządza; por. pol. przysłowie: „Chłop strzela, Pan Bóg kule nosi”. [przypis redakcyjny]
homo rapax (łac.) — człowiek zachłanny, żarłoczny. [przypis edytorski]
Homo sapiens (biol., łac.) — dosł. człowiek rozumny; gatunek ssaka, współtworzący z szympansami, gorylami oraz orangutanami rodzinę człowiekowatych (Hominidae: wielkie małpy); jedyny występujący współcześnie przedstawiciel rodzaju Homo. [przypis edytorski]
homo sapiens (łac.) — człowiek rozumny (nazwa człowieka jako gatunku). [przypis edytorski]
homo sapiens (łac.) — dosł. człowiek rozumny; łac. nazwa dla zoologicznego gatunku: człowiek; do utworów literackich wprowadzona wówczas przez tytuł trylogii powieściowej Przybyszewskiego. [przypis redakcyjny]
homo sapiens, serenissimus rex naturae — człowiek myślący (a. jako gatunek biol.: homo sapiens), najjaśniejszy pan natury. [przypis edytorski]
Homo sapiens — trylogia powieściowa autorstwa Stanisława Przybyszewskiego, pierwodruk po niem.: Unterwegs (cz. II, Berlin 1895), Im Malström (cz. III, Berlin 1896), Über Bord (cz. I, Berlin 1898); tłumaczone na polski jako: 1) Na rozstaju, 2) Po drodze, 3) W Malstromie (wyd. Lwów 1899). [przypis edytorski]
homo simplex (łac.) — prosty człowiek. [przypis edytorski]
homo sum et nihil humani a me alienum puto (łac.) — człowiekem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce. [przypis edytorski]
Homo sum, nihil humani a me alienum puto (łac.) — Człowiekiem jestem, nic, co ludzkie, nie jest mi obce. [przypis edytorski]
Homo virtuti consimillimus, et per omnia genio diis, quam hominibus proprior: qui numquam recte fecit, ut facere videretur, sed quia aliter facere non poterat — Mąż cnocie najpodobniejszy i całym charakterem bliższy bogom niż ludziom: który nigdy nie postępował szlachetnie dla pozoru, lecz dlatego, że inaczej nie mógł. [przypis tłumacza]
homo vulgaris — pospolitak. [przypis autorski]
homunculus cerreus (łac.) — woskowy człowieczek. [przypis edytorski]
homunculus — dosł. człowieczek; jego wytworzenie, czyli sztuczne stworzenie „człowieka z probówki” było marzeniem i celem alchemików; w literaturze udaje się to m.in. Faustowi, tytułowej postaci dramatu Goethego. [przypis edytorski]
homunculus imbecilis (łac.) — człowieczek zidiociały; imbecylek; uzyskanie (zrodzenie) sztuczną drogą doświadczeń chemicznych homunkulusa: małego człowieczka, udaje się to m.in. Faustowi, tytułowej postaci dramatu Goethego. [przypis edytorski]
homunculus (łac.) — człowiek stworzony w sposób sztuczny, zwykle miniaturowy i bezpłciowy. [przypis edytorski]
homunculus (łac.) — człowiek stworzony w sposób sztuczny, zwykle miniaturowy i bezpłciowy. [przypis edytorski]
homunculus (łac.) — sztucznie stworzony, niewielki człowieczek. [przypis edytorski]
homunculus — miniaturowy, bezpłciowy człowieczek sztucznie stworzony w retorcie przez alchemika. [przypis edytorski]
homunculus — miniaturowy, bezpłciowy człowiek sztucznie stworzony przez alchemika. [przypis edytorski]
homunkulus (łac.) — dosł. człowieczek; jego wytworzenie, czyli sztuczne stworzenie „człowieka z probówki”, było marzeniem i celem alchemików; w literaturze udaje się to m.in. Faustowi, tytułowej postaci dramatu Goethego. [przypis edytorski]
homunkulus (z łac. ) — sztucznie stworzony, niewielki człowieczek. [przypis edytorski]
