Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 10736 przypisów.
kolet (z fr. collet: kołnierz) — strój wojskowy, mundur, często ze skóry łosia lub wołu. [przypis edytorski]
kolet (z fr. collet: kołnierz) — strój wojskowy, mundur. [przypis edytorski]
kolet (z fr. collet: kołnierz) — strój wojskowy ze skóry łosia lub wołu. [przypis redakcyjny]
kolet (z fr.) — kurtka żołnierska. [przypis edytorski]
kolet (z fr.) — strój wojskowy, skórzany kaftan a. płaszcz wkładany pod kirys; kabat. [przypis redakcyjny]
kolet (z wł.) — rodzaj krótkiego ubrania męskiego, zwłaszcza żołnierskiego. [przypis redakcyjny]
koleżankom nieba — być może: koleżankom z nieba. [przypis edytorski]
Kolgar i Annira — dzieci Karmora. [przypis redakcyjny]
Kolgrewans — w oryginale ang.: Colgrevance. [przypis edytorski]
Koliada (mit. gr.) — przydomek Afrodyty, bogini miłości, od jej miejsca kultu (Kolias w Attyce). [przypis edytorski]
kolia — naszyjnik w ozdobnej oprawie. [przypis edytorski]
koliba — szałas pasterski w górach. [przypis edytorski]
koliba — szałas, schronienie w górach. [przypis edytorski]
koliber — najmniejszy ptak świata, niezwykle barwny dzięki temu, że jego pióra rozszczepiają światło, tworząc tęczowe odbicia; żywi się nektarem z kwiatów. [przypis edytorski]
kolibka a. koliba — schronienie w górach, szałas pasterski. [przypis edytorski]
koligacić — od koligacja: pokrewieństwo. [przypis edytorski]
koligacić się (daw.) — wchodzić w związki pokrewieństwa. [przypis edytorski]
koligaci — krewniacy. [przypis edytorski]
koligacja — krewni. [przypis redakcyjny]
koligacja — pokrewieństwo bądź powinowactwo. [przypis edytorski]
koligacja (z łac.) — pokrewieństwo. [przypis edytorski]
koligacje — pokrewieństwo bądź powinowactwo. [przypis edytorski]
koliganci — osoby postawione wysoko w hierarchii społecznej. [przypis edytorski]
koligatka — osoba spokrewniona z zamożnymi i wpływowymi rodzinami szlacheckimi. [przypis redakcyjny]
koligatów — krewnych, powinowatych. [przypis redakcyjny]
koligat (z łac. colligatus: związany) — krewny, powinowaty. [przypis edytorski]
koligat (z łac.) — daleki krewny a. powinowaty. [przypis edytorski]
koligat (z łac.) — krewny, spowinowacony. [przypis edytorski]
kolijewszczyzna (ukr. Коліївщина), dziś raczej: koliszczyzna — chłopsko-kozacki bunt na Ukrainie w 1768 r. przeciwko polskiej szlachcie i Żydom; pochłonął od 100 do 200 tys. ofiar, krwawo stłumiony. [przypis edytorski]
Koli! Koli! (ukr. koły) — bij, zabij! [przypis edytorski]
Koli! Koli! (ukr. koły!) — bij, zabij! [przypis redakcyjny]
Koli! Koli! (ukr. koły: kłuj) — bij, zabij! [przypis redakcyjny]
Kolin — miasto w Czechach nad Łabą; w 1757 r. miała tu miejsce jedna z bitew wojny siedmioletniej między wojskami pruskimi i austriackimi. [przypis edytorski]
Koliseum — Koloseum, cyrk olbrzymi w Rzymie, dziś słynna ruina. [przypis redakcyjny]
Koliseum właśc. Koloseum (łac. Colosseum) — także: Amfiteatr Flawiuszów; wielki amfiteatr w Rzymie, wzniesiony w I w. n.e. (w l. 70–80 n.e.) przez cesarzy z dynastii Flawiuszów, największy z amfiteatrów Imperium Rzymskiego, o wysokości sięgającej niemal 50 m, obwodzie przekraczającym 500 m, stanowi jedną z najbardziej efektownych i reprezentatywnych budowli miasta, obiekt przyciągający turystów co najmniej od 2. poł. XVIII w. [przypis edytorski]
kolisko — koło, okrąg; tu: idea wiecznego powrotu. [przypis edytorski]
