Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | polski
Znaleziono 8918 przypisów.
sedes (z łac. sedeo, sedere: siedzieć) — tu w znaczeniu ogólnym, bliskim łacińskiemu źródłu słowa: miejsce, na którym się siedzi. [przypis edytorski]
Sed et his dabit Deus finem! Speravi in Te et non confundar (łac.) — Lecz i tym położy Bóg koniec. Ufałem Tobie i nie zawiodę się. [przypis redakcyjny]
Sed iam nox humida… Incipiam (łac.) — tymczasem już noc wilgotna zasnuwa niebo i spadające gwiazdy namawiają do snów, ale jeśli tak wielka chęć poznać nasze przygody, zaczynam (cytat z Eneidy Wergiliusza; tłum. W.L.). [przypis edytorski]
Sed libera nos a malo (łac.) — Ale zbaw (dosł. uwolnij) nas ode złego. [przypis edytorski]
Sed non satiata (łac.) — nienasycona. [przypis redakcyjny]
Sed plenum signis, sed plenum sapientia; vos autem Christum non crucifixum et religionem sine miraculis et sine sapientia (łac.) — Te słowa dodaje sam Pascal w odpowiedzi przeciwnikom posługującym się przeciw niemu tekstem św. Pawła: „Lecz pełnego znaków, lecz pełnego mądrości, wy zasię Chrystusa nieukrzyżowanego i religii bez cudów i bez mądrości”. [przypis tłumacza]
Sed quis est et laudctbimus eum (łac.) — Lecz któż to jest? a pochwalimy go! [przypis redakcyjny]
sedukować (z łac.) — oszukiwać; kusić, uwodzić. [przypis edytorski]
Sed vos non creditis, quia non estis ex ovibus (łac.) — J 10, 26: „Ale wy nie wierzycie, bo nie jesteście z owiec (moich)”. [przypis tłumacza]
seguela (łac.) — następstwo. [przypis redakcyjny]
sekcjonować (daw., z łac. sectio, krojenie) — wykonywać operację chirurgiczną lub sekcję zwłok. [przypis edytorski]
sekcjonować (daw., z łac. sectio: krojenie) — wykonywać operację chirurgiczną lub sekcję zwłok. [przypis edytorski]
sekrecja (z łac.) — wydzielanie. [przypis edytorski]
sekundant (z łac.) — pośrednik i świadek uczestnika pojedynku; przed walką ustalał jej warunki z sekundantem przeciwnika i pilnował ich przestrzegania, m.in. w przypadku pojedynku na broń palną odmierzał krokami ustaloną odległość, w jakiej mają stanąć uczestnicy, żeby do siebie strzelać. [przypis edytorski]
sekundować (z łac.) — pomagać, towarzyszyć. [przypis edytorski]
sekundować (z łac.) — pomagać, towarzyszyć. [przypis redakcyjny]
sekundować (z łac. secondo, secundare: pomagać, towarzyszyć) — ochraniać, bronić. [przypis redakcyjny]
sekundować (z łac. secundare) — wspierać, pomagać; wtórować. [przypis edytorski]
sekundować (z łac. secundo, secundare) — pomagać, towarzyszyć; ochraniać, bronić. [przypis edytorski]
sella curulis (łac.) — krzesło kurulne, składany taboret o wygiętych, nożycowych nogach; w starożytnym Rzymie przysługiwało królom, a w okresie republiki wyższym urzędnikom. [przypis edytorski]
semina (łac.) — ziarna. [przypis edytorski]
Semipelagijczycy błądzą mówiąc o in communi, to jest prawdą jedynie in particulari (łac.) — Kiedy mówią, że łaska dana jest ludziom, podczas gdy wedle Pascala dana jest jedynie predestynowanym. [przypis tłumacza]
semper fidelis (łac.) — zawsze wierny. [przypis edytorski]
semper in obscuris quod minimum est sequimur (łac.) — w sprawach ciemnych trzeba trzymać się najmniejszego wymiaru. [przypis tłumacza]
Semper novarum rerum cupidus (łac.) — zawsze pożądający nowych rzeczy. [przypis edytorski]
Semper (…) traxisse (łac.) — „Zawsze tak bywa, że nie ten obwołany jest mistrzem, co zaczął, ale ten, co skończył” (Livius Titus, Ab Urbe condita, XXVII, 45; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
semper virens (łac.) — wiecznie zielona; stale świeża, młodzieńcza. [przypis edytorski]
senatores (łac.) — senatorowie. [przypis edytorski]
senatus consilium (łac.) — radę senatu. [przypis redakcyjny]
senatus consilium (łac.) — uchwałę senatu. [przypis redakcyjny]
senatus consulta (łac.) — uchwały senatu. [przypis edytorski]
senatus consulta (łac.) — uchwały senatu. [przypis redakcyjny]
Senatus populusque romanus (łac.) — senat i lud rzymski. [przypis edytorski]
senatus populusque Romanus (łac.) — senat i lud rzymski. [przypis redakcyjny]
