Przypisy

indianizować (rzad.) — nadawać cechy typowe dla cywilizacji Indii. [przypis edytorski]

Indianom — tu: mieszkańcom Indii. [przypis edytorski]

Indian Territory (ang.: Terytorium Indiańskie) — rozległy obszar na zachód od rzeki Missisipi, przeznaczony tzw. Ustawą o Usunięciu Indian z 1830 roku pod wyłączne osadnictwo indiańskich plemion wysiedlanych przymusowo z południa i wschodu USA, by zrobić miejsce dla europejskich osadników i ograniczyć możliwość konfliktów. Do rezerwatów na tych terenach przesiedlano kolejne podbite plemiona z całego kraju, a obszar samego Terytorium stopniowo redukowano, ostatecznie tworząc z jego terenów kolejny stan: Oklahoma (1907). [przypis edytorski]

Indie Przedgangesowe — dawna nazwa Półwyspu Indyjskiego, używana głównie dla odróżnienia od Indii Zachodnich, czyli Karaibów. [przypis edytorski]

Indie — tu: Indie Zachodnie, tj. Ameryka. [przypis edytorski]

Indie — tu tzw. Indie Zachodnie, daw. nazwa Karaibów, wysp w basenie M. Karaibskiego, nadana w XV w. przez wyprawiających się na zachód Europejczyków, którzy uważali, że wyspy te leżą blisko wybrzeży Indii. [przypis edytorski]

Indie Wschodnie — dawna nazwa terenów Indii i in. krajów Azji płd. i płd.-wsch., później ograniczona do Archipelagu Malajskiego (kolonialne Holenderskie Indie Wschodnie); używana dla odróżnienia od Indii Zachodnich, czyli Karaibów; niekiedy Indiami Zachodnimi nazywano ogólnie Amerykę. [przypis edytorski]

Indie Wschodnie — dawna nazwa terenów Indii i in. krajów Azji płd. i płd.-wsch., później ograniczona do Archipelagu Malajskiego (kolonialne Holenderskie Indie Wschodnie); używana dla odróżnienia od Indii Zachodnich, czyli Karaibów. [przypis edytorski]

Indie Wschodnie — wyspiarska część Azji Płd.-Wsch., w zasadzie Archipelag Malajski. [przypis edytorski]

Indie Zachodnie — dawna nazwa Karaibów, wysp w basenie M. Karaibskiego, nadana w XV w. przez wyprawiających się na zachód Europejczyków, którzy uważali, że wyspy te leżą blisko wybrzeży Indii. [przypis edytorski]

Indie Zachodnie — daw. nazwa Karaibów, wysp w basenie M. Karaibskiego, nadana w XV w. przez wyprawiających się na zachód Europejczyków, którzy uważali, że wyspy te leżą blisko wybrzeży Indii. [przypis edytorski]

Indie Zachodnie — wyspy leżące między Morzem Karaibskim a Oceanem Atlantyckim. [przypis edytorski]

Indie Zachodnie — zbiorcza nazwa wysp leżących między Morzem Karaibskim a Oceanem Atlantyckim. [przypis edytorski]

indifférence (fr.) — obojętność. [przypis edytorski]

indigène (fr.) — krajowiec, tubylec. [przypis edytorski]

indignus advocatus Ecclesiae S. Catholicae (łac.) — niegodny orędownik, obrońca Św. Kościoła Katolickiego. [przypis edytorski]

Ind — Indus, jedna z głównych rzek Płw. Indyjskiego. [przypis edytorski]

Indiów (daw.) — dziś popr. D.: Indii. [przypis edytorski]

Indiów — dziś popr. D.: Indii. [przypis edytorski]

in direptionem gentium (łac.) — na łup narodów; wyrażenie biblijne (Ez 25, 7) w tłumaczeniu Wulgaty. [przypis edytorski]

individuum est ineffabile (łac.) — osobnik jest niewysławialny; maksyma filozoficzna wskazująca, że jednostki jako jednostki nie da się ściśle określić i całkowicie wyrazić. [przypis edytorski]

Indochiny a. Francuskie Indochiny — dawna nazwa regionu w płd.-wsch. Azji, będącego kolonią francuską. [przypis edytorski]

Indogermanin — termin używany tradycyjnie w krajach niemieckojęzycznych na określenie Indoeuropejczyka, członka grupy ludów posługujących się językami indoeuropejskimi. [przypis edytorski]

indolencja — nieudolność, niezdarność, bezradność; bezczynność. [przypis edytorski]

indolencja — niezaradność, bierność. [przypis edytorski]

indolente (z łac. indŏlens) — nieczule, bezdusznie. [przypis edytorski]

Indostan (daw.) — Indie; por. Hindustan (z pers.). [przypis edytorski]

