Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | niemiecki | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski
Według języka: wszystkie | English | français | lietuvių | polski
Znaleziono 2232 przypisów.
sól temu, który nam tę rzecz pierwszej potrzeby tak nieludzko wydarł — wszystkie dawne polskie kopalnie i źródła soli w r. 1772 dostały się Austrii; ustało rozdawnictwo bezpłatne soli w pewne dni (sól suchedniowska, wydawana na Suche Dni), a cena podniosła się znacznie; w r. 1788 nastąpiło nagłe podrożenie (z 37 do 50 zł. pol. za cetnar w Warszawie w ciągu pięciu miesięcy) wskutek oddania wywozu soli do Polski kompanii handlowej pruskiej przez dyrekcję salin; od r. 1772 do 1789 Polska zapłaciła Austrii za sól bez mała 57 mil. zł. pol. [przypis redakcyjny]
sobaczy (z ukr.) — psi. [przypis redakcyjny]
sobaka (ukr.) — pies. [przypis redakcyjny]
sobić (daw.) — sposobić się; por. zasoby. [przypis redakcyjny]
sobić się (daw.) — przysposabiać. [przypis redakcyjny]
sobić się — sposobić się. [przypis redakcyjny]
sobie być radzi — zabawić się, weselić się wspólnie. [przypis redakcyjny]
sobie intus samemu canam (łac.-pl.) — śpiewać będę doma. [przypis redakcyjny]
sobór, który miał się niebawem zebrać w Rawennie — odbył się w r. 967, w obecności papieża Jana XIII i cesarza Ottona I. [przypis redakcyjny]
sobór — tu: zgromadzenie, zjazd. [przypis redakcyjny]
Sobolewskich nie ma (…) — Sobolewscy: ojciec, Ignacy, były sekretarz stanu do spraw Królestwa Polskiego, i synowie jego: Józef i Jerzy. [przypis redakcyjny]
sobo-słowienie (neol.) — rzecz. utworzony na wzór łac. monolog. [przypis redakcyjny]
Sobryn — roztropny król saraceński, w końcu na chrześcijańską wiarę nawrócony. [przypis redakcyjny]
sochaty — syberyjska nazwa łosia. [przypis redakcyjny]
Sochazy — zapewne: Choisy. [przypis redakcyjny]
socia (łac.) — pomoc. [przypis redakcyjny]
socjaliści — tzn. socjaliści ówcześni: fourierzyści we Francji i oweniści w Anglii (Przypis F. Engelsa do przekładu niemieckiego). [przypis redakcyjny]
socjusza — towarzysza. [przypis redakcyjny]
Soczewka — miejscowość, gdzie mieszkał dr Stanisław Markiewicz. [przypis redakcyjny]
Sodoma, Gomora — znajome przez swój grzech przeciwny naturze, który od pierwszego miasta wziął swoje nazwanie. [przypis redakcyjny]
Sofiówka — wspaniały park założony przez Szczęsnego Potockiego pod Humaniem dla jego żony Zofii (Sofii), Greczynki z pochodzenia. Opisał go Trembecki w poemacie Sofiówka (1806). [przypis redakcyjny]
sofista — tu: człowiek zręcznie, choć niezupełnie słusznie, rozumujący i dowodzący. [przypis redakcyjny]
Sofizmat — argument przekonywujący z pozoru, ale fałszywy w zasadzie. [przypis redakcyjny]
sofizmat — rozumowanie z rozmysłem zbudowane fałszywie, a pozornie wyglądające na poprawne. [przypis redakcyjny]
soireé (fr.) — wieczór; zabawa wieczorna, przyjęcie. [przypis redakcyjny]
sokoł i każdy ptak (…) foremną jaką czapeczkę nań włożysz — na sokoły i inne łowcze ptaki czapeczkę kładziono; odsłania ją się, kiedy potrzeba, tyle żeby [ptak] się za czym puścił. Te czapeczki bywały foremne, czyli piękne i kosztowne. [przypis redakcyjny]
sokolski dwór — budynek towarzystwa gimnastycznego „Sokół”, zresztą o szerszych ambicjach i osiągnięciach polityczno-wychowawczych; w Krakowie przy drodze w stronę Woli Justowskiej (dziś ul. J. Piłsudskiego). [przypis redakcyjny]
