Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | holenderski | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | staropolskie | ukraiński | włoski

Według języka: wszystkie | English | français | lietuvių | polski


Znaleziono 2992 przypisów.

parentelat (z łac.) — pan z panów, familiant. [przypis redakcyjny]

parere (łac.) — dogodzić, być posłusznym. [przypis redakcyjny]

par exemple — na przykład. [przypis redakcyjny]

parias — członek najniższej kasty w Indiach; ogólnie: najbardziej pogardzany i krzywdzony członek społeczeństwa. [przypis redakcyjny]

pariasi — członkowie najniższej klasy społecznej w Indiach; w przenośni: ludzie wzgardzeni, nędzarze. [przypis redakcyjny]

parions (fr.) — załóżmy się. [przypis redakcyjny]

pari passu ambulat (łac.) — równym krokiem chodzi. [przypis redakcyjny]

Parkany — miasto na lewym brzegu Dunaju, naprzeciw Ostrzyhoma. [przypis redakcyjny]

parkany — rodzaj sieci. [przypis redakcyjny]

Parki a. Mojry (mit. gr.) — uosabiające przeznaczenie trzy córki Nocy; dwie młodsze, Kloto i Lachezis, przędły nić ludzkiego życia, którą w godzinie śmierci przecinała najstarsza z nich, Atropos. [przypis redakcyjny]

Parki — boginie losu (trzy siostry) przędące nić życia i ucinające ją w chwili śmierci. [przypis redakcyjny]

Parki (mit. rzym.) — trzy prządki snujące nić ludzkiego życia; jedna z nich, najstarsza, przecinała ją ostatecznie. [przypis redakcyjny]

par (łac.) — równy. [przypis redakcyjny]

parlament (daw.) — [tu:] sąd cesarski. [przypis redakcyjny]

parlament — pochodzi od średniołacińskiego wyrazu parliamentum. [przypis redakcyjny]

Parlament sądził w ostatniej instancji niemal o wszystkich sprawach królestwa. Wprzód sądził tylko te, które były między diukami, hrabiami, baronami, biskupami, opatami, lub między królem a jego wasalami — W innych sprawach rozstrzygały zwykłe trybunały. [przypis redakcyjny]

parlament wersalski — parlament fr., który w czasie oblężenia Paryża obradował w Bordeaux, przeniósł się 20 marca 1871 do Wersalu. [przypis redakcyjny]

Parnas — góra w Fokis w środkowej Grecji, siedziba Apollina i Muz. [przypis redakcyjny]

Parnas — góra w Grecji poświęcona Apollinowi i muzom. Według starożytnych kraina poetyckiego natchnienia. Wejść na szczyt Parnasu: stać się sławnym na niwie poetyckiej. [przypis redakcyjny]

Parnas — także i góra Parnassos w Focydzie była sławna jako siedziba Bakchusa i jego orszaku. [przypis redakcyjny]

parów — sucha dolina o szerokim, płaskim dnie i stromych, lecz nieurwistych zboczach, powstała z przeobrażenia wąwozu. [przypis redakcyjny]

paroksyzm — cios. [przypis redakcyjny]

paroksyzm — napad choroby, cios. [przypis redakcyjny]

parol (łac.: słowo) — słowo honoru. [przypis redakcyjny]

parol (z franc.) — sława, obietnica, układ. [przypis redakcyjny]

parol (z fr.) — słowo, słowo honoru; tu: słowne poręczenie zachowania przy życiu. [przypis redakcyjny]

parość — gałąź wyrastająca u nasady pnia. [przypis redakcyjny]

parowie — fr. paires, z łac. pares: równi. [przypis redakcyjny]

parowie sądzili wedle zwyczaju swego sądownictwa — toteż wszystkie podania zaczynały się od słów: „Panie sędzio, jest zwyczajem w twoim okręgu”… etc. [przypis redakcyjny]

Par, powiada Défontaines, nie mógł powiedzieć, że nie będzie sądził, jeżeli było ich tylko czterech — trzeba było co najmniej tej liczby. [przypis redakcyjny]

Parrazys — właśc. Parrazias, sławny malarz grecki, kwitnął w pierwszej połowy IV w. przed Chr. [przypis redakcyjny]

parrycyda (łac. parricida) — ojcobójca; wróg ojczyzny, zdrajca. [przypis redakcyjny]

parrycyda (z łac. parricida) — ojcobójca, bratobójca; wróg ojczyzny, zdrajca. [przypis redakcyjny]

parschnął — dziś: parsknął. [przypis redakcyjny]

pars pro toto (łac.) — część zamiast całości (figura retoryczna, w której nazwa części jakiejś rzeczy służy jako określenie całości). [przypis redakcyjny]

pars regalis (łac.) — stronnik królewski. [przypis redakcyjny]

par super parem non habet potestatem (łac.) — równy nad równym nie ma władzy. [przypis redakcyjny]

partenogeneza fantomów (z gr.) — dzieworództwo, samorzutne powstawanie fantomów. [przypis redakcyjny]

partes secuti (łac.) — strony chwycili się. [przypis redakcyjny]

