Przypisy

Kridl przekonywająco udowodnił, że kompozycja „Próchna” świadczy o braku dystansu wobec potępianego rzekomo świata tej powieści — M. Kridl, „Próchno” jako zwierciadło epoki, „Wiadomości Literackie” 1933, nr 26. [przypis autorski]

Kriegessitte — Die Tataren hielten an der von Tamerlan eingeführten Kampfweise fest, und diese nannten unsre Voreltern den tatarischen Tanz. Czacki über lith. u. poln. Gesetze. (Malczewski) [przypis autorski]

krik — krikiem (creek Anglików) nazywa się w Afryce naturalny kanał wodny łączący dwie rzeki lub ramiona rzecznej delty. Zachodnie brzegi obfitują głównie w te kriki, często łączące też rzeki z morzem, jak właśnie tu Stocton Creek. [przypis autorski]

Kriksztas, krzyż i chrzest (obok kryżius — krzyż) pochodzi jak cała terminologia chrześcijańska litewska, pruska i łotewska, nie z niemieckiego Christ (jak Grienberger str. 351, lecz z ruskiego kest z i, zamiast półsamogłoski jak w miszia = msza. [przypis autorski]

kris — krótki miecz, a raczej sztylet malajski. [przypis autorski]

Kritik. Freie Bühne, Heft I, 3 Jahrg. [przypis autorski]

królewska opaska — Oznaką królewskiej godności była wełniana opaska na głowę ozdobiona frędzlą, wykonana przez dziewice Słońca. [przypis autorski]

królewski opis kobiety rumuńskiej — rozprawa w „Revue des Revues” Carmen Silvy: O kobiecie rumuńskiej. [przypis autorski]

Król Mensa, niedawno jeszcze potężny władca w Aszanti, tułał się obecnie po kniejach… — Król Mensa został zrzucony z tronu przez swych poddanych w lutym 1883 r.; główną przyczyną stała się chciwość jego. Wymyślił on sobie albowiem wygodny sposób zaludnienia swego haremu i zapełniania skarbca na koszt wpływowych osobistości kraju, a mianowicie kazał takowe po prostu ścinać podczas wielkich uroczystości, konfiskując ich żony i skarby. Tak poświęcił on od 1881 do 1882 roku 400 książąt i dostojników państwa swej fantazji. [przypis autorski]

Królowie greccy w Egipcie odkryli najpierw na Morzu Czerwonym część wybrzeża Afryki, która biegnie z głębi zatoki, gdzie znajduje się miasto Herum, aż do Diry, to znaczy do cieśniny nazwanej dzisiaj Babel-Mandel. Stamtąd do przylądka Aromatów, położonego u wejścia do Morza Czerwonego, wybrzeże nie było zbadane przez żeglarzy — Owa zatoka, której dajemy dziś to miano, nazywała się dla starożytnych Zatoką Arabską: nazywali Morzem Czerwonym część oceanu sąsiadującego z tą zatoką. [przypis autorski]

…królowie powinni od czasu do czasu przekonywać się naocznie, jak wykonywane są ich prawa, a wtedy nauczą się miłosierdzia — Przy wielu rodzajach kradzieży prawo wyraźnie odmawiało pociechy religijnej; kto ukradł konia, sokoła lub chustkę wełnianą tkaczowi, zostawał powieszony. Podobnie ten, kto zastrzelił jelenia w lesie królewskim albo wywoził owce z państwa. [J. Hammond Trumbull, Okrutne prawa, prawdziwe i zmyślone, str. 13]. Uczony prawnik, William Pryne, został (na długo po panowaniu Edwarda VI) skazany na obcięcie obojga uszu pod pręgierzem, grzywnę 3000 funtów i dożywotnie zamknięcie w więzieniu. W trzy lata później dał on znowu powód do skargi, gdyż opublikował ulotkę skierowaną przeciwko władzom kościelnym. Stanął znowu przed sądem, który skazał go na obcięcie tego, co pozostało z jego uszu, grzywnę 5000 funtów szterlingów, napiętnowanie na obu policzkach literami „S. L.” (Seditious Lebeller: buntowniczy oszczerca) i dożywotnie zamknięcie w więzieniu. Surowości tego wyroku odpowiadało okrucieństwo jego wykonania. [Tamże, str. 12]. [przypis autorski]