Sokrates poetów — „Byron Sokratesem jest poetów, umiał albowiem żywioł poetyczny w życie i w czyn wprowadzić z wiedzą tego, co czyni, a poparł to myślą, pieśnią, energią czynności swojej — owocem, przez nią otrzymanym, i śmiercią wreszcie. — Ecce poeta!” (Cyprian Kamil Norwid. O Juliuszu Słowackim. Kraków. Książnica naukowa i artystyczna. 1909. Lekcja pierwsza. Str. 15). [red. WL]. [przypis redakcyjny]
sołdafon (ros.) — żołdak. [przypis redakcyjny]
sołdan (daw.) — sułtan. [przypis redakcyjny]
sołdatach — żołnierzach. [przypis redakcyjny]
sołhacy — straż przyboczna (łuczników sułtańskich). [przypis redakcyjny]
Sołtyk, Kajetan (1715–1788) — znany z dziwactw biskup krakowski. [przypis redakcyjny]
sołtys (z niem. Schultheiss) — naczelnik gminy. [przypis redakcyjny]
solenna wotywa — msza uroczysta, odprawiana w szczególnej intencji. [przypis redakcyjny]
solenniter (łac.) — usilnie. [przypis redakcyjny]
solenniter super Romanorum perniciem (łac.) — uroczyście zgubę Rzymian. [przypis redakcyjny]
solenny — uroczysty. [przypis redakcyjny]
Solima — miasto Jerozolima. [przypis redakcyjny]
Soliman — sułtan turecki, panował w Nicei; wypędzony stamtąd przez Krzyżowców, jeden z pierwszych bohaterów sarac. [przypis redakcyjny]
Solima (starop.) — Jerozolima. [przypis redakcyjny]
soluta sessio ad cras (łac.) — odroczono posiedzenie do jutra. [przypis redakcyjny]
soluta sessione (łac.) — po zamknięciu posiedzenia. [przypis redakcyjny]
solwować — rozpuścić, tj. odroczyć. [przypis redakcyjny]
solwowaniem — zawieszeniem, odroczeniem posiedzenia. [przypis redakcyjny]
solwowano tedy kołowanie (…) — przerwano więc obrady koła. [przypis redakcyjny]
somatyzm — cielesność. [przypis redakcyjny]
somnabulka (z łac.) — lunatyczka. [przypis redakcyjny]
somnambulizm — przypadłość chorobowa: poruszanie się i wykonywanie czynności w głębokim uśpieniu, stan ten nie pozostawia po przebudzeniu śladów w świadomości. [przypis redakcyjny]
somnambulizm (z fr.) — najgłębsze stadium hipnozy, w którym uśpiony jest bezwzględnie posłuszny rozkazom hipnotyzera. [przypis redakcyjny]
sonat anagrammatice (łac.) — brzmi przez przestawienie liter (Michael). [przypis redakcyjny]
sonata — utwór muzyczny o swoistych zasadach kompozycyjnych, złożony z kilku (3–4) kontrastujących z sobą części. Do najsłynniejszych należą właśnie sonaty Ludwika Beethovena (1770–1820). [przypis redakcyjny]
Sonna — rzeka Saona, dopływ Rodanu. [przypis redakcyjny]
sophisma figurae dictionis — sofizmat ten nazywa się po grecku σχήμα λέξεως. Trentowski nazwał go „przeklecią” i dał taki łatwy do spamiętania przykład: „Kant nie był Arystotelesem; Arystoteles był filozofem; Kant przeto nie był filozofem”. Tu przymiot (filozof) zmieszano z rzeczą (osobą Arystotelesa) i popełniono „zdradnik” (Myślini II, 385). Jest to również odmiana mylnika, zwanego quaternio terminorum […]. [przypis redakcyjny]
sophisma figurae dictionis — sofizmat ten nazywa się po grecku σχήμα λέξεως; Trentowski nazwał go „przeklecią” i dał taki łatwy do spamiętania przykład: „Kant nie był Arystotolesem; Arystoteles był filozofem; Kant przeto nie był filozofem”. Tu przymiot (filozof) zmieszano z rzeczą (osobą Arystotelesa) i popełniono „zdradnik” (Myślini II, 385). Jest to również odmiana mylnika, zwanego quaternio terminorum […]. [przypis redakcyjny]