koliste, spiżowe koła ośmioszprychate (…) zupełnie gładka, piękna, spiżowa, starannie odrobiona tarcza — [por.] Iliada, X, 296; II, 6. [przypis edytorski]
koliszczyzna (ukr. Коліївщина) — chłopsko-kozacki bunt na Ukrainie w 1768 r. przeciwko polskiej szlachcie i Żydom; pochłonął od 100 do 200 tys. ofiar; krwawo stłumiony przez wojska rosyjskie i polskie. [przypis edytorski]
Kolizeum — Koloseum; nawiązanie do monumentalnej budowli o celach widowiskowych znajdującej się w Rzymie, która w czasach Nerona miała rzekomo służyć jako miejsce publicznego uśmiercania chrześcijan; tu przez analogię (niezbyt dokładną): Cytadela Warszawska. [przypis edytorski]
kolizja — nieporozumienie, spór. [przypis redakcyjny]
kolki sparły — o chorobie żołądka, tu eufemistycznie o ciąży. [przypis edytorski]
Kollár, Ján (1793–1852) — poeta słowacki tworzący w języku czeskim; główny ideolog panslawizmu, powstałego w Czechach ruchu kulturalno-politycznego dążącego do wyzwolenia, a następnie zjednoczenia politycznego, gospodarczego i kulturalnego Słowian. [przypis edytorski]
kollaps, częściej: kolaps (med.) — zapaść krążeniowa. [przypis edytorski]
kollega (z łac.) — dziś: kolega. [przypis edytorski]
kollekcyja — dziś: kolekcja. [przypis edytorski]
Kolleski Regestrator (do Sowietnika) — Kolleski regestrator jest to jeden z najniższych czynów. Sowietników, czyli radców, różne są rodzaje i gatunki, jako to: radcy honorowi, kollescy, tajni, rzeczywiści. — Pewny dowcipny Rosjanin mawiał, iż Rzeczywisty Tajny Radca jest trojakim kłamstwem; bo nie radzi, nie wie o żadnej tajemnicy i często jest najniedorzeczniejszym stworzeniem. Mówiono raz o jakimś czynowniku i nazywano go dobrym człowiekiem. «Nazwij raczej dobrym chłopcem», odezwał się ów żartowniś. «Jak czynownik może być człowiekiem, póki jest tylko regestratorem? W Rosji, ażeby być człowiekiem, trzeba być przynajmniej radcą stanu». [przypis autorski]
kolligatami — koligat; krewny a. powinowaty. [przypis edytorski]
Kollin — Johann Collyn a. Jan Collint lub Collin, prokurator (niższy urzędnik krzyżacki) na zamku w Piszu; dwukrotnie uległ Kiejstutowi: w 1361 i 1366. [przypis edytorski]
Kollitos — przedmieście Aten, gdzie święcono Wiejskie Dionizje. [przypis tłumacza]
kollokacja — dziś: kolokacja, hist.: wieś szlachecka, która na skutek niewypłacalności dziedziców została podzielona na części należące do różnych właścicieli. [przypis edytorski]
Kollokacja starego Korzeniowskiego — powieść z 1847 r. o życiu szlachty podolskiej, miłości i narodzinach stosunków kapitalistycznych, autorstwa Józefa Korzeniowskiego (1797–1863). [przypis edytorski]
kollyrydianie — czciciele Marii jako bogini, składający jej w ofierze kollyris, tj. bułeczki; występowali od IV w. w Arabii. [przypis edytorski]
kolnąć (pot.) — dźgnąć. [przypis edytorski]
kolnąć (pot.) — ukłuć. [przypis edytorski]
kolnąć (przestarz.) — ukłuć, dźgnąć. [przypis edytorski]
Kol Nidrej — modlitwa śpiewana w wieczór rozpoczynający Jom Kipur. [przypis tłumacza]
Kol Nidrej — wszystkie ślubowania. Modlitwa śpiewana w wieczór rozpoczynający Jom Kipur. Kantor w imieniu wspólnoty zwalnia wszystkich Żydów od ślubowań, które złożyli pod przymusem. Chodziło o tych, którzy w Hiszpanii i Portugalii przyjęli pod przymusem wiarę chrześcijańską. [przypis tłumacza]
Kolobeng — trzecia i ostatnia stacja misyjna Davida Livingstone'a, zał. w 1847, opuszczona po ataku Burów w 1852; 25 km na zach. od ob. Gaborone, stolicy Botswany. [przypis edytorski]
