Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7491 przypisów.
byłbyście powiedział — daw. forma grzecznościowa z użyciem form lm w odniesieniu do pojedynczej osoby, dziś: bylibyście powiedzieli a. powiedzielibyście. [przypis edytorski]
byłby się z nimi zapoznał — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
byłby tańszy (daw.) — nie drożyłby się; nie upierałby się. [przypis edytorski]
byłby (…) zajął — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
byłby […] zginął niewątpliwie, gdyby któryś nie ze szlachty rodowej, lecz z nieosiadłego na roli rycerstwa w porę z pomocą nie nadbiegł — w łac. oryg.: Quidam non de nobilium genere, sed de gregariis militibus nobiliter opem tulit morituro. [przypis edytorski]
był chciał — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: chciał wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]
był cię widział (daw.) — forma czasu zaprzeszłego oznaczającego czynność wcześniejszą w stosunku do innej przeszłej. [przypis edytorski]
był czuł (starop.) — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: czuł wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]
był dla niej mógł być — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: mógł (wtedy, wcześniej, uprzednio) dla niej być. [przypis edytorski]
był domyślił, czy dowiedział — daw. forma czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności (zdarzenia, stanu itp.) poprzedzającej inną czynność (zdarzenie, stan itp.) wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: domyślił czy dowiedział (wcześniej). [przypis edytorski]
był doznał — daw. forma czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności (zdarzenia, stanu itp.) poprzedzającej inną czynność (zdarzenie, stan itp.) wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: doznał wcześniej. [przypis edytorski]
był drukowany w „Bluszczu” (…) — Później ukazał się ów pamiętnik w pełniejszym tekście w „Przeglądzie Narodowym”, 1910. [przypis autorski]
był [Dzierżyński] olbrzymem pracy; nikt go w tym nie prześcignął… — Essad Bey, op. cit., s. 192–194. [przypis autorski]
byłem (…) dał — forma daw. czasu zaprzeszłego: dałem (przedtem, dawniej). [przypis edytorski]
Byłem ja niegdyś następcą Piotrowym (…) rodzinie — Papież Adrian V, z domu Fiesków, hrabiów z Lavagna, od rzeki tegoż nazwania, jaka płynie przez ziemie genueńskie miedzy Siestri a Kiavari. [przypis redakcyjny]
Byłem kiedyś przed wojną na Cejlonie i w Australii, jako też oglądałem fotografie meksykańskich świątyń, ale nic nie usprawiedliwia tej dokładności widzenia realnego przechodzącego o nieskończoność najdokładniejsze wspomnienia z tylko co widzianych rzeczy. [przypis autorski]
byłem kimś do pewnego stopnia znanym, a jednocześnie nieuznanym i posądzanym (…) o blagę, nabieranie na powagę wymyślnych, udanych teorii — jeśli kiedy będzie w historii literatury przeprowadzona rewizja, to dostanie się za takie opinie niektórym porządnie. Tak Grzymała-Siedlecki albo i sam Irzykowski między innymi smutne sobie wystawili umysłowe świadectwo, uznając za zupełne baje rzeczy, nad którymi trzeba było tylko trochę pomyśleć, no i dla których zrozumienia trzeba było coś samemu umieć. [przypis autorski]
Byłem na lekcji Tory — anachronizm, w czasach Jakuba i Ezawa Bóg jeszcze nie przekazał Tory Izraelitom. [przypis edytorski]
byłem nieco „wstawiwszy” (pot.) — wstawiony, podpity. [przypis edytorski]
Byłem opatem w zenońskim klasztorze — Cień tu mówiący jest to Albert, uprzednio za panowania Fryderyka I, zwanego Rusobrodym, wyniesiony na urząd opata w jednym z klasztorów Werony. Albert della Scala niedługo przed swoją śmiercią z pogwałceniem ustawy zakonnej swojego syna nieślubnego, o którym poeta mówi, że był duchem i ciałem kaleką, przemocą narzucił za opata temuż klasztorowi. [przypis redakcyjny]
byłem osiadł — daw. forma czasu zaprzeszłego. [przypis edytorski]
