Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 11094 przypisów.
wyinwentował — wynalazł. [przypis redakcyjny]
wyiskać (starop.) — strzec. [przypis redakcyjny]
wyiskali (starop.) — obliczyli; [inna pisownia starop.: wygiskali]. [przypis redakcyjny]
wyiskrzyć się a. wyikrzyć się — wyzbyć się czego. [przypis redakcyjny]
wyjąćbychmy chcieli (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: bychmy chcieli wyjąć; dziś: chcielibyśmy wyjąć [tj. wyswobodzić]. [przypis edytorski]
„Wyjący pies” to taki typ, którego jest pełno w sferach radiowych (90%), a który słucha muzyki nie muzycznie, tylko uczuciowo, i któremu prawie wszystko jedno jest, czy słyszy Szymanowskiego, czy granie pijanych górali np. na harmonii. [przypis autorski]
wyjąknąć — dziś tylko jako czynność wielokrotna: wyjąkać. [przypis edytorski]
wyjąknął — dziś poprawnie: wyjąkał. [przypis edytorski]
wyjątek — tu: urywek, fragment większego dzieła. [przypis edytorski]
Wyjątek z dziennika Salviatiego — cały ten rozdział ma charakter ściśle autobiograficzny i jest poświęcony wspomnieniom nieodwzajemnionej miłości Stendhala (Salviatiego) do Matyldy Dembowskiej (Leonory). [przypis redakcyjny]
wyjątki z papierów bezimiennej autorki — kilka utworów Narcyzy wydanych pod zbiorowym tytułem: Niektóre pisma bezimiennej autorki, przez zupełnie nieznanego wydawcę ogłoszone. [przypis redakcyjny]
Wyjątki z rzeczy o Góralach tatrzańskich — rozprawa opublikowana w czasopiśmie „Rok 1844 pod względem oświaty, przemysłu i wypadków czasowych”, Poznań 1844, z. IX, s. 1-25. [przypis edytorski]
wyjątkowa tym — dziś: wyjątkowa w tym. [przypis edytorski]
wyjąwszy (daw.) — tu: oprócz (stąd połączenie z rzeczownikiem w D.: punktu). [przypis edytorski]
wyjąwszy — dziś: za wyjątkiem, oprócz. [przypis edytorski]
wyjąwszy Marianny — z wyjątkiem Marianny; oprócz Marianny. [przypis edytorski]
wyjąwszy podejrzeń rzucających cień — dziś popr.: wyjąwszy podejrzenia rzucające cień. [przypis edytorski]
wyjąwszy — pominąwszy; z wyjątkiem. [przypis edytorski]
Wyjąwszy turkotu — oprócz turkotu; dziś: z Biernikiem, wyjąwszy turkot. [przypis edytorski]
wyjąwszy — z wyjątkiem, oprócz. [przypis edytorski]
wyjadłem powideł — dziś popr.: wyjadłem powidła. [przypis edytorski]
wyjarzmiać — uwalniać spod jarzma, ucisku. [przypis edytorski]
wyjarzmiony — uwolniony z jarzma. [przypis edytorski]
wyjaśnić — tu: rozjaśnić. [przypis edytorski]
wyjaśnienia sprawy — w oryginale: Ventilation. [przypis tłumacza]
wyjaśniła się — tu: rozjaśniła się, rozpogodziła. [przypis edytorski]
wyjaśniony — tu: rozjaśniony. [przypis edytorski]
Wyjazdy Brzozowskiego oznaczamy wedle wyjaśnień jego złożonych sądowi obywatelskiemu, por. „Droga” 1935, nr 6, s. 561.
