Przypisy

hołysz (z ukr.) — golec, biedak. [przypis edytorski]

hołysz (z ukr.) — golec, nędzarz. [przypis edytorski]

hołysz (z ukr., pogard.) — biedak. [przypis edytorski]

horodyszcze (z ukr.) — gród, warowna osada. [przypis edytorski]

horuje (z ukr.) — haruje; ciężko pracuje. [przypis edytorski]

hospodyn (ukr.) — pan, władca. [przypis edytorski]

Hospody, pomyłuj! (ukr.) — Boże, bądź miłościw! [przypis edytorski]

hramota (ukr.) — gramota, dokument pisany na dawnej Rusi i Litwie. [przypis edytorski]

hroszi dadut (ukr.) — pieniądze dadzą. [przypis edytorski]

hrymnąć (z ukr.) — upaść, przewrócić się. [przypis edytorski]

Idte sotniki (z ukr.) — Idźcie sotnicy. [przypis edytorski]

idy (z ukr.) — idź. [przypis edytorski]

i korol boitsia (ukr.) — i król się boi. [przypis edytorski]

ja duszu by zhubyw (ukr.) — duszę bym zgubił. [przypis edytorski]

ja już idu spaty, kto inszyj tobi bude, pane, hraty (z ukr.) — ja już idę spać, kto inny tobie będzie, panie, grać. [przypis edytorski]

Jako wże na zemli i dosza ku nebesech (z ukr.) — Jako na ziemi, tak i do nieba. [przypis edytorski]

Ja ne baczyła (ukr.) — nie widziałam. [przypis edytorski]

Ja niczoho ne znaju, pane. Kołyb ja szczo, abo szczo, abo bude szczo, to nechaj mini, oto szczo (z ukr.) — Ja nic nie wiem, panie. Gdybym ja coś, albo co, albo cokolwiek, to niech mnie, ot co. [przypis edytorski]

Ja Paljak (ros., ukr.) — Jestem Polakiem. [przypis edytorski]

Jarema ide! (ukr.) — Jeremi idzie! [przypis edytorski]

Jarema (ukr.) — Jeremi. [przypis edytorski]

Ja toho Lacha znaju, on buw u Krymu (ukr.) — Znam tego Polaka, on był na Krymie. [przypis edytorski]

Ja z Połtawszczyny (…) A ty zwitki tut wziałsia? (ukr.) — Ja z Połtawszczyzny (region miasta Połtawa w środkowo-wschodniej części Ukrainy). A ty skąd się tu wziąłeś? [przypis edytorski]

Ja z toboju (ukr.) — ja z tobą. [przypis edytorski]

Jej Bohu, ne znaju (ukr.) — na Boga, nie wiem. [przypis edytorski]

jej Bohu (ukr.) — o Boże. [przypis edytorski]

kaban (ukr.) — wieprz. [przypis edytorski]

kaby miał hroszy (z ukr.) — gdybym miał pieniądze. [przypis edytorski]

kałabania (z ukr. a. białorus.) — kałuża; tu: tarapaty, kłopoty. [przypis edytorski]

karm (z ukr.) — pokarm, pożywienie. [przypis edytorski]

każe, rozserdywsia (ukr.) — mówi, że się rozgniewał. [przypis edytorski]

każy (ukr.) — powiedz, nakaż. [przypis edytorski]

kazka (ukr.) — baśń, bajka. [przypis edytorski]

kinąć (z ukr.) — rzucić, tu: skierować. [przypis edytorski]

kitajka (ukr.) — chusteczka, zwykle jedwabna; w tradycji kozackiej istniał zwyczaj przykrywania czerwoną kitajką twarzy zmarłego. [przypis edytorski]

kniahini (z ukr.) — księżna na Rusi. [przypis edytorski]

kniahini (z ukr.) — księżna na Rusi, żona kniazia. [przypis edytorski]

kołbań (daw., ukr.) — głębokie miejsce. [przypis edytorski]

kołbań (ukr.) — topiel, wir. [przypis edytorski]

koły (ukr.) — kiedy. [przypis edytorski]

Koły Zaporożci paniw pobyły (ukr.) — Skoro Zaporożcy panów pobili. [przypis edytorski]

koły (z ukr.) — kiedy. [przypis edytorski]

komysar (ukr.) — komisarz. [przypis edytorski]

krasnodiwa (z daw., ukr.) — piękna dziewczyna. [przypis edytorski]

kruty ne werty (z ukr.) — dosł. kręć nie wierć; jak się nie obrócić. [przypis edytorski]

kryła (z ukr.) — skrzydła. [przypis edytorski]

kto jeho znaje, szczo on myśli? (z ukr.) — kto go wie, co on myśli? [przypis edytorski]

łopnąć (z ukr.) — uderzyć. [przypis edytorski]

łycari prijszły (z ukr.) — rycerze przyszli. [przypis edytorski]

łycar (ukr.) — rycerz. [przypis edytorski]