Król Zygmunt tak był do tego ołtarza przywiązany, że […] zawsze go z sobą zabierał — ołtarz ten znajduje się na Wawelu w kaplicy Zygmuntowskiej. [przypis autorski]

kroiło ci się (gw., daw.) — zbierało się na ciebie. [przypis autorski]

kroszecznymi (z ros.) — drobniutkimi. [przypis autorski]

Krotoniata — Mieszkańcy Krotony słynęli z siły i zręczności w zapasach. [przypis autorski]

krowieniec — tzw. drzewo krowie, wydzielające sok podobny w smaku do mleka. [przypis autorski]

Krugis z Budrajcami (mit. litew.) — bóstwa kowali, główne i posługacze. [przypis autorski]

krużyny — plewy. [przypis autorski]

Krwi trójcę w jednej wcieloną osobie — Napoleon. [przypis autorski]

kryć pod swoje dzieło — [Komentarz autora z Uwag.] Bawię się nieraz, śledząc podczas lektury różnych dramatów, jak poeta sili się, by nie wprowadzać tzw. rezonera, lecz przedstawiać rzecz „obiektywnie” tj. tak, żeby czytelnik sam wysnuł sobie te wnioski, które by autor rad weń wzmówić. Jednak taka „obiektywność” nigdy się nie udaje i autor ucieka się do innej metody: robi ze swojej idei akrostych i rozdziela go między poszczególne osoby, wkładając każdej w usta to, co jest stosowne do jej charakteru; czytelnik czy widz ma sobie potem złożyć w całość te aluzje poety. Tak robią ci, co mają coś do powiedzenia; ci, co nic nie mają do powiedzenia, nie robią nawet i tego. Powodem tych kłopotów literackich jest przesąd, że dramat jest czymś w rodzaju kategorii kantowskich, spadłą z nieba, najwyższą formą twórczości, którą należy tylko wypełnić (zamiast, żeby poeta sam każdej chwili na nowo ją stwarzał). Przesąd ten grasuje wśród bezkrytycznych adeptów literatury razem z przesądem o sonecie, o istnieniu talentów specjalnie lirycznych, specjalnie dramatycznych, epicznych itd., bo chociaż każdy zna postulat oryginalności, ale chce być oryginalnym tak, jak o tym w książkach piszą, a za mało ma wyobraźni, żeby jej aparat skierować na własną mózgownicę. Poeci poza sobą, ale nie w sobie. [przypis autorski]

Krystalizacja — jedynie dla skrócenia i przepraszając za to nowe słowo. [przypis autorski]

krystalizacja — Przypisek: Rodzaj obłędu dopatrujący się wszystkich możliwych doskonałości i ukazujący w idealnym świetle wszystko u osoby, która działa na macicę. „Jest biedny — ach, o ile bardziej za to go kocham! jest bogaty — ach, o ile bardziej za to go kocham!”. [przypis autorski]

krystalizacja — radzono mi usunąć zupełnie ten wyraz lub też, jeśli tego nie zdołam osiągnąć dla braku talentu literackiego, przypominać często, że pod krystalizacją rozumiem pewną gorączkę wyobraźni, która zmienia do niepoznania przedmiot najczęściej dość pospolity i czyni zeń coś jedynego w świecie. Dla dusz, które nie znają innej drogi do szczęścia niż próżność, konieczne jest, aby człowiek, który stara się wzbudzić tę gorączkę, wiązał starannie krawat i baczył nieustannie na tysiąc szczegółów wykluczających wszelką swobodę. Kobiety światowe uznają skutek, przecząc równocześnie przyczynie lub nie widząc jej. [przypis autorski]

Krytycy (…) byli dla niej z wielkim uznaniem — Marian Kowanz, Maria Dulębianka. Wspomnienie, nr 45 „Kobiety Współczesnej” z 1928. [przypis autorski]

