Przypisy

ekwipaż (daw.) — lekki, ekskluzywny pojazd konny; tu ogólnie: powóz. [przypis edytorski]

ekwipaż (daw.) — lekki, luksusowy pojazd konny. [przypis edytorski]

ekwipaż (daw.) — lekki, luksusowy pojazd konny. [przypis edytorski]

ekwipaż (daw.) — lekki pojazd konny. [przypis edytorski]

ekwipaż (daw.) — luksusowy pojazd konny. [przypis edytorski]

ekwipaż (daw.) — powóz. [przypis edytorski]

ekwipaż (daw.) — rodzaj lekkiego, eleganckiego powozu konnego. [przypis edytorski]

ekwipaż (daw.) — załoga statku. [przypis edytorski]

ekwipażem (z fr. équipage) — przest.: ogół rzeczy potrzebnych do wygodnej podróży, w szczególności zaprzęg, pojazd, wyposażenie, bagaż. [przypis edytorski]

ekwipaż — lekki, luksusowy pojazd konny. [przypis edytorski]

ekwipaż — lekki, luksusowy powóz. [przypis edytorski]

ekwipaż — luksusowy pojazd konny. [przypis edytorski]

ekwipaż mechaniczny — tu: samochód. [przypis edytorski]

ekwipaż — powóz. [przypis edytorski]

ekwipaż — rodzaj lekkiego, luksusowego powozu (pojazdu konnego z zaprzęgiem). [przypis edytorski]

ekwipaż — rodzaj luksusowego powozu konnego. [przypis edytorski]

ekwipaż (z fr. équipage) — przest.: ogół rzeczy potrzebnych do wygodnej podróży, w szczególności zaprzęg, pojazd, wyposażenie, bagaż. [przypis edytorski]

ekwipaż (z fr. équiper) — lekki pojazd konny z zaprzęgiem używany w XIX. [przypis edytorski]

ekwipaż (z fr.) — lekki pojazd konny. [przypis edytorski]

ekwipaż (z fr.; przest.) — ogół rzeczy potrzebnych do wygodnej podróży, w szczególności zaprzęg, pojazd, wyposażenie, bagaż. [przypis edytorski]

ekwipaż (z fr.; przest.) — ogół rzeczy potrzebnych do wygodnej podróży, w szczególności zaprzęg, pojazd, wyposażenie. [przypis edytorski]

ekwipaż (z fr.) — załoga, tu raczej: pasażerowie. [przypis edytorski]

ekwipunek — wyposażenie. [przypis edytorski]

ekwipunek — wyposażenie; zbiór rzeczy potrzebnych na wyprawę, do wyposażenia statku itp. [przypis edytorski]

ekwitacja — umiejętność jazdy konnej. [przypis edytorski]

ekwitacyjny — tu: przedstawiający jazdę konną. [przypis edytorski]

ekwiwalent (z łac.) — odpowiednik; tu: coś tej samej wartości. [przypis edytorski]

ekwiwokacja (łac. aequus: równy, vocere: nazywać) — błąd logiczny polegający na użyciu w różnych miejscach danej wypowiedzi tego samego wieloznacznego wyrażenia, ale w różnych znaczeniach, a następnie zakładaniu, że posiada ono w każdym z miejsc to samo znaczenie, co prowadzi do fałszywych wniosków. [przypis edytorski]

ełeł (elul) — w żydowskim kalendarzu przypada na sierpień i wrzesień. [przypis edytorski]

elaborat (z łac. elaboratus: wypracowany) — tu: produkt. [przypis edytorski]

elaeothesium (łac.) — pomieszczenie w łaźni, w którym nacierano ciało olejkami. [przypis edytorski]

E la fama? (wł.) — a sława? [przypis edytorski]

E la fame? (wł.) — a głód? [przypis edytorski]

el — ale, gatunek piwa. [przypis edytorski]

el — ang. ale, gatunek piwa. [przypis edytorski]