Indowie (daw.) — mieszkańcy Indii a. Indianie, rdzenni mieszkańcy Ameryki; w XVII w. te dwie nazwy czasem mieszano, gdyż Amerykę nazywano Indiami Zachodnimi. [przypis edytorski]

Indowie (daw.) — mieszkańcy Indii. [przypis edytorski]

Indra (mit. indyjska) — wedyjski władca nieba, piorunów i burzy, król bogów, wojownik i opiekun, pogromca zła; najczęściej wymieniane w Rygwedzie bóstwo. [przypis edytorski]

Indra (mit. indyjska) — wedyjski władca nieba, piorunów i burzy, król bogów, wojownik i opiekun, pogromca zła; najczęściej wymieniane w Rygwedzie bóstwo. [przypis edytorski]

in dubiis libertas (łac.) — wolność wśród wątpliwości. [przypis edytorski]

in dubio (łac.) — w zwątpieniu. [przypis edytorski]

induction psychomotrice (fr.) — indukcja psychomotoryczna; indukcja psychoruchowa. [przypis edytorski]

indukcja — tu: indukcja elektromagnetyczna, zjawisko powstawania siły elektromotorycznej w przewodniku na skutek zmian strumienia pola magnetycznego. [przypis edytorski]

indukcja — w logice: metoda wyprowadzania uogólnień na podstawie skończonej liczby konkretnych przypadków, tj. wnioskowanie „od szczegółu do ogółu”; stanowi rozumowanie zawodne, gdyż prawdziwość użytych przesłanek w sytuacji, gdy nie wyczerpuje się wszystkich możliwych przypadków, nie gwarantuje prawdziwości wniosku. [przypis edytorski]

indukcja — w logice: wyprowadzanie twierdzeń natury ogólnej z przesłanek szczegółowych, np. jeśli suma kątów kwadratu wynosi 360 stopni, suma kątów prostokąta wynosi 360 stopni i suma kątów trapezu wynosi 360 stopni, to suma kątów dowolnego czworokąta wynosi 360 stopni. Jest to metoda wykorzystywana przy tworzeniu praw naukowych. [przypis edytorski]

indukta — właśc. indukt: wniosek; wniesienie sprawy do sądu. [przypis edytorski]

indukta (z łac.) — księgi lub wywody sądowe. [przypis edytorski]

indukt — przekierowanie sprawy na drogę sądową. [przypis edytorski]

indulgencja (daw., z łac. indulgentia) — odpust; odpuszczenie winy, przebaczenie, darowanie. [przypis edytorski]

indulgentiam (…) nostrorum (łac.) — przebaczenia, rozgrzeszenia i odpuszczenia grzechów naszych. [przypis edytorski]

indult — specjalne zezwolenie wydawane w kościele katolickim przez wyższe władze duchowne (papieża, biskupa), uchylające w drodze wyjątku obowiązujące przepisy prawa kanonicznego (tj. religijnego); indulty dotyczą np. zawarcia małżeństwa przez osoby niepełnoletnie albo blisko spokrewnione, nadzwyczajnych warunków udzielania sakramentów itp. [przypis edytorski]

indult — specjalne zezwolenie wydawane w kościele katolickim przez wyższe władze duchowne (papieża, biskupa), uchylające w drodze wyjątku obowiązujące przepisy prawa kanonicznego (tj. religijnego); indulty dotyczą np. zawarcia małżeństwa przez osoby niepełnoletnie a. blisko spokrewnione, nadzwyczajnych warunków udzielania sakramentów itp. [przypis edytorski]

indult — zezwolenie na ślub z pomminięciem zapowiedzi. [przypis edytorski]

indult — zezwolenie władz duchownych na odstąpienie od przepisu kościelnego; tu prawdopodobnie: na małżeństwo osób blisko spokrewnionych lub zbyt młodych wedle prawa do zawarcia małżeństwa. [przypis edytorski]

indult — zezwolenie wydawane przez przedstawiciela władzy duchownej (np. papieża, biskupa) na odstąpienie od obowiązujących w prawie kanonicznym przepisów. [przypis edytorski]

indult (z łac.) — zezwolenie, przywilej. [przypis edytorski]

in duodecimo, in octavo, in quarto, in folio — formaty książek, w których z jednego arkusza papieru powstaje odpowiednio: dwanaście, osiem kart, cztery lub dwie karty; obecnie in octavo to określenie książek mających typowy współczesny rozmiar: ok. 20–25 cm wysokości. [przypis edytorski]