Homunkulus (z łac. ) — sztucznie stworzony, niewielki człowieczek. [przypis edytorski]
H. O. — najmłodszy brat nosi imiona Horacy Oktawiusz, w domu jest nazywany H. O. [przypis edytorski]
Hon. (ang.) — skrót od grzecznościowego tytułu honourable: szanowny, czcigodny. [przypis edytorski]
honesta oratio est (łac.) — pięknie brzmią te słowa (Terentius, Andria, I, 114; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
honeste (łac.) — z uszanowaniem. [przypis edytorski]
honestissime (łac.) — bardzo gościnnie. [przypis edytorski]
honestus (łac.) — dosł. uczciwy; tu określenie mieszczanina. [przypis edytorski]
Hongkong — miasto i specjalny region administracyjny Chińskiej Republiki Ludowej. [przypis edytorski]
Hong-Kong (właśc. Hongkong) — specjalny Region Autonomiczny Hongkong, terytorium miejskie w Chinach, na południowo-wschodnim wybrzeżu, nad M. Południowochińskim. [przypis edytorski]
Honielnik (gw.) — chłopiec pomagający bacy i juhasom przy owcach. [przypis edytorski]
honnete homme (fr.) — człowiek uczciwy. [przypis edytorski]
honneurs d'esprit (fr.) — honory z powodu polotu, inteligencji. [przypis edytorski]
Honny soit qui mal y pense (fr.) — Hańba temu, kto widzi w tym coś nieprzystojnego (dewiza angielskiego Orderu Podwiązki, według legendy ustanowionego przez króla, kiedy jedna z dam zgubiła na balu dworskim podwiązkę, co wzbudziło śmiech zebranych). [przypis edytorski]
Honny soit qui mal y pense (fr.) — Niech będzie przeklęty, kto ma tu złe myśli (dewiza królów angielskich). [przypis edytorski]
honny soit qui mal y pense — hańba temu, kto pomyśli o tym coś złego; dewiza Orderu Podwiązki ustanowionego w 1348 r. przez króla Anglii, Edwarda III; według anegdoty związanej z powstaniem orderu, kiedy na balu jedna z dam, pani de Salisbury, zgubiła podwiązkę w obecności króla, on osobiście wybawił ją z tej nad wyraz kłopotliwej sytuacji, podnosząc i własnoręcznie zawiązując podwiązkę na właściwym miejscu, wypowiadając słowa upamiętnione jednym z najstarszych orderów w Europie. [przypis edytorski]
Honolulu — główne miasto archipelagu Hawajów, które w latach 1898—1959 były terytorium zależnym Stanów Zjednoczonych (ob. są jednym ze stanów tego państwa). [przypis edytorski]
honoraria — wynagrodzenie. [przypis redakcyjny]
honoratiores (łac.) — dostojnicy. [przypis edytorski]
honoratior (łac. dosł.: dostojniejszy), pol. honoracjor (daw.) — osoba piastująca wyższą godność. [przypis edytorski]
honor, czyli cnotę przykrojoną na użytek królów — człowiek przysparza sobie honoru w r. 1620, powtarzając bez ustanku i możliwie służalczo: „Mój król i pan” (obacz pamiętniki pp. de Noailles, de Torcy i wszystkich ambasadorów Ludwika XIV). To zupełnie proste: zwrotem tym wyraża stanowisko, które zajmuje wśród poddanych. Stanowisko to, które otrzymał od króla, zastępuje w uważaniu i czci ludzkiej stanowisko dane w starożytnym Rzymie przez opinię obywateli, którzy widzieli go walczącego nad Trazymenem i przemawiającego na forum. Niszcząc próżność i jej fortyfikacje, które ona zowie konwenansami, czyni się wyłom w monarchii absolutnej. Walka między Szekspirem a Racine'em jest tylko jedną z form walki między Ludwikiem XIV a Konstytucją. [przypis autorski]
Honores mutant mores (łac.) — godności zmieniają obyczaje. [przypis edytorski]