E la padrona? (wł.) — A pani? [przypis edytorski]

Elath, dziś: Ejlat — miasto portowe na północnym krańcu Zatoki Akaba (Morze Czerwone), oddzielającej półwysep Synaj od półwyspu Arabskiego. [przypis edytorski]

Ela — w oryginale ang.: Ella. [przypis edytorski]

Elbbrücke, und zwar von da, wo das Kreuz steht — authentisches Detail; das Kruzifix wurde 1845 vom Hochwasser fortgerissen. [przypis edytorski]

El Beit-El — hebr. אל בית אל (El Beit El): ‘Bóg [z/w] Beit El’, samo Beit El oznacza dosłownie ‘dom Boga’. Nazwę miejsca można odczytać następująco: «Bóg w Beit-El, czyli Ten który objawił Swoją Szechinę [Boską obecność] w Beit-El», zob. Raszi do 35:7. [przypis edytorski]

Elborak własc. Al Buraq (mit. ar.) — biały skrzydlaty koń, który według legendy woził proroków Islamu do nieba. Stworzenie to przedstawiano też z głową kobiety. [przypis edytorski]

Elburs — pasmo górskie w płn.-zach. części Wyżyny Irańskiej, którego najwyższym szczytem jest Demawend. [przypis edytorski]

Eldorado — kraj złota, legendarna kraina w Ameryce, w której istnienie wierzono w XVI w. [przypis edytorski]

eldorado — legendarny kraj, w którym złoto było tak powszechne, że tubylcy nie uważali go za cenne. [przypis edytorski]

eldorado — wymarzona, dostatnia kraina; od nazwy Eldorado: kraju złota, legendarnej krainy w Ameryce, w której istnienie wierzono w XVI w. [przypis edytorski]

eldorado — wymarzona, dostatnia kraina; od nazwy Eldorado: kraju złota, legendarnej krainy w Ameryce, w której istnienie wierzono w XVI w. [przypis edytorski]

eleaci — staroż. szkoła filozoficzna, funkcjonująca w greckiej kolonii w Elei; powstała w reakcji na antropomorfizm religii greckiej; centrum zainteresowania eleatów była ontologia (nauka o bycie); głosili oni niezmienność bytu, jednorodność materii, odrzucali istnienie czasu i ruchu; przedstawicielem poglądów eleatów był m.in. Zenon z Elei (ok. 490–ok. 430 p.n.e.). [przypis edytorski]

eleaci — staroż. szkoła filozoficzna, funkcjonująca w gr. kolonii w Elei; powstała w reakcji na antropomorfizm religii gr.; centrum zainteresowania eleatów była ontologia (nauka o bycie); głosili oni niezmienność bytu, jednorodność materii, odrzucali istnienie czasu i ruchu; przedstawicielem poglądów eleatów był m.in. Zenon z Elei (ok. 490 p.n.e.–ok. 430 p.n.e.). [przypis edytorski]

eleaci — staroż. szkoła filozoficzna, funkcjonująca w gr. kolonii w Elei. [przypis edytorski]

eleaci — staroż. szkoła filozoficzna, założona w V w. p.n.e. przez Parmenidesa w greckiej kolonii Elei; eleaci koncentrowali się na ontologii (nauka o bycie), odrzucali poznanie zmysłowe jako niespójne i podległe złudzeniom, głosili, że istnieje tylko jeden, niezmienny byt. [przypis edytorski]

elearzy — oddziały lekkiej, nieregularnej jazdy, służące głównie do rozpoznania; także: doborowi harcownicy. [przypis edytorski]

Eleazar ben Szamna — tannaita czwartej generacji, nauczyciel Mszny, działał na początku II w. n.e. Zaliczany do Dziesięciu Męczenników żydowskich. [przypis edytorski]

Eleazar — postać biblijna ze Starego Testamentu, syn Aarona i Eliszeby, arcykapłan. [przypis edytorski]