Sorbona — uniwersytet paryski, założony w 1253 r. przez Roberta de Sorbon; znajduje się w dzielnicy łacińskiej. [przypis redakcyjny]
Sormosedya — hrabstwo Somerset w Anglii. [przypis redakcyjny]
sorom — rus. srom, czyli wstyd. [przypis redakcyjny]
Sorr. — Sorrento, tu: Delfina Potocka. [przypis redakcyjny]
sors — los. [przypis redakcyjny]
sortem (łac.) — cząstkę. [przypis redakcyjny]
soryska wiedma (wł. oryg. la fata di Soria) — wiedma syryjska, w której zamku Mandrykard dostał Hektorowej zbroi (Bojardo, Księga III Pieśń I, 2). [przypis redakcyjny]
sośnia (daw.) — sosna. [przypis redakcyjny]
sośnia (starop. forma) — sosna. [przypis redakcyjny]
sosjeta (z fr.) — towarzystwo. [przypis redakcyjny]
sosny z nadbrzezia Pilicy — sławne masztowe sosny z lasów nadpilickich. [przypis redakcyjny]
soszki a. sochy (lm) — dwie żerdzie złożone na krzyż. [przypis redakcyjny]
Soter — Zbawca. [przypis redakcyjny]
sou (fr.) — daw. drobna moneta fr. (dwudziesta część franka). [przypis redakcyjny]
soupe au riz (fr.) — zupa z ryżu. [przypis redakcyjny]
sous-bande (fr.) — pod opaską. [przypis redakcyjny]
Souvenirs, impressions, pensées et paysages pendant un voyage en Orient (fr.) — Wspomnienia, wrażenia, myśli i krajobrazy podczas podróży na Wschód. [przypis redakcyjny]
sowę zadąć (daw., pot.) — sposępnieć. [przypis redakcyjny]
sowicie — obficie, bogato, dużo. [przypis redakcyjny]
sowię — młode sowy. [przypis redakcyjny]
sowiet (ros.) — rada. [przypis redakcyjny]
sowite — obfite. [przypis redakcyjny]
sowite poczty — podwójną liczbę żołnierzy. [przypis redakcyjny]
sowity (daw.) — suty, obfity. [przypis redakcyjny]
sowity — obfity. [przypis redakcyjny]
sowity — obfity, tu: podwójny. [przypis redakcyjny]
sowity obojczyk — podwójny. [przypis redakcyjny]
sowity poczet — składający się z dwóch szeregowych, bez towarzysza. [przypis redakcyjny]
sowity — podwójny, suty. [przypis redakcyjny]
Sowy do Aten (nieść) — przysłowie na oznaczenie zbytecznej i niepotrzebnej czynności: w Atenach na pomnikach i monetach pełno było sów, ptaków bogini Ateny, opiekunki miasta. [przypis redakcyjny]
spada lampa światów — Słońce zachodzi za górę Czatyrdah. [przypis redakcyjny]
spadłszy z etatu — utraciwszy stałą posadę. [przypis redakcyjny]
spalił ktoś kościół w Efezie Dianie — mowa o Herostratesie, za swój wyczyn skazanym (nieskutecznie) na wieczne zapomnienie. [przypis redakcyjny]
spaniały — dziś: wspaniały. [przypis redakcyjny]
sparsim (łac.) — osobno, oddzielnie. [przypis redakcyjny]
sparsim (łac.) — osobno. [przypis redakcyjny]
Spartanki — mieszkanki starożytnej Sparty; stały się symbolem surowych obyczajów, niezłomności i hartu. [przypis redakcyjny]
sparta — tu: wydział, praca. [przypis redakcyjny]
sparznie (daw.) — odpadnie. [przypis redakcyjny]
spar (z niem. die Sparre) — drążek, na którym znajduje się wabik, tj. ptak wabiący. [przypis redakcyjny]
sparzyć — tu: ustrzelić. [przypis redakcyjny]
spaść z etatu — tu: podupaść. [przypis redakcyjny]
spasajtes (z ukr.) — ratujcie się. [przypis redakcyjny]
spasy ( z wł. spasso) — wczasy, wygody. [przypis redakcyjny]
spatrzyć się (daw.) — spróbować się, zmierzyć się. [przypis redakcyjny]