Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160804 przypisów.
Magasin des enfants (fr.) — magazyn dla dzieci. [przypis edytorski]
Magassar — Μαγάσσαρος (N), Μεγάσσαρος (D). [przypis tłumacza]
magazyn — dziś: magazynek, zasobnik z amunicją. [przypis edytorski]
magazynierka — tu: kobieta prowadząca sklep z tkaninami lub ze strojami. [przypis edytorski]
Magazyn Powszechny — tygodnik ilustrowany wydawany w Warszawie w l. 1834–1842, do roku 1839 z podtytułem „Dziennik Użytecznych Wiadomości”, później jako „Magazyn Powszechny Użytecznych Wiadomości”; jego wydawcami byli Bossange Père, Józef Kaczanowski, Jan Glücksberg oraz August Emanuell Glücksberg. [przypis edytorski]
magazyn — tu: magazyn bławatny lub magazyn mód; duży sklep handlujący tkaninami, modnymi strojami, galanterią. [przypis edytorski]
magazyn — tu: magazynek pistoletu, wewnętrzny zasobnik na naboje. [przypis edytorski]
magazyny — składy żywności, stosownie do ówczesnego systemu zaopatrzenia rozłożone tak, by wojsko zawsze mogło otrzymywać bezpośrednio ze składu wszystko, co mu potrzebne, nie wlokąc za sobą zbyt długich taborów; stąd wielka ilość magazynów. [przypis redakcyjny]
Magdaleine von Scuderi — Madeleine de Scudéry (1607–1701): französische Schriftstellerin des Barock. [przypis edytorski]
Magdalena — Maria z Magdali, postać biblijna, nawrócona nierządnica, która obmyła nogi Jezusa własnymi łzami. [przypis edytorski]
Magdalena — pierwodruk w miesięczniku warszawskim „Sfinks” z 1908 r. (zesz. 1). — Rzecz zastanawiająca, że ten utwór (jeden jedyny z drobnych utworów tego okresu) nie został wcielony ani do pierwszego, ani do drugiego wydania Snu o szpadzie. W bezimiennym wywiadzie z Żeromskim, zamieszczonym w „Wiadomościach Literackich” 6 stycznia 1924 r., jest wzmianka, że o Magdalenie „sam autor zapomniał”; nie wiemy, czy należy to rozumieć dosłownie, czy też może w ten sposób Żeromski wyraził niechęć do dawnego utworu. [przypis redakcyjny]
Magdalena Ribeiry — może chodzić o obraz Jusepe (José) de Ribery (1591–1652), zw. Lo Spagnoletto, hiszp. malarza barokowego, działającego we Włoszech w XVII w.; specjalizował się w wizerunkach świętych i scenach mitologicznych, szczególnie ukazujących ekspresję ciała i twarzy w obliczu męczeństwa (np. Apollo obdziera Marsjasza ze skóry powst. 1637, obecnie w Musées des Beaux-Arts w Brukseli, czy Męczeństwo świętego Filipa, powst. 1639, obecnie w Museo Prado w Madrycie). Istnieje obraz jego autorstwa przedstawiający św. Magdalenę (Santa Maria Magdalena en oracion Museo del Prado; Magdalena w więzieniu (obraz znany też pod tytułem alternatywnym Vanitas, powst. między 1609 a 1611 r.) [przypis edytorski]
Magdalena (…) w innym ogrodzie (…) „myślała, że to ogrodnik” — w Ewangelii wg Jana płacząca przed grobem Maria Magdalena, nie wiedząc o zmartwychwstaniu Jezusa, początkowo uznała go za ogrodnika (J 20, 11–15). [przypis edytorski]
magdalenka — tu: dziewczyna oddana na pobyt do sióstr magdalenek. [przypis redakcyjny]
magdalenki — siostry zakonu żeńskiego św. Magdaleny, które prowadziły domy poprawcze dla upadłych dziewcząt; niekiedy tak nazywano wychowanki tych domów. W Warszawie miały swą siedzibę przy ul. Żytniej (od r. 1862). [przypis redakcyjny]
Magenta — miejscowość w północnych Włoszech, gdzie 4 czerwca 1859 r. wojska francuskie i włoskie odniosły zwycięstwo nad armią austriacką. [przypis redakcyjny]
maggi — marka płynnej przyprawy, koncentrat zbliżony w konsystencji i smaku do sosu sojowego; dziś rzecz. ndm. [przypis edytorski]