byłem tą muchą na wozie furmana — nawiązanie do bajki Jeana de la Fontaine'a Dyliżans i mucha, która opowiada o dokuczliwej musze poganiającej we właściwy sobie sposób konie i furmana dyliżansu, gdy ten utknął w błocie, a następnie żąda za swe domniemane zasługi zapłaty. [przypis edytorski]
Byłem w jej sklepie, gdy odebrała jakieś pismo przez komisjonera. Spojrzała i rzuciła go na kantor (…) — popr.: Byłem w jej sklepie, gdy odebrała jakieś pismo przez komisjonera. Spojrzała i rzuciła je na kantor (…) [przypis edytorski]
byłem (…) wsadził — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym. [przypis edytorski]
Byłem żołnierzem, byłem franciszkanem — Gwido, hrabia z Montefeltro, niemniej okazał się dzielnym wodzem gibelinów w latach 1272–1281, odnosząc zwycięstwo po zwycięstwie, później jako wódz pizańczyków przeciw Florencji. Klątwę rzuconą nań przez papieża Marcina, Celestyn V zdjął, a Bonifacy VIII cenił i poważał go bardzo, i zwrócił mu wszystkie skonfiskowane dobra jego. Wtem niespodziewanie Gwido, syt świata i sławy, wstąpił do zakonu franciszkanów i wiódł życie wielce bogobojne. Właśnie w owych czasach prowadził papież wojnę z rzymskim rodem Colonnów. Zdobywszy ich posiadłość Nepi, zapragnął papież posiąść także miasteczko Palestrinę (starożytne Praeneste), które jedno pozostało się Colonnom. Udał się o poradę do Gwida i stało się, jak on tu opowiada. Z powodu tej złej porady Dante umieścił w piekle Gwida, który około 1298 r. umarł w klasztorze. [przypis redakcyjny]
byłeś bity w dybach (caesum virgis sub furca) — furca, „widły”, oznacza pewien rodzaj ram, widocznie w kształcie litery Y, do których przywiązywano skazanego na chłostę. [przypis tłumacza]
Byłeś jeszcze młody, nosiłeś splecione włosy — w starożytnym Egipcie dzieciom golono głowy, pozostawiając jeden długi, zapleciony pukiel z boku głowy. Po uzyskaniu dojrzałości taki pukiel młodości obcinano. [przypis edytorski]
Byłeś mi kiedyś bożyszczem o tłumie — początkowy wers VIII wiersza z cyklu poetyckiego W ciemności schodzi moja dusza z tomu Krzak dzikiej róży (1898). [przypis edytorski]
byłeś nam niechętny nad Skamandru falą — tj. pod Troją. W Iliadzie Apollo jest po stronie Trojańczyków; Skamander: rzeka pod Troją. [przypis redakcyjny]
byłeś tak głupim — dziś z M. zam. N.: byłeś tak głupi. [przypis edytorski]
byłeśże — czy byłeś. [przypis edytorski]
był go (…) odstręczył — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: odstręczył go wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi zwykłym czasem przeszłym). [przypis edytorski]
był ich wasalem, jak się należy dzikusowi przed Grekami — ogólnogrecka opinia, uznana nawet przez Arystotelesa; przypomina dzisiejsze wartościowanie ras. Grek czuł się jedynym człowiekiem starożytności. [przypis tłumacza]
był (…) innym — dziś: był inny. [przypis edytorski]
był ją uważał — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: uważał ją wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]
był jednym z trzystu pana de Villèle — Josepf de Villèle, stojący w latach 1821–1828 na czele rządu, dysponował w Izbie Deputowanych zastępem oddanych sobie ludzi w liczbie trzystu. [przypis redakcyjny]
był już z miasta powrócił — daw. forma czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności (zdarzenia, stanu itp.) poprzedzającej inną czynność (zdarzenie, stan itp.) wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: powrócił wcześniej z miasta. [przypis edytorski]
był Kritias jednego zdania z Teramenesem, i byli przyjaciółmi — w Radzie Czterystu byli obaj bardzo umiarkowani i często działali w porozumieniu. [przypis tłumacza]
był (…) krótkim — dziś: był krótki. [przypis edytorski]
byłli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy był. [przypis edytorski]
byłli — konstrukcja z partykułą -li; znaczeni: czy był; czyżby był. [przypis edytorski]
byłli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy był. [przypis edytorski]