Twierdzenie powyższe należy skorygować zgodnie z opracowanym przez Mieczysława Srokę kalendarium Daty z życia i działalności Stanisława Brzozowskiego. („Twórczość” 1966, nr 6), przez to kompetentnym, ponieważ opartym o znajomość korespondencji pisarza. Wstęp do filozofii ukazał się w kwietniu roku 1906, a zatem powstał za pierwszego pobytu Brzozowskiego w Nervi (M. Sroka, Daty z życia i działalności Stanisława Brzozowskiego, „Twórczość” 1966, nr 6, s. 156). Ze wspomnianego kalendarium wynika też, że nie był całkiem błędny wyrażony niżej (por. [K. Wyka, Stanisława Brzozowskiego dyskusja o Fryderyku Nietzschem, rozdz. V, wywód od słów: „Rozdwojenie polegające na zrozumieniu tragicznej siły tej filozofii, połączone z niemożnością uznania jej wyników, trwa w studiach z lat 1904–1907” itd.]) domysł: opublikowaną dopiero w r. 1912 rozprawę Filozofia Fryderyka Nietzschego napisał Brzozowski w czerwcu 1907 (M. Sroka, Daty z życia i działalności Stanisława Brzozowskiego, „Twórczość” 1966, nr 6, s. 158). Publicystyczną recepcję systemu filozoficznego i postaci Nietzschego (bez wnikania, jaką rolę odegrał ten myśliciel w dziełach literackich okresu) opracował Tomasz Weiss w książce: Fryderyk Nietzsche w piśmiennictwie polskim w latach 1890–1914, Wrocław-Kraków 1961.
Jaką zaś skalę trudności przedstawia krążący w atmosferze ideowej epoki nietzscheanizm i jego impulsy światopoglądowe (i to nawet w przypadku, kiedy nie dochodziło, jak u Brzozowskiego, do zaświadczonej lektury pism Nietzschego), dowodzą dwie prawdziwie cenne rozprawy Anieli Łempickiej, z których druga przynosi poszerzenie i dopełnienie tez podanych w rozprawie pierwszej: Nietzscheanizm Wyspiańskiego, „Pamiętnik Literacki”, LIX, 1958, z. 3; Przygoda ideologiczna Stanisława Wyspiańskiego. Z polskich studiów slawistycznych, Seria II, Warszawa 1963. Studia Łempickiej oparte zostały o dyskusję z książką Stefana Kołaczkowskiego Stanisław Wyspiański. Rzecz o tragediach i tragizmie (Poznań 1922), przy całym jednocześnie szacunku dla wysiłku interpretacyjnego Kołaczkowskiego: „W literaturze o Wyspiańskim książka Kołaczkowskiego przynosi najpełniejszą i najbardziej precyzyjną charakterystykę postawy filozoficznej poety” („Pamiętnik Literacki”, LIX, 1958, z. 3, s. 41). Kategorii tragizmu, proponowanej przez Kołaczkowskiego jako główny pomost do zrozumienia twórcy, przeciwstawiła autorka wywodzące się z impulsów nietzscheańskich antynomie między „porządkiem życia i porządkiem moralnym”, ku temu prowadzące, że „od przemyślenia modelu świata doszedł on [Wyspiański] do historiozofii i polityki, czy też oba ciągi ideowe rozwijały się równocześnie, przenikając się nawzajem” („Pamiętnik Literacki”, LIX, 1958, z. 3, s. 49). — „Nietzscheański model bytu, staje się dla niego objawieniem prawdy, urzeka rozmachem, bujnością i urodą wizji życia. Niepodległość życia wobec kryteriów dobra i zła wynikać zdaje się z samej struktury istnienia”. (Z polskich studiów slawistycznych, s. 303).