Krytycznie na temat metafory mieszania jako podstawy uzasadniającej własności por. m.in. J. Waldron, Two worries about mixing one's labour, „The Philosophical Quarterly”, Vol. 33, No. 101 (1983 r.), B. Russel, Dzieje zachodniej filozofiiWarszawa 2012, s. 723 oraz R. Noznick, Anarchy, State, Utopia, New York, 1974. W tym kontekście Noznik pyta: Dlaczego czyjeś uprawnienie powinno rozciągać się na cały obiekt, zamiast na samą tylko wartość dodaną, którą wytworzyła praca? Można powiedzieć, iż za pracę dodającą wartości istniejącym ówcześnie obiektom należy się wynagrodzenie, którego formą może być własność rzeczy, w jaką praca została włożona. Czy jednak takie uzasadnienie nie wymagałoby reguły przeciwnej? Jeżeli twoja praca zmniejszałaby wartość twoich rzeczy, czy nie należałoby ciebie pozbawić tej własności? Czy praca powinna uzasadniać własność całego przedmiotu? Czy jedynie jego części? Jak pisze Noznik, „Jeżeli jestem właścicielem puszki soku pomidorowego i wleję ją do morza tak, żeby molekuły soku (skażone radioaktywnie, żebym mógł to sprawdzić) wymieszają się równomiernie z całą wodą, to czy stałem się właścicielem morza, czy też głupio zmarnowałem sok pomidorowy?”. [przypis autorski]

krytykę ustępu pamiętnika — Patrz: Przypisy (Co opuścił „Bluszcz”?) [w dalszej części tej publikacji; red. WL]. [przypis autorski]

krytyki [autorstwa] tych, którzy sami nic nie pisali — Ci, który tym końcem czytaią pisma, aby w nich dostrzegali błędów, podobni są (mówi autor O rozumie) do stworzeń nieczystych, które dlatego chodzą po ulicy, aby szukały kloaki, w którey by się nurzały. Nie potrzeba wielkiego na to rozumu, aby zganić słabe mieysca iakiego pisma. Wiemy, iż Molier czytywał komedye swoie kobiecie służącey. [przypis autorski]

krytyk, który zacytował wszystkie najważniejsze ustępy o pokoleniach (…) ale w ogóle nie dostrzegł, o co chodzi — T. Grabowski, „Polska literatura współczesna” Potockiego, „Tygodnik Ilustrowany” 1912, nr 27. [przypis autorski]