honorificabilitudinitatibus (łac.) — utworzony przez Szekspira celownik liczby mnogiej poświadczonego w śrdw. łacinie wyrazu honorificabilitudinitas (stan gotowości do przyjęcia zaszczytu), uważanego w tych czasach za najdłuższe ze znanych słów. [przypis edytorski]
honorifice (łac.) — zaszczytnie, bez uszczerbku mej sławy. [przypis redakcyjny]
honorifice (łac.) — ze czcią, grzecznie, uprzejmie. [przypis redakcyjny]
honoris causa (łac.) — określenie honorowego tytułu naukowego bądź godności honorowej. [przypis redakcyjny]
honoris gratia (łac.) — dla oddania czci. [przypis redakcyjny]
honoris palmam (łac.) — klejnot czci. [przypis redakcyjny]
honoris palmam (łac.) — palmę sławy, cały zaszczyt. [przypis redakcyjny]
Honoriusz (384–423) — cesarz zachodniorzymski (od 395); syn Teodozjusza I Wielkiego, razem z bratem Arkadiuszem podzielił cesarstwo na część zachodnią i wschodnią. [przypis edytorski]
Honoriusz I (zm. 638) — papież (od 625); poparł przedstawione mu poglądy monoteletyzmu, co doprowadziło do tego, że na soborze w Konstantynopolu został potępiony i uznany za heretyka; wyklinany przez kolejnych papieży aż do XI w., przywoływany podczas pierwszego soboru watykańskiego przez przeciwników dogmatu o nieomylności papieża. [przypis edytorski]
honorny (gw.) — z honorem, dumą. [przypis autorski]
honorowie — dziś popr.: honorowo. [przypis edytorski]
honorowy wikt w prytanejonie — zasłużonych obywateli Aten honorowano, przyznając im posiłki na koszt państwa w prytanejonie, oficjalnym budynku władz miejskich, gdzie wspólnie jadali posiłki prytanowie. [przypis edytorski]
honor Poloniae (łac.) — honor Polski. [przypis edytorski]
honor (tu daw.) — w grach karcianych: karta starsza od dziesiątki, figura. [przypis edytorski]
honor — w karcianej grze w wista: as, król, dama, walet lub dziesiątka w kolorze atutowym. [przypis edytorski]
Honoryusz wtóry — Honoriusz II, papież (1124–1130). [przypis redakcyjny]
Honte à toi (…) mes beaux jours — Hańba tobie, która pierwsza nauczyłaś mnie, co to zdrada, i przyprawiłaś o szaleństwo ze zgrozy i gniewu! Hańba tobie, kobieto o posępnym oku, której złowrogie miłostki pogrzebały w mrokach wiosnę mego życia i moje piękne dni. [przypis tłumacza]
honwed — żołnierz królewsko-węgierskiej Obrony Krajowej (1867–1918), formacji stanowiącej jeden z czterech rodzajów sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgierskiej. [przypis edytorski]
hony soit qui mai y pense (fr.) — hańba temu, kto widzi w tym coś nieprzystojnego. [przypis edytorski]
hoodlum (slang. amer.) — łazik, włóczęga, osoba żyjąca na cudzy koszt, awanturnik; dziś: bandzior, gangster. [przypis edytorski]
hookah — długa fajka z chłodnicą. [przypis redakcyjny]
hoondie — bank prywatny. [przypis redakcyjny]
Hoover, Herbert Clark (1874–1964) — amerykański polityk, działacz Partii Republikańskiej; 31. prezydent Stanów Zjednoczonych w latach 1929–1933, tj. w okresie Wielkiego kryzysu gospodarczego (24 października 1929, czyli siedem miesięcy od zaprzysiężenia Hoovera na prezydenta, miał miejsce Czarny czwartek, tj. krach na giełdzie nowojorskiej). [przypis edytorski]
Hoover, Herbert Clark (1874–1964) — amerykański polityk, działacz Partii Republikańskiej; prezydent Stanów Zjednoczonych (1929–1933), sprawujący władzę w okresie wielkiego kryzysu gospodarczego. [przypis edytorski]