[przypis autorski]
Wyjdź — hebr. לֶךְ לְךָ (lech lecha): dosł. 'idźże!, idź tobie, idź dla siebie'. «Dla twojej korzyści i dla twojego dobra, tam uczynię z ciebie wielki lud, bo tutaj nie będziesz miał przywileju doczekania się dzieci», zob. Raszi do 12:1. [przypis edytorski]
wyjdź, walcz — „Wyjdź z Obłoku, [który ochraniał lud Israela] i walcz”, Raszi do 17:9. „Wyjdź z obozu Israela, by walczyć z Amalekiem”, Ibn Ezra do 17:9. [przypis tradycyjny]
wyjdzie darmo, bez wykupu — Raszi zauważa, że Tora dodaje jeszcze jedną okoliczność, kiedy żydowska niewolnica może wyjść na wolność: gdy pojawią się u niej wczesne oznaki dojrzewania płciowego. Pozostaje ona u swojego pana dopóki nie pojawią się u niej te oznaki i wyrażenie „wyjdzie darmo” oznacza, że jeśli oznaki dojrzewania ukażą się przed końcem sześciu lat, żydowska służąca może już opuścić swojego pana, natomiast wyrażenie „bez wykupu” oznacza, że może odejść także, kiedy osiągnie już pełnię dojrzałości fizycznej, czyli osiągnie wiek 12 i pół lat, zob. Raszi do 21:11. [przypis tradycyjny]
wyjęknął — dziś raczej: wyjąkał a. jęknął. [przypis edytorski]
wyjęty — tu: stanowiący wyjątek, niepodlegający prawu obowiązującemu pozostałych. [przypis edytorski]
wyjęzyczyć — wysłowić. [przypis edytorski]
wyjechać (daw.) — napaść. [przypis redakcyjny]
wyjechać na harc — stoczyć wstępny pojedynek przed walną bitwą; por. harc: utarczka zbrojna, początek bitwy, starcie pojedynczych, lekko uzbrojonych wojowników na oczach dwu wojsk nieprzyjacielskich przed ich bitwą ogólną. [przypis edytorski]
wyjechała — Albert i Lota mieszkali już wtedy w mieście. [przypis redakcyjny]
wyjechał był — daw. forma czasu zaprzeszłego, wyrażająca czynność wcześniejszą od wydarzeń opisywanych w czasie przeszłym, dziś: wyjechał (przedtem, uprzednio). [przypis edytorski]
wyjechałem — Werter opuścił swą matkę i przyjaciela i wyjechał do małego miasteczka pod pozorem załatwienia z swą ciotką pewnych formalności spadkowych. Istotnym jednak celem jego podróży jest chęć zakończenia stosunku, łączącego go dotąd z Leonorą. [przypis redakcyjny]
Wyjechałeś wczoraj i nie mogłam się dowiedzieć, gdzie będziesz nocował (…) — zrozumiałym jest milczenie pana de Guibert wobec panny Lespinasse, gdyż podróż jego była w związku z rokowaniami, wskutek których w następnym roku zaślubił pannę Ludwikę Aleksandrynę des Hayes de Courcelles. [przypis tłumacza]
wyjec (Mycetes caraya) — w ob. klasyfikacji: Alouatta caraya, wyjec czarny. [przypis edytorski]
wyjec (zool., łac. Alouatta) — szerokonosa małpa o wydłużonym pysku i chwytnym ogonie, wydająca donośne odgłosy, zamieszkująca Amerykę Południową. [przypis edytorski]
wyjednać — uzyskać (zgodę), namówić kogoś. [przypis edytorski]
wyjeżdża (…) dla (…) interesów — dziś: w sprawie interesów. [przypis edytorski]
wyjiskać (starop.) — zastanowić; [tj. powstrzymać]. [przypis redakcyjny]
wyjm — dziś popr.: wyjmij. [przypis edytorski]
wyjmuję — tu: wyłączam, wykluczam. [przypis edytorski]
wyjść na zaproże — wyjść za próg. [przypis edytorski]
wyjście na świat — tu: wyjście na dwór; wyjście na zewnątrz. [przypis edytorski]
wykąpiesz ich w wodzie — „Oznacza to zanurzenie [w wodzie] całego ciała”, Raszi do 29:4 [1]. [przypis tradycyjny]
