Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | czeski | dopełniacz | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | islandzki | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | żartobliwie | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 24905 przypisów.
karabon — wóz kryty z siedzeniami. [przypis redakcyjny]
karać kogo (starop.) — [tu:] strofować. [przypis redakcyjny]
karać się z czego (starop.) — mieć obawę [przed czym]. [przypis redakcyjny]
karać (starop.) — ganić. [przypis redakcyjny]
karacena (daw.) — pancerz łuskowaty. [przypis redakcyjny]
karacena — łuska twarda jak u krokodyla. [przypis redakcyjny]
karacena — pancerz łuskowaty. [przypis redakcyjny]
kara (daw.) — taczka, wózek. [przypis redakcyjny]
kara (daw.) — wóz. [przypis redakcyjny]
kara główna — kara śmierci. [przypis redakcyjny]
karali się imi (starop.) — z nich brali przestrogę. [przypis redakcyjny]
karasować się (daw.) — karaskać się, gotować. [przypis redakcyjny]
kara — tu: wóz na dwu kołach ze skrzynką na śmieci na wierzchu. [przypis redakcyjny]
karawan (daw.) — ciężki wóz ładowny. [przypis redakcyjny]
karawan — tu: wóz skarbowy. [przypis redakcyjny]
karawan (z tur.) — wóz. [przypis redakcyjny]
karbacz a. korbacz (z tur.) — batog. [przypis redakcyjny]
karbona — skarbona. [przypis redakcyjny]
karbonki — skarbonki. [przypis redakcyjny]
karbować — zapisywać (pierwotnie chodziło o notowanie za pomocą nacięć na kiju). [przypis redakcyjny]
karbunkuł — czyrak mnogi, owrzodzenia występujące przy zakażeniach bakteryjnych, najczęściej gronkowcami. [przypis redakcyjny]
karbunkuł (daw.) — czerwony kamień szlachetny, rubin lub granat. [przypis redakcyjny]
karby — zmarszczki. [przypis redakcyjny]
Karczówka, Kadzielnia — góry w pobliżu Kielc. [przypis redakcyjny]
karczochy — delikatna jarzyna, podawana jako potrawa luksusowa. [przypis redakcyjny]
Kardona — miasto w Katalonii w Hiszpanii. [przypis redakcyjny]
Kardowski — Szlachty tego nazwiska nie zna Niesiecki (Herbarz polski). Być może jest to mylnie zapisane nazwisko Kargowski; Kargowscy herbu Ostoja, szlachta w woj. sieradzkim. [przypis redakcyjny]
kardynał z Mantuej — Herkules Gonzaga, syn ostatniego margrabiego mantuańskiego, Franciszka Gonzagi, i Izabelli d'Este. [przypis redakcyjny]
Kareńskie góry — góry w płn. Afryce. [przypis redakcyjny]
Karena — góry w północnej Afryce. [przypis redakcyjny]
karetę ciągnąć z szkapą w cugu — Wedle Diodora (I, 59) i Pliniusza (XXXIII, 52) król egipski Sezostris, ilekroć miał jechać do miasta albo do świątyni, kazał wyprzęgać konie z kwadrygi, a zamiast nich wprzęgać po czterech królów lub innych władców. [przypis redakcyjny]
karibu — gatunek rena. [przypis redakcyjny]
kariolka (wł. carriuola) — lekki powozik na dwu kołach. [przypis redakcyjny]
Karkason — Carcassonne, miasto w południowej Francji. [przypis redakcyjny]
Karłowi / Da ratunek przeciwko złemu Lombardowi — Karolowi Wielkiemu przeciw Longobardom. [przypis redakcyjny]
Karlino de Pazzi — stronnik białych gwelfów; zdradą zdał czarnym gwelfom zamek obronny, leżący nad rzeką Arno za pewną sumę pieniężną. [przypis redakcyjny]
Karloman przegrał bój pod Ronsewalem — Karol Wielki (Karloman, Charlemagne, Carolin Magnus) gdy walczył z Maurami z Hiszpanii, zdradzony przez jednego ze swoich wodzów, przegrał bitwę pod Roncewalem. Wtedy słynny rycerz Roland tak potężnie zadął w róg, że dźwięk tego rogu więcej jak w okręgu milowym najwyraźniej słyszano. [przypis redakcyjny]
Karlsbad — miejscowość kąpielowa w Czechach. [przypis redakcyjny]
Karmel — góra Karmel, na której wiódł życie pustelnicze prorok Eliasz; tu: zakon karmelitów. [przypis redakcyjny]