senat (z łac. senex: starzec) — jedna z najważniejszych i najtrwalszych instytucji politycznych starożytnego Rzymu; pierwotnie rada królewska składająca się z naczelników rodów, w okresie republiki: faktycznie główny organ rządzący, złożony z byłych urzędników państwowych. [przypis edytorski]
senectus ipsa est morbus (łac.) — sama starość chorobą (Terencjusz, Phormio, akt IV, scena I). [przypis edytorski]
senectus (łac.) — doświadczenie życiowe. [przypis edytorski]
sensat (daw., z łac.) — człowiek rozumny (por. sens). [przypis edytorski]
sensat (daw., z łac. sensatus: rozumny) — osoba mądra, poważna i ciesząca się poważaniem. [przypis edytorski]
sensim (łac.) — nieznacznie, powoli. [przypis redakcyjny]
sensim (łac.) — stopniowo, powoli. [przypis edytorski]
sensorium (łac.) — ośrodek nerwowy, do którego trafiają zewnętrzne wrażenia, zanim zostaną poddane postrzeganiu, siedziba odczucia. [przypis edytorski]
sensorium (z łac.) — ogół wrażeń zmysłowych. [przypis edytorski]
sensu stricto (łac.) — w ścisłym znaczeniu. [przypis edytorski]
sensytyw (z łac.) — osoba nadwrażliwa. [przypis edytorski]
sentencja (daw., z łac.) — zdanie. [przypis redakcyjny]
sentencja (z łac.) — maksyma, sąd. [przypis edytorski]
sentiebat (łac.) — myślał. [przypis redakcyjny]
sentiunt (łac.) — myślą. [przypis redakcyjny]
september (łac.) — wrzesień. [przypis edytorski]
septemtrion (łac.) — Wielki Wóz, konstelacja gwiazd wyznaczająca kierunek północny; także ogólnie: północ globu. [przypis edytorski]
Septentrionowie (z łac. septentrio, septentrionis: wielka niedźwiedzica, północ) — ludzie z północy; kolejne omowne określenie Rosjan, o wojnie z którymi Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską. [przypis edytorski]
Septentrionowie (z łac. septentrio, septentrionis: wielka niedźwiedzica, północ) — ludzie z północy; omowne określenie Rosjan, o wojnie z którymi Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską. [przypis edytorski]
Sepulchri immemor struis domos (łac.) — budujesz domy na zapomnianym grobie. [przypis edytorski]
sequentia: exilium, luctus, dolor tributa sunt ista vivendi (łac.) — kolej: wygnanie, płacz, boleść są to rzeczy nieodłączne od życia. [przypis redakcyjny]
Serapejon (gr.) a. Serapeum (łac.) — świątynia Serapisa, grecko-egipskiego bóstwa, powstałego w IV w. p.n.e. przez połączenie cech Ozyrysa, Apisa i Zeusa. Serapejon w Aleksandrii był największą i najwspanialszą świątynią hellenistyczną w mieście; zawierał wielki zbiór ksiąg, część Biblioteki Aleksandryjskiej. W 391 r. biskup Teofil, korzystając z dekretów Teodozjusza I, prowadził tłumy chrześcijan przeciwko świątyniom pogańskim, dążąc do ich zlikwidowania i przejęcia. Mimo oporu pogan Serapejon został zdobyty i zniszczony. [przypis edytorski]
serenissime (łac.) — najjaśniejszy (panie). [przypis edytorski]
serenissimus (łac.) — jaśnie oświecony, najjaśniejszy (panie); tu: forma W.lp: serenissime. [przypis edytorski]
serenissimus rex Sueciae (łac.) — najjaśniejszy król Szwecji. [przypis edytorski]
Sericum (z łac. sericum: jedwab) — kraina w środkowej Azji. [przypis edytorski]
serio promoveram in hosticum (łac.) — znacznie posunąłem się byłem w ziemię nieprzyjacielską. [przypis redakcyjny]
Sermo datur cunctis, animi sapientia paucis (łac.) — Mowa dana jest wszystkim, rozum zasię niewielu. [przypis tłumacza]
sero moluni deorum molae (łac.) — późno mielą młyny bogów. [przypis redakcyjny]
serpens (łac.) — wąż. [przypis edytorski]
serpens, occulte mordens (łac.) — wąż tajemnie kąsający. [przypis redakcyjny]
serpens, serpentis (łac.) — wąż. [przypis redakcyjny]
servare (łac.) — zwracać na coś uwagę, strzec; pilnować; zachować w całości, ustrzec, uchronić. [przypis edytorski]
servibilis (łac.) — usłużny. [przypis edytorski]
servile imitatorum pecus (łac.) — niewolnicza trzoda naśladowców. Jest to parafraza z Horacego Epistolarum liber 19: O imitatores, servum pecus! (O naśladowcy, trzodo niewolnicza!). W rękopisie, wyd. I i nast. aż do wyd. T. Piniego miejsce to było skażone błędem (zniekształcono pierwsze słowo użytego zwrotu, odczytując je jako fervide (łac.) — zapalony, gorliwy, zagorzały). [przypis redakcyjny]
servile imitatorum pecus (łac.) — niewolnicze bydło naśladowców. [przypis redakcyjny]
servire Deo regnare est (łac.) — służba Bogu jest tym samym, co władanie. [przypis edytorski]