Maggioli, właśc. Cesare Maggi (1881–1961) — malarz włoski, pejzażysta. [przypis edytorski]
Magiae naturalis libri XX (łac.) — Magii naturalnej ksiąg XX. [przypis edytorski]
magicae artes (łac.) — sztuki magiczne. [przypis edytorski]
magid (hebr.) — kaznodzieja. [przypis tłumacza]
magid — kaznodzieja. [przypis tłumacza]
magiel a. maglownica — maszyna służąca do prasowania przez przepuszczanie między ściśle do siebie przylegającymi walcami większych sztuk materiału: pościeli, obrusów i ręczników itp.; ten rodzaj prasowania zwany jest maglowaniem; tu: lm magle odnosi się zapewne do walców będących ważną częścią składową urządzenia. [przypis edytorski]
magiel — zakład (warsztat) krochmalenia i prasowania tkanin (szczególnie lnianych). [przypis edytorski]
Magierek — Węgier, Madziar. [przypis edytorski]
magierka — czapka węgierska. [przypis edytorski]
magierka — także: madziarka, czapka węgierska; nakrycie głowy bez daszka, z płaską, okrągłą a. kwadratową główką (denkiem); najczęściej wykonana z grubego sukna i obszyta tzw. „barankiem” (paskiem futerka) lub dziergana z wełny; często ozdobiona piórkiem, pomponami, kolorowymi taśmami a. sznurkami; nakrycie głowy tego typu upowszechniło się w Polsce w XVI i XVII w., począwszy od czasów panowania Stefana Batorego, i stało się tradycyjnym nakryciem głowy noszonym zimą do stroju ludowego; wygląd magierek (barwy, rodzaj zdobienia) był zróżnicowany zależnie od regionu kraju. [przypis edytorski]
magierka — wysoka czapka chłopska z płaskim denkiem, pochodzenia węgierskiego; najczęściej wykonana z grubego sukna i obszyta tzw. „barankiem” (paskiem futerka). [przypis edytorski]
magierka (z węg.) — czapka węgierska, okrągła, wysoka. [przypis redakcyjny]
magierka (z węg. Magyar: Węgier) a. batorówka — okrągła lub czworokątna czapka bez daszka, wykonana z grubego sukna, obszywana tzw. barankiem; rozpowszechniona w daw. Polsce od czasów panowania Stefana Batorego. [przypis edytorski]
magierowskich — okazja magierowska, tj. bitwa pod Magierowem 11 lipca 1656. [przypis redakcyjny]
magis in elucidationem (łac.) — raczej na uświetnienie. [przypis redakcyjny]
magis inviti, quam invitati (łac.) — raczej z przymusu niż zaproszeni. [przypis redakcyjny]
magis magnos clericos non sunt magis magnos sapientes (łac.) — największy z kleryków (księży; tu: mnichów) nie jest najtęższy w mądrości. [przypis edytorski]
magis magnos clericos non sunt magis magnos sapientes! — ten cytat w barbarzyńskiej łacinie mieści się u Rabelais'go, Gargantua 19, 39 i znaczy w przybliżeniu: „największe uczeńce nie zawsze mają najwięcej rozumu”. [przypis tłumacza]
magister czy tam doktor prawa — nie praw, ale filozofii. Ponieważ matka W. Żeleńskiego miała wiele przykrości ze sfer ziemiańskich z powodu kariery muzycznej syna (doszło nawet do zbiorowych protestów!), ten, wdzięczny matce za zostawienie mu swobody, „zobowiązał się solennie do uzyskania tytułu doktora filozofii, by zdobyciem godności akademickiej uwolnić ją przynajmniej częściowo od pretensji ziemiańskich” (Szopski, Władysław Żeleński). [przypis redakcyjny]
magister elegantiarum (łac.) — nauczyciel elegancji, wzorzec elegancji. [przypis edytorski]
magister equitum (łac.) — dowódca jazdy. [przypis edytorski]
magister eroticarum (łac.) — mistrz erotyki; nauczyciel erotyki. [przypis edytorski]
magister (łac.) — mistrz. [przypis edytorski]
magister (łac.: przełożony, mistrz, nauczyciel) — tu: mistrz. [przypis edytorski]
magister respondit (łac.) — mistrz odpowiada. [przypis edytorski]