Partowie — irański lud Partów utworzył w III w. przed Chr. własne państwo, podniósłszy bunt przeciwko Seleucydom. Królowie jego z rodu Arsacydów podbili cały prawie Iran i Mezopotamię. Wojska Partów składały się głównie ze zwinnej jazdy. [przypis redakcyjny]

partum otii (łac.) — płodem próżnowania. [przypis redakcyjny]

partus (łac.) — owoc, płód. [przypis redakcyjny]

partus (łac.) — płód. [przypis redakcyjny]

partykularna wola — samowola; wola jednostki. [przypis redakcyjny]

partykularnej — tu: własnej, polskiej w odróżnieniu od międzynarodowej. [przypis redakcyjny]

partykularnych — szczegółowych, prywatnych. [przypis redakcyjny]

partykularny — poszczególny, jednostkowy. [przypis redakcyjny]

partykularny — tu: jednostka. [przypis redakcyjny]

partykularyści — ludzie zaściankowi, ciaśni, ograniczeni. [przypis redakcyjny]

partyrowy — różnobarwny, kwiecisty. [przypis redakcyjny]

partyzana — rodzaj halabardy. [przypis redakcyjny]

partyzant (z łac.) — tu: stronnik, zwolennik. [przypis redakcyjny]

partyzan — z niem. Partisane, spisa, berdysz. [przypis redakcyjny]

paru Litwinów — szlachty polskiej z ziem litewsko-ruskich. [przypis redakcyjny]

parweniusz — pogardliwie: dorobkiewicz-prostak, wzbogacony człowiek z „nizin” społecznych. [przypis redakcyjny]

Paryż, nawet zwyciężony… — w wojnie francusko–pruskiej, 1870–1871. [przypis redakcyjny]

„Paryż” za murem powązkowskim — aluzja do placu Parysowskiego, którego okolice zamieszkiwała uboga ludność Warszawy. [przypis redakcyjny]

parzyć się — do pary iść. [przypis redakcyjny]

pas (daw.) — prawo przejścia. [przypis redakcyjny]

pas (fr.) — krok taneczny. [przypis redakcyjny]

pasieka — to, co się posiekało. [przypis redakcyjny]

pasjami lubi Polaków — w okresie tarć niemiecko–rosyjskich, na przełomie lat 70– i 80–tych, Bismarck kilkakrotnie w nieoficjalnych rozmowach i inspirowanych przez siebie artykułach wspominał o możliwości wskrzeszenia państwa polskiego. [przypis redakcyjny]

passado… punto reverso… hai! — włoskie terminy w szermierce: passado — pchnięcie z wypadem, punto reverso — cios zadany zwróconym w dół rapierem; hai — sztych (od włoskiego ai: a masz!). Merkucjo drwi z nadużywania terminów stosowanych w fechtunku, podkreślając w ten sposób, że Tybalt zna się na walce na szpady tylko z lekcji szermierki. [przypis redakcyjny]

passes (fr.) — ruchy rąk magnetyzera mające na celu wprowadzenie medium w stan hipnozy. [przypis redakcyjny]

passons (fr.) — mniejsza z tym. [przypis redakcyjny]

pastele (starop.) — pasztety. [przypis redakcyjny]

pasterka — kapelusz damski z dużym prostym rondem. [przypis redakcyjny]

pasternak — rodzaj rośliny (pastinaca) do przyprawy. [przypis redakcyjny]

Pasterze, widział was Ewangelista — Apokalipsa Św. Jana rozdz. 17, gdzie mówi: Vidi mulierem sedentem super bestiam coccineam, plenam blasphemiae, habentem capita septem et cornua decem. Tu poeta może rozumie przez siedem głów i dziesięć rogów siedem sakramentów i dziesięć przykazań, które dają moc niezwyciężoną Kościołowi, gdy jego głowa jest świętobliwą i bogobojną. [przypis redakcyjny]

Pasterz idący na czele (…) kopyto — Tym pasterzem jest najwyższy pasterz duchowny, to jest papież. Tu Dante miał na myśli Bonifacego VIII, którego często razi ostrzem satyrycznym. Poeta cytuje tu prawo Mojżesza, w księdze 3, rozdz. 11, gdzie mówi: „Wszelkie bydlę, które ma rozdzielone kopyto, a przeżuwa, jeść będziecie”. Teologowie rozmaite symbole z tych słów wywodzili: przez przeżuwanie rozumieli mądrość, przez rozdwojone kopyto dobre obyczaje. Zdaje się, że poeta jako tu gromiący chciwość duchownych pasterzy, przez nierozdzielone kopyto chciał wyrazić, że pasterze radzi nauczają z ambony, ażeby drudzy skarby swe rozrzucali, a sami często przeciw zasadom ewangelicznym zaciśnioną pięść mają na datki dobroczynne. Cały zaś wykład tego miejsca zamyka się w tym krótkim sensie moralnym: jaki pasterz taka trzoda. [przypis redakcyjny]

Pastor z Wakefieldu — powieść Oliwera Goldsmitha (1728–1774), ukazała się w r. 1766, w tłumaczeniu niemieckim w r. 1767. Za pośrednictwem Herdera zapoznał się z nią Goethe w czasie pobytu w Strassburgu. Poza tym Goethe ma tu na myśli prawdopodobnie autorów powieści, powstałych pod wpływem wyżej wspomnianej powieści Goldsmitha, a więc utwory Hermesa i Zofii La Roche (1731–1807), autorki powieści Dzieje panny Sternheim (1771). [przypis redakcyjny]

pasyjka — Chrystus na krzyżu. [przypis redakcyjny]

pasy (mesmeryczne) — chodzi o przesuwanie rąk wzdłuż lub w poprzek ciała osoby leczonej według wskazań Franza Antona Mesmera (1734–1815); czynność ta miała na celu wywarcie korzystnego, regulującego wpływu na fluidy (czyli rodzaj energii właściwej każdej istocie zwierzęcej i ludzkiej) chorego. [przypis redakcyjny]

pasy — z wł. passo: przejścia. [przypis redakcyjny]

pasy (z wł. passo) — przejścia. [przypis redakcyjny]

pasza Alepu — Alil basza. [przypis redakcyjny]