Eleazar — syn Aarona i jego żony Eliszeby, arcykapłan. [przypis edytorski]

Eleazar właśc. Eleazar ben Szamna — tannaita czwartej generacji, nauczyciel Mszny, działał na początku II w. n.e. Zaliczany do Dziesięciu Męczenników żydowskich. [przypis edytorski]

electae armaturae vir (łac.) — człowiek o wybornym uzbrojeniu. [przypis edytorski]

electrum (łac.) — bursztyn. [przypis edytorski]

electus ad arma (łac.) — wybrany do broni. [przypis edytorski]

electus ad resistendum (łac.) — wyvrany do stawiania oporu. [przypis edytorski]

electus ante robustos (łac.) — wybrany przed silnymi. [przypis edytorski]

electus a ratione (łac.) — wybrany ze względu na rozum. [przypis edytorski]

electus armiger (łac.) — tu raczej „wybrany szlachcic” niż „wybrany giermek”. [przypis edytorski]

electus armis (łac.) — wyborny z uwagi na broń. [przypis edytorski]

electus a robore vel re ipsa — wyborny ze względu na siłę bądź na samą rzecz. [przypis edytorski]

Elefanta (hindi: Gharapuri) — wyspa na Morzu Arabskim, niedaleko Bombaju (Maharasztra) w Indiach, sławna ze względu na zespół siedmiu wykutych w skale bogato rzeźbionych świątyń boga Śiwy, pochodzących z VIII–IX w.; europejska nazwa pochodzi od znajdującej się niegdyś na wyspie rzeźby słonia. [przypis edytorski]

Elefantyda (I w. p.n.e.) — grecka poetka i lekarka, znana w świecie antycznym jako autorka podręcznika seksualnego. Wg Swetoniusza cesarz Tyberiusz zabrał ze sobą na Capri komplet jej dzieł. [przypis edytorski]

Elefantyna — wyspa na Nilu niedaleko pierwszej katarakty, gdzie przebiegała granica pomiędzy Egiptem a Nubią. [przypis edytorski]

elegantiae arbiter (łac.) — znawca, autorytet w sprawach dobrego gustu. [przypis edytorski]

elegia in obitum (łac.) — elegia na odejście (na śmierć). [przypis edytorski]

Elegia na śmierć Czarnego Zawiszy — Tetmajer był zafascynowany postacią Zawiszy Czarnego, prócz tego wiersza napisał o nim również dramat. Fascynacji daje wyraz Wesele Stanisława Wyspiańskiego: postaci Poety, wzorowanej właśnie na Tetmajerze, ukazuje się widmo Zawiszy. [przypis edytorski]

elegia — utwór liryczny o poważnej, refleksyjnej treści. [przypis edytorski]

elegia — utwór liryczny o tematyce żałobnej, pożegnalnej. [przypis edytorski]

elegia żalu — utwór występuje również w tomie poetyckim Józefa Czechowicza Ballada z tamtej strony. [przypis edytorski]

elegia żalu — utwór występuje również w tomie poetyckim Józefa Czechowicza Nic więcej. [przypis edytorski]

Elegida de mi corozón! (hiszp.) — Wybranko mojego serca! [przypis edytorski]

elegie der trauer — wiersz jest tłumaczeniem utworu Elegia żalu Józefa Czechowicza. [przypis edytorski]

Elegie rzymskie — cykl 24 wierszy autorstwa Johanna Wolfganga von Goethego opublikowany po jego śmierci, dopiero w 1914 r., powstały pod wpływem podróży do Włoch w l. 1786–88, charakteryzujący się licznymi odniesieniami do starożytności oraz erotyczną tematyką. [przypis edytorski]

elegijny — przym. od elegia: utwór liryczny o tematyce żałobnej, pożegnalnej. [przypis edytorski]

elegijny — związany z elegią, utworem lirycznym o tematyce żałobnej, pożegnalnej. [przypis edytorski]