Kryžių ant kaklo prie raikščio geltono — kryžiokų brolystė (iš lenkiško zokonas), vadinta Brolyste kavalierių špitolės, taip pat Brolystė marijanitų, tautonų, uždėta [uždėta — čia: įsteigta. red. WL.] 1190 m. Palestinoj, paskiaus, apie 1230 m., pašaukta Mozūrų kunigaikščio Konrado dėl apgynimo Mozūrijos prieš prūsus ir lietuvius. Apsigyvenę Kulinės žemėj, kryžiokai pasidarė baisiausiais prie šalsne vien Lietuvos, bet ir visų aplinkinių krikščioniškų kraštų. Abelnas [abelnas (brus.) — visuotinis, vienas, bendras. red. WL.] anų laikų kronikierių bakas yra tas, kad tai vokiečių brolystei išmetinėja [išmetinėti — čia: priekaištauti. red. WL.] gašlumą, nuožmumą, puikų ir menką rūpinimąsi apie dalykus tikėjimo. Vyskupai siuntė pas popiežius skundus, kad kryžiokai periškadija [periškadyti (lenk.) — trukdyti. red. WL.] jiems plėsti tikėjimą tarp stabmeldžių, paveržia bažnytinius turtus ir spaudžia dvasiškuosius. Daug galėtume privesti čion tame dalyke darodymų [darodymas — įrodymas. red. WL.] iš bylų, tiek kart paduotų ciecioriui [cieciorius — čia: ciesorius, monarchas. red. WL.] ir popiežiui; bet, jei kas tikėt mums nenorėtų, talpiname čion žodžius vieno bepusiško [bebusiškas — nepalaikantis niekieno pusės. red. WL.] kronikieriaus, Jono iš Wintertur (Johanes Witoduranus). Tas rašėjas, pagirtas už tiesmukumą, neturėdamas jokio piktumo ant kryžiokų, o kaipo vokietis ir kunigas, jei būtų nežinojęs teisybės, nebūtų užstojęs stabmeldžių. Tiesmukais žodžiais, pagadinta lotyniška kalba, jis taip rašo: „Tais laikais, kaip girdėjau iš lūpų ištikimų žmonių, kryžiokai, plačiai viešpataujantys Prūsų žemėje, apskelbė Lietuvos kunigaikščiui karą ir varu [varu — jėga, prievarta. red. WL.] išlupo nuo jo dalį valdybų; kad atgautų savastį, kunigaikštis prižadėjo jiems, kad priimsiąs katalikų tikėjimą; kada kryžiokai tokio prižado nenorėjo klausyti, tarė jiems kunigaikštis lietuviška kalba: „Matau, kad jums neina apie tikėjimą [jums neina apie tikėjimą — jums nerūpi tikėjimas. red. WL.], tik eina apie pinigus, ir dėl to geriaus pasiliksiu prie savo stabmeldiško tikėjimo”. „Apie tuos tai kryžiokus žmonės pasakoja (kurie tam dalykui katalikiškam tikėjimui, kad jie prasmegtų, yra didžiai bledingi), jog jie malonūs, kad užkariauti stabmeldžiai geriaus pasiliktų stabmeldžiais ir mokėtų jiems donią [donia (brus.) — duoklė. red. WL.], nei kaip priėmę krikštą turėtų būt atliuosuotais [atliuosuotas — išlaisvintas. red. WL.] nuo donios; ko jie (stabmeldžiai) nuolat maldavo ir maldauja. Yra taipgi paskalas, kad jie (kryžiokai) užpuola ne vien žemes stabmeldžių, bet ir krikščionių”. (Corpus Histor. medii aevi, edilio, J. Gerg. Eccard, Lipsiae, p. 1874). Taip pat išsireiškia apie kryžiokus ir su visais mažmožiais [mažmožiai — smulkmenos. red. WL.] aprašo jų nuožmius darbus ir netikusį jų pasielgimą su prūsais ir lietuviais vokiškas raštininkas Augustas Kotzebue, savo rašte, labai akyvame [akyvas — labai pastabus, įžvalgus. red. WL.] dėl Lietuvos istorijos tyrinėtojų „Preussens seltere Geschichte v. Aug. v. Kotzebue, 1808. Riga 4 Rde). Šiurpuliai perima beskaitant apie nuožmumus, kurių kryžiokai dasileisdavo su nelaiminga lietuvių ir prūsų tauta; privedame čion tik vieną paveizdą [paveizdas — dab.: pavyzdys. red. WL.]. Pabaigoj 14 šimtmečio, kada prūsai jau visiškai buvo pamušti ir apmalšinti, didis kryžiokų mistras [mistras — meistras. red. WL.] Konradas von Vallenrod, užpykęs ant Kumerlandijos vyskupo, prisakė visiems jo diecezijos kiemionims [kiemionis — kaimietis, sodietis, žemdirbys. red. WL.] nukapoti tiesias rankas. Apie tai liudija Leo Treter ir Lukas David. Tokiais tai buvo kryžiokai, brolystė, susidedanti vien iš vokiečių, per ką jie juom labiaus neapkentė lietuvių ir slovėnų. Vokiečius jau iš senovės lietuviai vadino šunimis, velniais ir kitoniškais vardais paniekinimo. [przypis autorski]

krzaki dzikiego jaśminu — jasminum trifollatum. [przypis autorski]

krzak kusso — bariera authelmitica, wspaniała roślina, której ziarna są znakomitym lekarstwem na solitera. Rośnie przeważnie w południowej Abisynii. [przypis autorski]

krzewac żaki — zaglądać do sieci. [przypis autorski]

krzewał — macał. [przypis autorski]

krzew, w który zamieniła się nymfa, nazwano jej imieniem: wawrzynemc — Dafne znaczy po grecku: wawrzyn, laur. [przypis autorski]

Krzysztof Kolumb jest grzebany w Hiszpanii, w St. Domingo i w Hawannie. [przypis autorski]

krzywdów (gw.) — [D.lm] krzywd. [przypis autorski]

Krzywicki dwukrotnie przeprowadził ich [modernizmem] obronę przed pseudonaukowym czy pseudomoralnym potępieniem (…) gwałtownie uderzył na obserwatorów modernizmu zajmujących takie stanowisko: Max Nordau, Teodor Jeske-Choiński — K. R. Żywicki Z Niemiec. Max Nordau, „Prawda” 1892, nr 45; Jeden z pogromców, „Prawda” 1894, nr 40–42. [przypis autorski]

Krzywicki (…) zmuszony był wiosną 1891 r. opuścić Warszawę (…) po studiach w Berlinie i pobycie w Stanach Zjednoczonych, powrócił był dopiero późną jesienią 1893 r. (…) — K. Krzeczkowski, Zarys życia i pracy Ludwika Krzywickiego, w: Ludwik Krzywicki, s. LVI–LIX. [przypis autorski]

