Przypisy

feeria — gra wielu kolorowych świateł i dźwięków. [przypis edytorski]

feeria (z fr.) — widowisko fantastyczne, teatralne lub skomponowane na sposób teatralny. [przypis edytorski]

Feierabenden — hängen letztlich davon ab, wann ich Selbstmord begehe. [przypis edytorski]

Feiler — Käuflicher. [przypis edytorski]

fein — dobry, świetny; dobre, świetne. [przypis edytorski]

fein (jid.) — fajny. [przypis edytorski]

fein (niem.) — dobrze, świetnie. [przypis edytorski]

fein (niem.) — wyśmienity, dokładny, wytworny, delikatny. [przypis edytorski]

feiny (z niem. fein: elegancki, dobry, świetny) — dziś: fajny; dobry, świetny. [przypis edytorski]

Feja — miasto portowe w płd. Elidzie. [przypis edytorski]

fejerwerk (właśc. fajerwerk; z niem. Feuer: ogień) — sztuczne ognie dające różne efekty świetlne; w XVIII w. fajerwerki były bardzo częstym sposobem uświetniania uroczystości na dworach. [przypis edytorski]

fejletony — popr.: felietony. [przypis edytorski]

fejleton (z fr. feuilleton) — dziś popr.: felieton. [przypis edytorski]

felach — właśc. fellah; w krajach arab. rolnik, obywatel prowadzący osiadły tryb życia. [przypis edytorski]

felcajch a. feldcajch (z niem.) — dosł. znak polowy. [przypis edytorski]

felcówka — cegła profilowana. [przypis edytorski]

felczer (daw.) — osoba uprawniona do wykonywania nieskomplikowanych zabiegów medycznych. [przypis edytorski]

felczer — osoba wykonująca proste zabiegi medyczne. [przypis edytorski]

felczer — osoba wykonująca proste zabiegu medyczne. [przypis edytorski]

felczer — osoba ze średnim wykształceniem medycznym, mająca uprawnienia do wykonywania prostych zabiegów medycznych. [przypis edytorski]

felczer — pomocnik lekarza. [przypis edytorski]

felczer (z niem. Feldscher: chirurg polowy) — osoba uprawniona do wykonywania prostych zabiegów medycznych. [przypis edytorski]

felczer (z niem. Feldscher: chirurg polowy) — osoba ze średnim wykształceniem medycznym, uprawniona do wykonywania prostych zabiegów medycznych. [przypis edytorski]

feldfebelis (vok.) — karinis laipsnis, puskarininkis. [przypis edytorski]

Feldfebel — niemiecki odpowiednik wachmistrza. [przypis edytorski]

feldfebel — niemiecki podoficerski stopień wojskowy, odpowiednik polskiego sierżanta, w formacjach Waffen SS Oberscharführer. [przypis edytorski]

feldfebel (niem.) — niemiecki podoficerski stopień wojskowy, odpowiednik polskiego sierżanta. [przypis edytorski]

feldfebel — podoficer w dawnym wojsku polskim. [przypis edytorski]

feldfebel (z niem.) — stopień podoficerski, sierżant. [przypis edytorski]

Feldgesangbuch für die evangelischen Mannschaften des Heeres (niem.) — Ewangelicki śpiewnik polowy dla wojska. [przypis edytorski]

feldgrau — dosł. „polowa szarość”, kolor mundurów armii niemieckiej. [przypis edytorski]

feldgrau (niem.) — „polowa szarość”, kolor mundurów armii niemieckiej. [przypis edytorski]

feldgrau (z niem.) — jednolity z tłem krajobrazu kolor mundurów polowych: szarawy, zgniłozielony. [przypis edytorski]

feldgrau (z niem.) — kolor charakterystyczny dla mundurów polowych, szarozielony. [przypis edytorski]