był miał — daw. formy czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności (zdarzenia, stanu itp.) poprzedzającej inną czynność (zdarzenie, stan itp.) wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: miał (w przeszłości). [przypis edytorski]
był mu zakryty — dziś: był dla niego zakryty. [przypis edytorski]
był nadszedł — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym. [przypis edytorski]
był nieco od ulicy wklęśniętym — dziś popr.: (…) wklęśnięty (tj. cofnięty w szeregu domów). [przypis edytorski]
był niewinnym — dziś popr. forma z imiesłowem w mianowniku: był niewinny. [przypis edytorski]
był nocą stał — przykład użycia daw. konstrukcji czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od czynności (zjawisk itp.) wyrażonej czasem zwykłym przeszłym; inaczej: stał uprzednio (wcześniej) nocą. [przypis edytorski]
Było (…) 40 000 Moskwy — liczba przesadzona dwukrotnie. [przypis edytorski]
byłoby naturalniej (…) zaskarżyć wtenczas — na dwa lata przed Cheroneją nie miałby Ajschines najmniejszych widoków wobec wszechwładnych wtenczas rządów stronnictwa akcji. [przypis tłumacza]
byłoby się obyło — daw. konstrukcja czasu zaprzeszłego, tj. wyrażającego czynności wcześniejsze od tych wyrażonych czasem przeszłym prostym. [przypis edytorski]
byłoby to całkiem zbytecznym — dziś: byłoby to całkiem zbyteczne. [przypis edytorski]
byłoby to krzywdą uczynioną zacnemu zmarłemu… — Rocznik Kolegium Polskiego w Rzymie, 1902. [przypis autorski]
Byłoby to własną moją winą, gdybym z tego, co powinienem zaliczyć do zjawiska, czynił tylko złudę — orzeczenia zjawiska mogą być przyznane samemu przedmiotowi w stosunku do naszego zmysłu, np. róży barwa czerwona albo zapach; ale złuda nigdy nie może być przyznana przedmiotowi jako orzeczenie, właśnie dlatego, że co się do niej odnosi tylko w stosunku do zmysłów czyli w ogóle do podmiotu, to się przyznaje przedmiotowi samemu w sobie, jak np. dwa obłęki [Henkel] przyznawane początkowo Saturnowi [Galileusz, spostrzegłszy pierwszy raz przez swoją skromną lunetę postać osobliwą Saturna, pisał 13 listopada 1610 do posła toskańskiego Juliana de Medici, że ta planeta ukazywała mu się w takim kształcie, jakby po obu jej stronach były mniejsze kule, niejako „dwaj służący, co podpierają starego pana”. Następnie Galileusz widział Saturna w postaci eliptycznej i sądził, że poprzednie jego obserwacje były złudzeniem. Potem obserwowali tęż planetę w XVII w. Fontana, Gassendi, Heweliusz i in. i każdy z nich już to spostrzegał owe osobliwe obłąkowate nasady, które u Kanta nazywają się Henkel, już to brak ich czasowy. Dopiero Huygens 1655, dzięki swoim doskonalszym narzędziom optycznym, rozstrzygnął zagadkę i doszedł do wniosku, że Saturn otoczony jest pierścieniem swobodnym oraz że rozmaite zmiany jego postaci (obserwowane przez poprzedników) wyjaśnić można rozmaitymi, zmieniającymi się w czasie, położeniami Ziemi i Słońca względem płaszczyzny pierścienia (S. Dickstein w liście do tłumacza, 13 lutego 1903. Zob. także art. S. Kramsztyka pt. Pierścień Saturna, „Biblioteka Warszawska” 1903, t. I, 299–316); przyp. tłum.]. Co się nie znajduje w przedmiocie samym w sobie, ale zawsze tylko w jego stosunku do podmiotu i nierozdzielnie łączy się z wyobrażeniem pierwszego, to jest zjawiskiem; to też orzeczenia przestrzeni i czasu słusznie przyznawane są przedmiotom zmysłów jako takim, i w tym nie ma wcale złudzenia. Przeciwnie, gdybym róży samej w sobie czerwoność, Saturnowi obłęki albo wszystkim przedmiotom zewnętrznym rozciągłość samą w sobie przyznawał, nie bacząc na określony stosunek tych przedmiotów do podmiotu i nie ograniczając na tym swego sądu, wówczas dopiero powstałaby złuda. [przypis autorski]
Byłoby (…) w towianizmie — Interesującym jest że w ostatnich czasach księża mariawici starają się nawiązać swą naukę do towianizmu. Kiedy odwiedzałem księży mariawitów w Felicjanowie, ujrzałem przy łóżku arcybiskupa Kowalskiego pełne wydanie turyńskie Pism Towiańskiego. Świeżo wprowadzoną instytucję kapłanek wywodzą mariawici z koncepcji Mickiewicza. [przypis autorski]