wykąpie w wodzie ciało swoje — „Tego dnia [Najwyższy Kohen] musiał zanurzać się w [wodzie] przy każdej zmianie szat. I pięć razy przebierał się, przechodząc od służby wewnątrz do służby na zewnątrz [świątyni] i z zewnątrz do wewnątrz, zmieniał złote szaty na białe ubrania i białe na złote, a z każdą zmianą wymagane było zanurzenie [w mykwie] i dwukrotne obmycie rąk i nóg [wodą] z umywalni”, Raszi do 16:4 [4]. [przypis tradycyjny]
Wyka, Kazimierz (1910–1975) — historyk i krytyk literatury, eseista, przed wojną jeden z ważniejszych głosów młodej krytyki literackiej, w czasie okupacji w podziemnym „Miesięczniku Literackim” opublikował szkic poświęcony wierszom K. K. Baczyńskiego List do Jana Bugaja (1943), po wojnie wydawca spuścizny poety; profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego (od 1948 r.), współtwórca Instytutu Badań Literackich PAN (1948) i jego dyrektor w l. 1953–1970; w l. 1945–1950 redaktor naczelny miesięcznika literackiego „Twórczość”; wieloletni prezes Związku Literatów Polskich; członek Polskiej Akademii Nauk. Kazimierz Wyka prowadził wieloletnie seminarium literackie, stając się założycielem tzw. krakowskiej szkoły krytyki, zajmował się romantyzmem i Młodą Polską, w tym szczególnie twórczością Stanisława Brzozowskiego. [przypis edytorski]
Wyka, Kazimierz (1910–1975) — krytyk i historyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. [przypis edytorski]
wykałać — dziś: wykłuwać. [przypis edytorski]
wyka — rodzaj roślin zielnych z rodziny bobowatych; gatunki siewne cenione są jako rośliny pastewne, a także ze względu na walory smakowe i wysoką zawartość białka. [przypis edytorski]
Wykazałem, o ile błędne jest rozumowanie p. Pluche'a — Jest to oczywiście grzech „petitio principii”. [przypis autorski]
wykazałem też, jakie są podstawy państwowości — Meijer (przekł. holend.) sądzi, że to zdanie omyłkowo znalazło się tutaj i że jego właściwe miejsce jest w końcu Przyp. po wyrazach: „a co zasługą” z poprawką „wykazałem” na „wykażę” stosownie do „Przypisku 2”. Baensch (przekł. niem.) i Appuhn (przekł. fr.) uznają to i wprowadzają. Gebhardt twierdzi, że to zdanie jest tu na miejscu i mówi, że religijność, moralność i zacność są podstawami państwowości. Ale można też tak je rozumieć, że jest to wskazaniem na Trakt. teol. polit., w którym owe pojęcia są rozwinięte. [przypis redakcyjny]
Wykazał to prof. St. Kot w znakomitym artykule: Pierwsza szkoła protestancka w Polsce („Reformacja w Polsce” I, 1, szczególnie str. 26 i n.). [przypis autorski]
Wykaz beneficjów — wykaz nadań ziemskich za wykonanie określonych z góry obowiązków. [przypis edytorski]
wykazywał, że zastanawiający się nad podobnymi sprawami są głupcami — Sokrates w Apologii Platona (rozdz. III) nie lekceważy sobie tej nauki, tylko twierdzi, że się na tym nie zna. [przypis tłumacza]
wykiń (z ukr.) — wyrzuć. [przypis edytorski]
wykinąć (z ukr.) — wyrzucić. [przypis edytorski]
wykipia — dziś popr.: kipi. [przypis edytorski]
Wykiwali mnie (…) w aferze Nucingena — [patrz:] Bank Nucingena. [przypis tłumacza]
wykładać — tu: wyjaśniać. [przypis edytorski]
wykładacza pisma — właściwie: sofistę. [przypis tłumacza]
wykładał świeckie — wykładał przedmioty świeckie. [przypis edytorski]
wykład (daw.) — wykładnia, interpretacja. [przypis edytorski]