Feldhorn, Juliusz (1901–1943) — nauczyciel, historyk literatury, poeta, pisarz i tłumacz. Pochodził z zasymilowanej żydowskiej rodziny. Ukończył Uniwersytet Jagielloński (doktorat z filozofii obronił w 1927). Uczył polskiego w Prywatnym Gimnazjum Koedukacyjnym Żydowskiego Towarzystwa Szkoły Ludowej i Średniej w Krakowie. Współpracował z „Gazetą Literacką” (1926–1927) i „Miesięcznikiem Żydowskim” (1931–1935). Podobno odrzucił propozycję katedry uniwersyteckiej, ponieważ warunkiem jej objęcia było przejście na katolicyzm. Po wybuchu wojny brał udział w kampanii wrześniowej jako żołnierz Wojska Polskiego. Po klęsce przedostał się do Lwowa, gdzie już przebywała jego żona Stella Landy (także nauczycielka i tłumaczka) z córką Marią. Do wkroczenia Niemców oboje pracowali jako nauczyciele. Uciekając przed uwięzieniem w getcie lub śmiercią, ukrywali się na aryjskich papierach w Nowym Wiśniczu, a następnie w Swoszowicach (dziś dzielnica Krakowa). W sierpniu 1943 r. (na skutek denuncjacji lub przypadku) został aresztowany i wraz z żoną oraz grupą innych osób rozstrzelany w Wieliczce. Autor kilku zbiorów poetyckich (Domy, 1922; Wczoraj — dziś — jutro, 1928; W ogrodzie brata Chryzostoma, 1932), powieści (Cienie nad kołyską, pod pseud. Jan Las), artykułów m.in. na temat motywów żydowskich w literaturze polskiej i światowej, powieści popularnonaukowych dla młodzieży (Wieści płyną w świat, 1938). Przetłumaczył z oryginału Pieśń nad pieśniami, Czarodziejską górę, przygody Arsène'a Lupina; przekładał utwory m.in. Boccaccia, Dantego, Tołstoja i Puszkina. Zarys historii sztuki, napisany jeszcze przed wojną, został wydany w 1961 pt. Dzieła i twórcy. [przypis edytorski]

feldjeger (daw.) — żołnierz batalionu strzelców albo kurier wojskowy. [przypis edytorski]

feldjeger — żołnierz austro-węgierskiej formacji strzelców. [przypis edytorski]

feldjegier a. feldjeger — dosł.: strzelec polny, w carskiej Rosji kurier wojskowy, także żołnierz żandarmerii, dokonujący aresztowań i eskortujący więźniów. [przypis edytorski]

Feldman, Ferdynand (1862–1919) — aktor. [przypis edytorski]

Feldman, Wilhelm (1868–1919) — historyk literatury, krytyk i pisarz pochodzenia żydowskiego. [przypis edytorski]

Feldman, Wilhelm (1868–1919) — krytyk i historyk literatury polskiej, publicysta, redaktor miesięcznika krakowskiego „Krytyka”, a także dramaturg i prozaik; autor Współczesnej literatury polskiej. [przypis edytorski]

Feldman, Wilhelm (1868–1919) — krytyk literacki i poeta, działacz społeczny, zwolennik ruchu asymilacyjnego Żydów. [przypis edytorski]

Feldman, Wilhelm (1868–1919) — pochodzący z rodziny żydowskiej krytyk i historyk literatury. [przypis edytorski]

Feldman, Wilhelm (1868–1919) — polski wydawca i krytyk literacki. [przypis edytorski]

Feldman, Wilhelm (1868–1919) — publicysta, krytyk i historyk literatury, a także dramatopisarz i prozaik; autor m.in. monografii Współczesna literatura polska (1902). [przypis edytorski]

Feldman, Wilhelm (1868–1919) — publicysta, krytyk i historyk literatury, autor monografii Współczesna literatura polska (1902); dramatopisarz i prozaik; do istotnych jego publikacji nalezą także artykuły naukowo-publicystyczne: Współczesna krytyka literacka w Polsce (Lwów 1905); Stronnictwa i programy polityczne w Galicji 1846–1906 (Kraków 1906–1907); Dzieje polskiej myśli politycznej w okresie porozbiorowym (Kraków, 1913–1920). [przypis edytorski]