elekcją (daw. forma) — dziś B. lp r.ż.: (szczęśliwą) elekcję. [przypis edytorski]

elekcją — dziś popr. forma B. lp: elekcję. [przypis edytorski]

elekcja, także wolna elekcja — wybory nowego króla. Odbywał się wielki zjazd (sejm elekcyjny) szlachty z całego kraju, a najbogatsi, magnaci, prowadzili różne intrygi, starając się przekonać zebranych do swojego kandydata. Po śmierci Zygmunta Augusta pretendentami do polskiego tronu byli arcyksiążę Ernest Habsburg (1553–1595, syn cesarza Austrii Maksymiliana II), król szwedzki Jan III Waza (1537–1592) i car rosyjski Iwan IV Groźny (1530–1584) lub jego syn. Sejm elekcyjny odbył się na wiosnę 1573 we wsi Kamień pod Warszawą (dziś Kamionek, część Pragi Południe w Warszawie), wybrano Henryka Walezego (1551–1589), syna króla Francji. [przypis edytorski]

elekcja — wybór króla przez szlachtę. [przypis edytorski]

elekcyja (daw.) — wybory. [przypis edytorski]

elekt — nowo wybrany król. [przypis edytorski]

elektor Fryderyk — Fryderyk August III (1750–1827), wnuk Augusta III, od r. 1806 król saski jako Fryderyk August I. Uznaniu Franciszki sprzeciwił się zapewne nie on, lecz jego matka, Maria Antonina, córka cesarza Karola VII. [przypis edytorski]

Elektorowicz, Leszek — właśc. Lesław Witeszczak (ur. 1924), poeta i prozaik, w latach 70. kierownik literacki teatru Bagatela. [przypis edytorski]

Elektra (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmestry, siostra Ifigenii i Orestesa; pomogła bratu w krwawej zemście na matce i jej kochanku Egiście za zamordowanie ojca. [przypis edytorski]

Elektra (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmestry, siostra Ifigenii i Orestesa; pomogła bratu w krwawej zemście na matce i jej kochanku za zamordowanie ojca. [przypis edytorski]

Elektra (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmestry, siostra Ifigenii i Orestesa; postać nie znana Homerowi i dawnej tradycji, zaszczepiona w literaturze gr. przez wielkich tragików: Sofoklesa, Ajschylosa i Eurypidesa; miała pozostawać wrogo nastawiona do matki, Klitajmestry i jej kochanka Egista, wziąć udział w krwawej zemście na nich za zamordowanie ojca, Agamemnona, a następnie popaść w szaleństwo z powodu wyrzutów sumienia. [przypis edytorski]

Elektra (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmestry, władców Argolidy, zemściła się na matce za śmierć ojca. [przypis edytorski]

Elektra (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmestry, wspólnie z bratem zabiła matkę, mszcząc się za śmierć ojca. [przypis edytorski]

elektrolux (daw. pot.) — odkurzacz (od nazwy popularnego na rynku polskim producenta, szwedzkiego przedsiębiorstwa „Elektrolux”). [przypis edytorski]

elektromotor (przestarz.) — silnik elektryczny. [przypis edytorski]

elektrownia — Elektrownia Warszawska (zwana też Miejską) mieściła się przy ulicy Elektrycznej 2a. Powstańcy opanowali ją atakiem z zaskoczenia już 1 sierpnia. [przypis edytorski]

elektryka (daw.) — tu: urządzenie do wytwarzania prądu elektrycznego. [przypis edytorski]

elementa — dziś popr. forma: elementy; element — tu: pierwiastek. [przypis edytorski]

elemental — z ang. oznacza coś związanego z żywiołami; tutaj być może chodzi o tzw. „żywiołaki”, czyli fikcyjne, niebezpieczne istoty powstałe z energii żywiołów. [przypis edytorski]

elementarny — tu: powiązany z żywiołem. [przypis edytorski]

elementarny — tu: związany z żywiołami. [przypis edytorski]