Indyanie — dziś popr. Indianie; tu: pozostawiono pierwotną, przestarzałą formę ze względu na rytm wiersza. [przypis edytorski]

indyferencja — bierność, brak zainteresowania. [przypis edytorski]

indyferencja — obojętność. [przypis edytorski]

indyferencja (z łac.) — obojętność. [przypis edytorski]

indyferent — człowiek obojętny (indyferentny: nie stanowiący a. nie robiący różnicy), szczególnie w sprawach religii. [przypis edytorski]

indyferentny — bierny. [przypis edytorski]

indyferentyzm — obojętność. [przypis edytorski]

indyferentyzm — obojętność wobec istotnych kwestii społecznych, moralnych, religijnych itp. [przypis edytorski]

indygenat (daw.) — przyznanie obcokrajowcowi obywatelstwa kraju, w którym przebywa. [przypis edytorski]

indygenat — przyznanie cudzoziemcowi polskiego szlachectwa. [przypis edytorski]

indygenat (z łac.) — nadanie cudzoziemcowi polskiego szlachectwa. [przypis edytorski]

indygenat (z łac.) — nadanie obcokrajowcowi praw i przywilejów szlachcica polskiego. [przypis edytorski]

indygnacja (daw., z łac.) — oburzenie. [przypis edytorski]

indygnacja — oburzenie. [przypis edytorski]

indygnacja (z łac.) — słuszne oburzenie. [przypis edytorski]

indygnować się (z łac.) — oburzać się. [przypis edytorski]

indygo — cenny niebieski barwnik wyrabiany z indygowców, krzewów rosnących na Półwyspie Indyjskim. [przypis edytorski]

indygo — naturalny niebieski barwnik wytwarzany z indygowców, krzewów rosnących na Płw. Indyjskim. [przypis edytorski]

indygo — niebieski barwnik, uzyskiwany z południowoazjatyckiej rośliny indygowca. [przypis edytorski]

indygowiec — rodzaj krzewu strefy tropikalnej i subtropikalnej; z jednego z gatunków wytwarzano dawniej naturalny niebieski barwnik: indygo. [przypis edytorski]

Indy — Indie. [przypis edytorski]

Indyj — dziś częstsza forma D.: Indii. [przypis edytorski]

Indyj — dziś popr. forma D.: Indii. [przypis edytorski]

indyjski (daw.) — dziś: indiański. [przypis edytorski]

indyjski (daw.) — dziś popr.: indiański. [przypis edytorski]

indyjski (daw.) — indiański. [przypis edytorski]

indyjski (daw.) — indiański, związany z Indianami. [przypis edytorski]

indyjski (daw.) — tu: indiański. [przypis edytorski]

indyjski — dziś popr.: indiański. [przypis edytorski]

indyjski — dziś popr. indiański. [przypis edytorski]

indyjski — tu daw.: indiański, dotyczący Indian. [przypis edytorski]

indyjski (tu daw.) — indiański. [przypis edytorski]

indyjski — tu daw.: indiański. [przypis edytorski]

indyjski (tu daw.) — indiański. [przypis edytorski]

Indyk myślał i głowę mu ucięli — nawiązanie do przysłowia indyk myślał o niedzieli, a w sobotę łeb mu ścięli. [przypis edytorski]

indyskrecja — niedyskrecja. [przypis edytorski]

indywidualiści — tu zapewne: indywidualni, drobni kupcy. [przypis edytorski]

indywidum (łac. individuum: niepodzielne) — jednostka, osobnik. [przypis edytorski]

indywiduum (łac. individuum: niepodzielne) — jednostka, osobnik; tu: indywidualność, zespół cech psychicznych stanowiących konkretną, swoistą osobowość jednostki. [przypis edytorski]

indywiduum — osobnik; także: człowiek nieznany, niepewny, zwykle podejrzany. [przypis edytorski]

indywiduum — poszczególna osoba, postać, osobnik. [przypis edytorski]

indywiduum (z łac.) — ktoś nieznajomy wzbudzający niepokój; określenie często pogardliwe lub lekceważące. [przypis edytorski]

indziej (starop.) — dziś: gdzie indziej. [przypis edytorski]

indziej (starop.) — gdzie indziej. [przypis edytorski]

indziey (starop.) — dziś: gdzie indziej. [przypis edytorski]

indziey (starop.) — gdzie indziej, w innym miejscu. [przypis edytorski]

indzingiery — dziś: inżynierów; chodzi o specjalistów od fortyfikacji. [przypis edytorski]

inędy — gdzie indziej. [przypis edytorski]

inedyty (z łac. ineditus: niewydany) — utwory niewydane drukiem. [przypis edytorski]

in effigie (łac.) — dosł.: na obrazie, wizerunku; formuła w średniowiecznym prawie karnym w Europie pozwalająca na wykonanie kary śmierci na wizerunku skazańca, jeśli ten nie został ujęty, zbiegł lub nie dożył egzekucji. [przypis edytorski]

in effigie (łac.) — dosł. w obrazie; zastępcza forma wykonania kary śmierci poprzez powieszenie obrazu skazanego. [przypis edytorski]