Feldpolizei (niem.) — policja polowa. [przypis edytorski]

feldspat — polska nazwa to skaleń; najpospolitsza grupa minerałów skorupy ziemskiej. [przypis edytorski]

feldszpat — kalcyt. [przypis edytorski]

feler (pot.) — wada, usterka. [przypis edytorski]

felezować (gw.) — wywoływać imiennie, sprawdzać obecność. [przypis edytorski]

felibr — członek Związku Felibrów, stowarzyszenia utworzonego podczas spotkania prowansalskich poetów w 1854, mającego na celu odrodzenie i ochronę języka i literatury prowansalskiej; określenie félibre zaproponował Mistral, pochodzenie tego słowa jest niejasne. [przypis edytorski]

felicem (…) nuntium (łac. forma B.lp) — szczęśliwą wiadomość. [przypis edytorski]

Felice via! (wł.) — Szczęśliwej drogi! [przypis edytorski]

felichitta (z wł. felicità) — szczęście. [przypis edytorski]

Feliciano de Silva (1491–1554)— popularny pisarz hiszp.; autor „sequeli” powieści rycerskich, m. in. Amadisa z Grecji. [przypis edytorski]

felicitas (łac.) — szczęście, błogosławieństwo, pomyślność. [przypis edytorski]

felicytować (daw., z łac. felicitas: szczęście, pomyślność) — gratulować. [przypis edytorski]

Felieri, Marino (1274–1355) — doża Wenecji w latach 1354–1355, ścięty za spiskowanie. [przypis edytorski]

felieton powieści (z fr. feuilleton) — dziś popr.: odcinek powieści. [przypis edytorski]

felietony (…) podpisywane „Gérôme”, a potem „France” — Anatole France to pseudonim François Anatola Thibault. [przypis edytorski]

felieton (z fr.) — lekki, błyskotliwy tekst; gatunek charakterystyczny dla dziennikarstwa. [przypis edytorski]

Feliks Jasieński (1861–1929) — krytyk i kolekcjoner sztuki, zafascynowany Japonią. [przypis edytorski]

Feliks Jasieński, pseud. Manggha (1861–1929) — krytyk sztuki, kolekcjoner (m.in. zbiorów sztuki japońskiej przekazanej Muzeum Narodowemu w Krakowie); publikował w „Chimerze”, „Miesięczniku Literackim i Artystycznym”, „Lamusie”, „Krytyce”, „Wędrowcu” i in.; autor zbioru esejów Manggha. Promenades á travers les mondes, l'art et les idées (1901); mecenas sztuki, promotor modernizmu. [przypis edytorski]

Felina — imię związane z łac. felinus: koci. [przypis edytorski]

Felix the Cat (ang.) — kot Felix; postać z licznych amerykańskich filmów animowanych, produkowanych od roku 1919, początkowo czarno-białych i niemych: czarny kot o dużych białych oczach i szerokim uśmiechu. [przypis edytorski]

fellach — chłop egipski. [przypis edytorski]

fellach — w krajach arabskich rolnik prowadzący osiadły tryb życia. [przypis edytorski]

fellah — chłop egipski. [przypis edytorski]

felonia (z fr.) — wiarołomstwo. [przypis edytorski]

felpa — rodzaj aksamitnej tkaniny. [przypis edytorski]

feluka — tradycyjna łódź o jednym lub dwóch trójkątnych żaglach, używana w żegludze po Nilu, M. Czerwonym i wsch. części M. Śródziemnego. [przypis edytorski]

Femios — śpiewak w domu Odysa i Penelopy na Itace (Odyseja I 154, I 325–327, XXII 330). [przypis edytorski]

Femme de l'oculiste (fr.) — żona okulisty. [przypis edytorski]

femr inité — tak w źródle, zapewne zamiast feminité. [przypis edytorski]

femurały (z łac. femur: udo) — krótkie, obcisłe spodnie, przylegające do uda. [przypis edytorski]

Fender — Fender — założone w 1946 roku przedsiębiorstwo amerykańskie zajmujące się produkcją instrumentów i akcesoriów muzycznych. Marka Fender szybko stała się synonimem wysokiej jakości wykonania wspomnianych artykułów. [przypis edytorski]

fendrychowie (daw., z niem.) — chorąży. [przypis edytorski]

Fenelon, François, właśc. François de Salignac de la Mothe (1651–1715) — francuski teolog, pedagog, pisarz i kaznodzieja; prekursor idei oświecenia; znany szczególnie jako autor powieści Przygody Telemaka (1699). [przypis edytorski]