servire Deo regnare est (łac.) — służyć Bogu jest to królować. [przypis redakcyjny]
servire ob domini panem (łac.) — służyć dla chleba pańskiego. [przypis redakcyjny]
servus (łac.) — sługa, niewolnik; służebny, niewolniczy. [przypis edytorski]
serwitut (z łac.) — powinność, zobowiązanie; obowiązek wynikający z posiadania czegoś wraz z płynącymi z tego konsekwencjami. W daw. Polsce uprawnienia chłopów do korzystania z dworskich łąk, pastwisk i lasów (tj. prawo do korzystania z drzewa opałowego, chrustu, runa leśnego oraz prawo wypasu). Reforma uwłaszczeniowa chłopów (Galicja 1848, Królestwo Polskie 1864) przyznawała właścicielom ziemskim prawo własności do terenów obciążonych serwitutami, ale bez zgody wsi nie mogli nią swobodnie dysponować (np. sprzedać ziemię a. wyciąć las); natomiast prawo chłopów do użytkowania terenów serwitutowych zostało potwierdzone, ale decyzję o sposobie jego egzekwowania pozostawiono właścicielom, co dawało im możliwość wywierania nacisku na wieś. W tej sytuacji szlachta dążyła do układu z wsią w sprawie serwitutów: za uzyskanie zgody chłopów na zniesienie obciążenia serwitutami jakiegoś terenu, wynagradzała ich innymi gruntami. [przypis edytorski]
serwitut (z łac.) — przen. obowiązek wynikający z posiadania czegoś wraz z płynącymi z tego konsekwencjami. [przypis edytorski]
serwitut (z łac.) — przen. powinność, zobowiązanie. [przypis edytorski]
sestercja (z łac.) — moneta rzymska, najpierw srebrna, potem kuta w brązie. [przypis edytorski]
sexus (łac.) — płeć. [przypis edytorski]
Si Angelus (łac.) — Ga 1, 8: „Gdyby anioł”. [przypis tłumacza]
sibi (łac.) — sobie. [przypis edytorski]
sibi scribere (łac.) — pisać sobie (dla siebie samego). [przypis edytorski]
Sic adduxisti populum tuum ut faceres tibi nomen gloriae (łac.) — „Który ich wiódł po prawicy Mojżeszowej ramieniem wielmożności swojej, który rozdzielił wody przed nimi, aby sobie uczynił imię wieczne”. „Takeś wiódł lud swój, abyś sobie uczynił imię sławne”. [przypis tłumacza]
sica (łac.) — rodzaj krótkiego noża. [przypis edytorski]
Sic (…) cum joco (łac.) — Tak się przywidziało Wenerze. Ona lubi w surowym żarcie rzucać pod jarzmo małżeńskie ludzi o odmiennej postaci i duszy. [przypis tłumacza]
sic (łac.) — tak, tak było; używane w funkcji zwracania uwagi na jakiś fakt czy użyte słowo. [przypis edytorski]
sic (łac.) — tak; tak właśnie. [przypis edytorski]
sic (łac.) — tak; tak właśnie; używane w funkcji zwracania uwagi na jakiś fakt czy użyte słowo. [przypis edytorski]
Sic locutus est Abraham ei semini eius in saecula (łac.) — Jako rzekł Abrahamowi i nasieniu [tj. potomstwu] jego na wieki (Łk 1, 55). [przypis edytorski]
Sic transit gloria mundi (łac.) — tak przemija chwała świata. [przypis edytorski]
Sic transit gloria mundi (łac.) — Tak przemija sława świata. [przypis edytorski]
sic transit gloria mundi (łac.) — tak przemija sława świata. [przypis redakcyjny]
Sic transit!… (łac.) — początek sentencji: Sic transit gloria mundi: Tak przemija chwała świata. [przypis edytorski]
Si (…) cucullo (łac.) — „A gdy idzie na nocną schadzkę z cudzą żoną,/ Przywdziewa płaszcz zakonny, twarz kryje zasłoną” (Iuvenalis, Satirae VIII, 144; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Si cupides (…) agna (łac.) — „Jeśli chciwy, nadęty i jak jagnię słaby” (Iuvenalis, Satirae, VIII, 14; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
sicut erat in principio (łac.) — jak było na początku. [przypis edytorski]
Sicut et nos dimittimus debitoribus nostris (łac.) — jako i my odpuszczamy naszym winowajcom. [przypis edytorski]
sicut fulgur exit ab occidente et paret usque ad orientem (łac.) — pojawia się jak błyskawica na zachodzie i świeci aż na wschodzie; cytat z Biblii (Mt 24, 27). [przypis edytorski]
Sicut in coelo, et in terra! (łac.) — Jak w niebie, tak i na ziemi! [przypis edytorski]
Sicut (…) tecti (łac.) — „Tak gdy spiżowa czara wodą się napełni,/ Odbija światło słońca lub księżyca w pełni,/ Drgając, śle blask w powietrze przez puste przestwory/ I na stropie komnaty tworzy jasne wzory” (Vergilius, Aeneida VIII, 22; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