karmelici — nazwa od góry Karmel: zakonnicy reguły potwierdzonej przez papieża Innocentego IV (trzewiczkowi), zreformowanej przez św. Teresę (bosi). [przypis redakcyjny]
karmiciele — czeladź luźna, której obowiązkiem było przede wszystkim starać się o żywność dla ludzi i o paszę dla koni. [przypis redakcyjny]
karmion ten wronami — spryciarz. Zwrot przysłowiowy ma tutaj podkład anegdotyczny, jak świadczy epigram Rojzjusza (Carmina II 183) stwierdzający, że Chmura, oszukany przez kucharza, zjadł w pochmurny dzień wronę zamiast kapłona. [przypis redakcyjny]
karmny (przestarz.) — karmiony. [przypis redakcyjny]
karnat — lina podtrzymująca maszt, przytwierdzona do burty. [przypis redakcyjny]
karnaty — liny boczne, podtrzymujące maszt. [przypis redakcyjny]
Karolek, moje kochanie — piosenka jakobitów o Karolu Stuarcie. [przypis redakcyjny]
Karol Ferdynand Waza (1613–1655) — książę, syn króla Zygmunta III Wazy (1566–1632), biskup wrocławski i płocki, kandydat do tronu polskiego w 1648, po śmierci Jeremiego Wiśniowieckiego opiekun jego syna, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, przyszłego króla Polski. [przypis redakcyjny]
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Karol Łysy był monarchą, który najbardziej nadwerężył majątki kleru — Szlachta podburzyła króla przeciw biskupom, tak iż ich wypędził ze zgromadzenia: wzięto z synodów parę kanonów i oświadczono im, że to będą jedyne, których się będzie przestrzegać; przyznano im tylko to, czego niepodobna było odmówić. [przypis redakcyjny]
Karol Martel potrzebował papieża, aby upokorzyć Greków, trzymać w szachu Longobardów, bardziej być szanowanym w domu i umocnić tytuły, które miał, oraz te, jakie on lub jego dzieci mogli przybrać — Widzimy w autorach z owego czasu wrażenie, jakie powaga tylu papieży wywierała na Francuzów. Mimo że król Pepin był już koronowany przez arcybiskupa Mogunckiego, uważał namaszczenie, jakie otrzymał od papieża Szczepana, za rzecz, która go umacniała we wszystkich jego prawach. [przypis redakcyjny]
Karolowych — daw. forma dzierżawcza: Karola Chodkiewicza. [przypis redakcyjny]
Karol — [tu:] Karol Wielki. [przypis redakcyjny]
Karol VII — król fr. 1422–1461, odzyskał królestwo za przyczynieniem się Joanny d'Arc, stworzył zaczątek armii stałej (piesi łucznicy i konne kompanie pancerne). [przypis redakcyjny]
Karol VII powiada, iż dowiaduje się, że strony apelują w trzy, cztery i sześć miesięcy po wyroku, wbrew zwyczajowi królestwa w okolicach rządzących się zwyczajem: nakazuje apelować bezzwłocznie, chyba że zachodzi jakowaś zdrada lub podstęp prokuratora — Można byto ukarać prokuratora bez konieczności mącenia porządku publicznego. [przypis redakcyjny]
Karol Wielki — król Franków od 768 r., cesarz w r. 800, zm. r. 814. [przypis redakcyjny]
Karol Wielki, poprawiając prawo salickie — Posiadamy dawne prawo i owo, które jest poprawione przez tego monarchę. [przypis redakcyjny]
Karol wszedł do Włoch — Karol, książę francuski, brat św. Ludwika. [przypis redakcyjny]
Karol X Gustaw Wittelsbach (1622–1660) — król Szwecji w latach 1654–1660. [przypis redakcyjny]
Karol XII (1682–1718) — król szwedzki od 1697 r., ostatni władca absolutny Szwecji, wybitny dowódca wojskowy; podczas III wojny północnej (1700–1721) wielokrotnie walczył zwycięsko z przeważającymi siłami koalicji Danii, Saksonii, Rosji i Polski; w 1700 r. rozgromił armię rosyjską (pod Narwą), wyparł Augusta II Mocnego do Saksonii i zmusił go do abdykacji (1706), zaś popierającą go w większości polską szlachtę skłonił do elekcji Stanisława Leszczyńskiego; przeciw Rosji sprzymierzył się z hetmanem kozackim Iwanem Mazepą; po klęsce pod Połtawą (1709) uciekł do Turcji, gdzie początkowo był internowany, później jednak nakłonił sułtana do wojny z Rosją (1710); zawarcie pokoju turecko-rosyjskiego pociągnęło za sobą wydalenie Karola XII; wrócił do Szwecji i kontynuował walkę z antyszwedzka koalicją; zginął w Norwegii podczas oblężenia twierdzy Friedrichshald. [przypis redakcyjny]