Krzyżacy (…) otrzymali go w drodze układów — [zob.] [Teodor] Narbutt, Dzieje narodu litewskiego, t VI, s. 407 i dalsze. [przypis autorski]

krzyża nad brzegiem Prypeci lub Szczary (…) — po utonionym flisie towarzysze jego zwykli na brzegu rzeki stawiać krzyże; takich krzyżów wiele spotykamy nad brzegami naszych rzek śpiewnych. [przypis autorski]

krzyże zdarte z cerkwi — Zaporożcy w czasie swych napadów nie oszczędzali nikogo i niczego. Do czasów Chmielnickiego nie było wcale cerkwi w Siczy. Pierwszą właśnie Chmielnicki wystawił; nie pytano tam również nikogo o wyznanie i to, co opowiadają o religijnym nastroju Niżowców, jest bajką. [przypis autorski]

krzyż niespodziany — góralska swastyka. [przypis autorski]

Ksawera Deybel w związku z Mickiewiczem (…) cień na słońcu — O tajemnicy, jaka otaczała ten szczegół życia poety, pisze mi p. Zawiszanka-Kernowa: „Jako ciekawy przyczynek do tego spisku milczenia, jaki okrywał ową historię, nadmienię, żem w tych dniach dopiero dowiedziała się od pewnej starszej osoby, iż jej ten sekret powierzono dawno, w formie tradycji ustnej, znanej niegdyś doskonale na emigracji. Zobowiązano ją wszakże do milczenia tak solidnie, że choć sama cieszy się w duchu, w imię prawdy, ze śmiałej niedyskrecji Boya, jednak miała dziś jeszcze wątpliwości, czy dobrze uczyniła, mówiąc mi to. Dlatego też zamilczę nazwiska”. [przypis autorski]

K. Scott, Art and Industry: A Contradictory Union: Authors, Rights and Copyrights during the Consulat, „Journal of Design History”, Vol. 13, No. 1 (2000), s. 3. [przypis autorski]

K. Scott, Art and Industry: A Contradictory Union: Authors, Rights and Copyrights during the Consulat, „Journal of Design History”, Vol. 13, No. 1 (2000), s. 4. [przypis autorski]

K. Scott, Art and Industry: A Contradictory Union: Authors, Rights and Copyrights during the Consulat, „Journal of Design History”, Vol. 13, No. 1 (2000), s. 5. [przypis autorski]

K. Scott, Art and Industry…, s. 6, C. Hesse, Publishing and cultural politics in revolutionary Paris, 1789–1810, Berkeley, Los Angeles, Oxford, 1991, http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft0z09n7hf;brand=ucpress, (dostęp 16.02.2014), s. 86. [przypis autorski]

K. Scott, Authorship, the Académie, and the market in early modern France, „Oxford Art Journal”, vol. 21, no 1 (1998), s. 29. [przypis autorski]

K. Scott, Authorship, the Académie, and the market in early modern France, „Oxford Art Journal”, vol. 21, no. 1 (1998), s. 35. [przypis autorski]

Kserkses — król perski z V w. p. Chr., słynny przez swe wielkie wojny z Grecją. [przypis autorski]

Ks. Hędrzak powrócił ranny w rękę — ks. Bartłomiej Hędzrak urodził się w r. 1824 w Jasionowie w ziemi sanockiej. Ojciec jego był ubogim chałupnikiem, kołodziejem. Ks. Hędzrak sprawował obowiązki duszpasterskie w kilku parafiach, w końcu był proboszczem w Błozwie Górnej. Był dobrym kaznodzieją, przyjacielem i przewodnikiem ludu. Umarł 31 sierpnia 1872 r. Czasopismo „Chata” z dnia 10 XI 1872, nr 13, tom VI, Lwów. [przypis autorski]

Ks. Hieron. Krzyżanowski, Kazania itd. 1566 o Polsce i o kacerzach: że chodźiś zá niemi iako za iákimi skokany, bowiē cie wiedli y iescze wiodą zá nos thám gdzie chcą. [przypis autorski]

ksiądz Borek — wysłany do cesarza Karola V, załatwił sprawę pomyślnie (J. Bielski: Kronika polska). [przypis autorski]