kolocynta — arbuz kolokwinta (Citrullus colocynthis), zwany też gorzkim jabłkiem, roślina z rodziny dyniowatych, mająca żółte, gorzkie owoce wielkości jabłka. [przypis edytorski]
kolodium a. kolodion — roztwór nitrocelulozy w rozpuszczalnikach organicznych, stosowany dawniej w fotografii; szklaną płytkę pokrytą warstwą kolodium z zawieszonymi w niej światłoczułymi związkami srebra naświetlano w aparacie fotograficznym, w wyniku czego po wywołaniu powstawał na niej negatywowy obraz. [przypis edytorski]
koloid — tu: zawiesina drobnych cząsteczek ciała stałego w ciekłym ośrodku. [przypis edytorski]
kolokacja (z łac. collocatio: umieszczenie, ustawienie) — tu: współwłasność. [przypis edytorski]
kolokowane — umieszczone; chodzi o umieszczenie sum, uznanych jako lepsze, na poszczególnych dobrach, w zależności od czego wierzyciel obejmował te czy inne wsi. [przypis redakcyjny]
kolokwinta — arbuz kolokwinta (Citrullus colocynthis), zwany też gorzkim jabłkiem, roślina z rodziny dyniowatych, mająca żółte, gorzkie owoce wielkości jabłka. [przypis edytorski]
Koloman I Uczony (ok. 1070–1116) — król Węgier w l. 1095–1116, następca św. Władysława, jego stryja; także król chorwacko-dalmatyński w l. 1102-1116; w czasie I krucjaty (1096–1099) walczył przeciw krzyżowcom, którzy dopuszczali się łupiestw i mordów na terenach Węgier. [przypis edytorski]
Kolombina (z wł.) — inaczej Arlekinetta; postać zuchwałej, żartobliwej wybranki serca Arlekina usługującej młodym damom z commedia dell'arte z XVII wieku. [przypis edytorski]
kolonia — dziś o zorganizowanym wakacyjnym wypoczynku dla dzieci mówi się: kolonie (lm). [przypis edytorski]
kolonialny sklep — sklep z produktami dawniej sprowadzanymi z kolonii przez kraje w nich panujące (np. przez Wielką Brytanię z Indii itp.), takimi produktami były np.: pieprz, imbir, bakalie, herbata, kawa, tytoń. [przypis edytorski]
Kolonia (niem. Köln) — duże miasto w zach. Niemczech. [przypis edytorski]
Kolonia Przylądkowa — daw. bryt. kolonia w Afryce Płd., nazwana od Przylądka Dobrej Nadziei, istniejąca w latach 1806–1910. [przypis edytorski]
kolonia św. Salwatora — Salwator, obecnie dzielnica Krakowa. [przypis edytorski]
kolonij — dziś częstsza forma D. lm: kolonii. [przypis edytorski]
kolonij — dziś popr. forma D. lm: kolonii. [przypis edytorski]
kolonista (daw.) — chłop pracujący na roli po uwłaszczeniu. [przypis edytorski]
kolonistów amerykańskich — mowa o kolonistach angielskich w Ameryce Płn., którzy zbuntowali się przeciwko monarchii angielskiej i w wyniku tzw. rewolucji amerykańskiej (1775–83) uzyskali niepodległość dla swoich 13 kolonii, które utworzyły republikę federacyjną: Stany Zjednoczone Ameryki. [przypis edytorski]
kolon — szereg (z fr. colonne). [przypis edytorski]
koloraturowy — umiejący wykonywać koloratury, tj. ozdobniki wokalne. [przypis edytorski]
kolorowa bajecznie — żartobliwie ironiczny (ze strony autora) wyraz zachwytu estetycznego „barwnością” ludu, niemal przytoczenie tytułu powieści Sewera Bajecznie kolorowa, której wątku użyczyło małżeństwo Włodzimierza Tetmajera z Anną Mikołajczykówną. [przypis redakcyjny]
kolor perukarzy — fr. bleu perruquier a. bleu de perruquier, czyli niebieski perukarski, oznacza kolor intensywnie, jaskrawo niebieski, jakim malowali swoje sklepiki perukarze. [przypis edytorski]