łycary prijszli, szczo bitwa buła (z ukr.) — rycerze przyszli, że bitwa była. [przypis edytorski]

łycho (ukr.) — licho, bieda, źle. [przypis edytorski]

łycho (ukr.) — źle. [przypis edytorski]

Łyra, hde ty (z ukr.) — liro, gdzie jesteś. [przypis edytorski]

łyra moja, hde ty (z ukr.) — liro moja, gdzie jesteś. [przypis edytorski]

Lach (daw., ukr.) — Polak. [przypis edytorski]

Lachiw (daw., ukr.) — Polaków. [przypis edytorski]

Lachiw?… Szczob ich łycho! (ukr.) — Polaków?… Żeby ich licho! [przypis edytorski]

Lachy (z ukr.) — tak nazywali Polaków wschodni sąsiedzi. [przypis edytorski]

Lach (z ukr.) — Polak. [przypis edytorski]

lacki (z ukr.) — polski. [przypis edytorski]

Laszek (z ukr. Lach: Polak) — tu w lekceważącym zdrobnieniu o Polaku. [przypis edytorski]

lisami i ćwitami (z ukr.) — lasami i kwiatami. [przypis edytorski]

Ludy! Kto w Boha wiryt, spasajtes! Lachy bijut naszych (ukr.) — Ludzie! Kto w Boga wierzy, niech się ratuje! Polacy biją naszych. [przypis edytorski]

Ludy, spasajtes, Jarema ide (ukr.) — Ludzie, uciekajcie, Jeremi idzie. [przypis edytorski]

Ludy, spasajtes! (ukr.) — Ludzie, ratujcie się! [przypis edytorski]

lulka (z ukr.) — fajka. [przypis edytorski]

majdan (ukr.) — plac, rynek. [przypis edytorski]

Maju, pane (ukr.) — mam, panie. [przypis edytorski]

Mat' swoju zabyw bat'ko Wernyhora (z ukr.) — Ojciec Wernyhora zabił swoją matkę. [przypis edytorski]

maty (ukr.) — matko. [przypis edytorski]

mnogimi umu swojego oczyma (z ukr.) — licznymi oczami swego rozumu. [przypis edytorski]

mołodec a. mołojec (z ukr.) — młody, dzielny mężczyzna; Kozak. [przypis edytorski]

mołodyca (z ukr.) — młoda dziewczyna. [przypis edytorski]

mołodycia (daw., ukr.) — młoda dziewczyna. [przypis edytorski]

mołodycia (ukr.) — młoda kobieta. [przypis edytorski]

mołojczyka krasnego (z ukr.) — pięknego, dzielnego młodzieńca. [przypis edytorski]

mołojec (daw., z ukr.) — dzielny młody mężczyzna; żołnierz. [przypis edytorski]

mołojec (przest.; z ukr.) — młody, dzielny mężczyzna. [przypis edytorski]

mołojec (ukr.) — młody żołnierz kozacki, przen.: zuch. [przypis edytorski]

mołojec (z ukr.) — młody, dzielny mężczyzna; Kozak. [przypis edytorski]

mołojec (z ukr.) — młody, dzielny mężczyzna; żołnierz. [przypis edytorski]

mudrahel (ukr.) — mądrala, spryciarz. [przypis edytorski]

mudryj did (ukr.) — mądry dziad. [przypis edytorski]

My po bożej myłosti kniaź i hospodyn (ukr.) — My, z bożej miłości książę i pan. [przypis edytorski]

najsampered (ukr.) — najpierw. [przypis edytorski]

Naj sia poprobujut (z ukr.) — Niech się zmierzą. [przypis edytorski]

na Lachiw (daw., ukr.) — na Polaków. [przypis edytorski]

na mohiłu (z ukr.) — na mogiłę. [przypis edytorski]

Na pohybel Lachom! (daw., ukr.) — Śmierć Polakom! [przypis edytorski]

na pohybel (ukr.) — na zgubę. [przypis edytorski]

Na pohybel że wam, czortowy syny! Szczob was Sierpiahowa smert! Jasno wielmożny syny! (ukr.) — Na zgubę wam, czortowe syny! Żeby was Sierpiagowa śmierć! Jaśnie wielmożne syny! [przypis edytorski]

na pohybel (z ukr.) — na zgubę, na śmierć. [przypis edytorski]

na pohybel (z ukr.) — na zgubę. [przypis edytorski]

na przysiadki a. prysiudy (z ukr. присюди) — figura w ludowych tańcach ukr. i ros.; przykucnięcie i podskok. [przypis edytorski]

narodny (z ukr., ros.: narodnyj) — ludowy. [przypis edytorski]

na szczo heto (z ukr.) — na co to; po co to. [przypis edytorski]

Na wiki wikiw (ukr.) — Na wieki wieków. [przypis edytorski]

ne bude abijakim czołowikom (ukr.) — nie będzie zwyczajnym człowiekiem. [przypis edytorski]

Ne bude sobaka miasa isty (ukr.) — Nie dla psa kiełbasa. [przypis edytorski]