Ksiądz Łacina, ksiądz Francuz, ksiądz Fizyk — tak w dawnych szkołach zakonnych uczniowie nazywali profesorów języka łacińskiego, francuskiego, fizyki itp. [przypis autorski]

Ksiądz Poczobut — eksjezuita, sławny astronom, wydał dzieło o zodiaku w Denderach, i obserwacjami swymi pomógł Lalandowi do obrachowania biegów księżyca. Ob. [zob.; red. WL] Żywot przez Jana Śniadeckiego. [przypis autorski]

książąt, milionerów etc. — widać jasno, że autor nie jest ani księciem, ani milionerem. Kradnę ten koncept czytelnikowi. [przypis autorski]

książę Antoni — dzisiejszy król saski. [przypis autorski]

Książę Dominik — Ks. Dominik Radziwiłł, wielki miłośnik polowania, emigrował do Księstwa Warszawskiego i wystawił własnym kosztem pułk jazdy, którym dowodził. Umarł we Francji. Na nim zgasła linia męska książąt na Ołyce i Nieświeżu, największych panów w Polszcze i zapewne w Europie. [przypis autorski]

„Książę” Makiawela jest książką republikanów — Makiawel był prawym człowiekiem i dobrym obywatelem; związany jednak z domem Medyceuszy, zmuszony był w uciemiężeniu ojczyzny maskować swą miłość dla wolności. Sam wybór ohydnego bohatera (Cezara Borgii) wykazuje dostatecznie jego tajemny zamiar i sprzeczność zasad jego książki o Księciu z jego Rozprawą o Tytusie Liwiuszu i Historią Florencji dowodzi, że ten głęboki polityk miał dotychczas jedynie powierzchownych lub zepsutych czytelników. Dwór rzymski surowo zabronił jego książki: wierzę, jasne jest, że maluje on ten dwór właśnie. [przypis autorski]

Książę […] napisał do syna — Pan Sismondi, uczony, pogmatwał całą tę historię. Patrz artykuł „Carafa” w Biografii Michauda; wydaje mu się, że to hrabiemu Montorio ścięto głowę w dniu śmierci kardynała. Hrabia był ojcem kardynała i księcia Palliano. Uczony historyk wziął ojca za syna. [przypis autorski]

książę niemiecki Denassów — Właściwie książę de Nassau-Siegen. Sławny podówczas wojownik i awanturnik. Był admirałem moskiewskim i pobił Turków na Lemanie, potem sam na głowę pobity od Szwedów. Bawił czas jakiś w Polszcze, gdzie otrzymał indygenat [indygenat (daw.): przyznanie obywatelstwa obcokrajowcowi; red. WL.]. Pojedynek księcia de Nassau z tygrysem brzmiał wówczas po wszystkich gazetach europejskich. [przypis autorski]

Książę Sergiusz Wołkoński opowiada we „Wspomnieniach” swoich — Jedna z najpiękniejszych i najgłębiej pomyślanych rzeczy w literaturze emigracji rosyjskiej [3-tomowe Мои воспоминания (Moje wspomnienia, 1923); red. WL]. [przypis autorski]

książka Alberta Feuillerat (…) pt. „Comment Marcel Proust a composé son roman” — Yale Romanic Studies VII. Comment Marcel Proust a composé son roman. Par Albert Feuillerat, (Paryż) 1934; str. 8 nl. i 314, i 2 nl. [przypis autorski]

książka jej (…) dla tych, co pragną zapoznać się z ustawodawstwem pracy, wniknąć w jej dzieje i socjologiczne podstawy… — Zarys socjologii: polityki i ustawodawstwa pracy, Warszawa, E. Wende i S-ka, Towarzystwo Wydawnicze „Ignis”. [przypis autorski]

książka o modlitwie — Die wahre und gründliche Gottseligkeit aller Christen iugemein, nebst einer abhandlung vom Gebet. 1740. Drugie wydanie z r. 1773. [przypis autorski]

księcia d'Aumale: — Książę d'Aumole, syn króla Ludwika Filipa, zdetronizowanego przez rewolucję r. 1848. [przypis autorski]

księga adresowa wszystkich, żyjących (…) mężów stanu, finansistów, bankierów, przemysłowców, uczonych, literatów, malarzy, muzyków itp. — ja proponuję zrobić polski taki almanach specjalny pod redakcją naczelną Boya pod japońskim tytułem: Ktomajaja. Chyba mimo zerwania między nami stosunków (oczywiście) omieszka mnie tam nie zamieścić. [przypis autorski]