magistrat (daw.) — organ wykonawczy władz miejskich; też: siedziba tego organu. [przypis edytorski]
magistraturą — urzędem. [przypis redakcyjny]
magistratura — tu: władza, urząd. [przypis redakcyjny]
magistratura — tu: władza zwierzchnia, urząd. [przypis edytorski]
magistraturze — urzędowi. [przypis redakcyjny]
magistraty — urzędy. [przypis redakcyjny]
magistrat — zarząd miasta; nazwa oficjalna w Polsce do 1933 (tzw. ustawa scaleniowa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego przemianowała wówczas magistraty na zarządy miejskie), w języku potocznym używana również po wojnie, do 1950 r.; także: określenie budynku mieszczącego władze miejskie. [przypis edytorski]
magistrat — zarząd miasta; także: ratusz, budynek władz miejskich. [przypis edytorski]
magistrat (z łac.)— rada miejska, dzisiejszy ratusz. [przypis edytorski]
magistrat (z łac.) — rada miejska, dzisiejszy ratusz. [przypis edytorski]
magistra vitae (łac.) — popularne łacińskie przysłowie historia est magistra vitae: historia jest nauczycielką życia. [przypis redakcyjny]
magisz a. maisz (daw.) — towarzysz. [przypis edytorski]
maglarka — kobieta pracująca w maglu. [przypis edytorski]
maglownia — wałek do maglowania bielizny. [przypis edytorski]
magnąć (daw.) — fikać. [przypis edytorski]
magnąć (gw.) — fiknąć. [przypis edytorski]
Magna Charta [Libertatum] — Wielka Karta [Swobód], akt wydany w Anglii w 1215 przez króla Jana bez Ziemi, pod naciskiem możnowładztwa wzburzonego samowolą władcy, ograniczający władzę królewską i określający przywileje i swobody poddanych; w ustawodawstwie anglosaskim uznawana za fundament porządku konstytucyjnego i gwarancję wolności obywatelskich, a także za początek parlamentarnej demokracji brytyjskiej. [przypis edytorski]
Magna Charta [Libertatum] — Wielka Karta [Swobód], akt wydany w Anglii w 1215 przez króla Jana bez Ziemi, zawierający liczne przywileje dla wasali; tu w znaczeniu przenośnym. [przypis edytorski]
magna cum laude (łac.) — z wielką pochwałą; zwrot używany dawniej na dyplomach jako forma oceny wyróżniającej. [przypis edytorski]
magnae (…) obstinatius (łac.) — wielkie umysły tym uporczywsze, im większe trudności. [przypis redakcyjny]
magna est veritas et… (łac.) — prawda jest wielka i… [przypis edytorski]
Magna est veritas et praevalebit — prawda jest wielka i zwycięży. [przypis redakcyjny]
magna (…) fortuna — Seneca, De consolatione. Ad Polybium, 26. [przypis tłumacza]
Magnam (…) agere — Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 120. [przypis tłumacza]
Magna Mater Terrae (łac.) — Wielka Matka Ziemi. [przypis edytorski]
magnam partem (łac.) — wielką część. [przypis redakcyjny]
magnam popularitatem (łac.) — wielką wziętość. [przypis redakcyjny]
magna (…) negligunt — Cicero, De natura deorum, II, 66. [przypis tłumacza]
magna parens (łac.) — wielka rodzicielka; określenie Rzymu użyte przez wybitnego rzym. poetę Wergiliusza (70–19 p.n.e.) w Georgikach II 173. [przypis edytorski]
magna pars fui (łac.) — brałem wielki udział. [przypis edytorski]
magna pars fui (łac.) — brałem wielki udział (zwrot przysłowiowy). [przypis redakcyjny]
magna pars (łac.) — duża część. [przypis edytorski]
magna pars (łac.) — wielka część. [przypis edytorski]
Magna Peccatrix (łac.) — wielka grzesznica, tu: Maria Magdalena. [przypis edytorski]
magna porta (łac.) — wielka brama. [przypis edytorski]
magnaterya — dziś popr. pisownia: magnateria. [przypis edytorski]
magnatum et nobilium deum (łac.) — boga magnatów i szlachty. [przypis edytorski]
