Przypisy

grzybień — roślina wodna o dużych, unoszących się na powierzchni liściach i białych kwiatach; nenufar, lilia woda. [przypis edytorski]

grzych (gw.) — grzech. [przypis edytorski]

Grzymała-Siedlecki, Adam (1876–1967) — dyrektor Teatru im. Słowackiego w latach 1916–1918. [przypis edytorski]

Grzymała-Siedlecki, Adam (1876–1967) — krytyk literacki, pisarz i publicysta prawicowy; początkowo współpracował z krak. „Życiem”, w l. 1898–1901 wydawał własne czasopismo „Młodość”, współpracownik „Tygodnika Ilustrowanego” oraz „Kuriera Warszawskiego”; założyciel i dyrektor Teatru Ludowego w Krakowie (1905–1906), kierownik literacki Teatru im. Słowackiego pod dyr. Ludwika Solskiego (1906–1911), autor książki o Wyspiańskim (Wyspiański. Cechy i elementy jego twórczości, 1909) oraz lekkich komedii i fars scenicznych. [przypis edytorski]

grzywacze — prawdopodobnie gołębie grzywacze. [przypis edytorski]

grzywacz — gatunek dużego gołębia. [przypis edytorski]

grzywacz — gatunek gołębia. [przypis edytorski]

grzywacz — gołąb grzywacz, naturalna ofiara jastrzębia. [przypis edytorski]

grzywna — daw. jednostka masy, ok. 200g. [przypis edytorski]

grzywna — daw. miara wagi, stosowana w średniowieczu i równa ok. pół funta (wynosiła średnio 200–240 g; różnie w różnych częściach Europy). [przypis edytorski]

grzywna — jednostka pieniężna wagi pół funta srebra. [przypis edytorski]

grzywna (łac. marca — jednostka masy używana w średniowieczu w Polsce, Czechach i na Rusi, a także jednostka płatnicza; polska grzywna mennicza wynosiła ok. 185 g. [przypis edytorski]

grzywna — śdw. miara wagi kruszcu bądź wartości pieniądza, do XVIII w. wyrażano w niej wysokość kar sądowych. [przypis edytorski]

grzywna — śrdw. jednostka płatnicza, o wartości pół funta złota lub srebra. [przypis edytorski]

grzywna — średniowieczna jednostka monetarna, wartość określonej wagi kruszcu. [przypis edytorski]

grzywna — średniowieczna jednostka płatnicza, o wartości pół funta złota lub srebra. [przypis edytorski]

grzywna — tu jako jednostka wagi: pół funta. [przypis edytorski]

grzywy — dziś popr. forma N.lm: grzywami. [przypis edytorski]

guacho (hiszp.) — gauczo, rodzaj ptaka z rodziny tyrankowatych. [przypis edytorski]

Guadalajara — miasto w środkowej Hiszpanii, w regionie Kastylia-La Mancha; w maju 1937 r. wojska generała Franco przegrały tu bitwę z republikanami. [przypis edytorski]

Guadalquivir — rzeka w płd. Hiszpanii. [przypis edytorski]

Guadarrama, Sierra de — pasmo górskie we wsch. części Gór Kastylijskich w centralnej Hiszpanii. [przypis edytorski]

Guadix — miasto w Andaluzji, w płd. Hiszpanii, na płn.-wsch. od Grenady. [przypis edytorski]

Guahibe a. Sikuani — lud zamieszkały w południowej Wenezueli i wschodniej części Kolumbii, w 1998 r. liczący ok. 24 tys. osób. [przypis edytorski]

Guaita, Stanisław a. Stanislas de Guaita (1861–1897) — poeta i pisarz fr. pochodzenia wł., zamieszkały w Paryżu; zajmował się ezoteryką, kabałą i studiowaniem mistycyzmu europejskiego, był aktywnym członkiem Towarzystwa Różokrzyżowców oraz, wraz z Joséphinem Péladanem, założycielem L'Ordre Kabbalistique de la Rose-Croix; wydał zbiory poezji: Les Oiseaux de passage (1881), La Muse noire (1883), Rosa mystica (1885); zmarł przedwcześnie, w wieku 37 lat, wyniszczony substancjami narkotycznymi. [przypis edytorski]