Fenelon, François, właśc. François de Salignac de la Mothe (1651–1715) — francuski teolog, pedagog, pisarz i kaznodzieja; prekursor idei oświecenia; znany szczególnie jako autor powieści Przygody Telemaka (1699). [przypis edytorski]

Fenelon, François właśc. François de Salignac de la Mothe (1651–1715) — fr. teolog, pedagog, pisarz i kaznodzieja; prekursor idei oświecenia; znany szczególnie jako autor powieści Przygody Telemaka (1699). [przypis edytorski]

fenianie — irlandzkie tajne stowarzyszenie niepodległościowe, powstałe ok. 1858 r., zorganizowało powstanie przeciw Wielkiej Brytanii w 1867; działające także za granicą (m.in. w Kanadzie i USA); ruch odżył po I wojnie światowej w organizacji Sinn Féin. [przypis edytorski]

fenianin — zwolennik fenianizmu, ruchu społeczno-politycznego w Irlandii w XIX w., mającego na celu obronę przed wyzyskiem i wyzwolenie spod panowania angielskiego. [przypis edytorski]

Fenicjanie — lud pochodzenia semickiego, mieszkający w starożytności w Fenicji (tereny dzisiejszego Libanu) i zajmujący się handlem w miastach nad całym Morzem Śródziemnym. Fenicjanie byli świetnymi żeglarzami i zakładali liczne kolonie, bogate miasta, także nad Atlantykiem na wybrzeżach dzisiejszego Maroka i Hiszpanii, skąd wyprawiali się jeszcze dalej, m.in. do Anglii. [przypis edytorski]

Fenicjanie — lud zamieszkujący w starożytności tereny dzisiejszego Libanu oraz zachodniej Syrii i północnego Izraela. Fenicjanie założyli w basenie Morza Śródziemnego liczne kolonie, rozwijali też handel. [przypis edytorski]

fenicki — związany z Fenicją, staroż. krainą na wsch. wybrzeżu Morza Śródziemnego. [przypis edytorski]

fenig — dawna drobna moneta w krajach niemieckojęzycznych; od 1873 fenig stanowił 1/100 marki niemieckiej, do czasu zastąpienia marki przez euro (2001). [przypis edytorski]

fenig — daw. najmniejsza jednostka monetarna w Niemczech. [przypis edytorski]

fenig — drobna moneta w krajach niemieckojęzycznych. [przypis edytorski]

fenig (z niem. Pfennig) — germańska nazwa denara używana od VIII do X w. [przypis edytorski]

Fenijczyk — Fenicjanin. [przypis edytorski]

Fenikowie — właśc. Fenicjanie, lud kupców i żeglarzy z basenu Morza Śródziemnego, późniejszych założycieli Kartaginy. [przypis edytorski]

feniks — legendarny, długowieczny ptak, odradzający się w ogniu. [przypis edytorski]

feniks — legendarny ptak, ginący w płomieniach i odradzający się z popiołów. [przypis edytorski]

Feniks — legendarny ptak, ginący w płomieniach i odradzający się z popiołów. [przypis edytorski]

feniks — legendarny ptak odradzający się co kilkaset lat z popiołów. [przypis edytorski]

feniks — legendarny ptak odradzający się co kilkaset lat z popiołów; wg Pliniusza na świecie miał istnieć tylko jeden Feniks; tu przen.: coś nadzwyczajnego i trudnego do znalezienia. [przypis edytorski]

feniks — legendarny ptak odradzający się co kilkaset lat z popiołów; wg Pliniusza na świecie miał istnieć tylko jeden Feniks; tu przen.: coś osobliwego i trudnego do napotkania. [przypis edytorski]

Feniks (mit. gr.) — legendarny ptak, który co kilkaset lat przylatuje do Heliopolis w Egipcie, gdzie buduje sobie gniazdo w świątyni, spala się w nim i następnego dnia odradza się z popiołów. [przypis edytorski]

Feniks (mit. gr.) — legendarny ptak odradzający się co kilkaset lat z popiołów, pojawiający się w egipskim Heliopolis. [przypis edytorski]