był oćca barzo lepszy (starop.) — był dużo lepszy od ojca. [przypis edytorski]
był (…) ociężał — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: ociężał (stał się ociężały) wcześniej, przed innym zdarzeniem a. czynnością wyrażonym w czasie przeszłym. [przypis edytorski]
było miało (starop.) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: miało wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]
byłom — rzadko używana, ale poprawna forma 1.os. lp r.n. cz.przesz. [przypis edytorski]
„było mu tak, jakby” „ten smutek” wystąpił z brzegów (…) „było mu tak, jak gdyby” ta woda pokrywała „jakieś krajobrazy jego duszy” — [Komentarz autora z Uwag.] Podobnie i [w rozdz. V, por.: „Przerzucał na zewnątrz to, co się w nim samym odbywało (…) jakby do grzechu namawiało go otoczenie: »rozumiał« głosy przyrody”; red. WL]: Strumieński znajduje w objawach przyrody niejako aprobatę swych zamiarów. Albo odbywa się w nim podejrzenie o związek, np. że skoro w przyrodzie zaszła zmiana żywiołowa, to i w duszy powinna nastąpić taka sama zmiana, a może już i nastąpiła. Albo też zachodzi tu mimowolny błąd umysłowy przez upodobnienie: jak woda pokrywa pagórki, tak pokrywa wyżyny jego smutku. Albo wreszcie odbywa się w nim takie działanie myślowe: te łąki, pola itd., które były świadkiem jego smutku, są teraz usunięte, więc on nie potrzebuje już… itd. Mnogość sposobów rozwikłania owego kłębka uczuciowego tłumaczy się tym, że ów kłębek należy do stanów, jakie opisałem w [rozdziale] Trio [autora] pod [numerem] 6. [przypis autorski]
był ongi poznał — niegdyś poznał (daw. forma czasu zaprzeszłego). [przypis edytorski]
Był on tak mało erotycznie usposobiony, iż nie miał nawet potrzeby podróżowania — Zaznaczonego w tych słowach związku między potrzebą erotyczną a nałogiem podróżowania nie mogli dopatrzeć się niektórzy czytelnicy, którzy, zdziwieni, żądali ode mnie wyjaśnienia. Przede wszystkim mamy tu to, że potrzeba ta musi wypływać z pewnego rodzaju niezadowolenia, pewnej nieokreślonej tęsknoty. Antycypować co prawda muszę wyłuszczoną poniżej teorię erotyki, jeśli chcę tu podjąć się głębszej analizy pojęciowej. Podobnie jak czas przedłużamy w nieskończoność, ponieważ wszelka czasowość jest czymś skończonym, a człowiek stara się ujść skończoności, tak również myślimy sobie z tego samego powodu przestrzeń, drugą formę zmysłowości, jako nieskończoną. Wyzwolenie jednak od czasu nie polega na jakimś, choćby największym, nieskończonym przedłużaniu linii czasu, ale na jego negacji. Wieczność nie jest to najdłuższy czas, lecz raczej najkrótszy; jest ona zupełnym zniesieniem czasu. Temu niepoprzestawaniu na żadnym określonym czasie, na czasowości w ogóle, odpowiada u człowieka niepoprzestawanie na idei oznaczonej przestrzeni, a pragnieniu wieczności w tamtej dziedzinie odpowiada tu tęsknota za właściwą ojczyzną człowieka, której on sobie nigdzie, na żadnym konkretnym punkcie wszechświata nie wyobraża, a przecież ciągle ją gdzieś szuka i znaleźć nie może. Tak powstaje nieskończoność przestrzeni, gdyż u żadnej rubieży nie ma tu odpoczynku i zatrzymania się. Tylko dlatego człowiek porzuca każde poszczególne miejsce, wędrując do coraz to nowych okolic, podobnie jak przezwycięża wszelki poszczególny czas swoją wolą życia. Co prawda dążenie jego i tutaj jest daremne; przestrzeń rozszerza się w nieskończoność, pozostając przecież przestrzenią i wszelkie jazdy i podróże prowadzą tylko z jednej ograniczonej siedziby do drugiej. Brak wolności człowieka polega na ograniczoności przestrzennej nie mniej jak na czasowej; obie są tylko wolą przezwyciężenia funkcjonalizmu, wolą do wolności. Jakkolwiek jednak heroiczne jest życie wolnościowe, także jako dążenie do przezwyciężenia przestrzeni, musi i ono tragicznie się skończyć, jeśli przejawia się tak zewnętrznie pojęte jak w potrzebie podróżowania; także i ta zatem miłość jest zarówno bohaterska, jak nieszczęśliwa. [przypis autorski]