Guaita, Stanislas de (1861–1897) — poeta i ezoteryk fr. pochodzenia wł., autor mistycznych poezji, m.in. Rosa myslica („Róża mistyczna”, zbiór 1885) i dzieł okultystycznych: Le Tempie de Satan („Świątynia Szatana”, 1892), La clef de la magie noire („Klucz czarnej magii”, 1895); członek Towarzystwa Różokrzyżowców, wraz z Joséphinem Péladanem założyciel L'Ordre Kabbalistique de la Rose-Croix. [przypis edytorski]

guano — suche odchody ptaków morskich, stosowane jako nawóz. [przypis edytorski]

guarani — język Indian z grupy ludów Guarani, zamieszkujących płd. Brazylię, płn.-wsch. Argentynę, Paragwaj i wsch. Boliwię. [przypis edytorski]

guarda e passa! (wł.) — dosł.: popatrz i idź dalej; fragm. wersu z Boskiej Komedii Dantego (Piekło III, 51): Non ragioniam di lor, ma guarda e passa: Nie mówmy o nich; popatrz i pójdź dalej. (tł. Edward Porębowicz). [przypis edytorski]

guard (ang.) — straż. [przypis edytorski]

guardate che disgrazia (wł.) — spójrzcie, co za nieszczęście. [przypis edytorski]

Guardia Civil (hiszp. Straż Obywatelska) — hiszpańska państwowa formacja paramilitarna; po wybuchu hiszpańskiej wojny domowej rozbiła się na dwie formacje: narodową i republikańską. [przypis edytorski]

Guayaquil — miasto w zachodnim Ekwadorze przy ujściu rzeki Guayas. [przypis edytorski]

Gubałowskie wzniesienie — pot. Gubałówka, podłużne wzniesienie na Pogórzu Gubałowskim (w Paśmie Gubałowskim), w płn.-zach. części Zakopanego, o wysokości 1120–1129 m, malejącej ku wschodowi. [przypis edytorski]

Gubernatis, Angelo de (1840–1913) — pisarz i poeta wł., lingwista, filolog i orientalista, autor 23-tomowej encyklopedii Storia universale della letteratura (Historia powszechna literatury). [przypis edytorski]

gubernator — naczelnik guberni (ros. губерния), jednostki administracyjnej wyższego szczebla w carskiej Rosji i krajach przez nią zajętych. [przypis edytorski]

gubernator Warszawy — Ludwig Fischer (1905–1947) — niemiecki prawnik, dygnitarz partii NSDAP, w latach 1939–1945 gubernator dystryktu warszawskiego, stracony w Polsce za zbrodnie wojenne. [przypis edytorski]

gubernator — w latach 1905–1914 funkcję generał-gubernatora Warszawy pełnił Gieorgij Antonowicz Skałon (ros. Георгий Антонович Скалон, 1847–1914). [przypis edytorski]

gubernator wyspy Baratarii — tj. Sancho Pansa, giermek Don Quichota, bohater powieści Cervantesa. [przypis edytorski]

guberski (daw.) — gubernialny, związany z gubernią. [przypis edytorski]

gubiąc się w przypuszczeniach (…), przypomniał mi się — błąd logiczny ze wzgl. na niezgodność podmiotów; poprawnie np.: gubiąc się w przypuszczeniach (…), przypomniałem sobie o kimś itp. [przypis edytorski]

Gubrynowicz, Bronisław (1870–1933) — polski historyk literatury, zajmujący się literaturą polskiego oświecenia i romantyzmu; wspólnie z W. Hahnem opracował pierwsze krytyczne wydanie Dzieł Słowackiego. [przypis edytorski]

gud baj (zniekszt. ang. good bye) — do widzenia. [przypis edytorski]

gudłaj (pot. obelż.) — Żyd. [przypis edytorski]

Gudwin — w oryginale ang.: Goodewin. [przypis edytorski]

guerilla (hiszp.) — partyzantka. [przypis edytorski]

guerillero (hiszp.) — partyzant. [przypis edytorski]

Guevara, Fernando Niño de (1541–1609) — hiszpański kardynał, wielki inkwizytor Hiszpanii; słynny jest jego pełnopostaciowy portret wykonany przez El Greca, prawdopodobnie w 1600, kiedy kardynał przebywał w Toledo z królem Filipem III i jego dworem. [przypis edytorski]

guglarski — dziś popr.: kuglarski. [przypis edytorski]

Guglienno Ciardi (1843–1917) — wł. malarz, wenecki pejzażysta. [przypis edytorski]

Guhl, Ernst (1819–1862) — profesor Akademii Berlińskiej, autor książek o historii sztuki, m.in. Die Frauen in der Kunstgeschichte (Kobiety w sztuce, 1858). [przypis edytorski]

Guibert de, Jacques-Antoine-Hippolyte (1743–1790) — fr. wojskowy, autor cenionych traktatów o tematyce militarnej. [przypis edytorski]

guide (fr.) — przewodnik. [przypis edytorski]

