Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Tak, dorzucę się do Wolnych Lektur! Tym razem nie pomogę, przechodzę prosto do biblioteki

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Strona główna
Informacje Ustawienia Spis treści

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.

Zasób opracowany na podstawie: Taras Szewczenko, Kobzarz, Księgarnia Polska A. D. Bartoszewicza i M. Biernackiego, Lwów [1883].

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Uniwersytecką w Toruniu z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów Biblioteki. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aleksandra Kopeć-Gryz, Wojciech Kotwica.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Ilustracja na okładce: Ilja Riepin (1844-1930), domena publiczna.

Szacowany czas do końca: -
Taras Szewczenko, Kobziarz, Noc Tarasowa

Taras Szewczenko

Noc Tarasowa

tłum. Władysław Syrokomla

Gamalej → ← Iwan Podkowa

Spis treści

    1. Grób: 1
    2. Pamięć: 1 2
    3. Śpiew: 1
    4. Upadek: 1
    5. Walka: 1

    Taras SzewczenkoNoc Tarasowatłum. Władysław Syrokomla

    Тарасова ніч

    1
    Śpiew, PamięćZnów na rozdrożu widać kobziarza[1],
    Jak staroświeckie pieśni powtarza.
    Dziewczęta, chłopcy, w całej gromadzie
    Zakwitli przy nim jak maki w sadzie.
    5
    Kozak gra w kobzę[2] i słowem gwarzy,
    Jak się Moskale, Lachy[3], Tatarzy
    Bili z Kozactwem, jak siła cała
    Tu się w pobliżu rankiem zbierała,
    Jak Kozakowi, gdy w boju padnie,
    10
    Żółtą mogiłę sypano ładnie.
    Wygrywa kobziarz, wzrok mu się pali,
    Aż licho z echem śmieje się w dali.
    . . . . . . . . . . . . . . . . .
    «Jedna z Limanu[4], czarna, ponura,
    15
    A druga z pola powstaje chmura,
    Aż step pociemniał, a Ukraina
    Jak małe dziecię truchleć poczyna.
    Nikt nie ratuje, nikt jej nie baczy,
    Marnie zaginie naród kozaczy!
    20
    UpadekGiniesz nabyta po ojcach chwało!
    Już dla Kozactwa miejsca nie stało[5],
    Kozackie dzieci rosną niechrzczone[6],
    Kochania ślubem nieuwieńczone,
    Nad zmarłym psalmy zamilkły święte,
    25
    Opustoszały cerkwie zamknięte.
    Hej, Nalewajko[7]! Ozwij się z grobu.
    Huknij, Krywczynie! Nie ma was obu.
    Lecz dał się słyszeć odgłos Pawlugi[8],
    Taras Trasiło[9] ozwał się drugi,
    30
    Ozwał się z jękiem… «O Ukraino!
    Jakaż straszliwą giniesz ruiną!»
    . . . . . . . . . . . . . . . . .
    Ozwał się w stepie Taras Trasiło,
    Chce Kozaczyznę[10] ratować miłą,
    35
    A orzeł silnie w skrzydła rozmacha,
    I wszystkie wieści zaniósł do Lacha.
    A pan Trasiło grzmi z całych piersi:
    «Dosyć się lękać, bracia najszczersi,
    Zaraz się skończą nasze niedole,
    40
    Panowie bracia, na koń i w pole!»
    . . . . . . . . . . . . . . . . .
    Już nie trzy dzionki i nie trzy noce,
    Jak pan Trasiło szablicą grzmoce[11],
    Już od Limanu aż do Trybała[12]
    45
    Krew chrześcijańska pole zalała.
    Nie sprzyja szczęście kozackiej rzeszy,
    Pan Koniecpolski[13] wielce się cieszy,
    Cieszy go smutna przegrana nasza,
    Na szumny bankiet szlachtę zaprasza.
    50
    I Taras zebrał swoją gromadę,
    Nie na biesiadę, lecz na obradę.
    «Bracia wy moi i atamani!
    Dajcie mi radę, tutaj zebrani,
    Co mamy począć? Tam pełną czaszą
    55
    Już piją Lachy pohybel[14] naszą.
    Niechaj ucztują nasi panowie,
    Niechaj im wino służy na zdrowie,
    A my o naszej myślmy potrzebie,
    Niedługo słońce zajdzie na niebie».
    60
    WalkaI krwawe słońce zaszło za góry
    I Kozaczyzna jak groźne chmury
    Objęła Lachów na cztery strony —
    A kiedy księżyc przedarł opony,
    Ryknęło działo… i Lach bez broni
    65
    Budzi się ze snu, chce dopaść koni,
    Budzi się ze snu, przetarł powieki,
    I znów zasypia, lecz już na wieki.
    . . . . . . . . . . . . . . . . .
    . . . . . . . . . . . . . . . . .
    70
    Grób, PamięćTam ponad rzeką w polnej przestrzeni,
    Czarna mogiła wyświeca czołem;
    A tam się bujna trawa zieleni,
    Gdzie Kozak z Lachem krew leli społem[15].
    A na mogile z głodu kruk kracze
    75
    I głodne wilki zębami dzwonią,
    Że pojednane siły kozacze
    Dzisiaj na ostre[16] z Lachem nie gonią.
    . . . . . . . . . . . . . . . . .