było olbrzymim przedsiębiorstwem finansowym — subskrypcja na egzemplarz Encyklopedii wynosiła tysiąc franków, co Wolterowi, zasypującemu Francję ulotnymi tanimi broszurkami, dało temat do konceptu, że „gdyby Ewangelia kosztowała 1200 sestercji, chrześcijaństwo nigdy nie byłoby się rozpowszechniło”. Mimo to ilość subskrybujących Encyklopedię przenosiła 4000 osób. [przypis tłumacza]
było pływać — można było przepłynąć; jako na Pragę z Warszawy: szerokość Małego Bełtu wynosiła 500 m, nieco mniej niż szerokość Wisły pod Warszawą. [przypis redakcyjny]
Było powiedziane żydom zarówno jak chrześcijanom, aby nie zawsze wierzyli prorokom — Pwt 13, 1 n. [przypis tłumacza]
było przeznaczono — dziś popr: było przeznaczone. [przypis edytorski]
było przy wyborze — podczas wyborów do parlamentu Austro-Węgier w 1900 r., poprzedzonych agitacją i ostrą walką wyborczą. Jednym z kandydatów w okręgu krakowskim (w tzw. V kurii, obejmującej m.in. chłopów) był działacz chłopski Franciszek Ptak z Bieńczyc, który jednak w tych wyborach przegrał z Ignacym Daszyńskim, słynnym potem „trybunem robotniczym” (z PPS), ale wszedł do sejmu krajowego (we Lwowie), chociaż dopiero w 1909 r. [przypis redakcyjny]
byłość i teraźniejszość — w jaki sposób trwania przyszłe mogą być w (OT), da się określić dopiero w dalszej analizie pojęcia (AT). [przypis autorski]
było strachu trocha (daw.) — było strachu trochę. [przypis edytorski]
było tak wymuszonym i nienaturalnym — dziś popr.: było tak wymuszone i nienaturalne. [przypis edytorski]
było to niemożliwością — dziś: było to niemożliwe. [przypis edytorski]
Było to omamienie podobne obłędowi Trazylausa (…) — Atenajos, Uczta mędrców, XII. [przypis tłumacza]
Było to w czasie, kiedy Arabi i Persowie zaczynali pisać „Tysiąc i jedną noc” — w rzeczywistości perskie opowieści „tysiąca nocy” spisano i przetłumaczono na arabski kilka wieków przed Uług Begiem. [przypis edytorski]
Było to we wtorek rano — zważywszy wzmiankę na początku rozdz. IX o „kuligowej środzie”, po dwóch nocach tańców wypadałby piątek rano; jednak dalej też panuje zamieszanie chronologiczne, wynikające z próby dopasowania czasu akcji do kalendarza kościelnego: zapusty to ostatni tydzień przed środą popielcową. [przypis edytorski]
było to w połowie zimy — w r. 360/59, ale po drodze umarł na wybrzeżu Cyreny (północna Afryka). Ciało jego oblepiono woskiem i sprowadzono do Sparty, gdzie je pochowano z królewskimi honorami. [przypis tłumacza]
było to w tysiąc sześćset pięćdziesiątym szóstym roku — tyle lat minęło od stworzenia świata aż do potopu. [przypis tłumacza]
było trza — trzeba było. [przypis edytorski]
Było tu miasto głośne, a w nim ludu mrowie, nim Londyn stał się osadą — fort rzymski Anderitum, wybudowany w III w. n.e. w celu obrony przed Saksonami, przekształcony w średniowieczu w saksoński zamek Pevensey Castle. Osada na miejscu dzisiejszego Londynu istniała prawdopodobnie jeszcze przed kolonizacją rzymską, a rzymski obóz warowny w tym miejscu powstał w I w. n.e. [przypis edytorski]
było tylko spróbować — wystarczyło tylko spróbować. [przypis edytorski]
było ukowano — dziś: było uknute. [przypis edytorski]
było w nim — dziś popr.: były w nim. [przypis edytorski]
było — w oryg. niem. wäre: byłoby. [przypis edytorski]
byłoż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy było. [przypis edytorski]
było zagasło (daw.) — forma czasu zaprzeszłego, dziś: zagasło. [przypis edytorski]
było z południa — dziś: było po południu. [przypis edytorski]