Księga czwarta — Nb. [nota bene (łac.): warto zauważyć; red. WL.] Niektóre miejsca w pieśni czwartej są pióra Stefana Witwickiego. [przypis autorski]

księga Elim — rok wydania księgi Elim wyrażony chronostychem z Biblii Wumałłaa haarec diea et Adonai (i napełni się ziemia wiedzą Boga). Zorach Natanowicz, przesyłając w podarku Salomonowi Dalmadigus futro na ręce Żydów wileńskich, tak do nich pisze swym wschodnim stylem: „Bracia moi, mieszkający w Wilnie i okolicach, przeszlijcie z łaski swojéj to pismo do sławnego doktora księcia Radziwiłła, tam gdzie się on znajduje. Błogosławieni wy i los wasz, że cieszycie się blaskiem jego mądrości i błogosławiona ziemia wasza. Niech was Bóg pomnoży i wzniesie waszego ducha na wysokość nauk teologicznych i przyrodzonych. Ja się ośmieliłem uczcić wasze oblicza ofiarą przesłaną przez p. Hirszę syna Chaima, a po niéj sam przybędę”. [przypis autorski]

Księgarz ten, o którym mówiono mi tyle złego w Paryżu, jest wszelako […] jedynym, z którym zawsze wychodziłem dobrze — kiedy pisałem te słowa, daleki byłem jeszcze od wyobrażania sobie, domyślania się, przypuszczania szalbierstw, jakie odkryłem później w druku swoich pism i które zmuszony był przyznać. [przypis autorski]

księstwa — [tu:] księdzowstwa; [godności, stanowiska księdza]. [przypis autorski]

księżna de Langeais — bohaterka powieści Balzaka pod tym tytułem. [przypis autorski]

księżniczka trzydziestopięcioletnia — Wenecja 1819. [przypis autorski]

Księżyc Kwiatów — miesiąc maj. [przypis autorski]

Księżyc Ognia — miesiąc lipiec. [przypis autorski]

ksieni — w znaczeniu księżna. [przypis autorski]

Ks. Lacordaire nazwał go jedną z tych rzadkich uprzywilejowanych istot, których Bóg jakby ręką własną tworzy… — Mgr. Baunard, op. cit., s. 309. [przypis autorski]

K. Sójka-Zielińska, Historia prawa…, s. 268. [przypis autorski]

K. Sójka-Zielińska, Historia prawa…s. 270; por. szerzej A. Stelmachowski, Własność w systemie społeczno-gospodarczym, [w:] System prawa prywatnego, t. 3, red. E. Gniewek, Warszawa 2007, s. 245 i n. [przypis autorski]

K. Sójka-Zielińska, Historia prawa, Warszawa 2005, s. 115. [przypis autorski]

K. Sójka-Zielińska, Historia prawa, Warszawa 2005, s. 220. [przypis autorski]

K. Sójka-Zielińska, Historia prawa, Warszawa 2005, s. 268. [przypis autorski]

ks. Wysocki (…) był gorliwym procesyj owych promotorem — ob[acz]: Niesiecki, Herbarz polski, wyd. Bobrowicza, [Lipsk 1839–1845], t. IX, s. 460. [przypis autorski]

kształtów [zażądaliśmy] — jeżeli ja, to już kształt. [przypis autorski]

ksztynki — odrobinki. [przypis autorski]

która tak w dusze pojedyncze, jak i w instytucje społeczne wniosła dwa uczucia… — por. Ouvres, t. I, s. 78. [przypis autorski]

które by się stało uniwersalnym, w którym zawarto by przeszłość, przyszłość i teraźniejszość (…) une oeuvre une — A. Lange, Studia z literatury francuskiej, Lwów 1897, s. 184. [przypis autorski]

którego dusza zasłużyła sobie na to, ażeby być nieśmiertelną — doktryna Mojżesza Majmonidesa o nieśmiertelności duszy ludzkiej, według której człowiek każdy kształceniem umysłu swego i doskonałością moralną nieśmiertelność sobie zdobywać musiał, a karą złych czynów jego miało być nicestwo. [przypis autorski]

którego — jakiego. [przypis autorski]