Wykład harmonii — Traité de l'harmonie réduite à ses principes naturels (Traktat o harmonii zredukowanej do jej naturalnych zasad, 1722). [przypis edytorski]
wykład, jaki Plutarch (…) — Plutarch, O Izydzie i Ozyrysie, 39. [przypis tłumacza]
wykład o krążeniu krwi — W wielu miejscach Molier smaga szyderstwem oficjalną medycynę, broniącą się zacięcie przeciw „nowatorstwom” propagującym takie nonsensa, jak krążenie krwi etc. [przypis tłumacza]
wykład pragmatyczny — tłumaczenie pewnych zjawisk mające na celu wyjaśnienie wewnętrznych zależności między poszczególnymi faktami, ich przyczyn oraz skutków; wykład (objaśnienie) praktyczne. [przypis edytorski]
wykłady na pensjach muszą się odbywać po rosyjsku (…) polski język może się używać tylko jako pomocniczy — w zaborze rosyjskim w ramach represji po powstaniu styczniowym nasilono rusyfikację i zajęcia w szkołach nakazano prowadzić po rosyjsku, tak jak całą administrację. [przypis edytorski]
wykłuty — tu: wykluty. [przypis edytorski]
wyklamkować — wystarać się o co z trudnością. [przypis autorski]
wyklarować — tu: wyjaśnić. [przypis edytorski]
wyknąć czego (starop.) — przywykać do czego; dzielności wyknie: przywyka do dzielności, nabiera nawyku dzielności. [przypis edytorski]
wyknąć czego (starop.) — przywykać do czego; Niech wczas twe serce przyszłych pociech wyknie: Niech zawczasu twoje serce przywyka do przyszłych pociech. [przypis edytorski]
wyknęli (starop. forma) — przywykali. [przypis edytorski]
wyknicie (starop. forma) — forma ciągła 3.os. lm trybu rozk.; dziś tylko od dokonanych: nawyknijcie, przywyknijcie; nabierajcie (pobożności). [przypis edytorski]
wykockać — wygrzać, wyhodować. [przypis autorski]
wykołatać (pot.) — osiągnąć coś w rezultacie usilnych starań. [przypis edytorski]
wykoleć — dziś popr.: wykłuć. [przypis edytorski]
wykończać — dziś raczej: wykańczać. [przypis edytorski]
wykończeni zastrzykami — jednym ze sposobów zabijania więźniów w KL Auschwitz było wykonywanie dosercowych zastrzyków z fenolu, zw. przez więźniów „szprycą”. [przypis edytorski]
wykończony — tu: idealny, nieposiadający braków. [przypis edytorski]
wykonał był — daw. czas zaprzeszły: wykonał (wcześniej). [przypis edytorski]
wykoncypować — wymyślić. [przypis edytorski]
wykonując zakołysanie — u Cylkowa: aby stawić przedstawienie. [przypis edytorski]
wykonywa (daw. forma) — dziś: wykonuje. [przypis edytorski]
wykonywa — dziś częstsza forma 3 os. lp. cz.ter.: wykonuje. [przypis edytorski]
wykonywa — dziś popr. forma 3os. lp cz.ter.: wykonuje. [przypis edytorski]
wykonywa — dziś popr. forma: wykonuje. [przypis edytorski]
wykonywa — dziś raczej: wykonuje. [przypis edytorski]
wykonywa — dziś: wykonuje. [przypis edytorski]
wykonywa — dziś: wykonuje; sprawuje (władzę). [przypis edytorski]
wykonywającego — dziś popr. forma: wykonującego. [przypis edytorski]
wykonywają — dziś popr. forma 3os. lm cz.ter.: wykonują. [przypis edytorski]
wykonywaj wszelką robotę twoją — „A gdy nadejdzie Szabat, postrzegaj swoją pracę tak, jak gdyby w całości została już wykonana [i ukończona], abyś nie rozmyślał o pracy w Szabat”, Raszi do 20:9. [przypis tradycyjny]
wykonywał rękami pewne dobrze mu wiadome znaki — πολλὰ προσχειρουργήσας ἐξ ἐπιστήμης, ex disciplina manibus quoque multa; mancherlei Ceremonien, wie seine Kunst ihn lehrte (Cl.); [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