Było zwyczajem większości miast greckich powierzać cudzoziemcom urządzenie swych zwyczajów prawnych (…) tak samo uczyniła republika genewska, i dobrze na tym wyszła — ci, którzy uważają Kalwina tylko za teologa, źle znają rozmiary jego geniuszu. Redakcja mądrych naszych edyktów, w której miał walny udział, przynosi mu taki sam zaszczyt, jak jego Instytucje. Jakiekolwiek zmiany mógłby przynieść czas w naszym kulcie, dopóki miłość ojczyzny i wolności wśród nas nie wygaśnie, nie przestaniemy nigdy błogosławić pamięci tego wielkiego człowieka. [Jan Kalwin (1509–1564): francuski reformator religijny; główne jego dzieło Institutio christianae religionis (druk. 1536, tekst francuski 1541), zawierające wykład jego religijnej nauki, jest uważane za jedno z arcydzieł literatury francuskiej epoki odrodzenia. Od 1541 r. stale działający w Genewie, zaprojektował reorganizację tamtejszego kościoła zreformowanego. Nadała ona ustrojowi Genewy teokratyczne piętno, poddając obywateli ścisłej kontroli ze strony władz kościelnych i wyposażając te ostatnie w uprawnienia politycznej natury, m.in. w prawo wydawania edyktów normujących obyczaje ludności; przyp. tłum.]. [przypis autorski]
był plebanem kiernowskim (…) Maurus Rojzjusz Hiszpan, ulubieniec Zygmunta Augusta, przyjaciel Jana Kochanowskiego — nie znajdujemy o tém wzmianki w Ossolińskim, lecz ponieważ Rojzjusz długo się dobijał o archiprezbiterię św. Jana w Wilnie, a Zygmunt August dla wiadomych sobie powodów od jutra do jutra rzecz odkładał, być może, aby zbyć natręta, dał mu tymczasowo bogate probostwo kiernowskie. [przypis autorski]
był (…) poganinem — w rzeczywistości Jagiełło został w dzieciństwie ochrzczony w obrządku wschodnim. [przypis edytorski]
był porozrzucał — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: porozrzucał wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]
był poskładał — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: poskładał wcześniej, kiedyś. [przypis edytorski]
był poznał — daw. forma czasu zaprzeszłego; dziś: poznał (wcześniej, dawniej, przedtem). [przypis edytorski]
był pozwolił — konstrukcja czasu zaprzeszłego; znaczenie: pozwolił wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]
był prawie z bałwochwalczym uwielbieniem — dziś popr.: odnosił się prawie z bałwochwalczym uwielbieniem. [przypis edytorski]
był przekonany, że bogowie dbają o ludzi nie w ten sposób, jak ludzie sobie myślą — Ksenofont podał opowiadanie o tym wypadku jako konkretny, powszechnie znany przykład pobożności i dlatego dalsze zdania mówią o pobożności, wszechwiedzy bożej, choć związek z poprzednim staje się niejasny. Autor łączy te myśli tak: Sokrates narażał się nawet ludziom spełnianiem swych obowiązków, albowiem uważał to za służbę bożą i przede wszystkim podporządkowywał się woli bożej. W tym był konsekwentniejszy niż inni, gdyż wierzył, że bóg dba o człowieka i wie o nim wszystko. I Plato przytacza ten fakt jako przykład pobożności Sokratesa, prawdziwej, nie powierzchownej, gdyż służbę bożą ceni wyżej niż swe życie. (Równocześnie przykład ten służy u Platona za dowód, że uczciwy człowiek w polityce musi paść w walce z krzywdą i bezprawiem, bez pożytku dla nikogo, więc jeśli ktoś chce uczciwie służyć społeczeństwu, lepiej nie mieszać się do polityki). [przypis tłumacza]
był przesycony i obciążony nadmiarem monarchii i władztw (…) — Tytus Liwiusz, Dzieje Rzymu od założenia miasta, IV, 12. [przypis tłumacza]
był przyrzekł — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub niezrealizowaną możliwość; znaczenie: przyrzekł wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]
Był regentem w czasie śmierci pierwszej Katarzyny, opanował cesarzową Annę — chodzi o Katarzynę I, żonę cara Piotra I, panującą w l. 1724–1727, oraz o Annę Iwanowną Romanową, córkę cara Iwana V, księżną Kurlandii i Semigalii (1711–1731) i cesarzową Rosji (1730–1740). [przypis edytorski]
był rozpoczął — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą w stosunku do innej przeszłej; dziś: rozpoczął. [przypis edytorski]
był rozsyłał (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: rozsyłał wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]
był sąd na chłopca — dziś popr.: był sąd nad chłopcem. [przypis edytorski]