Hop-Frog (ang.) — Żabi Skok. [przypis redakcyjny]
hop là (fr.) — wskakuj tam. [przypis edytorski]
Hop là ! Magot. Voilà. (fr.) — Wskakuj tam! Bibelocik. Proszę bardzo. [przypis edytorski]
hoplici — ciężkozbrojna piechota grecka. Broń zaczepną stanowiły: długa włócznia, dwusieczny miecz lub jednosieczna szabla, które zwisały z barków, i noszony za pasem sztylet. [przypis tłumacza]
hoplici — ciężkozbrojna piechota grecka. [przypis edytorski]
hoplici — ciężkozbrojna piechota grecka. [przypis tłumacza]
hoplici — ciężkozbrojna piechota w staroż. Grecji. [przypis edytorski]
hoplita — ciężkozbrojny piechur w staroż. Grecji walczący w zwartym szyku, zw. falangą. Sokrates, który był bardzo dobry jako hoplita: Sokrates walczył w bitwach pod Potidają, pod Delion i pod Amfipolis; w dialogu Uczta Alkibiades opowiada, że w bitwie Sokrates uratował mu życie, zaś w czasie odwrotu z pola walki pod Delion wyróżniał się spokojem. [przypis edytorski]
hoplita — ciężkozbrojny piechur w staroż. Grecji walczący w zwartym szyku, zw. falangą, uzbrojeni w duże tarcze zw. hoplon (o średnicy ok. 1 m i dwóch uchwytach, ważące ok. 8 kg), ponad dwumetrowe włócznie, krótki miecz, hełm osłaniający głowę wraz z czołem, nosem i policzkami (tzw. hełm koryncki) oraz nagolenniki i napierśniki; hoplici wywodzili się z wolnych, mniej zamożnych obywateli gr. państw-miast (poleis). [przypis edytorski]
hoplita — ciężkozbrojny żołnierz piechoty w staroż. Grecji. [przypis edytorski]
hoplita — w staroż. Grecji ciężkozbrojny żołnierz piechoty, którego uzbrojenie stanowił miecz, tarcza (hoplon; stąd nazwa) o średnicy ok. 1 m, długa włócznia, hełm osłaniający głowę, nos i policzki, napierśnik oraz nagolenniki. [przypis edytorski]
hoplitów — ὁπλιτῶν, armatis, Reitern? (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
Hopos estai tade erga? (gr.) — Jakie są te dzieła? [przypis edytorski]
hoptaś — kot. [przypis autorski]
hora canonica (łac.) — godzina kanoniczna, tu: pora obiadu. [przypis redakcyjny]
Horacjusza językiem — po łacinie. [przypis edytorski]
Horacjusz — Quintus Horatius Flaccus (63 p. n. e.—8 n. e.), poeta rzymski, autor liryk, satyr i listów, o którym Krasicki powiedział, że jest „najsławniejszy w rodzaju swoim rymotwórca”. (Zbiór potrzebn. wiad.). [przypis redakcyjny]
Horacjusz — Quintus Horatius Flaccus (63 p.n.e.–8 n.e.), pol.: Horacy, wybitny rzymski poeta i teoretyk literatury. [przypis edytorski]
Horacy (65–8 p.n.e.) a. Quintus Horatius Flaccus (łac.) — rzymski poeta liryczny i satyryczny. [przypis edytorski]
Horacy (65–8 p.n.e.) — Kwintus Horacjusz Flakkus, poeta rzymski. [przypis edytorski]
Horacy (65–8 p.n.e.) — rzymski poeta liryczny z czasów cesarza Augusta. [przypis edytorski]
Horacy Bianchon (…) baron de Rastignac — [patrz:] Ojciec Goriot. [przypis tłumacza]
Horacy Bianchon — postać ta pojawia się również w innych dziełach Balzaka: Ojciec Goriot i Muza z zaścianka. [przypis edytorski]
Horacy — imię męskie pochodzące od nazwy rzymskiego rodu Horacjuszów (Horatii), do którego należał m.in. Quintus Horatius Flaccus (63 p.n.e.–8 n.e.), najwybitniejszy rzymski poeta, zwany po polsku Horacym. [przypis edytorski]
Horacy jednym słowem dokazałby więcej — [por.] Szkoła żon Moliera. [przypis tłumacza]