Którego pieśń nazywa grzybów pułkownikiem (…) — Znajoma w Litwie pieśń gminna o grzybach wychodzących na wojnę pod wodzą borowika. W tej pieśni opisane są własności grzybów jadalnych. [przypis autorski]

któregoś tam Tutmesa — liczby porządkowe nieczytelne (przypis autora). [przypis autorski]

które świat materialny robi snem w oczach człowieka… — są to słowa Słowackiego o Towiańskim. Por. Mesjaniści i słowianofile, s. 158. [przypis autorski]

Których do trudu świt półmroczny budzi (…) — K. Tetmajer, Cienie, „Ognisko” 1889, nr 1. Przedruk Poezje, Kraków 1891, s. 16. [przypis autorski]

który może się obejść bez innych narodów i bez którego mogą się obejść inne narody — gdyby z dwóch sąsiadujących z sobą narodów jeden nie mógł obyć się bez drugiego, byłoby to bardzo ciężkie położenie dla pierwszego, bardzo niebezpieczne zaś dla drugiego. Każdy mądry naród w takim wypadku starałby się prędko uwolnić drugi od tej zależności. Republika Tlaxcala, będąca enklawą w cesarstwie meksykańskim [tj. imperium Azteków w prekolumbijskim Meksyku; red. WL], wolała obchodzić się bez soli, niż kupować ją od Meksykańczyków, a nawet niż otrzymywać ją od nich za darmo. Mądrzy Tlaxcalańczycy spostrzegli sidła kryjące się pod tą hojnością. Utrzymywali się w wolności, i małe to państwo, zamknięte w tym wielkim cesarstwie, stało się w końcu narzędziem jego upadku. [W czasie zdobywania Meksyku przez Hiszpanów arystokratyczna republika Tlaxcala stanęła wiernie po stronie Cortésa, który w nagrodę wyjednał dla niej pewną samodzielność pod zwierzchnictwem Hiszpanii; przyp. tłum.]. [przypis autorski]

który należy do wszystkich krajów i wieków i imię jego sławione jest wszędzie, gdzie słońce oświeca krzyże na wieżach kościołów — Oeuvres, VII, 262. [przypis autorski]

który [pogrążył się] w świętym przeświadczeniu płci-miłości, jako metafizycznej potęgi, która nad światem i życiem włada i od śmierci jest silniejszą — S. Przybyszewski, Szlakiem duszy polskiej, s. 136. [przypis autorski]

Któryś z krytyków wypowiedział zdanie, że motyw Ugolina mógł grać pewną rolę i w Ojcu zadżumionych i tonem profesora karcił mnie, że Ojca zadżumionych czynię krewniakiem byronowskiego „Więźnia Czyllonu” (w książce mojej p. t. Wszechpoemat i najnowsze jego dzieje), a nie Ugolina, który właśnie „Więźnia” zrodził. Korzystam ze sposobności, aby ten zarzut odeprzeć. Pokrewieństwa literackie, a zwłaszcza poetyckie, opierają się, nie na wspólności imion bohaterów lub zewnętrznego wątku, lecz na wspólności nastrojów i uczuć. Otóż gra uczuć w Ojcu zadżumionych, a zwłaszcza stopniowanie ich tragiczności, tchnie od początku do końca „Więźniem Czyllonu”, zaś z Danta tragedyi zamorzenia w „wieży głodowej” nie zawiera ani jednego bądź psychicznego, bądź estetycznego rysu. [przypis autorski]

którzy są w lasach — „być w lasach” to znaczy być bandytą. „Bandyta” nie jest terminem hańbiącym; używa się w znaczeniu banity, jest to outlaw ballad angielskich [wyjęty spod prawa, wygnaniec; red. WL]. [przypis autorski]

Ktokolwiek posiadał wiele złych narowów i wiele talentów, bardzo niską duszę i ambitny umysł, ten szukał zbrodniarza, którego skazanie mogłoby być miłe monarsze: była to droga do zaszczytów i majątku — Patrz, u Tacyta, o nagrodach, jakie przyznawano tym donosicielom. [przypis autorski]

Kto ma w piersi poczucie wolnego i potężnego lotu, ucieka jak nieprzytomny (…) ów potężny wiejący po Europie prąd indywidualizmu i tęsknota za samotnością — Forpoczty, s. 167 (C. Jellenta, Cieplarnia bezducha). [przypis autorski]