    Przypisy

    [1]

    kobziarz — muzyk grający na kobzie, instrumencie strunowym przypominającym lutnię; w tradycji ukraińskiej żebrak śpiewający pieśni z towarzyszeniem kobzy lub bandury był często szanowanym nosicielem ważnych wiadomości i idei. [przypis edytorski]

    [2]

    gra w kobzę — dziś popr.: gra na kobzie. [przypis edytorski]

    [3]

    Lachy (z ukr.) — tak nazywali Polaków wschodni sąsiedzi. [przypis edytorski]

    [4]

    liman — zatoka u ujścia doliny rzecznej do morza; tu zapewne: Liman Dniepru i Bohu na płn. wybrzeżu Morza Czarnego, na Ukrainie. [przypis edytorski]

    [5]

    nie stać (daw.) — zabraknąć, nie starczyć. [przypis edytorski]

    [6]

    Kozackie dzieci rosną niechrzczone (…) Opustoszały cerkwie zamknięte — z powodu prześladowań wyznawców prawosławia w Rzeczpospolitej Obojga Narodów. [przypis edytorski]

    [7]

    Nalewajko, Seweryn (zm. 1597) — ataman kozacki, przywódca powstania kozacko-chłopskiego na Ukrainie w latach 1595–1596; po oblężeniu taboru w bitwie pod Łubniami na uroczysku Sołonica został przekazany przez starszyznę kozacką wojskom polskim w zamian za darowanie życia i majątku części Kozaków; przewieziony do Warszawy, po dziesięciomiesięcznym śledztwie i torturach został stracony przez poćwiartowanie. [przypis edytorski]

    [8]

    Pawluga, właśc. Paweł Michnowicz But (zm. 1638) — ataman kozacki, przywódca powstania chłopsko-kozackiego przeciw polskiemu panowaniu w 1637; po klęsce pod Borowicami schwytany i stracony w Warszawie. [przypis edytorski]

    [9]

    Taras Trasiło, właśc. Triasiło Fedorowicz (zm. po 1636) — ataman kozacki, jedna z najważniejszych postaci ukraińskiego folkloru oraz ukraińskiej idei narodowej; organizator kampanii na Krymie (1629); przywódca antyfeudalnego powstania Kozaków i chłopów w 1630; zmusił wojska polskie do opuszczenia Korsunia; w maju 1630 okopał się pod Perejasławiem, gdzie 1 czerwca miała miejsce tzw. „noc Tarasa”: wypad Kozaków do obozu wojsk polskich, gdzie udało im się zadać duże straty przeciwnikowi; 15 czerwca Kozacy zdobyli kilka polskich armat; brak artylerii zmusił hetmana Stanisława Koniecpolskiego do zawarcia w drugiej połowie czerwca ugody perejasławskiej; hetman polski żądał między innymi wydania Fedorowicza, na co jednak starszyzna nie chciała się zgodzić, niemniej odsunięto go od dowodzenia; Fedorowicz opuścił Perejasław wraz ze swoimi stronnikami, aby organizować kolejne powstanie przeciwko Polakom, jednak bez większych sukcesów. [przypis edytorski]

    [10]

    Kozaczyzna — tu: kraj kozacki. [przypis edytorski]

    [11]

    grzmoce — dziś popr.: grzmoci. [przypis edytorski]

    [12]

    Trybał, dziś popr.: Trubajło, ukr. Трубайло — ludowa nazwa ukraińskiej rzeki Trubiż, lewego dopływu Dniepru. [przypis edytorski]

    [13]

    Koniecpolski, Stanisław (1591–1646) — hetman wielki koronny, kasztelan krakowski, uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich wodzów. [przypis edytorski]

    [14]

    pohybel (z ukr.) — szubienica, przen. zguba. [przypis edytorski]

    [15]

    społem (daw.) — wspólnie, razem. [przypis edytorski]

    [16]

    na ostre — na broń ostrą, przen.: na śmierć. [przypis edytorski]

    x

    Pora na chwilę przerwy :)

    Podoba Ci się nasza biblioteka? Wesprzyj ją drobną wpłatą, a otrzymasz wcześniejszy dostęp do prapremier!

    Nowe książki pojawiają się częściej, gdy nas wspieracie. Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku!
    KRS: 0000070056
    Nazwa organizacji: Wolne Lektury

    Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
    Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

    Kto raz pokocha czytanie, już nigdy nie będzie całkiem sam. Książki ratują życie. W Wolnych Lekturach znajdziecie ich bez liku.

    Paulina Młynarska

    Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

    Zapisz się na newsletter, a nie przegapisz naszych publikacji. Zawsze możesz zrezygnować. Kliknij i podaj adres email

    Potrzebujemy Twojej pomocy! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą. Kliknij i zadeklaruj comiesięczne wsparcie >>>

    Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.
    Czy wiesz, że jeśli włączysz subskrypcję, to pomożesz uwolnić kolejną książkę?

    Kliknij obrazek, by subskrybować!

    Zrób sobie prezent i wesprzyj Wolne Lektury – zaowocują nowymi książkami! Kliknij i dorzuć się!

    Wolne Lektury to codzienna praca zespołu ludzi: koordynatorek, redaktorów, polonistów, programistek. Bez Twojego wsparcia nie damy rady rozwijać się dalej. Kliknij i dorzuć się!

    Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.
    • NIP: 952-187-70-87
    • KRS: 0000070056
    • REGON: 017423865
    • Numer konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
    Wolne Lektury to projekt prowadzony przez fundację Wolne Lektury.
    MKiDN
    Strona biblioteki Wolne Lektury powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.