Guido Cavalcanti (1255–1300) — filozof, poeta i trubadur włoski pochodzący z Florencji, przyjaciel Dantego Alighieri, twórca ballad, sonetów i pieśni (canzon) sławiących miłość idealną (tematyka charakterystyczna dla nurtu dolce stil nuovo), a także wyrażające tęsknotę za ojczyzną, odkąd z powodu uwikłań politycznych został zmuszony do opuszczenia miasta; występuje jako jedna z postaci Dekameronu (VI, 9). [przypis edytorski]

guid (z fr. guide, wym. gid) — przewodnik. [przypis edytorski]

Guildhall — gmach w centralnej części City w Londynie, w rejonie stacji metra Bank, St Paul's i Moorgate, przez kilkaset lat służący jako ratusz miejski i będący nadal ceremonialnym oraz administracyjnym ośrodkiem dzielnicy (nie należy mylić go z City Hall, stanowiącym tego typu centrum dla całej metropolii, tzw. Greater London); w czasach rzymskich w tym miejscu usytuowany był największy w Brytanii amfiteatr, którego pozostałości zachowały się w podziemiach budynku; istnieją również fragmenty zabudowań średniowiecznych z XII w., zaś stojący do dziś gmach powstał w latach 1411–1440 i jest jedynym świeckim budynkiem w Londynie, który przetrwał do dziś; obejmuje krypty, dawną bibliotekę i drukarnię oraz główną salę, służącą za miejsce sławnych procesów (począwszy od sprawy protestanckiej męczennicy Anne Askew za czasów Henryka VIII), a także wydarzeń kulturalnych: w 1848 r. koncertował tu Fryderyk Chopin. [przypis edytorski]

Guildhall — londyński ratusz, siedziba władz miasta, stowarzyszeń kupieckich i cechów rzemieślniczych; zbudowany w 1440. [przypis edytorski]

Guillem de Cabestany (katal.) a. Guilhem de Cabestaing (starooks.) lub Cabestan (1162–1212) — kataloński trubadur z Cabestany w hrabstwie Roussillon (ob. płd. Francja, departament Pireneje Wschodnie). Wg krótkiego żywota (vida), towarzyszącego w średniowiecznych manuskryptach jego pieśniom, był kochankiem żony Raimona, pana na Castell Rossello (Roussillon), który odkrywszy zdradę, zabił go podczas polowania, wyrwał mu serce i nakarmił nim swoją żonę, której nie wyjawił tej zemsty, póki nie spożyła posiłku. Zrozpaczona rzuciła się z zamkowej wieży. Legendę tę spopularyzowali później Boccaccio w Dekameronie (1348–53) oraz Stendhal w O miłości (1822). [przypis edytorski]

Guillotin, Joseph Ignace (1738–1814) — lekarz, wynalazca gilotyny używanej we Francji od 1792 r. [przypis edytorski]

guilty, not guilty (ang.) — winny, niewinny. [przypis edytorski]

Guinewra, częściej: Ginewra — postać z legend arturiańskich, żona króla Artura, ukochana Lancelota z Jeziora; miała żyć na przełomie V i VI w. [przypis edytorski]

Guitana (hiszp.) — Cyganka. [przypis edytorski]

Guizot, François (1787–1874) — francuski historyk i polityk, premier w latach 1847–48. [przypis edytorski]

Guizot, François (1787–1874) — fr. historyk i polityk, premier Francji; znacząco wpłynął na dziejopisarstwo fr. (Cours d'histoire moderne, Histoire de la civilisation en France, Histoire de la civiliztion d'Angleterre). [przypis edytorski]

gujawa — gruszla, roślina tropikalna o okrągłych lub gruszkowatych owocach, mających silny, charakterystyczny zapach. [przypis edytorski]

gujawa, guawa a. gruszla (biol.) — rodzaj niewielkich drzew z rodziny mirtowatych występujących w Ameryce Środkowej, rodzących jadalne, czerwone lub żółtawe owoce o gruszkowatych kształcie. [przypis edytorski]

Gujenna — prowincja francuska, część krainy dawnego plemienia Akwitanów, położona nad Garonną. [przypis edytorski]

Gułag — Archipelag „Gułag” to potoczna nazwa systemu łagrów — obozów pracy przymusowej w ZSRR. Przez kilkadziesiąt lat istnienia państwa sowieckiego przetrzymywano w nich kilkadziesiąt milionów ludzi, z których zmarło lub zostało zamordowanych ok. 3 milionów osób. [przypis edytorski]

gula (gw.) — przedmiot w kształcie kuli. [przypis edytorski]