magna (…) venter — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 123. [przypis tłumacza]
magnetyczne dialogi Sokratesa — o tej demonicznej, magnetyzującej sile Sokratesa, którą Nietzsche nazywa „fascinierend”, przytacza Burckhardt w tomie III str. 382. uw. 1 taki np. szczegół, że uczeń Sokratesa Menon przyrównywał działanie wymowy Sokratesa do owego bezwładu skutkiem uderzenia drętwy elektrycznej (Menon). [przypis tłumacza]
magnetyczne pociągnięcia — ruchy rąk służące wywołaniu hipnozy bądź wywieraniu wpływu na zahipnotyzowaną osobę. [przypis edytorski]
magnetyczny — tu: związany z magnetyzmem; zjawiska, które dzisiaj znane są pod nazwą hipnozy, w XIX w. określano jako mesmeryzm (od nazwiska Franza Antona Mesmera, 1734–1815) lub magnetyzm. [przypis edytorski]
magnetyzer a. hipnotyzer — człowiek potrafiący oddziaływać na przedmioty i innych ludzi siłą swojego umysłu. [przypis edytorski]
Magnetyzer — człowiek posiadający umiejętność wprawiania ludzi w stan magnetyczny (hipnotyczny) zbliżony do naturalnego snu. W wieku XIX stosowano „magnetyzowanie” Jako zabieg leczniczy. [przypis redakcyjny]
magnetyzer (daw.) — hipnotyzer. [przypis edytorski]
magnetyzer — tu: sztukmistrz, w swoich pokazach posługujący się zjawiskiem hipnozy. [przypis edytorski]
magnetyzm — tu: magnetyzm zwierzęcy, teoria sformułowana przez Franza Mesmera (1734–1815), według której o zdrowiu organizmów zwierzęcych, jak również ludzkiego, decyduje harmonijny przepływ „fluidu” (energii opisywanej jako subtelna materia). [przypis edytorski]
magnetyzm — zjawiska, które dzisiaj znane są pod nazwą hipnozy, w XIX w. określano jako mesmeryzm (od nazwiska Franza Antona Mesmera, 1734–1815) lub magnetyzm. [przypis edytorski]
magnetyzm — zjawiska, które dzisiaj znane są pod nazwą hipnozy, w XIX w. określano nazwą mesmeryzmu (od nazwiska Franza Antona Mesmera, 1734–1815) lub magnetyzmu. [przypis redakcyjny]
magnetyzm zwierzęcy — teoria sformułowana przez Franza Mesmera (1734–1815), według której o zdrowiu organizmów zwierzęcych, jak również ludzkiego, decyduje harmonijny przepływ „fluidu” (energii opisywanej jako subtelna materia), zaś zaburzenia jego przepływu powodują choroby; kuracja Mesmera (mesmeryzm) polegała na porządkowaniu krążenia fluidu wzdłuż pasów wyznaczonych na ciele ludzkim poprzez zbliżenie i przesuwanie rąk terapeuty. [przypis edytorski]
Magnezja — półwysep wzdłuż wschodniej granicy Tesalii, od niej zawisły, potem od Beocji, Macedonii, także samodzielny. [przypis tłumacza]
magnezja — w okresie przedwojennym podpalana magnezja była stosowana zamiast lampy błyskowej. [przypis edytorski]
magnezjowy (o świetle) — jasny i blady, podobnie jak światło palącego się magnezu. [przypis edytorski]
Magni dominator (…) tam lentus vides? — władco wielkiego nieba, czy jesteś tak chętny, by słuchać o zbrodniach, by je oglądać? (Seneka, Fedra). [przypis edytorski]
Magnificat — z łac. Magnificat anima mea Dominum (Wielbi dusza moja Pana), łacińska wersja pieśni dziękczynnej Marii z Ewangelii wg Łukasza, jednego z najstarszych hymnów chrześcijańskich. [przypis edytorski]
Magnificat — z łac. Magnificat anima mea Dominum (Wielbi dusza moja Pana) pieśń dziękczynna, oparta o słowa wypowiedziane przez Maryję po Zwiastowaniu według Łk 1, 46–55. [przypis edytorski]