karota — kwesta. [przypis redakcyjny]
karpa — pniak z korzeniem. [przypis redakcyjny]
kartacze (z wł.) — ładunki, naboje, kulki żelazne, umieszczone w puszce blaszanej i stanowiące razem z nią pocisk. [przypis redakcyjny]
kartan — rodzaj działa. [przypis redakcyjny]
kartaona a. kartuna — rodzaj armaty. [przypis redakcyjny]
kartaony — działa (ciężkie). [przypis redakcyjny]
kartaony — działa. [przypis redakcyjny]
kartaony — z niem. Karthaunen, działa. [przypis redakcyjny]
kartelusz — bilet, pismo. [przypis redakcyjny]
kartelusz (daw.) — kartka. [przypis redakcyjny]
kartelusz — kartkę na zapiski. [przypis redakcyjny]
[Kartezjuszowi] należy się (…) miano ojca nowszej filozofii — Schopenhauer, Werke IV, 15. [przypis redakcyjny]
kartofli. [przypis redakcyjny]
kartownik — karciarz. [przypis redakcyjny]
kartuzi — [nazwa] od miejscowości Carthusia: zakonnicy surowej reguły św. Brunona. [przypis redakcyjny]
kartuzy (starop.) — [kartuzi]; samotni mnisi; kartuzów zakon ścisły; [nas Pan nie chce mieć kartuzy: Bóg nie chce, żebyśmy żyli jak mnisi z zakonu ścisłego; red. WL]. [przypis redakcyjny]
karty — bileciki. [przypis redakcyjny]
karty — papiery traktatowe. [przypis redakcyjny]
karty pisane — malowane, służące do gry. [przypis redakcyjny]
karuk — tu: wykrzyk, którym ostrzega się mężczyzn, aby trzymali się z daleka od miejsca, gdzie przejeżdża znamienita dama. [przypis redakcyjny]
karulek a. karolek — roślina, nazywana także anyżem i kminem polnym. [przypis redakcyjny]
karwanierowie — strażnicy przy karetach dworskich. [przypis redakcyjny]
karwasz — połeć, kawał. [przypis redakcyjny]
karwasz (starop.) — naramiennik żelazny. [przypis redakcyjny]
karwasz (z węg.) — naramienniki metalowe. [przypis redakcyjny]
karwasz (z węg.) — tutaj: wyłóg, mankiet rękawicy. [przypis redakcyjny]
karw (starop.) — wół stary, leniwy. [przypis redakcyjny]
karw (starop.) — wół stary. [przypis redakcyjny]
karwy (starop.) — stare woły. [przypis redakcyjny]
Karya — [Karia] kraina w Małej Azji. [przypis redakcyjny]
Karzeł — cesarz Karol Wielki. [przypis redakcyjny]
Karzeł ósmy — Karol VIII Walezjusz, król francuski, zdobył Neapol, lecz wkrótce go utracił, zm. 1498. [przypis redakcyjny]
Karzeł piąty […] idzie brać korony — ma na myśli świetną koronację Karola V w Bolonii 1529 r. [przypis redakcyjny]
Karzeł wtóry, król Sycyliej — Karol II Andegaweński (1254–1305), z przydomkiem „Kulawy”, syn Karola I Andegaweńskiego, król Sycylii od 1285. [przypis redakcyjny]
kasać się (daw.) — porywać się. [przypis redakcyjny]
Kasander — w komedii włoskiej typ naiwnego, odrażającego starca. [przypis redakcyjny]
Kasandra — córka Priama, wieszczka Apollina, branka Agamemnona. [przypis redakcyjny]
Kasa Religii — fundusz, utworzony przez Józefa II ze sprzedaży konfiskowanych od r. 1781 majątków zakonnych w krajach cesarskich, przeznaczony na utrzymanie zwolnionych z klasztorów zakonników i zakonnic, niezdolnych do pracy, oraz na cele dobroczynne; po wybuchu wojny austr.-tur. w r. 1788 cesarz użył tego funduszu na potrzeby wojenne. [przypis redakcyjny]
Kasia — wierna służąca Narcyzy, jeszcze z czasów więzienia w Lublinie. [przypis redakcyjny]
Kassan — król Antiochii, ojciec Erminii. [przypis redakcyjny]
Kassan — król Antiochii, ojciec Erminii; [syn Kassanów: syn Kassanowy, syn Kassana; red. WL]. [przypis redakcyjny]
Kastor i Polluks (mit. rzym.) — synowie Jowisza i Ledy, wsławieni niezwykłą miłością braterską; imiona ich używane są najczęściej jako synonim nierozdzielności dwu osób. [przypis redakcyjny]