kolor „tango” — jaskrawy odcień pomarańczowego. [przypis edytorski]
kolor wyświęci się — zostanie kolorem atutowym. [przypis redakcyjny]
kolorysta — ten, kto koloryzuje; kłamca. [przypis edytorski]
koloryzować (daw.) — kłamać, zwł. upiększając rzeczywistość. [przypis edytorski]
koloryzować — przedstawiać w piękniejszym niż w rzeczywistości świetle, korzystniej. [przypis redakcyjny]
koloryzować — zabarwiać, zaprawiać. [przypis redakcyjny]
Koloseum — amfiteatr w Rzymie, wybudowany w latach 70–80 n.e. przez Wespazjana i Tytusa. [przypis edytorski]
Koloseum — amfiteatr w Rzymie, wzniesiony w latach 70–80 n.e. [przypis edytorski]
Koloseum, łac. Colosseum — także: amfiteatr Flawiuszów; wielki amfiteatr w Rzymie, wzniesiony w I w. n.e. przez cesarzy z dynastii Flawiuszów, największy z amfiteatrów Imperium Rzymskiego, o wysokości sięgającej niemal 50 m, obwodzie przekraczającym 500 m. [przypis edytorski]
Koloseum (łac. Colosseum) — wielki amfiteatr w Rzymie, wzniesiony w I w. n.e. przez cesarzy z dynastii Flawiuszów, największy z amfiteatrów Imperium Rzymskiego. [przypis edytorski]
Koloseum (łac. Colosseum) — wielki amfiteatr w Rzymie, wzniesiony w latach 70–80 n.e. przez cesarzy z dynastii Flawiuszów, największy z amfiteatrów Imperium Rzymskiego. [przypis edytorski]
Koloseum — wielki amfiteatr w Rzymie, wzniesiony w latach 70–80 n.e. przez cesarzy z dynastii Flawiuszów, największy z amfiteatrów Imperium Rzymskiego. [przypis edytorski]
Koloseum — właśc. amfiteatr Flawiuszów, starożytny amfiteatr w Rzymie. [przypis edytorski]
Koloseum — wybudowany w I w. n.e. w Rzymie amfiteatr (zw. Amfiteatrem Flawiuszów); wysoki na niemal 50 m, o obwodzie przekraczającym 500 m, stanowi jedną z najbardziej efektownych i reprezentatywnych budowli miasta, obiekt przyciągający turystów co najmniej od 2. poł. XVIII w. [przypis edytorski]
Kolos Rodyjski — jeden z siedmiu cudów świata starożytnego, olbrzymi posąg Heliosa na wyspie Rodos; wzniesiony z brązu 292–280 p.n.e. u wejścia do portu w celu upamiętnienia pomyślnej obrony miasta Rodos (304 p.n.e.) przed oblegającymi je wojskami Demetriosa I Poliorketesa, zniszczony 224 p.n.e. podczas trzęsienia ziemi. W czasach nowożytnych wyobrażano sobie, że posąg stał w rozkroku nad wejściem do portu, a statki przepływały pomiędzy jego nogami. [przypis edytorski]
kolossal (niem.) — sens: robi wrażenie. [przypis edytorski]
Kolowratring — część obwodnicy pomiędzy Kärntner Ring i Parkring (Kolowratpalais) w Wiedniu. [przypis edytorski]
kolpeo, nibylis a. lis andyjski, Lycalopex culpaeus — gatunek drapieżnego ssaka z rodziny psowatych, zamieszkujący tereny zach. i płd. części Ameryki Południowej. Jego międzynarodowa nazwa rodzajowa Lycalopex jest połączeniem dwóch greckich słów oznaczających wilka i lisa; w systematyce taksonomicznej nie jest zaliczany do lisów, ale do psów właściwych, a swoim zachowaniem i wyglądem przypomina bardziej kojoty i wilki. [przypis edytorski]
kolporteria — proces kolportowania (rozprowadzania wśród odbiorców) prasy itp. wydawnictw. [przypis edytorski]
Kolporter zaniósł ją do księżnej de Talmont — to nie była księżna de Talmont, ale inna dama, której nazwiska nie znam; niemniej sam fakt nie ulega wątpliwości. [przypis autorski]
Kol sławien (…) w Sijonie (ros.) — Jak wielki jest nasz Pan w Syjonie; początek prawosławnej pieśni kościelnej. [przypis edytorski]