Magnifice domine N. N.! (…) Eleonora in Croes Dyvarne (łac.) — Wielmożny Panie! Co sercu drogie, wielbimy chętnie w duchu, pragniemy upewniać słowami, żądamy oglądać oczyma. Jaki szacunek wielmożny rodzic mój powziął dla znakomitego bohatera narodu sławnego i towarzysza takiego wodza, jakim czci go przywiązaniem, tego dowodzi bardzo częste wspominanie nazwiska Wielmożnego Pana, jako też i mocne postanowienie, w którym trwa ciągle, aby Cię kochać nie jak przybranego, lecz jakby z własnej krwi zrodzonego syna. Jeżeli zaś ojciec Cię kocha, kocha Cię niemniej córka, bo w jej duszy czuła skłonność tak niewzruszone zapuściła korzenie, że gdyby można przesłać w tym piśmie serce stroskane, każdy wyczytałby z łatwością jawne i wieczne szczerości dowody. Wyznaję teraz, co długo taiłam, że w całym życiu ubiegłem nie czułam do żadnego z mężczyzn wśród tylu ubiegających się o mą rękę przywiązania w sercu oprócz do Ciebie, Wielmożny Panie; i chętnie wierzę, że to pochodzi z woli Boga i wskutek postanowienia Jego. Jeżeli Ty, Wielmożny Panie, to samo żywisz w sercu, co wyznałeś ustami, szczęściem to nazywam; jeżeli usta dla mego uspokojenia oświadczyły mi coś wręcz przeciwnego, byłby to straszny grzech przeciw miłości bliźniego. Wyobraź sobie miłość moją, której ani odległość miejsc ani wstydliwość stanu mojego oddzielić od Ciebie nie zdoła. Bieży chyżo przez pociski, przez ogień i tyle niebezpieczeństw; śpieszy się, by zwiedzić przybytek Bellony, nie lękając się wcale jej zwolenników. O tym tylko myśli, jak wejść do obozu, i nie trwożą jej trąb marsowych dźwięki; zamierza pójść, dokąd losy wiodą i tajniki serca wołają. Bogdajby uniknęła gwałtownych wyrzutów i mogła się cieszyć ze ziszczenia zaręczeń. W ofierze składam ci wierne serce: przyjmij i pomnij na słowo Twoje, którym nadzieję wznieciłeś we mnie. Dom rodziców moich z łaski Boga dość świetny i może się równać z najstarożytniejszymi rodzinami Królestwa Polskiego. Dostatki nie tajne. Obyczaje moje, choć proste, chwaliłeś przecie; jeżeli Ci się więc podobają, nie dajże się zrazić. Wiara nie wadzi, bo wyznaję też świętej Trójcy osobę, która łaską Swoją skłania serca ludzkie. Słowa ojca mojego, że majątku za granicę królestwa wywozić nie można, niech nie będą na przeszkodzie. Zasady tej twórcą jest mój ojciec, Ty zaś tłumaczem, Ty, Wielmożny Panie, pełnomocnym wykonawcą. Twoją rzeczą będzie rozkazywać, moją słuchać. Wielmożny Ricaldus, generalny komisarz i sekretarz królestwa naszego, oddał mi przychylnych uczuć twoich dowody. O potwierdzenie ich prawdziwości proszę Boga i siostrę moją najdroższą, która z pewnością wystawi jasno skłonności moje. Ile słów, tyle westchnień; ile wspomnień, tyle łkania. Jeśliby kto zapytał: „Czemuż to czynisz?”, dość mi powiedzieć: „Odpowiadaj, serce, za mnie”. Serce moje już nie do mnie, do Ciebie należy; mnie opuściło, Tobie towarzyszy, w Tobie przemieszkuje. Czy prawdę mówię, badaj! Co ze zbuntowanym sercem czynić, poradź! Na wszystko z łatwością lek znajdziesz, skoro zechcesz. Jeżeli mię porzucisz, pamiętaj, że gniew Boski karał zawsze niewdzięczność. Tego jednak nie życzę sobie i nie wątpię o przyrzeczeniach Twoich; przestrzegam tylko, aby nie powtórzyły się zgorszenia, które u ludzi poprzednich wieków potępiamy. Teraz mi nic więcej pragnąć nie wypada, jak tylko obecności Twojej, Wielmożny Panie, w domu ojca mojego, która, tak wierzę, wszystko na lepsze obróci. Przybądź na jedną przynajmniej godzinę, o to usilnie proszę, gorąco wzywam, niecierpliwie oczekuję jako Wielmożnego Pana M. do końca życia serdecznie przywiązana Eleonora na Croes Dyvarne. [przypis redakcyjny]
magnificencją — wspaniałością, okazałością. [przypis redakcyjny]
magnificencja — tu: okazałość. [przypis redakcyjny]
